DSpace at VNU: Bàn thêm về một quan niệm thiếu chính xác trong lý luận, nghiên cứu và phê bình văn học

TẠP CHl KHOA HỌC No 2 - Ĩ992

BÀN THÊM VỀ MỘT QUAN NIỆM THIỂU CHÍNH XẤC

TRONG LÝ LUẬN, NGHIÊN c ứ u VÀ PHÊ BÌNH VÃN HỌC
PH ẠM O U A N (; LONG

T r v ớ c h í t XÌB đ v g rc a 6 i o g a y rÌB g b i i v ié t n ảy c h i lả m ộ t lờ i b à n Ih é m v ĩ m ộ l q u a o
BÌệM lAu n a y d i k h á 6 a đ io h , đ irự c th ừ a o h ậ n n h tf là m ộ t tro B g n h fra g d i ỉ u ccr b i o (v à

ctog l i sv điag ahỉl), li ogTiyẻD iý (abv troBg cấc sỉcb Từ điền vân học, các bộ giảo
trlak c ia các trvỜBg Đ«1 học, sick glầo khoa phồ thồag), thiah mộl Dguyẽn lỉc một quan
■ iệ a đ v ự c g iá ỉ Bghlẽa cứQ pb£ binh sử dvBg, vậa d vag trong n h iỉa c 6flg trìoh k h ic nhan.
VCa đ ĩ thì lứn v i Hgvời oêtt ỷ k iín nảy cki đặt mục đích lầ góp thêm BỘt lờ i bàa r (l
lU ế a h o ia chinb b£b chắc chắn %t cồn phK a d ỉệa. S oag do kh 6ng Ih ỉy có ai đặl l«i v ia
d ỉ B iy b 6 d cúD g m ạ o h d « n a ê u r a đ è c ù n g t r a o d ồ i:

ỉ i v i n dS vS tín h g ia i c ỉ p , tfo b

■ g v ờ ỉ tr o n g v i n h ọ c .
XiD đ v ợ c b < t d ì u t ừ DỘi d u n g k h i i a iệ m . T ừ lftu nay ở ta b ì u n k v -k h A n g a i c ó n g ờ

vự c gì v ỉ nội dong cửa k h ỉi niệm tíali giai c i p đ i đ v ợ c aêu ra Ih ia li mộế BguyC* lỷ c é
*tíoh c liỉt kioh điỉn* lầ; tính giai c f p là một thuộc tíoh t ĩ t y íu của v in học trung xã hội
c 6 p h ỉa chia thành các giai c

CMỘC xung dột giữa các giai c ỉp ; u ộ t nh&B vật v ỉn học đi 6n hlnh phải dại diện chu mội
t l a g ì&p, một giai c
tíah phồ biín và Bhfrag dặc tính c i blỆI, lằ một lồng hvp thằm mỹ cửa cái pkồ biến và cấi
đ ặ c t h è dom o h ỉ t ' ( T ừ d i i n vđn h ọ c ).

VA lừ đAy iằ b ít d iu c i a nhfrBg *Uin đo«o lain* khác abau: Chí P b èo, cbi D ậu , anh

Pha l i ahững abfto vật diỈD hlnh cho Dgvời Bống dâm Việt Nam trvức cách B«ag ihầog
T i n aÌBi 194S, Bá K iín , Bgbi H ầcli, Bghi O ttí, nghi L«i... lầ đ ỉta hlnh cbo bộ mặt cửa

giai cỉp ihốag tr|; Tiệp, Biĩo là điỈB hlnk cko cua DgưiVI mới xả hội chủ nghia; xa hiTo
■ •a iA: T ỉm . n g v ờ i em troBg truyện cồ lich C ỉy k b í lầ diên hlnb ch o cái thiện; C im ,
mgvờỉ aah lề diỈB hlnh chu cài x íu , cài đc v.y... Thúy K iỉu lả... Từ H i i li..., H o«n T h v là
... W v i v.v... Danỉi sỉch Biy khốag MO ihỔBg kê híl dược.
ở đ ỉ y c 6 diSu này khÒDg &n: a í u chi nhìn tb ĩy Iron^ luỏi type, m ỏi lo^í n h ân v ật cổ
ft*c s ổ a g U a bĨB Iro ã g vfln học d k a lộ c v i Irong vAn học n b á a loại cbi có sá c th á t gỉai
c í p k h ủ a g th ô i tk ì q u i th ự v d ỉ làm BghỀo a ả a d i ý Bghia k b á i q u ấ t c ử a h ỉo h n r ự a g Bghệ

