Theo dõi thi hành pháp luật từ thực tiễn tỉnh Bắc Giang (tt)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

KIỀU VĂN HƯNG

THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT
TỪ THỰC TIỄN TỈNH BẮC GIANG

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số
: 60.38.01.02

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT LUẬT HỌC

Hà Nội – 2017


Công trình được hoàn thành tại
Học viện Khoa học Xã hội
Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS NGUYỄN MINH ĐOAN

Phản biện 1: PGS.TS LƯƠNG VĂN CƯỜNG
Phản biện 2: TS. HOÀNG THỊ NGÂN

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, họp tại Học viện
Khoa học Xã hội – Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam.
Vào hồi: 15 giờ.10 ngày 27 tháng 10 năm 2017.

Có thể tìm hiểu luận văn tại:
Thư viện Học viện Khoa học xã hội.


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật là hai nhiệm vụ mà
Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm, đóng vai trò quan trọng
trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCH của nhân dân, do
nhân dân và vì nhân dân nhất là trong bối cảnh Đảng và nhà nước ta
đang tập trung chỉ đạo chuyển hướng chiến lược từ xây dựng và hoàn
thiện pháp luật sang trọng tâm là tiếp tục xây dựng và hoàn thiện
pháp luật gắn với tổ chức thực thi pháp luật tạo sự liên thông giữa
công tác xây dựng pháp luật và công tác tổ chức thi hành pháp luật
thì vai trò của công tác TDTHPL càng trở nên quan trọng.
Trong thời gian qua công tác TDTHPL trên địa bàn cả nước đã
có nhiều chuyển biến và đạt được những kết quả tích cực. Trên địa
bàn tỉnh Bắc Giang công tác TDTHPL đã được triển khai sớm,
nghiêm túc, bài bản, sáng tạo và đạt được nhiều kết quả quan trọng.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được thì công tác
TDTHPL cũng đã phát sinh những bất cập, hạn chế là:
Thứ nhất, hiện nay nội hàm của các khái niệm “thi hành pháp
luật”, “theo dõi thi hành pháp luật” chưa được quy định rõ và chưa
được hiểu một cách thống nhất. Do đó dẫn đến việc đánh giá vị trí,
vai trò, chức năng, ý nghĩa của TDTHPL không thống nhất, không
phân biệt rạch ròi được với các hoạt động thanh tra, kiểm tra...
Thứ hai, Nghị định số 59/2012/NĐ-CP là cơ sở pháp lý quan
của công tác TDTHPL. Tuy nhiên, qua 05 năm triển khai thi hành
Nghị định số 59/2012/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn thi hành đã

bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả công
tác TDTHPL.
1


Thứ ba, quá trình triển khai tổ chức thực hiện công tác
TDTHPL tại địa phương đã gặp phải những khó khăn, bất cập, hạn
chế đó là: việc tổ chức triển khai TDTHPL ở nhiều cơ quan chuyên
môn thuộc UBND tỉnh còn chưa được quan tâm thực hiện; việc thực
hiện TDTHPL còn mang tính hình thức, chưa mang lại hiệu quả thiết
thực; khó khăn về nguồn kinh phí thực hiện nhiệm vụ TDTHPL; về
tổ chức, bộ máy và biên chế thực hiện nhiệm vụ TDTHPL; việc thực
hiện kiến nghị của một số cơ quan, đơn vị, địa phương còn chưa thực
sự nghiêm túc...
Từ vị trí, vai trò và ý nghĩa của TDTHPL ngày càng quan
trọng và xuất phát từ những hạn chế, bất cập của công tác TDTHPL
trong thực tiễn triển khai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang trong thời gian
vừa qua, học viên chọn đề tài “Theo dõi thi hành pháp luật từ thực
tiễn tỉnh Bắc Giang” làm đề tài luận văn nhằm đưa ra các khuyến
nghị khoa học góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác
TDTHPL nói chung và công tác TDTHPL trên địa bàn tỉnh Bắc
Giang nói riêng.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Để thực hiện đề tài luận văn này, học viên đã nghiên cứu các
văn kiện của Đảng trong đó đề ra nhiều chủ trương, chính sách quan
trọng định hướng cho công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp
luật mà còn định hướng cho việc nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành
pháp luật nói chung và TDTHPL nói riêng ở nước ta trong giai đoạn
hiện nay.
Luận văn cũng nghiên cứu quá trình hoàn thiện về thể chế

TDTHPL từ Quyết định số 1987/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Triển
khai thực hiện công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật đến
Thông tư số 03/2010/TT-BTP của Bộ Tư pháp hướng dẫn thực hiện
2


