MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRONG CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

TÊN ĐỀ TÀI, SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRONG CÔNG TÁC
BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI

Quảng Bình, tháng 5 năm 2017

1


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

TÊN ĐỀ TÀI, SÁNG KIẾN, GIẢI PHÁP:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRONG CÔNG TÁC
BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI

Họ và tên: Trần Thị Giang
Chức vụ: Giáo viên - TPCM
Đơn vị công tác:Trường THCS Quảng Thạch

Quảng Bình, tháng 5 năm 2017

2


1. Phần mở đầu
1.1.

Lý do chọn đề tài

Sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước luôn đòi hỏi phải có một
đội ngũ đi trước giàu tài năng, sức sáng tạo. Trong các chủ trương nghị quyết về
giáo dục, đào tạo, Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm đến nhiệm vụ bồi dưỡng các
tài năng trẻ, nhằm tạo dựng đội ngũ nhân tài cho đất nước coi trọng vấn đề đầu tư
cho chiến lược nhân tài, bồi dưỡng khả năng tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành
giỏi, giúp thế hệ trẻ rèn luyện trở thành những con người vừa "hồng" vừa "chuyên"
như lời căn dặn của Bác Hồ kính yêu. Nhận thức được vai trò quan trọng của nhân
tài, Đảng và Nhà nước ta đã có những chủ trương, chính sách cụ thể để phát hiện
và bồi dưỡng nhân tài, điều đó đã được nhấn mạnh thêm ở Nghị quyết số 29NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn
diện Giáo dục và Đào tạo. Để góp phần thực hiện chủ trương đó, ngành giáo dục
cần chú trọng nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi ngay từ bậc học cơ sở,
các nhà quản lý phải đề ra được những biện pháp quản lý dạy học bồi dưỡng học
sinh giỏi để công tác này đạt kết quả cao nhất. Chính vì vậy, nhiệm vụ chính trị
quan trọng của người lãnh đạo nhà trường là quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh
giỏi đạt kết quả cao nhất. Tuy nhiên, công tác quản lý bồi dưỡng học sinh giỏi của
trường vẫn chỉ làm theo kinh nghiệm. Việc tìm kiếm được các biện pháp quản lý
công tác này một cách khoa học, có hệ thống là vấn đề cấp bách và cần thiết để đáp
ứng yêu cầu của xã hội, phù hợp với yêu cầu của đổi mới giáo dục và hội nhập
quốc tế.
Tuy vậy trong thực tiễn giảng dạy ở các nhà trường nói chung, trường THCS
nói riêng mà trực tiếp là ở đơn vị chúng tôi, việc bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi
đủ mạnh để làm nòng cốt nâng cao chất lượng học tập của học sinh luôn gặp không
ít khó khăn - đó là bài toán khó đối với giáo viên trực tiếp giảng dạy từ nhiều năm
nay. Trong quá trình thực hiện vẫn còn nhiều khâu, nhiều chỗ chưa tốt, vì vậy hiệu
quả phong trào xây dựng bồi bưỡng học sinh giỏi chưa cao, chưa phát huy hết tiềm
năng vốn có và những thuận lợi cho phép
Mặc dù thực tế cho thấy, việc tạo dựng dội ngũ học sinh mũi nhọn đặt nền

móng phát triển cho những tài năng giảng dạy của giáo viên, sự quan tâm của gia
3


đình học sinh, các đoàn thể còn có những mặt hạn chế, tiềm năng ở học sinh còn ít.
Song tôi nghĩ rằng, nếu biết phát huy những thuận lợi, tháo gỡ khó khăn để đẩy
mạnh phong trào, biết tìm ra những giải pháp hay dể giải bài toán học sinh giỏi
(như đã nêu trên) thì kết quả đạt được sẽ khả quan hơn. Việc làm này, những đồng
nghiệp của tôi cũng đã quan tâm thực hiện nhưng vẫn còn có nhiều ách tắc chưa
giải quyết triệt để. Đó cũng chính là lí do khiến tôi chọn đề tài này để nghiên cứu
Trong những năm vừa qua với yêu cầu thực tế của xã hội.Sự phát triển của
đất nước việc đào tạo nguồn nhân lực trẻ cho đất nước ngày càng được chú
trọng.Muốn có nguồn nhân lực này thì việc bồi dưỡng thế hệ trẻ càng được coi
trong hơn. Chính vì thế việc đào tạo học sinh giỏi nhân tố quyết định cho tương lai
của đất nướcc sau này.
Thực tế là những năm gần đây chính sách của nhà nước ta đã quan tâm đến
chất lượng đại trà trong giảng dạy nhưng bên cạnh đó việc bồi dưỡng học sinh có
năng lưc cũng là mục tiêu của nhà trường phổ thông. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài
nhằm giải quyết những khó khăn, tồn tại trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại
nhà trường chúng tôi, góp phần nâng cao hiệu quả của nhiệm vụ bồi dưỡng học
sinh giỏi, tạo động lực thúc đẩy chất lượng đại trà là mục tiêu tôi muốn trình bày
trong đề tài “Một số giải pháp nâng cao trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi”
* Điểm mới của đề tài:
- Đề tài này cũng đã có một số đồng nghiệp đã nghiên cứu và đưa ra dưới
dạng kinh nghiệm, dạng tổng quát, và một số giáo viên cũng đã đưa ra từng kinh
nghiệm cho từng bộ môn cụ thể.
- Đề tài tôi nghiên cứu ở đây mới ở chỗ: Đúc rút ra từ chính bản thân và một
số đồng nghiệp trong tổ chuyên môn đã và đang bồi dưỡng học sinh giỏi đạt được
kết quả qua các kỳ thi cấp huyện, cấp tỉnh.
- Mới thứ hai là phù hợp với điều kiện kinh tế vùng miền khó khăn nơi tôi

công tác.
1.2. Phạm vi áp dụng của đề tài:

4


1.3. Phạm vi nghiên cứu, áp dụng của đề tài, sáng kiến kinh nghiệm:
- Đề tài chủ yếu nghiên cứu tại đơn vị nơi tôi công tác và có tham khảo ý
kiến của các bậc tiền bối đi trước đặc biệt là những đồng chí bồi dưỡng có nhiều
kinh nghiệm trong nhà trường bồi dưỡng học sinh đạt kết quả cao.
- Đề tài được áp dụng cho tất cả các các bộ môn bồi dưỡng tại trường THCS
nói chung và đặc biệt là những bộ môn khoa học xã hội tại trường ở các vùng miền
khó khăn như đơn vị tôi đang công tác.
2. Phần nội dung
2.1.

Thực trạng công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường

2.1.1. Thuận lợi:
- Ban giám hiệu quan tâm, chú trọng, nhất là tăng cường cải tạo trang thiết
bị, cơ sở vật chất hiện có khi nguồn tài chính chưa cho phép. Mua đủ các loại sách
giáo khoa, sách tham khảo phục vụ cho việc bồi dưỡng khi giáo viên có nhu cầu.
- Một số giáo viên có nhiều kinh nghiệm trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
- Học sinh bắt đầu có ý thức và yêu thích hơn các môn được bồi dưỡng.
- Huy động được cộng đồng nhằm tổng hợp sức mạnh của cả cộng đồng để
xây dựng và phát triển sự nghiệp giáo dục.
2.1.2. Khó khăn:
- Là một xã miền núi thuộc diện xã đặc biệt khó khăn, dân ở dọc theo các
sườn núi, đa số các hộ dân thuộc diện hộ nghèo và cận nghèo. Việc đi lại học tập
của con em gặp nhiều khó khăn, nhiều em ở xa trường hơn 10 km, bố mẹ thì theo

làm ăn nên việc đưa đón, tạo điều kiện cho các cháu học tập gặp nhiều khó khăn.
- Trường THCS nơi tôi công tác là một trường nhỏ ít lớp. Khi chuyên môn
trường phân công giáo viên dạy đội tuyển, không thể hoàn toàn lựa chọn giáo viên
giỏi có kinh nghiệm để bồi dưỡng học sinh giỏi. Vì số lượng giáo viên ít, cơ cấu
giáo viên không hợp lí: môn thừa tiết, môn thiếu tiết và còn có giáo viên có trình
độ chuyên môn còn non chưa có kinh nghiệm bồi dưỡng học sinh giỏi. Về phần
các tổ chuyên môn chưa thực sự chủ động, sáng tạo trong việc hình thành định
hướng chung về bồi dưỡng HSG mà chủ yếu là do kế hoạch của mỗi cá nhân.

5


- Trong những năm qua mặc dù chất lượng và số lượng học sinh giỏi ngày
càng tăng về số lượng và chất lượng giải, song nhìn chung thì còn thấp, chưa đáp
ứng được yêu cầu của cấp trên đề ra.
- Một số giáo viên chưa thật tâm huyết với học sinh, đặc biệt là công tác bồi
dưỡng học sinh giỏi.
- Nhiều phụ huynh và học sinh chưa thật sự coi trọng việc học tập, đặc biệt
là công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
2.1.3. Kết qủa các kỳ thi HS giỏi từ năm học 2013-2014 đến năm học 20152016. Cụ thể như sau:
Bảng thống kê HS giỏi các cấp
Năm học

HSG
cấp huyện

2013-2014
2014-2015
2015-2016

4
5
3

HS được vào
tuyển thi
tỉnh
02
4
1

HSG
cấp tỉnh

Ghi chú

0
0
1

Qua số liệu trên cho thấy công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường hiệu
quả còn hạn chế. Số học sinh đạt giải cấp tỉnh còn quá ít
Một số vấn đề còn tồn tại:
- Việc bồi dưỡng học sinh giỏi chưa thực hiện theo một kế hoạch nhất định.
Mới chỉ dừng lại ở mức độ lựa chọn học sinh khá giỏi ôn tập trung từ 1 đến 2
tháng rồi cho đi thi. Sau khi thi xong là kết thúc bồi dưỡng. Năm học sau lại chọn
học sinh và bồi dưỡng lại. Do đó có những học sinh mỗi năm thi một môn khác
nhau, chưa mang tính chất luỹ kế, liên tục từ lớp 6 đến lớp 9.
- Kinh phí hỗ trợ cho việc bồi dưỡng HS giỏi còn hạn chế. Kinh phí khen
thưởng và động viên của các cấp, các tổ chức tại địa phương chưa thực sự khích lệ

được việc dạy và học của giáo viên và học sinh.
- Thiếu thốn về phương tiện dạy và học.
- Số giáo viên ở xa trường nhiều, một số còn non trẻ về tuổi đời, ít kinh
nghiệm; một số giáo viên lớn tuổi không ứng dụng được công nghệ thông tin, sức
khỏe yếu và không ít trong số đó chưa thật sự yên tâm công tác.
- Ý thức, nhận thức của gia đình học sinh và cộng đồng dân cư còn thấp.