tb a ậ l, cAa lir ivỏrag
Ih u ậl, cửa ahfrag gỉA tri nhAn vAo ih u ộ c v ĩ co n n g ư ờ i nAi cbung.
B à t vl d è c h o K. MAc có B ổi'lr(tng lín h hiệo th ự c của nó, o tii a g v ử i là lồ n g htVa c ủ a cầc
q u a kệ X: h ậ i ' tb ỉ đ ỉ ỉ u d ó cAog kh ô n g t h ỉ chỉ d ư ợ c h iĩu iá troB g n ỗ i h iah lư ợ n g , mổi

30


d i ỉ o h ìn h oghỆ th u ậ t c h i d ĩ c a o c á c q u a n hệ g ia i c ỉ p . tỉn h c b ấ t d ặ c Ih ù cỏm m ộ t g ia i c ( p

■Ao đó, m ột nhóm o g v ờ l n ềo d ổ mả quỈD m ỉt b oậc xem nhc m ội khía c«nh c ự c kỳ q u a a
trọ n g khác là lín h n g ư ờ i Dỏi chung (không phải là 'lín h ogViVi m ang tín h g iai c2p* n h v
I tu oay đ ă bi ngộ n h ận ) m à tro n g o h iĩu tá c phằm m ới là cái phải 140 n ên sứ c sổ n g cAa
h ln b lứ
Ih ừ a nbậo m ột điSu này nữ a là: tro n g ỷ kiến tré n , ngoài pb ần d ó n g g ó p r í l lứ n , v ỉ viộc
p h á t hiộn ra kh(a cạn h xã hội củ a con ng ư ờ i K .M ác c&ng c h ư a đ ỉ cập dỈD p h in cá tín h ,

cA n h ỉn k b ố n g phải I& sản phầm cửa các quan hệ xẫ hội ở con^Bgvời, má d i ỉ n Bảy l«i r í t
q u a n t r ọ n g , r í i r ỏ n é t t r o n g v i n h ọ c , đ ặ c b lộ t là t r o n g c á c h ì o h i ư ự a g văD h ọ c c ỏ ý D ghia

khái quát lớ n .
B àa vẽ tío h giai c ĩ p của chủ t h ỉ sáng t«o T ử diền vàn học VÌỆO d ẫ n cftu nói o5i t l í a g
của M. G o rk i n h ư n g d á d ư ợ c h ỉỉu sai đl h o ịc dom giản hó.< di nội d u n g cửa ý k iín •N hà văn vốn là con raắt, là li ín g nói, là lỗ tal cAa m ột giai cấ p . N hà văn cô th ề k hông có
ý ih ứ c , có I h ỉ p b ủ obận đ iỉu đó. N hưng nbà vãn khống b ao g iờ và khống t h ỉ n à o tb o á l
khỏi bộ m áy cảm q u an củ a m ột giai c ấ p ’. Khi nhà văn cổ ý th ứ c sẳu &ắc vS q u y ĩo lợ i và
d |a vi của giai cẴp m inh "họ cỏng khai vầ kiẽn q uyết dùng v ỉn học n h v m ộl vủ k h í d ỉ u
tra n h cho s ự th ắn g lự i củ a m ột giai cấp* (S đd. 398). V ẩn dS troDg th ự c t ỉ đflu c6 g iỉn
đom n h v vậy. Bỏri vì n h à văo và nghệ sỉ nói chong đúng là khỏng b ao g iờ và khống th è n i o
th o á t ra khtSi sir ràng huộc khỏỉ các m ổ i Uin hệ, k h ỏ i s ự dnh h ư ớ n g c h ứ khÒBg phải ch l là
*con m ắl‘, *lỗ tai của m ột giai cẵp* (tối nh ấn m ạn h ). ĐiSu d ỏ lả h iỉn n h iỉn vì n h ư K. M ác
d ẵ oói ’tro n g lín h hiện th ự c của nố thi con ngưiVi là tồng hỏa củ a các q u an hệ xă hội* kia
m à. Là *l&ng hòa của các q u an hệ xả hội* th) dỉều đó lấ l nhi£n <>£ qu ỉ đ ia b bản c h ấ t x ã
h ộ i của nhà văn là tồ ng hừa của các quan hệ g ia i c ấ p kh â c nhau các ảnh hưtVng c â a các
hệ lư lưỏrng, các qu an niệm xă hộl chính l r |, đ ạo đ ứ c, ihằm mỹ, I r íí t bọc, tô n giáo, nh&n
sinh khác n h a u . N íu ih ừ a nhận cố sự lữn lại và dnh h ư ớ n g lân nhau giữ a các ih à n h vlẽn
tro n g xã hội, thì làm %no lại có thè coi nhà văn chi lả u í n g nối hay bộ máy cảm q u an cAa
m ộ l g ia i c ấ p . ĐiỀu đó ih iếu biện chứng lừ ngay cái gốc của vSa «ỉã. M ặt k h ác nghệ ú cỏ
b ao g iở lại chi có *nhán danb q u y ỉn lợi của mội giai cấp* mà cầm bút ? H ọ v iíl vỉ co a
ngvtìri, vì n h ữ n g nAl dau và niCm vui, niCni khao khải nhãn danh cát Ihiện, cái mỉ, Iư ư ng
I r i, l ò n g m o n g m ò i c h o c o n n g ư ờ i n g à y c à n g lr«v nỄn h o ả n I h i ệ n hcrn. NỄU g « l b ỏ đ i n h ữ n g