đến Nghị định số 59/2012/NĐ-CP về theo dõi tình hình thi hành pháp
luật (Nghị định số 59/2012/NĐ-CP) và các Thông tư có liên quan
khác của Bộ Tư pháp. Đây là cơ sở pháp lý để Bộ Tư pháp và các
Bộ, ngành, địa phương triển khai công tác TDTHPL.
Luận văn cũng đã nghiên cứu, tham khảo các tài liệu như:
Đề tài “Nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật của cơ quan nhà nước,
đáp ứng yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” của Bộ
Tư pháp; dự thảo Đề án “Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tổ
chức thi hành pháp luật”; các cuốn sách tham khảo: “Một số vấn đề
về lý luận và thực tiễn về theo dõi thi hành pháp luật”; “Hỏi đáp về
công tác theo dõi thi hành pháp luật”; “Sổ tay công tác pháp chế”
…Ngoài ra còn nghiên cứu có các bài tham luận tại các buổi hội thảo,
tọa đàm, hội nghị do Bộ Tư pháp tổ chức. Bên cạnh đó là cá bài viết,
bài báo, luận văn thạc sĩ của các tác giả nghiên cứu, đề cập về vấn đề
này như: PGS.TS Nguyễn Văn Động “Thi hành pháp luật của cơ
quan, nhà nước: Khái niệm, hiệu quả và sự tác động (ảnh hưởng)
của hiệu quả tới xã hội” Tạp chí Luật học số 8/2010; TS Nguyễn Văn
Cương “Một số vấn đề lý luận nhằm hoàn thiện pháp luật về theo dõi
thi hành pháp luật”; TS Dương Thị Thanh Mai “Một số định hướng
lớn trong việc xác định các tiêu chí phục vụ việc theo dõi, đánh giá
tình hình thi hành pháp luật”; ThS Đỗ Đình Lương “Một số suy nghĩ
về cách tiếp cận khi xây dựng tiêu chí theo dõi thi hành pháp luật”;
PGS.TS Nguyễn Minh Đoan “Chính phủ trong tổ chức thi hành pháp
luật và trách nhiệm của các cơ quan, cá nhân trong tổ chức thi hành

pháp luật”…
Mặc dù có nhiều công trình, bài báo, bài tham luận tại các buổi
tọa đàm, hội thảo, hội nghị nghiên cứu và đề cập về TDTHPL, tuy
nhiên các công trình, bài báo, tham luận tại hội thảo, tọa đàm chủ yếu
3


đề cập đến những vấn đề lý luận và một số khía cạnh khác của
TDTHPL. Cho đến nay, chưa có công trình nghiên cứu nào ở góc độ
luận văn thạc sĩ luật học về TDTHPL từ thực tiễn của tỉnh Bắc Giang.
Vì vậy, học viên chọn đề tài “Theo dõi thi hành pháp luật từ thực tiễn
tỉnh Bắc Giang” để làm luận văn thạc sĩ của mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn TDTHPL tại tỉnh
Bắc Giang, từ đó đề xuất các giải pháp bảo đảm TDTHPL hiện nay
trên địa bàn cả nước nói chung và trên địa bàn tỉnh Bắc Giang nói
riêng.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhiệm vụ của đề tài gồm:
- Phân tích làm rõ cơ sở lý luận và pháp lý của TDTHPL
gồm: khái niệm TDTHPL; nguyên tắc TDTHPL; chủ thể TDTHPL;
nội dung TDTHPL; các hoạt động TDTHPL…
- Đánh giá, phân tích thực trạng TDTHPL ở tỉnh Bắc Giang;
những hạn chế, bất cập trong TDTHPL và phân tích chỉ rõ nguyên
nhân của những hạn chế, bấp cập.
- Đề xuất các giải pháp nhằm bảo đảm TDTHPL trong giai
đoạn tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài
- Đối tượng nghiên cứu cúa đề tài là những vấn đề lý luận và

thực tiễn về TDTHPL trên địa bàn tỉnh Bắc Giang; làm rõ những hạn
chế, bất cập và các giải pháp nhằm bảo đảm TDTHPL.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài là TDTHPL từ năm 2011
đến nay trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.
5. Phương pháp nghiên cứu
4


Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của
Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đồng thời, luận văn
sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: Phương pháp
phân tích, phương pháp lịch sử; phương pháp tổng hợp, so sánh,
thống kê để lý giải những vấn đề lý luận, thực trạng, kiến nghị các
giải pháp bảo đảm TDTHPL từ thực tiễn tỉnh Bắc Giang.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Đề tài làm sáng tỏ thêm một số nội dung lý luận về
TDTHPL.
- Phân tích, đánh giá thực trạng; chỉ ra những hạn chế, bất
cập của TDTHPL từ thực tiễn tỉnh Bắc Giang. Đề xuất những giải
pháp, kiến nghị bảo đảm TDTHPL.
- Về thực tiễn, kết quả nghiên cứu luận văn có thể làm tài
liệu tham khảo trong các cơ sở đào tạo, cho những người làm công
tác nghiên cứu về TDTHPL hoặc áp dụng trong thực tiễn.
7. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn
được bố cục thành 3 Chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về theo dõi thi hành pháp
luật.
Chương 2: Thực tiễn theo dõi thi hành pháp luật ở tỉnh Bắc
Giang.

Chương 3: Quan điểm và giải pháp bảo đảm theo dõi thi
hành pháp luật trong giai đoạn hiện nay.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ THEO DÕI THI HÀNH
PHÁP LUẬT
1.1. Khái niệm, nguyên tắc, mục đích, ý nghĩa của theo
dõi thi hành pháp luật
1.1.1. Quan niệm về thi hành pháp luật
Hiện nay, trong khoa học pháp lý ở nước ta khái niệm “thi
hành pháp luật” đang có một số cách hiểu khác nhau, cụ thể:
Thứ nhất, khái niệm “thi hành pháp luật” chỉ là một trong bốn
hình thức “thực hiện pháp luật” được hiểu là hành vi thực tế, hợp pháp
có mục đích của các chủ thể pháp luật nhằm hiện thực hóa các quy
định của pháp luật, làm chúng đi vào cuộc sống, trở thành những hành
vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật.
Thứ hai, khái niệm “thi hành pháp luật” được hiểu là bao gồm
mọi hoạt động nhằm đưa pháp luật vào cuộc sống, biến quy định của
pháp luật trở thành hành vi của các chủ thể.
Thứ ba, “thi hành pháp luật” là mọi hoạt động của cơ quan, tổ
chức, cá nhân thực hiện để hiện thực hóa các yêu cầu của pháp luật,
đưa pháp luật vào cuộc sống.
Tuy nhiên, trên thực tế ở Việt Nam cho đến nay chưa có văn bản
pháp luật nào quy định (định nghĩa) về “thi hành pháp luật”. Do vậy,
trong luận văn này, “thi hành pháp luật” được hiểu là mọi hoạt động
nhằm đưa pháp luật vào cuộc sống, biến quy định của pháp luật trở
thành hành vi thực tế, hợp pháp của các chủ thể.