6


- Chất lượng chung của HS còn thấp. Số lượng học sinh để chọn đội tuyển ít.
Vì vậy để nâng cao hiệu quả trong công tác bồi dưỡng HS giỏi, tôi mạnh dạn
đề ra một số vấn đề cần được giải quyết trong công tác bồi dưỡng như sau:
2.2. Đánh giá thực trạng công tác bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường
2.2.1. Mặt mạnh
- Sự quan tâm chỉ đạo của ban giám hiệu trường đối với công tác bồi dưỡng
học sinh giỏi là rất lớn, coi đó là nhiệm vụ nòng cốt của nhà trường.
- Nhà trường đã có những giải pháp trong việc tạo động cơ cho các em trong
đội tuyển bồi dưỡng học sinh giỏi có hứng thú học tập, bằng các hình thức biểu
dương, khen thưởng, động viên kịp thời cho cả giáo viên và học sinh. Ngoài ra
đưa việc chấp hành các nội quy học tập và kết quả học tập vào tiêu chí đánh giá
thi đua đối với giáo viên theo từng năm học.
- Học sinh đã có sự yêu thích, hứng thú hơn trong việc tham gia các lớp bồi
dưỡng học sinh giỏi do nhà trường tổ chức.
- Các bậc phụ huynh đã có sự quan tâm đầu tư về mọi mặt cho các em.
2.2.2. Tồn tại
-Tuy đã có sự cố gắng song quá trình tổ chức thực hiện vẫn còn có những
bất cập. Trước hết là trình độ đội ngũ giáo viên không đồng đều, kinh nghiệm dạy
đội tuyển học sinh giỏi còn yếu. Việc đầu tư nghiên cứu tài liệu, đầu tư thời gian
bồi dưỡng nâng cao kiến thức cho học sinh ở giáo viên còn ít. Công tác chỉ đạo ở

tổ chuyên môn chưa mạnh, phương pháp bồi dưỡng học sinh chưa được cải tiến
đáng kể. Vấn đề điều tra, khảo sát, phân loại đối tượng, phát hiện năng khiếu ở học
sinh chưa làm tốt.
- Về phía đội ngũ học sinh thì đại đa số là con em các gia đình làm nghề nông, kinh
tế gặp nhiều khó khăn, việc đầu tư, chăm lo cho con cái học tập tuy có cố gắng
song chưa đáp ứng kịp với yêu cầu đổi mới, nội dung chương trình, phương pháp
giáo dục hiện nay.
- Sự phối hợp giữa gia đình - nhà trường tuy có được cải thiện song chưa thực sự đi
vào chiều sâu (có học sinh được chọn vào đội tuyển để bồi dưỡng dự thi ở cấp
huyện mà không được cha mẹ học sinh quan tâm để cùng với nhà trường lo cho

7


việc học của con cái mình. Điều đó đã làm phiền lòng các thầy cô giáo trực tiếp
giảng dạy, kết quả học tập của các em vì thế không cao)
- Một số giáo viên mới chỉ quan tâm tới kết quả học tập cụ thể của học sinh mà
chưa quan tâm tới điều kiện, cách học, quá trình tự học của học sinh. Khả năng tự
học của phần nhiều học sinh còn yếu, các em vẫn ỷ lại trông chờ vào việc hướng
dẫn của thầy cô, việc quản lý học sinh tự học trên lớp chủ yếu vẫn mang tính chất
hành chính, chưa đi sâu quản lý về chất lượng.
Thực trạng trên dẫn đến chất lượng học sinh giỏi chậm nâng lên trong một
vài năm nay ở nhà trường
2.2 Những giải pháp thực hiện
2.2.1. Điều tra, phát hiện chọn đối tượng học sinh để bồi dưỡng
Trong hai năm trở lại đây (năm học 2015 – 2016 và 2016-2017) phòng GDĐT đã tổ chức thi học sinh giỏi không chỉ giới hạn trong lớp 9 mà còn mở rộng đến
các khối lớp 6,7,8. Vì vậy công tác điều tra, phát hiện chọn đối tượng ngay từ lớp 6
là rất quan trọng. Chuyên môn, kết hợp với giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ
môn cần làm tốt khâu điều tra, phân loại, phát hiện những học sinh năng khiếu, có
khă năng học tốt ở từng bộ môn. Cách tiến hành như sau:

- Việc phát hiện học sinh giỏi của nhà trường được thông qua các tiết dạy của
các giáo viên bộ môn, dựa trên nền kiến thức đại trà. Giáo viên bộ môn theo dõi sự
nhạy bén của học sinh đối với từng môn học thông qua những câu trả lời ở trên
lớp, quan tâm đến những học sinh có nhận thức tư duy thể hiện sự linh hoạt, sáng
tạo mềm dẻo khi giải quyết nhiệm vụ học tập được giao.
- Ngoài ra, việc phát hiện học sinh giỏi còn được kết hợp với các bài kiểm tra
khảo sát chất lượng do chuyên môn nhà trường và tổ chuyên môn. Và căn cứ vào
kết quả khảo sát, giáo viên bộ môn kết hợp với việc điều tra kết quả năm trước để
chọn đối tượng học sinh (theo từng môn học ở tất cả các khối lớp).
Đối tượng học sinh được phân loại để tiếp tục bồi dưỡng theo hướng nâng
cao là các em học sinh học khá bộ môn trở lên, và mỗi môn phải có ít nhất là 4 học
sinh tham gia bồi dưỡng.
2.2.2. Lập kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi:

8


Trên cơ sở phân loại khá chính xác, giáo viên, mỗi tổ nhóm chuyên môn xây
dựng kế hoạch, xác định chỉ tiêu học sinh mũi nhọn các môn cần phấn đấu, thảo
luận quyết nghị ở hội nghị đầu năm, ở tổ, nhóm bộ môn. Sau đó lập danh sách cụ
thể đối tượng cần bồi dưỡng theo mỗi môn, tiến hành lập kế hoạch bồi dưỡng. Yêu
cầu trước hết là việc dạy học theo đối tượng ở mỗi tiết dạy có phần câu hỏi, bài tập
dành cho cả ba đối tượng: khá, giỏi, TB và yếu kém.
Những học sinh có khả năng tuyển chọn vào các đội tuyển dự thi được bồi
dưỡng thêm (chủ yếu là kỹ năng tư duy sáng tạo) ở một số buổi trong tuần (thường
là 3 tiết/tuần ở mỗi môn).
Trong các tiết bồi dưỡng ngoại khoá, giáo viên phải đầu tư thực sự, nghiên
cứu kỹ bài dạy, thảo luận trong nhóm (tổ phân công giáo viên cốt cán bộ môn dạy).
Những công việc trên đều được thông tin đến hội cha mẹ học sinh lớp để
phối hợp kèm cặp học sinh, động viên các em học tập. Bên cạnh kế hoạch về thời

gian bồi dưỡng các kiến thức nâng cao cho học sinh là kế hoạch kiểm tra, khảo sát
định kỳ kết quả bồi dưỡng đề sàng lọc đối tượng (theo từng môn, khối lớp), việc
này được tiến hành theo từng chương, từng phần của chương trình (do giáo viên
tiến hành).
2.2.3. Hướng dẫn các nội dung kiến thức cần bồi dưỡng cho học sinh
Trên cơ sở kế hoạch thời gian, đối tượng cần bồi dưỡng, giáo viên chú trọng
phần hướng dẫn các nội dung kiến thức trọng tâm cần nâng cao cho học sinh.
Trước hết phải giúp học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản ở mỗi chương, bài. Trên
cơ sở đó, đặt yêu cầu cần đi sâu mở rộng cho HS. Việc này chủ yếu phải thực hiện
ở các giờ học chính khoá.
Trong các tiết dạy bồi dưỡng thêm, giáo viên tập trung hệ thống kiến thức
một cách lôgíc, vững chắc. Rèn kỹ năng, rèn các thao tác tư duy, phân tích đề, tính
sáng tạo.
Giáo viên chuẩn bị đề cương bồi dưỡng, nếu cần đưa ra nhóm bộ môn thảo
luận, thống nhất, giám hiệu duyệt đề cương. Giám hiệu, tổ chuyên môn phổ biến
các yêu cầu về tài liệu ở mỗi môn để giáo viên tiện nghiên cứu, sử dụng. Yêu cầu
thực hiện là đảm bảo được mức tiếp thu ở học sinh, biết rõ những lỗ hổng kiến
thức cần bổ sung cho các em, tránh quá tải gây sức ép, làm mệt mỏi học sinh theo
9


kiểu nhồi nhét nhiều kiến thức khó cho các em; phải áp dụng phương châm "mưa
dầm, thấm sâu"
Ví dụ như trong bộ môn mà bản thân tôi đang trực tiếp giảng dạy là môn Địa
lý thì nội dung rất phong phú, được trải đều ở cả ba khối lớp 7,8,9 và ở mỗi khối
lớp lượng kiến thức cần truyền đạt cho học sinh là rất vô hạn, giáo viên rất khó xác
đinhh được nội dung kiến thức nào cần bồi dưỡng trước cho học sinh, nội dung nào
không quan trọng để giới hạn, đặc biệt là phần Địa lý tự nhiên Việt Nam (khối 8)
và địa lý kinh tế - xã hội Việt Nam (khối 9). Bên cạnh đó trong một vài trường hợp
giáo viên không thể bồi dưỡng kiến thức trong SGK theo một trình tự cố định từ