điêu dó (hì khỡng chi làm nghòo nàn di ý nghia của hình iượ'^g Dghệ th u ật mà c ò a h oàn
to à n th iếu ch ín h xác khi ngbiẾn cử u lác phằm .
Khi N g u y ỉn D u v iít: D au đ ớ n thay p h ậ n dàn bà. L ớ t ràng bạc m ệ n h cùng là lớ i
c h u n g Ihl c ũ n g ià lổ c Ang XỐI xa c h o m ậ i /o ụ i n g ư ờ i c h ứ d à u p h ả i c h o m ộl g ia i c ỉ p n à o .

V i N gu yỉn Binh Khiẻm ngáa ngSm trư ở c Ihól đ ờ l den bạc ch ứ d&u cỏ phải là vl s ự lệ b ạc
tro o g quan hệ con ngưửi của một giai lăng nào. Sẽcxpia đặl VỈD d ỉ tồn tự! hay kh ô n g tòn
tại th i v ỉn d ĩ d ẳu chi iầ cửa riỉn g một giai c íp , mội tlẳn lộc, mội Ihờ i đại. Đ ỏ lầ a h ử n g
Bỗl dau khồ khỏng phải của riồng ai mà là Ihuộc vS COD ngưiVi. T hậm chi cũng khAng ihè
Dối d £ n h ạ o c h ế (m à q u ả th ự c cố n h ử n g hạn c h í đ ó khAng nhi ? ) cử a c á c n g h ệ si k i ỉ u í y

một cách m áy mtSc, dtrn giàn vi ở dây chác câu nói của Bcn Ciiòn x an v ỉ S êcxpia v ỉn
khống m ỉl di lín h khoa học cửa nó ià 'ih iê n lầi ihuộc v ĩ 6ng cồn lAi lầm Ih u ộ c v ỉ ohAa
I0 9 Ì*. N hữ ng lim kiếm , d au khồ, d ự báo cùa nghệ si cúog khòng ih è chl ý giải n h v là *»ự
b ỉ l phục lừ ng cửa lim lý giai c i p ' ohư là *&ự vư ợ l qua nbử ng h«n h cp của giai c ỉ p m inh’
31