Thi hành pháp luật có những đặc trưng sau:

6


Một là, thi hành pháp luật là nghĩa vụ của tất cả các cơ quan nhà
nước và mọi tổ chức, cá nhân, song quan trọng nhất là vai trò của
Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ và UBND các cấp;
Hai là, thi hành pháp luật phải tuân thủ các trình tự, thủ tục do
pháp luật quy định.
Ba là, thi hành pháp luật phải tuân thủ về tính thống nhất và
quan hệ hành chính mệnh lệnh - phục tùng.
Bốn là, thi hành pháp luật mang tính chủ động, sáng tạo.
Theo đó thì nội hàm của hoạt động thi hành pháp luật bao gồm các
hoạt động sau:
Một là, công bố và chuyển tải các thông tin pháp luật đến cơ quan,
tổ chức, cá nhân và người dân có trách nhiệm thi hành;
Hai là, ban hành các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi
hành;
Ba là, tiến hành phổ biến, giáo dục pháp luật, giải thích pháp luật;
Bốn là, xây dựng kế hoạch trong đó phân công, phân việc và mối
quan hệ phối hợp giữa các cơ quan liên quan và cá nhân có trách
nhiệm thi hành pháp luật;
Năm là, bảo đảm các điều kiện về tổ chức bộ máy, cơ sở vật chất,
kinh phí và các điều kiện khác cho thi hành pháp luật;
Sáu là, thanh tra, kiểm tra, theo dõi, xử lý vi phạm, giải quyết
khiếu nại, tố cáo trong thi hành pháp luật.
1.1.2. Khái niệm theo dõi thi hành pháp luật
Trong khoa học pháp lý, “theo dõi thi hành pháp luật” được
hiểu là hoạt động xem xét, đánh giá của các cơ quan, tổ chức, cá nhân

đối với quá trình tổ chức thi hành pháp luật của cơ quan nhà nước và
người có thẩm quyền. Trên cơ sở kết quả theo dõi, cơ quan, tổ chức,
cá nhân phát hiện những vướng mắc, bất cập phát sinh trong thực tiễn
7


triển khai thi hành pháp luật; kiến nghị, đề xuất các giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật và hoàn thiện hệ thống pháp
luật.
TDTHPL là hoạt động vừa mang tính khoa học vừa mang tính
quyền lực nhà nước. Từ đặc điểm của TDTHPL thì giữa TDTHPL và
hoạt động kiểm tra, thanh tra khác nhau cơ bản ở một số nội dung
như: về mục đích; về hiệu lực pháp lý; về chủ thể; về phạm vi.
1.1.3. Nguyên tắc theo dõi thi hành pháp luật
Thứ nhất, hoạt động TDTHPL phải bảo đảm tính khách quan,
công khai, minh bạch.
Thứ hai, TDTHPL phải được thực hiện thường xuyên, toàn
diện, có trọng tâm, trọng điểm.
Thứ ba, kết hợp theo dõi THPLPL theo lĩnh vực và theo địa
bàn.
Thứ tư, bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ
chức trong quá trình TDTHPL; không trùng lắp, chồng chéo với các
hoạt động thuộc phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan nhà nước
đã được pháp luật quy định
Thứ năm, huy động sự tham gia của tổ chức chính trị, tổ chức
chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và nhân dân.
1.1.4. Mục đích, ý nghĩa của theo dõi thi hành pháp luật
Mục đích của TDTHPL là nhằm xem xét, đánh giá thực trạng
thi hành pháp luật, kiến nghị thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu
quả thi hành pháp luật và hoàn thiện hệ thống pháp luật.

TDTHPL có các ý nghĩa như sau:
Thứ nhất, TDTHPL là một kênh thông tin quan trọng để đánh
giá về thực trạng thi hành pháp luật và mức độ tuân thủ pháp luật của
cơ quan, tổ chức, người dân.
8


Thứ hai, TDTHPL nhằm đáp ứng yêu cầu xây dựng và hoàn
thiện Nhà nước pháp quyền XHCN;
Thứ ba, TDTHPL nhằm đáp ứng yêu cầu bảo đảm và phát
huy dân chủ trong đời sống xã hội.
Thứ tư, TDTHPL nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
1.2. Chủ thể và nội dung của theo dõi thi hành pháp luật
1.2.1. Chủ thể có trách nhiệm theo dõi thi hành pháp luật
Việc nghiên cứu về chủ thể có trách nhiệm TDTHPL có ý nghĩa
quan trọng đối với việc xác định vai trò, trách nhiệm của từng chủ thể
trong TDTHPL. Theo quy định hiện hành thì các chủ thể có trách
nhiệm TDTHPL chủ yếu hiện nay gồm:
- Bộ Tư pháp;
- Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;
- Ủy ban nhân dân các cấp;
Bên cạnh các chủ thể chủ yếu nêu trên thì TDTHPL còn do
một số chủ thể khác tham gia như: Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án
nhân dân; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên; Hội
luật gia Việt Nam; Liên đoàn luật sư Việt Nam; Phòng Thương mại
và Công nghiệp Việt Nam; các cá nhân tham gia vào hoạt động
TDTHPL.
1.2.2. Nội dung theo dõi thi hành pháp luật
Hiện nay, TDTHPL bao gồm các nội dung như sau:
- Xem xét, đánh giá tình hình ban hành văn bản quy định chi

tiết thi hành văn bản QPPL:
- Xem xét, đánh giá tình hình thi hành, bảo đảm các điều
kiện cho thi hành pháp luật
- Xem xét, đánh giá tình hình tuân thủ pháp luật:
1.3. Các hoạt động theo dõi thi hành pháp luật
9


