Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên. (Khóa luận tốt nghiệp)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

DƯƠNG ĐỨC GIANG
Tên đề tài:
“ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN
ĐỊA BÀN XÃ HÓA THƯỢNG – HUYỆN ĐỒNG HỶ - TỈNH THÁI NGUYÊN”

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Hệ đào tạo
Chuyên ngành
Khoa
Lớp
Khóa học

: Chính Quy
: Địa chính môi trường
: Quản lý tài nguyên
: K45 - ĐCMT - N01
: 2013-2017

Thái Nguyên, năm 2017


ii

LỜI CẢM ƠN
Được sự nhất trí của Ban giám hiệu nhà trường, thầy cô giáo khoa Quản lý Tài
Nguyên, trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên, sau khi hoàn thành khóa học ở
trường em đã tiến hành thực tập tốt nghiệp tại UBND xã Hóa Thượng, huyện Đồng

Hỷ, tỉnh Thái Nguyên với đề tài: “Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông
nghiệp trên địa bàn xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”.
Khóa luận được hoàn thành nhờ sự quan tâm giúp đỡ của các đơn vị, cơ Quan,
tổ chức và nhà trường. Em xin chân thành cảm ơn trường Đại Học Nông Lâm Thái
Nguyên, nơi đã đào tạo, giảng dạy, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên
cứu tại nhà trường. Em xin chân thành cảm ơn cô giáo Th.S: Nông Thu Huyền
người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ em tận tình trong suốt thời gian
nghiên cứu đề tài. Em xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong khoa Quản lý
Tài Nguyên, đồng thời em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của UBND xã Hóa
Thượng, các ban ngành đoàn thể cùng nhân dân trong xã đã tạo mọi điều kiện giúp
đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài tại địa phương. Em xin bày tỏ lòng cảm ơn
sâu sắc tới bạn bè và người thân đã động viên, giúp đỡ em thực hiện đề tài này.
Tuy nhiên, do hạn chế về nguồn tư liệu và khả năng nghiên cứu của bản thân
cho nên báo cáo này sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết cần được góp ý, sửa
chữa.Kính mong được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô và bạn đọc để báo cáo
này được hoàn chỉnh hơn.
Thái Nguyên, ngày 20 tháng 05 năm 2017
Sinh viên

Dương Đức Giang


iii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Cơ cấu đất đai theo mục đích sử dụng của Việt Nam năm 2014 ... 18
Bảng 2.2: Kết quả thống kê diện tích đất đai huyện Đồng Hỷ năm 2016 ...... 19
Bảng 4.1. Năng suất, sản lượng một số cây trồng chính năm 2016 .............. 30
Bảng 4.2: Hiện trạng dân số xã Hóa Thượng năm 2016 ............................. 31

Bảng 4.3: Hiện trạng và cơ cấu sử dụng đất xã Hóa Thượng năm 2016 ....... 35
Bảng 4.4: Các loại hình sử dụng đất chính của xã Hóa Thượng năm 2016 .. 37
Bảng 4.5: Hiệu quả kinh tế các loại cây trồng chính ................................... 44
Bảng 4.6: Hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất ............................ 46
Bảng 4.7: Phân cấp hiệu quả kinh tế của các LUT ....................................... 46
Bảng 4.8: Phân cấp hiệu quả kinh tế các loại hình sử dụng đất .................... 47
Bảng 4.9: Hiệu quả xã hội của các LUT chính ............................................ 50
Bảng 4.10. Phân cấp mức độ đánh giá hiệu quả môi trường sử dụng đất .... 53
Bảng 4.11: Hiệu quả môi trường của các LUT chính. .................................. 53


iv

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 4.1: Biểu đồ cơ cấu các loại đất xã Hóa Thượng năm 2016 ........................... 36
Hình 4.2: LUT 2 lúa .............................................................................................. 38
Hình 4.3: LUT 1 lúa – 1 màu ................................................................................. 40
Hình 4.4: LUT chuyên màu ................................................................................... 41
Hình 4.5: LUT cây lâu năm (chè) .......................................................................... 42
Hình 4.6: LUT cây ăn quả ..................................................................................... 43


v

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nguyên nghĩa

BVTV

Bảo vệ thực vật

C

Cao

CAQ

Cây ăn quả

CPSX

Chi phí sản xuất

FAO

Food and Agricuture Organnization -Tổ chức nông lương Liên
hiệp quốc

GTNCLĐ

Giá trị ngày công lao động

GTSX

Giá trị sản xuất

HQSDV

Hiệu quả sử dụng vốn

LM

Lúa mùa

LUT

Land Use Type (loại hình sử dụng đất)

