BÀI 57

Ngày soạn : Ngày dạy :
Bài 57
Bài dạy : MỐI QUAN HỆ DINH DƯỠNG
I. Mục tiêu : Sau khi học xong bài này HS phải :
-Nắm được khái niệm về chuỗi thức ăn, bậc dinh dưỡng, hiểu được thế nào là lưới thức ăn,
cấu trúc của một lưới thức ăn.
-Rèn luyện kỹ năng phân tích so sánh về các dạng tháp sinh thái, nêu được các ví dụ theo
các khái niệm đã học. HS diễn giải được mối quan hệ dinh dưỡng là một trong những động
lực phân hoá và tiến hoá giữa các loài, tạo nên trạng thái cân bằng trong quần xã.
II. Phương tiện : H 57.1 và 57.2 SGK trang 238 và bảng tóm tắt để sử dụng.
III. Phương pháp : Diễn giải ; nêu vấn đề , quan sát , làm việc với SGK
IV. Trọng tâm : Chuỗi thức ăn, bậc dinh dưỡng, lưới thức ăn và tháp sinh thái
V. Tiến trình lên lớp :
1.Ổn định lớp:
2Kiểm tra bài cũ:
3. Nội dung bài học :
*hoạt động I
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung
HS cho vd:..rút ra
khái niệm
Thế nào là một chuỗi
thức ăn ?
GV gọi 1 HS để cho
1 ví dụ về chuỗi thức
ăn rồi đặt câu hỏi :
Theo các em chuỗi
thức ăn trên có mấy
thành phần ?
GV bổ sung loại chuỗi
khởi đầu bằng mùn bã
sv.

Em có nhận xét gì về
2 loại chuỗi thức ăn
trên ? Chiều mũi tên
trong chuỗi thức ăn
xác định ntn ?
GV gợi ý mõi thành
phần là mỗi bậc dinh
dưỡng.
Gv hỏi:Thế nào là
bậc dinh dưỡng ?
-Là một dãy gồm nhiều
sinh vật có quan hệ
dinh dưỡng với nhau
trong quần xã
-Ví dụ :
LúaSâu cuốn lá lớn
Chim sâudiều hâu
-Có 4 thành phần
-Một số HS khác ví dụ
HS trả lời 2 loại theo
SGK
HS rút ra được nhận
xét về vai trò của loại
chuỗi 1 và chuỗi 2, tính
quan trọng của chuỗi 1.
HS xác định vai trò của
loại chuỗi thức ăn để
trả lời
HS hiểu được bậc dinh
dưỡng có thể chỉ là 1

loài trong chuỗi thức
I/ Chuỗi thức ăn và bậc dinh dưỡng :
1/ Chuỗi thức ăn :
a/ Khái niệm : Là một dãy gồm nhiều
loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với
nhau trong quần xã, trong đó loài này sử
dụng một loài khác hay sản phẩm của nó
làm thức ăn,về phía mình, nó lại làm thức
ăn cho các loài kế tiếp.
b/ Ví dụ :
( HS ghi ít nhất là 3 chuỗi )
c/ Các loại chuỗi thức ăn : 2 loại :
-Chuỗi thức ăn khởi đầu bằng SV tự
dưỡng
-Chuỗi thức ăn khởi đầu bằng mùn bã SV
2/ Bậc dinh dưỡng :
a/ Khái niệm :
- Trong chuỗi thức ăn : bậc dinh dưỡng là
một loài .
-Trong quần xã : bậc dinh dưỡng gồm
Bậc dinh dưỡng trong
quần xã SV có đặc
điểm gì ?
GV cho HS ghi đặc
điểm