- Các hoạt động TDTHPL bao gồm:
+ Thu thập thông tin về tình hình thi hành pháp luật;
+ Kiểm tra tình hình thi hành pháp luật;
+ Điều tra, khảo sát tình hình thi hành pháp luật;
+ Xử lý kết quả theo dõi thi hành pháp luật
Bên cạnh các hoạt động TDTHPL nêu trên, thì hằng năm, các
cơ quan nhà nước phải thực hiện việc xây dựng kế hoạch theo dõi
tình hình thi hành pháp luật và báo cáo tình hình thi hành pháp luật.
1.4. Yếu tố ảnh hưởng đến theo dõi thi hành pháp luật
Các yếu tố ảnh hưởng đến theo dõi thi hành bao gồm:
Thứ nhất, sự phát triển của kinh tế - xã hội là nhân tố ảnh
hưởng mạnh mẽ đến TDTHPL.
Thứ hai, hệ thống pháp luật.
Thứ ba, văn hóa, phong tục tập quán, lối sống của người dân.
Thứ tư, sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quan trọng ảnh
hưởng trực tiếp tới quá trình thực hiện TDTHPL.
Thứ năm, tổ chức, bộ máy, biên chế và kiều kiện kinh phí, cơ
sở vật chất.
Kết luận chương 1
Thi hành pháp luật và TDTHPL là những khái niệm còn có
nhiều cách hiểu chưa thống nhất trên diễn đàn khoa học pháp lý hiện
nay. Ở luận văn này tác giả tiếp cận khái niệm và nội hàm của

TDTHPL ở góc độ thực tiễn quá trình tổ chức triển khai thực hiện
công tác này. Theo đó, hoạt động TDTHPL được nghiên cứu, tìm
hiểu ở những nội dung: khái niệm TDTHPL; mục đích, ý nghĩa của
TDTHPL; nội dung TDTHPL; thể chế của TDTHPL và các hoạt
động TDTHPL...
10


Bên cạnh đó, luận văn cũng phân tích các yếu tố ảnh hưởng
đến TDTHPL từ yếu tố về kinh tế, hệ thống pháp luật, tổ chức bộ
máy và kinh phí, yếu tố văn hóa, phong tục tập quán đến sự lãnh đạo
của Đảng với công tác này. Từ việc nhận diện các yếu tố ảnh hưởng
này sẽ giúp cho việc đánh giá, phân tích thực trạng TDTHPL trong
giai đoạn hiện nay được khách quan, toàn diện và sát hơn với tình
hình thực tế tại địa phương.
Chương 2
THỰC TIỄN THEO DÕI THI HÀNH PHÁP LUẬT
Ở TỈNH BẮC GIANG
2.1. Khái quát đặc điểm, tình hình kinh tế - xã hội ở tỉnh
Bắc Giang có ảnh hưởng đến theo dõi thi hành pháp luật
Thứ nhất, sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của nền kinh tế,
nhất là việc thu hút đầu tư hình thành và phát triển của các Khu công
nghiệp, Cụm công nghiệp làm phát sinh điều kiện và đặt ra yêu cầu
cấp thiết của công tác TDTHPL.
Thứ hai, đời sống vật chất, tinh thần của người dân và trình độ
nhận thức, khả năng hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật của
người dân không đồng đều.
Thứ ba, hiện nay chủ trương tinh giảm bộ máy, biên chế nhiều
ngành, lĩnh vực buộc phải thu gọn đầu mối, giảm biên chế cũng phần
nào ảnh hưởng tới TDTHPL.

Thứ tư, sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền
địa phương.
2.2. Thực trạng theo dõi thi hành pháp luật ở tỉnh Bắc
Giang
11


2.2.1. Tổ chức, bộ máy thực hiện theo dõi thi hành pháp luật
- Việc chỉ đạo triển khai TDTHPL trên địa bàn tỉnh như: ban
hành thể chế; ban hành các văn bản, kế hoạch triển khai; tuyên
truyền, phổ biến pháp luật về TDTHPL đến việc đôn đốc, hướng dẫn,
theo dõi, kiểm tra công tác TDTHPL trên địa bàn.
- Về tổ chức bộ máy, biên chế, bảo đảm kinh phí, cơ sở vật
chất. Sở Tư pháp thành lập Phòng Quản lý xử lý vi phạm hành chính
và Theo dõi thi hành pháp luật. Đến nay, 10/10 huyện, thành phố cơ
bản bố trí đảm bảo biên chế theo quy định trong đó có bố trí công
chức thực hiện công tác này. Đa số các xã, phường, thị trấn trên địa
bàn tỉnh đã bố trí được 02 công chức Tư pháp - Hộ tịch. Cho đến thời
điểm hiện nay (tháng 6/2017) thì trên địa bàn tỉnh đã giải thể 07
Phòng Pháp chế chỉ còn 02 Phòng Pháp chế. Tổng số cán bộ làm
công tác pháp chế trên địa bàn tỉnh là 52 người (trong đó chuyên
trách 08 người, kiêm nhiệm là 42 người).
Hằng năm UBND tỉnh đã bố trí kinh phí cho Sở Tư pháp thực
hiện công tác TDTHPL. Về cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện
làm việc ở địa bàn tỉnh Bắc Giang đã cơ bản đáp ứng yêu cầu
TDTHPL.
2.2.2. Về thực trạng theo dõi thi hành pháp luật
- Hằng năm, căn cứ tình hình thực tế, UBND tỉnh đã xây
dựng, ban hành kế hoạch TDTHPL trên địa bàn tỉnh. Theo đó UBND
tỉnh luôn xác định ít nhất là hai lĩnh vực trọng tâm (thông thường là