bài 1, bài 2, …. do nhiều nguyên nhân. Nên việc biên soạn nội dung kiến thức cần
bồi dưỡng cho học sinh theo từng chuyên đề là lựa chọn thích hợp.
Vì vậy qua kinh nghiệm bồi dưỡng học giỏi các năm trước, tôi đã lựa chọn
các chuyên đề bồi dưỡng theo từng khối như sau:
+ Khối 7: Chuyên đề về địa lý tự nhiên đại cương
+ Khối 8: Chuyên đề về địa lý tự nhiên Việt Nam
+ Khối 9: Chuyên đề về địa lý kinh tế - xã hội Việt Nam
+ Chuyên đề về kỹ năng vẽ, phân tích và nhận xét các biểu đồ (cả ba khối)
Từ những chuyên đề đó, giáo viên hướng dẫn các em tìm các loại tài liệu
phù hợp để học, và đồng thời giáo viên cũng biên soạn được giáo án bồi dưỡng với
lượng kiến thức đã được định trước một cách phù hợp, hạn chế việc mất thời gian
và có thể bồi dưỡng theo sở thích của mình.
2.3.4. Đổi mới phương pháp dạy học
Đối với công tác bồi dưỡng học sinh giỏi thì việc đổi mới phương pháp dạy
học càng phải được quán triệt và áp dụng với nhiều hình thức khác nhau. Đối
tượng học sinh ở đây là những em khá, giỏi, có khả năng tiếp thu nhanh. Tuy
nhiên, nếu giáo viên không có phương pháp giảng dạy tốt cũng dễ gây ức chế,
nhàm chán ở các em. Cũng có em thiếu tự tin trong học tập. Gặp những đối tượng
đó, giáo viên cần biết rõ tâm lý học sinh, xác định phương pháp phù hợp, linh hoạt.
Một số phương pháp dạy học sinh giỏi đã áp dụng trong trường tôi, đó là:
- Dạy học nêu vấn đề, dạy học theo hướng nghiên cứu bài học.

10


- Ra bài tập, câu hỏi hướng dẫn học sinh tự học ở nhà và kiểm tra việc học
của các em ở nhà.
- Dạy học theo kiểu chương trình mở.
- Rèn luyện tính tự học, phương pháp tự học cho học sinh, rèn luyện tính
kiên trì, tính thi đua ở các em.

2.3.5. Rèn khả năng tự học cho học sinh
Việc rèn luyện tính tự học cho học sinh cần chú trọng những vấn đề cơ bản
sau :
- Rèn kỹ năng kế hoạch hóa việc tự học của học sinh : Học sinh phải đảm
bảo thời gian tự học tương xứng với lượng kiến thức cần có, biết kết hợp giữa tự
học và nghĩ ngơi, biết tự kiểm tra, đánh giá việc học của mình.
- Rèn kỹ năng nghe và ghi bài : cần có sự tập trung khi nghe giáo viên
hướng dẫn, biết liên hệ với các kiến thức đã có với các câu hỏi đã hình dung trước.
- Rèn kỹ năng ôn tập : Nhằm hệ thống xâu chuỗi kiến thức cần hướng dẫn
học sinh kỹ năng ôn tập theo chủ đề, theo chương, phần trên cơ sở khái quát hóa hệ
thống hóa. Tạo mối liên hệ giữa các phần như : Địa lí đại cương với địa lí châu lục
quốc gia. Địa lí tự nhiên với địa lí dân cư kinh tế xã hội. giữa lí thuyết với kỹ năng
thực hành vận dụng vẽ , phân tích biểu đồ, bảng số liệu.
- Rèn kỹ năng đọc sách, sử dụng tài liệu : Khai thác kiến thức qua tài liệu rất
quan trọng đối với học sinh giỏi đây là kỹ năng cơ bản nhất để các em tự tìm đến
kiến thức trên cơ sở hướng dẫn của giáo viên. Nghiên cứu tài liệu theo chủ đề từng
phần chương đi từ lý thuyết đến thực hành. Tham khảo các bộ đề học sinh giỏi các
cấp của các năm trước.
2.3.6. Bồi dưỡng năng lực nghiệp vụ giáo viên.
Với phương châm: có thầy giỏi mới có trò giỏi, do đó cần tập trung đẩy
mạnh công tác bồi dưỡng, nâng cao năng lực, phẩm chất, nghiệp vụ tay nghề cho
giáo viên
- Chú trọng giáo dục chính trị, tư tưởng hể hiện bằng các tiêu chí cụ thể
trong kế hoạch hàng tháng và kế hoạch năm học. Phát huy tốt "dân chủ - kỷ cương
- tình thương - trách nhiệm" trên cơ sở phối hợp thường xuyên với công đoàn nhà

11


trường. Tăng cường giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, đẩy mạnh phong trào tự học