■ hv m ột b i(n tư ợ n g l^fi. là ‘con quạ Iráng giử a bẫy q u ạ ' như xưa nay ngưiVi la hay lý giải.
ĐAy l i vấn dì! m ang lính phồ b ifn , lính qui luậl ch ứ dâu có phủi hì niội hiộn iư ự n g cá
b lệ l. Vì o f u khỏng pbải n h ư vậy ihi các nghệ &ĩ và sáng lác cùa họ chi còn m ang ý nghia
l|c h s ử mà lh«M. T ừ d ó có ihẽ ih ĩy rằng dánh giá một lác phầm , m ội nhà vản k h ỏ n g t h ỉ
nko chi khuAn lại Irong các kbuỗR khỉ) chậl hẹp của quan điềm giai c á p vì thưdrc đ o đ ó
q u á c h ậ t và k h ỏ n g c h ín h xác. N h à văn v ừ a th u ộ c VC q u á k h ứ , vừu s ò n g v á i h iộ n lạ i, v ừ a là

a h ữ o g cỗn g d ẳn dầu tiên cửa một ivom g lai mà lúc đó có thè m ới chi hắt dSu p h ỗ i Ibai.
H ọ th u ộ c vS nhãn lo«i, si^ng và v iỉt cho nhân loại ch ứ khỏng phải c h o m ột giai c ấ p nào
dft đ ổ l ỉ giai c ấ p d á sinh ra và nuỗi d ư ỡ n g họ.
Xin b ỏ q u á th £ giiVi khách Ihè - các hiện ih ự c mà nghệ si nhận ih ứ c và p h ả n ánh vì
n h ữ n g nguyén m ẫu, lư iiệu, c h ít liệu nghệ Ibuật củng m ang n h ử n g nél tưorng lự n h ư
t &0 lậ i k h ách q u an củ a chủ Ihẽ. ở đây chi b àn v ỉ &ản phầm d o nghệ si &áng tạ u ra.
Đ ã th àn h m ột ưiVc lệ là khi oói đ í n một nhân vật nào đ ố ngưiVi ta hay g ẩo nổ viVi
n hử D g đ ặ c d iẽ m đ iề n h ìn h c ủ a m ộl g iai c ấ p Iro n g xả h ộ i, đ ạ i lo ạ i c h ú A .Q là d i ỉ o b in h

c h o n g ư ờ i nòng d ân T ru n g q u ố c tru n g cuộc cách m ạng T ản hợ i. N ói t h í sai vì k h ồog d ỉy

đ ủ hay íl n b ấ l cũng làm cho n gư ờ i d ọ c, og ư ờ l nghe hièu khống ch ín h xác v ỉ n h ân vậl.
N íu A .Q b ấ t hủ mà chỉ d ư ự c ’duy d a n h ’ a h ư vậy th ổ i ihì q u ả là d á n g b u ồ n . T ư tư ử a g
A . o d â u có cbi là củ a n gư ờ i nông dãn ? Đ ã là con ngưỏri Ihi ai mà k hông có m ộl ch ú t Ibói
A .o tro n g n g ư ờ i ? C ái nghi ngiV, du d ự và cả lòng quyếl tảni di lìm c h o ra sự th ự c ử
H ăm lét đ á u p h ả i chi là d ặc lín b của mộl hoàng tử bị phản bội ? C hiỉng la q u e n ib u ộ c và
hlỄu d ư ự c tr ậ a đ án h ghen kỳ lạ cỏ a H o ạ a .T h tf như ng dâu cỏ xa lạ viVi sự tr ả Ihù cAa
M êđ ê, củ a Ô te n lô v.v... Và tại sao chúog ta dều cii£|p vtỆ a^m ột cá ch nói ít n h i ỉ a d à xóa
m ờ di cái ra o h g iớ i giai c ấ p như *vấn d ỉ quySn sống tro n g T ru y ện KiSu*, 'K im T rọ n g n ộ t b iỉu tư ợ n g của tinh yêu tự d o v ư ợ l ra ngoài lẻ giáo phong k iế n ’, *liếng nó i d ò i giải
p h ó n g n g ư ờ i phụ nử Iroog ihiT H ồ X uản H ư ư n g ’, 'v ấ n d ệ nhàn lín h tro n g tru y ệ n cúa
Nam C ao ’v.v... mà lại kbỏng i h ỉ th ừ a nhận hoặc ihSy khó ch ẵ p n h ậ n khi Iro n g vSa học
h iện d ạ l x u ất h iện m ột hình ảnh vua Q uang T ru n g cũng cỏ nhữ ng giây phúl lầm cằm , mộl
aab b/y d ội chổng Ph&p hoặc chổng M ĩ câng r t a r(, y€u lòng, thậm ch ỉ đầy t&m ti« n g bl
kich tro n g suy lư n h ư ng vẫn cSm súng c h if n d ấu đ ư ợ c tro n g &uíỉt c u ộ c kbáng chiỂn ? V i
rfii có k hố ng ít n hữ ng suy d iỉn ra ngoài văn học, có nhử ng Iruy ch ụ p đ ìy ác ỷ xung qu an b
việc xAc đ ỉn h phằm ch ấ t lư tưiVng của nhản vật và của ah à văn.
C ó l£ v ín đ ỉ khống dorn giản như ng cũng kbông phải ià 'b ấ l khả luận* vì b ản Ih&o
d i ỉ u d ó là 'b ĩ t khả Iri*. Có lính giai c ẵ p nhưng cũng t5n u i niột lín h ngưỏri m an g Koh