NS

Năng suất

RC

Rất cao

RT

Rất Thấp

T

Thấp

TB

Trung bình

TNTT

Thu nhập thuần túy

UBND

Uỷ ban nhân dân


vi

MỤC LỤC

PHẦN 1 MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ......................................................................... 2
1.2.1. Mục tiêu chung .............................................................................................. 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................................. 2
1.3. Yêu cầu của đề tài............................................................................................. 3
1.4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài ................................................................... 3
1.4.1. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................ 3
1.4.2. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu .............................................................. 3
PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ....................................................................... 4
2.1. Cơ sở khoa học của đề tài ................................................................................. 4
2.1.1. Khái niệm, chức năng và vai trò của đất nông nghiệp .................................... 4
2.1.2. Sử dụng đất và quan điểm sử dụng đất........................................................... 7
2.1.2.1. Khái niệm sử dụng đất ................................................................................ 7
2.1.2.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng đất ............................................ 8
2.1.2.3. Quan điểm sử dụng đất ............................................................................... 9

2.1.3. Vấn đề hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp và định hướng sử dụng đất ......... 13
2.1.3.1. Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ............................................................ 13
2.1.4. Khái quát về hiệu quả và các tiêu chí đánh giá hiệu quả sử dụng đất .......... 14
2.1.4.1. Hiệu quả kinh tế. ....................................................................................... 14
2.1.4.2. Hiệu quả xã hội......................................................................................... 16
2.1.4.3. Hiệu quả môi trường. ................................................................................ 16
2.2. Cơ sở thực tiễn................................................................................................ 16
2.2.1. Sơ lược về tình hình sử dụng đất nông nghiệp trên thế giới. ......................... 16
2.2.2. Sơ lược về tình hình sử dụng đất nông nghiệp ở Việt Nam .......................... 17
2.2.3 Tình hình sử dụng đất trên địa bàn huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên .................. 18
2.3. Một số nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu của đề tài. .................... 20
PHẦN 3 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .... 22
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 22


vii

3.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 22
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 22
3.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu ................................................................... 22
3.3. Nội dung nghiên cứu ...................................................................................... 22
3.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 22
3.4.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu ......................................................... 22
3.4.2. Phương pháp kế thừa những tài liệu có liên quan ........................................ 23
3.4.3. Phương pháp phân tích, xử lý số liệu ........................................................... 23
3.4.4. Phương pháp tổng hợp, so sánh ................................................................... 23
3.4.5. Phương pháp đánh giá hiệu quả của các loại hình sử dụng đất ................... 24
3.4.5.1. Hiệu quả kinh tế ........................................................................................ 24
3.4.5.2. Hiệu quả xã hội......................................................................................... 24
3.4.5.3. Hiệu quả môi trường ................................................................................. 24

3.4.6. Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo ........................................................ 25
PHẦN 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .................................... 26
4.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ,
tỉnh Thái Nguyên ................................................................................................... 26
4.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................................ 26
4.1.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................... 26
4.1.1.2. Địa hình, địa mạo ...................................................................................... 26
4.1.1.3. Khí hậu, thủy văn ...................................................................................... 27
4.1.1.4. Các nguồn tài nguyên ............................................................................... 27
4.1.1.5. Điều kiện cảnh quan môi trường ............................................................... 28
4.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ............................................................................... 28
4.1.2.1. Tình hình tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ..................... 28
4.1.2.2. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế.................................................... 29
4.1.2.3. Tình hình dân số, lao động, việc làm, thu nhập ......................................... 30
4.1.2.4. Điều kiện cơ sở hạ tầng............................................................................. 32
4.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội ảnh hưởng đến hiệu quả
sử dụng đất ............................................................................................................ 33
4.1.3.1. Thuận lợi .................................................................................................. 33
4.1.3.2. Khó khăn .................................................................................................. 34


viii

4.2. Hiện trạng sử dụng đất và các loại hình sử dụng đất ....................................... 35
4.2.1. Hiện trạng sử dụng đất ................................................................................ 35
4.2.2. Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp ............................................................ 36
4.2.3. Xác định các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của xã ................. 37
4.2.4. Mô tả các loại hình sử dụng đất ................................................................... 38
4.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Hóa
Thượng ................................................................................................................. 43

4.3.1. Hiệu quả về kinh tế ...................................................................................... 43
4.3.2. Hiệu quả về xã hội ....................................................................................... 49
4.3.3. Hiệu quả về môi trường ............................................................................... 52
4.4. Lựa chọn và định hướng sử dụng các loại hình sử dụng đất xã Hóa Thượng ............ 56
4.4.1. Nguyên tắc lựa chọn .................................................................................... 56
4.4.2. Tiêu chuẩn lựa chọn .................................................................................... 56
4.4.3. Lựa chọn và định hướng các loại hình sử dụng đất. ..................................... 57
4.4.3.1. Lựa chọn các loại hình sử dụng đất có triển vọng ..................................... 57
4.4.3.2. Định hướng sử dụng đất xã Hóa Thượng .................................................. 58
4.5. Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp .............. 59
PHẦN 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................. 63
5.1. Kết luận .......................................................................................................... 63
5.2. Kiến nghị ........................................................................................................ 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 65
PHỤ LỤC 01 ........................................................................................................ 67


1

PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai được sử dụng ở hầu hết trong tất cả các ngành sản xuất, các lĩnh vực
của đời sống. Theo từng ngành sản xuất, từng lĩnh vực của đời sống, đất đai được
phân thành các loại khác nhau và gọi tên theo ngành và lĩnh vực sử dụng chúng.
Trong tiến trình của lịch sử xã hội loài người, con người và đất đai ngày càng gắn
liền chặt chẽ với nhau. Đất đai trở thành của cải vô tận của con người, con người
dựa vào đó để tạo ra sản phẩm nuôi sống mình. Không có đất đai thì không có bất
kỳ ngành sản xuất nào, không có một quá trình lao động nào diễn ra và cũng không
có sự tồn tại của loài người.