tự rèn. xây dựng tập thể sư phạm đoàn kết, kỷ cương, có nề nếp, kỷ luật tốt
- Phát động và thực hiện có hiệu quả phong trào tự học, đúc rút sáng kiến
kinh nghiệm ở cán bộ giáo viên, tham gia đầy đủ các đợt tập huấn chuyên đề Bồi
dưỡng học sinh giỏi do Phòng Giáo dục tổ chức, thường xuyên trao đổi kinh
nghiệm với các giáo viên cùng bộ môn ở trường bạn về các vấn đề đổi mới phương
pháp dạy học, cải tiến bài soạn, rút kinh nghiệm về làm, sử dụng đồ dùng dạy học,
về cách kiểm tra, đánh giá học sinh.
- Đầu tư đúng mức nguồn kinh phí chi cho nghiệm vụ, tự học, tự bồi dưỡng
học chuyên đề, sinh hoạt cụm, dạy thử nghiệm, tài liệu tham khảo. Đặc biệt là mua
sắm các tài liệu để giáo viên tự học, tài liệu bồi dưỡng học sinh, tài liệu cho các
học sinh đội tuyển học sinh giỏi sử dụng (bên cạnh đấy, giáo viên hướng dẫn cho
học sinh tìm thêm tài liệu bổ xung)
2.3.7. Tăng cường cơ sở vật chất phục vụ dạy học và bồi dưỡng học sinh giỏi
Nhà trường cần tham mưu với các cấp có thẩm quyền tạo điều kiện cho nhà
trường có đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, sách giáo khoa, tài liệu tham
khảo… phục vụ cho hoạt động dạy - học, hoạt động ngoại khoá, đặc biệt là hoạt
động bồi dưỡng học sinh giỏi.
Tăng cường mua sắm các đầu sách tham khảo phục vụ cho chuyên môn giảng
dạy trên cơ sở yêu cầu, nguyện vọng của giáo viên, nhất là các loại tài liệu phục vụ
công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
Cũng cố và cải tiến hoạt động của thư viện, nâng cao chất lượng phòng đọc
cho học sinh, tăng số đầu sách nâng cao các môn cơ bản bồi dưỡng học sinh giỏi
để cán bộ, giáo viên nhân viên nghiên cứu.
2.3.8. Đẩy mạnh thi đua khen thưởng, động viên phong trào
Để giáo viên bồi dưỡng các đội tuyển học sinh giỏi của nhà trường nhận
thức sâu sắc hơn trọng trách của mình, đồng thời phấn khởi, say mê hơn với công
việc được giao, nhà trường phải luôn đổi mới, cải tiến chế độ, chính sách thi đua,
khen thưởng kịp thời, công bằng, khách quan, dựa trên những tiêu chí cụ thể, phù
hợp. Nhà trường đã khuyến khích động viên giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi như
trừ giờ, đánh giá thi đua, thưởng tiền những giáo viên và học sinh đạt giải cao (từ

12


giải khuyến khích trở lên) theo các mức khác nhau. Với học sinh nhà trường gặp
mặt động viên, tuyên dương dưới cờ, thưởng bằng hiện vật (vở, bút) và thưởng
bằng tiền như quy định.
Thi đua phải gắn liền với khen thưởng tạo thành động lực thúc đẩy phong
trào. Các phong trào thi đua đều phải gắn với mục tiêu của nhà trường là nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên, học tập và tu dưỡng của học sinh, xây dựng nề nếp,
kỷ cương trong nhà trường.
2.3.9. Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội:
Việc bồi dưỡng học sinh giỏi không là việc riêng của nhà trường. Bởi vậy,
phải phối hợp tốt với các gia đình học sinh để kèm cặp, đầu tư cho học sinh học
tập. Các em học sinh đội tuyển cần phải học nhiều hơn, cần sự sắp xếp thời gian,
động viên từ phía gia đình các em. Nhà trường đã tổ chức họp cha mẹ học sinh
giỏi, trao đổi cụ thể về các yêu cầu, về tài liệu giúp các em học tốt
Nhà trường cần biết cáchpPhối hợp với đoàn đội, hội khuyến học, hội cha mẹ
học sinh lớp để có biện pháp động viên giúp đỡ các em, nhất là những học sinh
nghèo, học giỏi. Kết quả là đã nhận được sự ủng hộ tích cực của các tổ chức đó,
đặc biệt là tăng được nguồn quỹ thưởng cho học sinh đạt giải các kỳ thi, học sinh
tiên tiến của trường, khiến các em tích cực, tự giác học tập. Lãnh đạo trường cần
có sự tham mưu vơi Đảng uỷ - UBND xã về kế hoạch, nhiệm vụ bồi dưỡng học
sinh giỏi, xin kinh phí hỗ trợ động viên phong trào.
2.2.

Kết quả đạt được

Nhờ thực hiện đồng bộ các giải pháp đã nêu trên, đi sâu chất lượng thực hiện
ở từng giải pháp, ở mỗi giải pháp đều có nhiều công việc cụ thể mà tôi trực tiếp
thực hiện, giải quyết kịp thời các vướng mắc gặp phải trong quá trình giảng dạy.

Kết quả trong năm học 2016-2017, số học sinh giỏi các môn, các khối tăng
lên rõ rệt.
Năm học
2016-2017

HSG
cấp
Huyện
7

HS được
vào tuyển
thi tỉnh
2

HSG
cấp Tỉnh

Ghi
chú

2

13


Nhìn chung so với 3 năm trước chưa áp dụng sáng kiến kinh nghiệm vào
đơn vị thì năm học này số học sinh giỏi đạt giải các cấp tăng lên nhiều hơn, số giải
huyện tăng lên và đặc biệt là đã có học sinh đạt giải cấp tỉnh về văn hóa.
Tóm lại, như nội dung mà sáng kiến đã nêu, công tác chỉ đạo bồi dưỡng học