ăn hoặc có thể là nhiều
loài trong quần xã.
+HS đánh số bậc dinh
dưỡng dựa vào các ví

dụ đã có ở trên
nhiều loài cùng đứng trong một mức năng
lượng hay cùng sử dụng một dạng thức
ăn.
*Hoạt đôngII
Cho hs qs hình 57.1
Tìm ra các chuỗi
trong lưới.
Xác định bậc.
Thế nào là lưới thức
ăn ?
GV nêu tên nhiều loài
trong quần xã ruộng
lúa, cho HS đánh số
bậc dinh dưỡng rồi
sau đó cho HS chỉ ra
các cầu nối giữa các
bậc đó.( dựa theo H
57.1 )
Cho hs nhận xét lưới
t/ă trong các qx từ vĩ
độ cao đến thấp, từ
khơi đến bờ, qx
trưởng thành và qx trẻ
hs qs hình57.1
HS trả lời sau khi suy
nghĩ lưới là tập hợp của
nhiều chuỗi thức ăn
HS đánh số bậc dinh
dưỡng của mỗi loài,

sau đó vẽ đường chỉ
mối quan hệ giữa các
bậc dinh dưỡng, một
HS đại diện trình bày
trên bảng
Hs trả lời:
II/ Lưới thức ăn :
1/ Khái niệm : là tập hợp của nhiều
chuỗi thức ăn, trong đó một số loài sử
dụng nhiều loại thức ăn hoặc cung cấp
thức ăn cho nhiều loài trở thành điểm nối
các chuỗi thức ăn với nhau.
2/ Ví dụ : ( HS vẽ vào vở lưới thức ăn ở
ruộng lúa )
*Nhận xét chung:Lưới t/ă càng phong
phú đa dạng loài thì tính ổn định qx càng
cao.
*Hoạt độngIII
*Treo tranh 3 dạng
hình tháp sgk
Thế nào là tháp sinh
thái ?
GV hướng dẫn HS
quan sát H 57.2 để HS
so sánh và trả lời câu
hỏi : Hãy phân biệt 3
dạng tháp sinh thái ?
Vì sao tháp năng
lượng luôn có dạng
chuẩn ? Các tháp khác

lại có thể bị biến dạng
?
HS nêu khái niệm từ
nội dung SGK
HS xác định nguồn
năng lượng luôn được
cung cấp đủ cho SV
tiêu thụ nên tháp năng
lượng luôn có dạng
chuẩn , còn số lượng và
sinh khối có thể tuỳ
theo loại quần xã, đk
môi trường.
III/ Tháp sinh thái :
1/ Khái niệm : là tháp được hình thành
bởi sự xếp chồng liên tiếp các bậc dinh
dưỡng từ thấp đến cao.
2/ Các dạng tháp sinh thái :
-Tháp số lượng
-Tháp sinh khối
-Tháp năng lượng
* Trong 3 hình tháp, hình tháp năng
lượng luôn có dạng chuẩn,hai hình tháp
còn lại đôi khi bị biến dạng.
4/ Củng cố
- HS cho biết vì sao trong thực tế chuỗi t/ă thường không quá dài?
-Vẽ sơ đồ lưới thức ăn ở ao gần nhà mình .
-Phân biệt 3 dạng tháp sinh tháí
5/ Hướng dẫn về nhà
-Giải thích khi đi từ vùng nhiệt đới đến vùng cực thì lưới thức ăn sẽ phức tạp hay đơn giản

hơn ?
-Chuẩn bị bài mới : “ Diễn thế sinh thái “
PHIẾU HỌC TẬP
Quần xã ruộng lúa có các loài như sau : lúa, cỏ mật, mùn bã sv, ếch, sâu cuốn lá, sâu gai,
chuột, rắn nước, cỏ lồng vực, cá rô, chim sâu, bò. Chỉ ra các chuỗi thức ăn thực vật và chuỗi
thức ăn phế liệu, những loài gắn kết các chuỗi thức ăn với nhau. Từ đó vẽ lưới thức ăn.
Chuỗi thức ăn Bậc dinh dưỡng
1 2 3 4 5 6
Chuỗi 1
Chuỗi 2
Chuỗi 3
Chuỗi 4
Chuỗi 5
Chuỗi 6
Chuỗi 7
Chuỗi 8
Chuỗi 9
Chuỗi 10
...