một lĩnh vực do tỉnh lựa chọn, một lĩnh vực do Bộ Tư pháp chỉ đạo).
Trên cơ sở kế hoạch TDTHPL của tỉnh, các Sở, ngành và UBND cấp
huyện đã ban hành kế hoạch TDTHPL trong phạm vi ngành, lĩnh
vực, địa bàn quản lý. Trong giai đoạn từ 2011 đến nay, trên địa bàn

12


tỉnh đã ban hành 11 kế hoạch TDTHPL để tổ chức TDTHPL ở 18
lĩnh vực.
- Về thực hiện các hoạt động theo dõi thi hành pháp luật
+ Việc tiếp nhận và xử lý thông tin về tình hình thi hành pháp
luật: Hằng năm, Sở Tư pháp nắm tình hình thi hành pháp luật trên địa
bàn tỉnh qua việc tiếp nhận và xử lý thông tin, qua đó xác định được
những lĩnh vực đang là “điểm nóng”, phát sinh các vấn đề “nổi cộm”
về tình hình thi hành pháp luật từ đó tham mưu UBND tỉnh lựa chọn
lĩnh vực TDTHPL cho năm sau. Hoạt động thu thập và xử lý thông tin
thi hành pháp luật còn được tiến hành thường xuyên trong quá trình
thực hiện TDTHPL.
+ Kiểm tra tình hình thi hành pháp luật: Đối với lĩnh vực
TDTHPL trọng tâm hàng năm của tỉnh, Sở Tư pháp chủ động ban
hành quyết định thành lập đoàn kiểm tra hoặc tham mưu Chủ tịch
UBND tỉnh thành lập đoàn kiểm tra liên ngành về tình hình TDTHPL.
Với tư cách là cơ quan chủ trì Sở Tư pháp đã triển khai các hoạt động
như: tổ chức họp đoàn kiểm tra; xây dựng kế hoạch kiểm tra; phân
công nhiệm vụ cho từng thành viên trong đoàn và tổ chức kiểm tra
trực tiếp các các cơ quan, đơn vị, địa phương theo kế hoạch; kiểm tra
tại các cơ quan, đơn vị, địa phương.
+ Điều tra, khảo sát tình hình thi hành pháp luật: Ở mỗi lĩnh
vực tổ chức TDTHPL, cơ quan chủ trì (Sở Tư pháp) đều xây dựng

mẫu phiếu điều tra khảo sát để phát cho các đối tượng là cán bộ quản
lý nhà nước về lĩnh vực đó và phát cho các tổ chức, cá nhân trên địa
bàn theo kế hoạch.
Việc tổ chức tọa đàm, hội được tiến hành trong tất cả các đợt
TDTHPL.

13


Hoạt động phỏng vấn trực tiếp được thực hiện lồng ghép trong
các buổi kiểm tra tại các đơn vị, địa phương của đoàn kiểm tra và tại
các buổi tọa đàm, hội thảo.
+ Xử lý kết quả TDTHPL: Trên cơ sở kết quả TDTHPL, đoàn
kiểm tra đã có các kiến nghị trực tiếp đối với các cơ quan, đơn vị,
người có thẩm quyền để xử lý các kết quả TDTHPL. Nhiều kiến nghị
về việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật đã được cấp
có thẩm quyền đánh giá là có cơ sở và tiếp thu.
- Việc thực hiện chế độ báo cáo tình hình thi hành pháp luật
trên địa bàn tỉnh được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc. Theo đó,
hằng năm, UBND tỉnh Bắc Giang thực hiện báo cáo Bộ Tư pháp về
công tác TDTHPL trước ngày 15/10. Các Sở, ngành và UBND cấp
huyện báo cáo về công tác TDTHPL tại địa phương, lĩnh vực thuộc
phạm vi quản lý về Sở Tư pháp trước ngày 01/10 hằng năm.
- Công tác phối hợp trong TDTHPL: Trong thời gian qua mối
quan hệ phối hợp giữa các cơ quan liên quan (chủ yếu là mối quan hệ
giữa Sở Tư pháp với các cơ quan, tổ chức liên quan) trên địa bàn tỉnh
trong công tác TDTHPL là tương đối chặt chẽ, hiệu quả. Để tạo cơ sở
pháp lý cho mối quan hệ phối hợp trong công tác TDTHPL trên địa
bàn tỉnh, UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Quyết định số
501/2016/QĐ-UBND ban hành Quy chế phối hợp TDTHPL trên địa