phồ biín, *siéu giai cỉp*. (V dẳỵ cần phải cảnh giác với mội ihái độ. Cái ihỏri nói ohư Việl
P h irư n g là c á i gì tố t d c p c ù a kỏ th ù là ih u ộ c vS c h ú n g la cò n cả i gỉ x ấ u xa c ủ a ta là th u ộ c

v ỉ chúng nó d â q u a rồi và tro n g nghiỄn cứ u . ph£ binh văn bọc khống n£n có n h ử n g di ứng
Ir v ứ c m ột hiện lư ợ n g I9 . C ó mội ihiVi chúng la dã quá ngây (hi? khi q u ả q u y ỉl rằ n g ’anh
h ù n g khống cỏ v í l ' *kbông có m âu Ih u ỉn Irong nội hộ ohán d án ’ và chủ Irư ữ o g Ih u y ỉl
'p h i m ỉu ihuẫn* iru n g văn hục kia mà. Kh(Vng Í| cuifn iá c h dả ch ứ n g m inh là đ ú n g nhiSu
c&i sai và đ ó cũng là cái lầi của nhiỄu nhà lý luận. T h ự c ra nếu cbi ih ừ a n h ịn là có lin h
agViVi n h ư n g I9 Ì g ắ n n ó viVi lín h g iai c â p và p h ủ n h ậ n lín h n g ư ờ i Iiỏi c h u n g là k h ồ n g Ih ỏ a

đAog o í u k hồog nói là .sai lỉm . N hưng cúng khống Ih ỉ chi Ihừ a n h ậ a cái p h ỉo ngurởi lố l
32

d c p (lồ o g v | th a , k b át vọng h v ớ o g tớ i cái thi^o v.v...) mà khống cAog nhận hay il’jr đi CẮÌ
p b l n l i m lỉ(i, c i i x í u ,c i i Ac ahtf l ỉ mội khía cạnh có lín h bản năng sinh học của con
n g v M lả kbốog đúng. K. M ầc d ẵ nói 'k h ỏ n g có cái gì thuộc v ỉ con n g ư ở i lại xa lạ dố l vứi
lAi* và cằu nói này th ư ở n g d ư ự c (hay b i) lý giải ih c o chicu có lự i ch o con agưiVi. C ó lẽ
khAng h ản chi có n h v th ế . T ro n g mAi hioh tư ợ n g Dghệ th u ật giầu ý oghỉa khái quát
ihưOrng c ố cả cái p h ần lý tr í, p h ỉn th án h ihiện củ a con ngư ở i n hư ng cũng có cái phần lảm
tố i, cái xấu, cái ắc lần kh u ấl đỏ đáy. Cả hai khía cạnh ấy d ỉ u vừ a gấo vớỉ giai c ẩ p vừa
g ần viVi cun o g ư ờ i, v ừ a chịu sự chi phđi của ý ih ứ c hệ giai c ĩ p vừ a vư ự t ra ngoài, 's i ẽ u '
g iai c ấ p . C ố T ẫm v ừ a Ihiện vừ a ác. L ảnglơ lấc là mội con quỷ ác n h ư n g cũng lại vố cùng
c a o cà Iro n g hành d ộ n g tự nguyện cứ u ba d ứ a Iré khtSi b | d ố t c h ĩl tro n g lâu đ ài, G iave
sAn d u ồ i G iă n g V a n G ỉâ n g SUỐI d ờ ỉ n h irn g c u ố i cừ ng l«i m ỉ l h v ớ n g v à lự t ử khi đ ư ợ c