sinh giỏi là một nhiệm vụ trọng tâm ở nhà trường phổ thông nói chung, trường
THCS nói riêng. Đó là công việc khó khăn đòi hỏi sự nỗ lực, sự lăn lộn, trăn trở
của mỗi thầy cô giáo đang trực tiếp tham gia công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. Từ
khâu phát hiện, sàng lọc đội tuyển đến việc nghiên cứu nội dung, chương trình, các
kiến thức cần đi sâu cho học sinh, các kỹ năng cần rèn luyện cho các em; việc cải
tiến, đổi mới phương pháp dạy học. Bồi dưỡng học sinh giỏi phải gắn liền với việc
nâng cao chất lượng đại trà. Phải quán triệt được phương châm: dạy học theo đối
tượng, sát đối tượng trình độ tiếp thu ở học sinh. Không nên đưa những vấn đề quá
khó đối với học sinh. Giáo viên cũng như các nhà quản lý phải kiên trì, bền bỉ xây
dựng phong trào một cách hệ thống, đồng bộ từ nhiều khâu, đặt ra nhiều giải pháp
thực hiện theo điều kiện cơ sở vật chất và hoàn cảnh cụ thể ở từng nhà trường, từng
địa phương. Tránh suy nghĩ chủ quan, nóng vội, phải tiến hành từ thấp đến cao, có
kế hoạch dài hơi ở nhiều năm. thường xuyên chăm lo xây dựng đội ngũ giáo viên
có tay nghề vững, trách nhiệm cao, gần gũi thương yêu học sinh. Chú trọng công
tác đúc rút sáng kiến kinh nghiệm, đổi mới phương pháp dạy học, tạo không khí thi
đua "dạy tốt - học tốt" thường xuyên trong nhà trường, củng cố phong trào khuyến
học, tạo cơ sở vật chất tốt cho nhà trường. Tạo sự thi đua từ mỗi gia đình, mỗi
dòng họ, Giữa các thôn trong xã
Là người thực hiện đề tài, tôi thấy rằng các cấp cần phải tập trung nhiều vào
khâu bồi dưỡng giáo viên cả về tư tưởng, chính trị và nghiệp vụ. Tránh chạy đua
thành tích, cần tạo được cái nền vững chắc về chất lượng học sinh, đánh giá, nắm
rõ thực trạng chất lượng, tháo gỡ những khó khăn ách tắc. Cần đẩy mạnh xã hội
hoá giáo dục, xây dựng truyền thống học tập rộng khắp ở mỗi địa phương, đẩy
mạnh và cải tiến tiêu chí đánh giá thi đua khen thưởng, đầu tư kinh phí, động viên,
kích lệ sự cố gắng ở giáo viên, học sinh một cách hợp lý
Đầu tư cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là tạo nền móng cho chiến lược
nhân tài, là đầu tư cho chiến lược con người của quê hương, đất nước phục vụ sự
14

nghiệp công ghiệp hóa, hiện đại hoá đất nước. Vì vậy cần được sự tập trung chỉ
đạo nhiều hơn nữa của các nhà trường và các cấp quản lý
3. Phần kết luận
3.1. Ý nghĩa, phạm vi áp dụng và bài học kinh nghiệm của đề tài:
3.1.1. Ý nghĩa, bài học kinh nghiệm:
Để công tác bồi dưỡng học sinh giỏi có hiệu quả cao đòi hỏi cán bộ lãnh đạo
và giáo viên trong nhà trường phải có tầm nhìn kế hoạch chiến lược đúng đắn, khả
thi và làm tốt những công việc sau:
- Giáo viên tham gia bồi dưỡng phải luôn có ý thức tự học, tự rèn nâng cao
trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Thường xuyên cập nhật thông tin, sách báo, lựa
chọn tài liệu, trau dồi vốn hiểu biết. Nắm vững kiến thức và tổng hợp bao quát
được toàn bộ chương trình môn học ở trung học cơ sở và cả trung học phổ thông
(như môn Lịch sử, Địa lý...)
- Nắm bắt cụ thể tình hình thực tế tại nơi mình công tác, lập kế hoạch cụ thể,
khoa học, rõ ràng, chi tiết và được sự nhắc nhở góp ý chỉ đạo của ban lãnh đạo
- Nhà trường, chuyên môn phải luôn chú trọng xây dựng đội ngũ giáo viên
bồi dưỡng học sinh giỏi. Phân công nhiệm vụ, bố trí phần hành phù hợp, đúng
người đúng việc. Tạo điều kiện đầy đủ về thời gian, tài liệu, cơ sở vật chất cho giáo
viên và học sinh.
- Giáo viên sớm phát hiện học sinh có năng khiếu, yêu thích môn học, say
sưa, quyết tâm tìm tòi, có ý chí vươn lên để chọn vào các đội tuyển.
- Lãnh đạo trường làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, tạo được sự đồng
thuận, sự chăm lo động viên kịp thời cả về vật chất và tinh thần của các cấp, các
ngành, các tổ chức kinh tế xã hội, tạo sự gắn kết bền vững và có hiệu quả giữa gia
đình, nhà trường và xã hội trong công tác giáo dục nói chung và hoạt động bồi
dưỡng học sinh giỏi nói riêng.
3.1.2 Phạm vi áp dụng:
Bồi dưỡng học sinh giỏi là việc làm mà mỗi giáo viên, mỗi nhà trường đều
phải thực hiện và cũng không đơn giản, song với các biện pháp đã nêu trong bài
viết có thể áp dụng cho tất cả các trường trung học cơ sở.