Nông nghiệp là hoạt động sản xuất cổ nhất và cơ bản nhất của loài người. Hầu
hết các nước trên thế giới đều phải xây dựng một nền kinh tế trên cơ sở phát triển
nông nghiệp dựa vào khai thác tiềm năng của đất, lấy đất làm bàn đạp cho việc phát
triển các ngành khác. Vì vậy, tổ chức sử dụng nguồn tài nguyên đất hợp lý, có hiệu
quả cao theo quan điểm sinh thái và phát triển bền vững đang trở thành vấn đề toàn
cầu. Mục đích của việc sử dụng đất là làm thế nào để bắt nguồn tư liệu có hạn này
mang lại hiệu quả kinh tế, hiệu quả sinh thái, hiệu quả xã hội cao nhất, đảm bảo lợi
ích trước mắt và lâu dài. Nói cách khác, mục tiêu của loài người là phấn đấu xây
dựng một nền nông nghiệp toàn diện về kinh tế, xã hội, môi trường một cách bền
vững. Để thực hiện mục tiêu này cần bắt đầu từ nâng cao hiệu quả sử dụng đất trong
nông nghiệp một cách toàn diện.
Xã hội phát triển, dân số tăng nhanh kéo theo những đòi hỏi ngày càng tăng về
lương thực và thực phẩm, chỗ ở cũng như các nhu cầu về văn hóa, xã hội. Con
người đã tìm mọi cách để khai thác đất đai nhằm thảo mãn những nhu cầu ngày
càng tăng đó. Như vậy đất đai, đặc biệt là đất nông nghiệp có hạn về diện tích
nhưng lại có nguy cơ bị suy thoái dưới tác động của thiên nhiên và sự thiếu ý thức
của con người trong quá trình sản xuất. Đó còn chưa kể đến sự suy giảm về diện
tích đất nông nghiệp do quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ, trong khi khả


2

năng khai hoang đất mới lại rất hạn chế. Do vậy, việc đánh giá hiệu quả để sử dụng
hợp lý theo quan điểm sinh thái và phát triển bền vững đang trở thành vấn đề mang
tính chất toàn cầu đang được các nhà khoa học trên thế giới quan tâm. Đối với một
nước có nền kinh tế nông nghiệp chủ yếu như ở Việt Nam, nghiên cứu, đánh giá
hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.
Là một xã trung du miền núi của huyện Đồng Hỷ với tổng diện tích 1345,11
ha, mật độ dân số trung bình là 966 người/km2, có địa hình đồi núi. Trong những năm
gần đây xã Hóa Thượng đã có nhiều chuyển dịch tích cực về mặt kinh tế - xã hội theo

hướng sản xuất hàng hóa, phát triển nông nghiệp gắn liền với tiểu thủ công nghiệp và
dịch vụ. Tuy nhiên diện tích đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp do chuyển đổi mục
đích sử dụng sang đất ở, đất chuyên dùng khác đã có tác động lớn đến việc sản xuất
nông nghiệp. Do vậy làm thế nào để sử dụng hợp lý và hiệu quả đất nông nghiệp hiện
có là vấn đề được các cấp chính quyền quan tâm nghiên cứu để đưa ra các giải pháp
chuyển đổi cơ cấu cây trồng một cách hợp lý nhằm đạt hiệu quả kinh tế cao nhất.
Xuất phát từ ý nghĩa thực tiễn và nhu cầu sử dụng đất, được sự đồng ý của ban
chủ nhiệm khoa Quản lý Tài Nguyên - trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên,
đồng thời dưới sự hướng dẫn trực tiếp của cô giáo: Th.S Nông Thu Huyền, em tiến
hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp
trên địa bàn xã Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
1.2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá hiệu quả các loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của xã Hóa
Thượng, huyện Đồng Hỷ.
Lựa chọn các LUT đạt hiệu quả kinh tế - xã hội – môi trường để nâng cao hiệu quả
sử dụng đất sản xuất nông nghiệp cho xã Hóa Thượng trong thời gian tới.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá hiện trạng sử dụng đất: xác định các loại hình sử dụng đất,
mô tả các loại hình sử dụng đất.
- Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp: hiệu quả kinh tế, hiệu


Khóa luận đầy đủ ở file: khóa luận full