bàn tỉnh Bắc Giang.
2.3. Đánh giá chung về theo dõi thi hành pháp luật trên địa
bàn tỉnh Bắc Giang
2.3.1. Những kết quả đạt được và nguyên nhân
* Những kết quả đạt được
UBND tỉnh Bắc Giang đã tích cực, chủ động triển khai thực
hiện công tác TDTHPL trên địa bàn tỉnh. Hoạt động TDTHPL đã tạo
14


sự chuyển biến tích cực, rõ nét hơn ở nhiều lĩnh vực được tổ chức
TDTHPL. Công tác TDTHPL trên địa bàn tỉnh đã được các cơ quan,
địa phương chú trọng thực hiện, dần đi vào nề nếp và ngày càng
khẳng định vai trò, tầm quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nước
tại địa phương.
* Nguyên nhân
Thứ nhất, TDTHPL trên địa bàn tỉnh đã nhận được sự quan
tâm của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh và sự chỉ đạo sâu sát của UBND tỉnh
cũng sự quan tâm, chỉ đạo tích cực, kịp thời của Bộ Tư pháp pháp;
Thứ hai, về cơ bản các điều kiện cơ bản để bảo đảm cho
TDTHPL ở địa phương nhất là cấp tỉnh đã được quan tâm.
Thứ ba, Sở Tư pháp với chức năng, nhiệm vụ là cơ quan tham
mưu giúp UBND tỉnh quản lý nhà nước về TDTHPL tại địa phương
đã làm tốt vai trò tham mưu cho UBND tỉnh một cách tích cực, chủ
động, sáng tạo.
2.3.2. Hạn chế, khó khăn, bất cập trong theo dõi thi hành pháp
luật trên địa bàn tỉnh Bắc Giang và nguyên nhân
* Những hạn chế, khó khăn, bất cập
Thứ nhất, thể chế trong công tác TDTHPL hiện nay còn thiếu
và yếu như: đến thời điểm hiện nay, cơ quan nhà nước có thẩm quyền

vẫn chưa ban hành được Khung logic và Bộ công cụ hỗ trợ theo dõi
tình hình thi hành pháp luật làm cơ sở để xem xét, đánh giá; Bộ Tư
pháp chưa tham mưu Chính phủ ban hành Quy chế phối hợp giữa
Chính phủ với Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối
cao...
Thứ hai, quá trình triển khai thực hiện công tác TDTHPL còn
một số hạn chế, khó khăn từ việc ban hành kế hoạch, bảo đảm các

15


điều kiện về bộ máy, biên chế, kinh phí đến việc phối hợp và thực
hiện các kiến nghị xử lý kết quả TDTHPL...
* Nguyên nhân
Thứ nhất, nguyên nhân khách quan:
- Hiến pháp năm 2013 quy định trách nhiệm của Chính phủ,
Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ và
của UBND các cấp trong việc tổ chức thi hành pháp luật, nhưng đến
thời điểm hiện nay thì công tác TDTHPL vẫn chưa được luật hóa.
- Nghị định số 59/2012/NĐ-CP sau một thời gian thực hiện
cũng đã bộc lộ một số vướng mắc, bất cập.
- Do chính sách chung của Đảng và nhà nước về tinh gọn bộ
máy và tinh giảm biên chế nên việc sắp xếp, bố trí biên chế làm công
tác TDTHPL còn gặp nhiều khó khăn.
- Bắc Giang là một tỉnh nghèo, ngân sách hằng năm vẫn còn
phụ thuộc vào ngân sách trung ương và tình hình khó khăn chung về
ngân sách những năm gần đây đã ảnh hưởng không nhỏ tới việc bố
trí kinh phí cho công tác này nhất là ở các Sở, ngành và địa phương.
Thứ hai, nguyên nhân chủ quan
- Một số vấn đề lý luận liên quan công tác TDTHPL vẫn chưa

được các cơ quan có thẩm quyền quan tâm, nhìn nhận, nghiên cứu
đầy đủ.
- Cơ quan quản lý nhà nước về TDTHPL ở trung ương chưa
chủ động, chậm xây dựng, ban hành quy định về cơ chế phối hợp,
khung logic và Bộ công cụ để hướng dẫn, áp dụng trong TDTHPL
trên phạm vi cả nước.
- Một số cấp ủy, chính quyền địa phương và nhất là đa số lãnh
đạo các sở, ngành chưa thực sự quan tâm thỏa đáng đến công tác này.

16


- Đội ngũ tham mưu thực hiện nhiệm vụ TDTHPL ở các Sở,
ngành và UBND cấp huyện còn thiếu về số lượng, trình độ chuyên
môn về công tác TDTHPL còn hạn chế.
Kết luận chương 2
Trong những năm qua, TDTHPL trên địa bàn tỉnh đạt được
nhiều kết quả tích cực. Các điều kiện bảo đảm cho TDTHPL được
triển khai kịp thời. Qua TDTHPL đã giúp cho nhiều lĩnh vực được
chuyển biến rõ nét.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì TDTHPL trên
địa bàn tỉnh Bắc Giang thời gian qua cho thấy vẫn còn một số hạn
chế, bất cập như thể chế về TDTHPL, nguồn kinh phí, tổ chức bộ
máy và biên chế ngày càng giảm, chất lượng đội ngũ cán bộ làm
TDTHPL không đồng đều, kỹ năng nghiệp vụ TDTHPL còn hạn chế,
việc triển khai các hoạt động TDTHPL ở các Sở, ngành và UBND
cấp huyện còn lúng túng, hiệu quả còn hạn chế…
Trước thực trạng về TDTHPL hiện nay nói chung, tại tỉnh
Bắc Giang nói riêng đòi hỏi phải có những giải pháp cụ thể để công
tác TDTHPL ngày càng đi vào nề nếp và phát huy vai trò, hiệu quả

của công tác này.
Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THEO DÕI THI
HÀNH PHÁP LUẬT TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
3.1. Quan điểm bảo đảm theo dõi thi hành pháp luật trong
giai đoạn hiện nay
Thứ nhất, việc kiện toàn TDTHPL trong giai đoạn hiện nay
phù hợp với sự chỉ đạo của Đảng nhất là tại Kết luận số 01-KL/TW,