3.1.3 Hướng tiếp tục phát triển:
15


Dân tộc Việt Nam có truyền thống lâu đời về đào tạo, bồi dưỡng tiềm năng
cho đất nước. Thời kì chế độ phong kiến Việt Nam cũng như sau cách mạng tháng
tám đến nay, lịch sử đều rất coi trọng nhân tài và coi đó là quốc sách hàng đầu. Về
chiến lược bồi dưỡng nhân tài, nguyên tổng bí thư Lê Khả Phiêu đã nói: “Một mặt
phải tìm được những cách thích hợp để phát hiện và bồi dưỡng nhân tài. Nhưng
đồng thời cũng cần lưu ý là nhân tài sẽ có điều kiện xuất hiện trên một nền dân trí
rộng và trên cơ sở tổ chức đào tạo nhân lực tốt. Vì nhân tài là những người có trí
tuệ sắc bén, có bàn tay vàng, có kĩ năng đặc biệt”. Chính nhà trường là nơi đào tạo
các nhân tài. Phát hiện, bồi dưỡng học sinh giỏi phải được tiến hành thường xuyên,
liên tục và giáo dục toàn diện. Nâng cao chất lượng học sinh giỏi phải song song
với nâng cao chất lượng đại trà. Đây là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân mà trực
tiếp là của người cán bộ quản lý và giáo viên.
3.2 Những kiến nghị, đề xuất:
3.2.1. Với Phòng Giáo dục và đào tạo:
+ Tham mưu với cấp trên, tạo cơ sở pháp lý để thiết lập chế độ ưu tiên cho
cán bộ, giáo viên, nhân viên có học sinh giỏi các cấp nhiều và bền vững trong chế
độ tuyển dụng, nâng lương, đề bạt cán bộ…
+ Tạo điều kiện cho các giáo viên bậc trung học cơ sở được tham gia nhiều
hơn nữa các lớp tập huấn về phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh năng khiếu.
+ Tiếp tục làm tốt công tác tham mưu với UBND huyện để tăng cường đầu
tư nhiều hơn về CSVC, trang thiết bị dạy học, tạo mọi điều kiện tốt nhất cho hoạt
động bồi dưỡng học sinh giỏi của các Nhà trường.
+ Hình thành một bộ chương trình và tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi chung
của huyện để các trường tham khảo, đặc biệt là đội ngũ giáo viên trẻ ở các trường
chưa có kinh nghiệm bồi dưỡng thì rất cần thiết bộ chương trình và tập tài liệu
chung này.

3.2.2. Với trường THCS:
Tiếp tục duy trì, nâng cao năng lực và chất lượng của đội ngũ, hoàn thiện
công tác quy hoạch phát triển và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đặc biệt là giáo viên
dạy bồi dưỡng học sinh giỏi.

16


Tích cực tham mưu với phòng GD&ĐT, UBND xã để đảm bảo mọi điều
kiện thuận lợi cho công tác xây dựng cơ sở vật chất và các điều kiện cung ứng cho
hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi. Làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, tăng
cường huy động sự tham gia của cộng đồng xã hội đối với sự nghiệp giáo dục của
nhà trường nhằm giáo dục HS phát triển toàn diện.
Có chế tài thi đua khen thưởng đối với giáo viên trực tiếp bồi dưỡng học
sinh gỏi một cách cụ thể rõ ràng, tạo mọi điều kiện tốt nhất giúp GV tập trung đầu
tư cho chuyên môn bồi dưỡng đạt hiệu quả cao.
Khen thưởng đúng mức cho những học sinh giỏi đạt giải cao trong kỳ thi
học sinh giỏi cấp huyện và cấp tỉnh.
3.2.3 Với giáo viên
Không ngừng nâng cao chuyên môn nghiệp vụ, nghiên cứu kiến thức nâng
cao phục vụ công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
Thường xuyên tham mưu với ban giám hiệu nhà trường tạo mọi điều kiện tốt
nhất về cơ sở vật chất tài liệu tham khảo phục vụ cho giáo viên và học sinh trong
quá trình bồi dưỡng.
Song song với quá trình giảng dạy kiến thức cho học sinh giáo viên cần quan
tâm nhiệt tình tận tụy với học sinh, nắm bắt kịp thời tâm tư nguyện vọng cũng như
những khó khăn vướng mắc trong học tập để kịp thời giải quyết động viên khích lệ
các em học tập tốt.
3.2.4. Với Ban đại diện cha mẹ học sinh trường THCS:
Thông tin, tuyên truyền có hiệu quả đến các bậc cha mẹ học sinh tầm quan

trọng của công tác bồi dưỡng học sinh giỏi để các bậc cha mẹ học sinh có nhận
thức đúng đắn. Từ đó khuyến khích, động viên con em họ có niềm tin và tích cực
học tập có hiệu quả. Phối hợp với nhà trường trong việc thực hiện các hoạt động
giáo dục toàn diện cho học sinh. Tiếp tục xây dựng quỹ khuyến học, trao học bổng
cho học sinh giỏi các cấp một cách kịp thời.
Trong quá trình công tác, tôi đã đề xuất một số biện pháp nâng cao công tác
bồi dưỡng học sinh giỏi và đã thu được kết quả nêu trên. Chính vì vậy tôi trình bày
kinh nghiệm của mình đồng thời kính mong các đồng chí trong Hội đồng xét duyệt

17


Sáng kiến kinh nghiệm các cấp tham gia góp ý bổ sung xây dựng để kinh nghiệm
của tôi hoàn thiện và đạt hiệu quả cao hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!

18