17


ngày 04/4/2016 của Bộ Chính trị. Bên cạnh đó thì TDTHPL cũng
phải đáp ứng tốt yêu cầu của việc xây dựng nhà nước pháp quyền
XHCN, gắn với việc thực hiện cải cách hành chính, cải cách tư pháp
và chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam
đến năm 2015, định hướng đến năm 2030.
Thứ hai, hiện nay cần gắn việc TDTHPL với kiểm soát quyền
lực nhà nước, bảo đảm thực thi quyền con người, quyền công dân
theo đúng tinh thần Hiến pháp 2013.
Thứ ba, TDTHPL cũng cần gắn kết chặt chẽ với xây dựng và
hoàn thiện pháp luật.
Thứ tư, việc tăng cường TDTHPL phải gắn với quá trình thực
hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
3.2. Giải pháp bảo đảm theo dõi thi hành pháp luật trong
giai đoạn hiện nay
3.2.1. Giải pháp chung bảo đảm theo dõi thi hành pháp
luật trong giai đoạn hiện nay
Một là, tiếp tục hoàn thiện thể chế về theo dõi thi hành pháp
luật

Hiện nay TDTHPL mới chỉ dừng lại ở tầm Nghị định. Do vậy,
yêu cầu trước mắt là nghiên cứu sửa đổi, bổ sung số Nghị định
59/2012/NĐ-CP, trên cơ sở đó tiến tới xây dựng Luật về TDTHPL để
điều chỉnh lĩnh vực này. Bộ Tư pháp sớm nghiên cứu ban hành

18


Khung logic và Bộ tiêu chí để làm cơ sở xem xét, đánh giá thống
nhất tình hình thi hành pháp luật.
Hai là, ban hành chính sách bảo đảm kinh phí, cơ sở vật
chất cho theo dõi thi hành pháp luật
Hiện nay về kinh phí bảo đảm cho hoạt động TDTHPL một
số nơi đang thực hiện theo Thông tư số 338/2016/TT-BTC. Mặc dù
vậy thì Thông tư này cũng chưa điều chỉnh đầy đủ các mục chi cho
các các hoạt động TDTHPL nên khó khăn cho việc lập dự toán và
quyết toán kinh phí. Do vậy, trước mắt đề nghị Bộ Tư pháp phối hợp
với Bộ Tài chính Bộ Tài chính ban hành Thông tư quy định về lập, sử
dụng, quyết toán kinh phí cho lĩnh vực TDTHPL để làm cơ sở pháp
lý cho các cơ quan, đơn vị (nhất là ở các địa phương) bố trí kinh phí
cho TDTHPL.
Bên cạnh việc bố trí kinh phí thì cơ sở vật chất, trang thiết bị
phục vụ cho TDTHPL cũng cần được bảo đảm đầy đủ và từng bước
hiện đại hóa nhất là đối với việc ứng dụng công nghệ thông tin.
Ba là, tăng cường vai trò, trách nhiệm của Bộ Tư pháp - cơ
quan giúp Chính phủ tham mưu quản lý về công tác theo dõi thi hành
pháp luật trên phạm vi toàn quốc
Hằng năm, Bộ Tư pháp cần sớm ban hành kế hoạch TDTHPL
chung trên cả nước, cụ thể là kế hoạch cần được xây dựng, hành ngay
khi có nghị quyết của Chính phủ về chỉ đạo thực hiện các giải pháp

phát triển kinh tế - xã hội hằng năm để các địa phương căn cứ vào đó
19


xây dựng kế hoạch TDTHPL của địa phương và triển khai thực hiện
một cách đồng bộ trên địa bàn.
Bộ Tư pháp tiếp tục phát huy hơn nữa tinh thần tích cực, chủ
động thực hiện một số nội dung theo chức năng, thẩm quyền như: (i)
cần tiếp tục tập trung nghiên cứu bài bản cả về lý luận và thực tiễn
về phạm vi, đối tượng, nội dung, phương thức TDTHPL, tổ chức
TDTHPL sao cho có hiệu quả trên tinh thần bảo đảm sự thống
nhất, đồng bộ phù hợp Hiến pháp 2013, Luật Ban hành văn bản
QPPL năm 2015; khẩn trương ban hành Khung logic và Bộ tiêu
chí xem xét, đánh giá hoạt động TDTHPL; (ii) sớm tham mưu
Chính phủ ban hành quy chế phối hợp giữa Chính phủ với Viện
kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Ủy ban trung
ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam; (iii) sớm có hướng dẫn về cơ chế
thu hút và sự tham gia của cộng tác viên TDTHPL; (iv) tăng cường
theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn, kiểm tra công tác TDTHPL tại các Bộ,
ngành, địa phương theo thẩm quyền để kịp thời chấn chỉnh, chỉ đạo
nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác TDTHPL trong phạm
vi cả nước...
3.2.2. Giải pháp bảo đảm theo dõi thi hành pháp luật trên địa
bàn tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay
Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với theo dõi thi
hành pháp luật
Theo đó tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác
TDTHPL chính là hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của các cấp
20

ủy Đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể trên địa bàn tỉnh về vị
trí, vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của TDTHPL. Đặc biệt là chú
trọng phổ biến sâu rộng và quán triệt thực hiện nghiêm túc Kết luận
số 01-KL/TW, ngày 04/4/2016 của Bộ Chính trị đến lãnh đạo cấp ủy,
chính quyền địa phương. Coi việc thực hiện nhiệm vụ này là một
trong những nhiệm vụ cấp bách, trọng tâm của các cấp ủy, chính
quyền từ tỉnh đến cơ sở nhất là tại các Sở, ngành và Huyện ủy,
UBND cấp huyện.
Hai là, tiếp tục kiện toàn về tổ chức, bộ máy, biên chế, kinh
phí cho theo dõi thi hành pháp luật
Kiện toàn bộ máy và biên chế là điều kiện quan trọng để thực
hiện nhiệm vụ TDTHPL trong giai đoạn hiện nay nhất là trong bối
cảnh Đảng và nhà nước có chủ trương tinh gọn bộ máy và tinh giảm
biên chế. Do đó, trước mắt Tỉnh ủy, UBND tỉnh cần kịp thời chỉ đạo
các Sở, ngành đã giải thể Phòng Pháp chế cần kịp thời sắp xếp, bố
trí cán bộ tiếp nhận và tiếp tục thực hiện nhiệm vụ công tác pháp
chế nói chung trong đó có công tác TDTHPL theo quy định Nghị
định số 55/2011/NĐ-CP và Thông tư số 01/2015/TT-BTP. Theo
đó, nhiệm vụ TDTHPL cần bố trí về bộ phận, đầu mối cho phù
hợp với đặc điểm của từng phòng, đơn vị. Đối với cán bộ tham
mưu công tác TDTHPL ở cấp huyện, thì cần bố trí, sắp xếp giao
nhiệm vụ TDTHPL cho ít nhất 01 cán bộ thực hiện và 01 lãnh đạo
Phòng Tư pháp quản lý, chỉ đạo trực tiếp công tác này. Phát huy
vai trò tích cực, chủ động hơn nữa của đội ngũ công chức Tư pháp
- Hộ tịch cấp xã trong công tác tham mưu thực hiện TDTHPL tại
21


UBND cấp xã. Cần nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp

vụ của đội ngũ cán bộ làm công tác này. UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo
Sở Tư pháp định kỳ hằng năm tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn
kỹ năng nghiệp vụ chuyên môn cho đội ngũ công chức tham mưu
thực hiện TDTHPL tại các Sở, ngành và UBND cấp huyện trên địa
bàn. Để bảo đảm kinh phí cho công tác TDTHPL trước hết hằng năm
các cơ quan, địa phương cần chủ động căn cứ vào các văn bản pháp
luật liên quan hiện hành (của Trung ương và địa phương) và tình hình
thực tế tại cơ quan, địa phương để lập dự toán ngân sách bảo đảm cho
hoạt động TDTHPL trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Ba là, đổi mới về nội dung và phương thức phối hợp theo dõi
thi hành pháp luật
Tăng cường hiệu quả mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan,
tổ chức liên quan trong TDTHPL là yêu cầu quan trọng để nâng cao
hiệu quả công tác này trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Theo đó cần xác
định rõ đối tượng phối hợp; nguyên tắc phối hợp; nội dung phối hợp;
phương thức phối hợp. Cùng với đó, trong công tác phối hợp cần
phát huy trách nhiệm, vai trò chủ trì của Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp
các huyện, thành phố trong các nội dung phối hợp nhằm giúp UBND
các cấp trong quản lý nhà nước về TDTHPL tại địa phương.
Bốn là, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp pháp
luật, đôn đốc, theo dõi, hướng dẫn, kiểm tra theo dõi thi hành pháp
luật

22


Nhằm nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng và ý nghĩa
của công tác TDTHPL thì UBND tỉnh cần chỉ đạo Sở Tư pháp chủ
động, tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tăng cường
hoạt động phổ biến, tuyên truyền pháp luật về lĩnh vực này với nhiều

hình thức phong phú, đa dạng, nội dung phổ biến, tuyên truyền có
trọng tâm, trọng điểm. Chỉ đạo Sở Tư pháp thường xuyên, kịp thời
hướng dẫn,theo dõi, đôn đốc, kiểm tra công tác TDTHPL tại các
cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh nhằm kịp thời phát
hiện và chấn chỉnh kịp thời những hạn chế, yếu kém, đồng thời, qua
đó phát hiện và biểu dương kịp thời những cơ quan, đơn vị, địa
phương thực hiện tốt công tác TDTHPL nhằm tạo sức lan tỏa trên địa
bàn, qua đó từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác
TDTHPL trên địa bàn tỉnh.

Kết luận chương 3
Trong bối cảnh Đảng và nhà nước ngày càng quan tâm sâu
sắc đến TDTHPL, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, chiến lược trong
giai đoạn tới thì việc tăng cường TDTHPL trong giai đoạn hiện nay
có ý nghĩa quan trọng góp phần xây dựng và hoàn thiện nhà nước
pháp quyền XHCN, bảo đảm tốt hơn các quyền con người, quyền
công dân theo tinh thần của Hiến pháp 2013 và góp phần quan trọng
vào việc phấn đấu hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội
của đất nước nói chung và địa phương nói riêng.

23