ch ín h V ao G iả a g th a c h ế t, D ồng K lhổtẽ vừ a ca o qu í vừ a lố bỊch, b a an h em nhà
K a ra m a d ỏ p vừ a c ỉm g h ét nh au , vừ a Ih v ơ n g y íu nh^u, vừ a cam ghét vừ a Ih a tb ứ cho
o h au và kbía cạnh a à o cũ n g có lý cả. T ro n g số cắc (ii cảo d ă ÌD củ a H o ài T h a a h có mộl
m ìu aó i v ỉ việc ỏ n g cb ứ n g k ỉến m ột aoh Vệ q u ố c d í n xin Ihử Irư ử n g cho ra khỏi qu ân
d ộ i vì m ột lý d u rãt o g ứ Dgằa ohư ng cfing rấ l d ờ i và rấ l híộo th ự c là Irư ứ c d ỏ d o cãi nhau
v ứ i v ợ n£n bỏ nhà d i b ộ d ộ i. g iờ Bgbỉ lại thấy hối, m uổn bỏ qu ân dộ i mà vg. T ỉ l n b iên đ ỏ
chi lằ cá biệt nỄn khững mang ỹ nghi khái quát Dhtrng c&Dg c ìn phải oói lại ià liệu có ihề
k h ổ n g d ếm xia gi đ í o n h ữ n g kbỉa C9 0 h d ó cửa hiệu th ự c mà vẫn *pbản án h tru n g th á o b ,
n h v nó vốn có’ đ ư ự c khồng ?

K hi cuộc th ả o lu ận v ĩ tru y (n ngán cửa NguyỄn Huy T h iệp d an g sỏi nồi ỏng H oảng
N gọc H iỉo ch o rằ n g N guyễn H uy T h iệp d ã lột h ỏ cái áo khuác xả hội của nhâo vật và d ề
c h o n ó trầ n Irụi n h ư m ột con ng ư ở ỉ và có không íl ng ư ờ i d ả p h ản ứ ng lậi ý k iín này.
T h e o tỏ i Aog H iỉn cổ lý và ngư ờ i ta d ả biều sai ý Ang. R ổ rà n g là không p h ải chi nhìn
(hẫy và viết ra cỉtÌỊ}hSn sinh vật, cái 'gócJLijn Ịổi cuổi cùng* cAa con n g ư ờ i nhumg tạ i Kao
lại phủ nh ận nó khi nó lĩin tặ i oiột cách khách quan ? C iỉ«

a tr a g sáng lác và phỗ binh
c6 biện tư ợ n g hori lệch là ở p hía sáng tác hơi ccr^Hig đ iệu cál p b ỉo 'n h ế c h nhác*, "méo
mó* bản năng của con ngưtVi th àn h 'b à n ch ất n g ư ở i', thành "số p h ậ n ’ và clTo rần g -d ó m ới
I* ohAn b án. T h iếi nghi các nhân bản dảu có phải chi là n h ư I h í. C ác tá c phầm đ ư ợ c
đ á a h g i ả c a o , đư«,»c g i ả i lhư«Vng ( c ả l i ẽ u t h u y í l , I r u y ệ n và ihtT) đ í u c h ú ý đ ế n v à p h ả n á n h

d v ự c cả cái p h ần c a o d ẹ p cũng n h ư cái lãm t^ i Irong mAi con ng ư ờ i mả khống bi ràn g
b u ộ c m ội cách máy m óc bc á i đ ỉc h d ư ợ c d ặ l r a (v à đưụrc t i í p nbậD cũ n g n h ư vậy) r ấ l ró ià c u ổ i cử n g ih ỉ c o n n g ư ờ i

vtrư ớ c g iớ i lý luận p h ẻ binh. M ậl khác cũog v ỉn cAn cỏ nhử ng bàl phê bỉnh lỏ ra giáo
diSu, máy mỏc, ngộ nh ận khi đánh giá các phẫm l«fl cứ dcm cái Ih ư ứ c d o cũ ki, iK iíu hụi
đ ư ợ c làm ra lừ ih ế kỷ tr ư ớ c dê đánh giá inộí hiện tư ợ n g dang vận động, biến dồi cho
ngằy càng liế p cận ch â n lý hơ n . ở những hài v iíl d ỏ vẫn Ihấy viộc dồng n h ĩl ph«m Irb
giá lrj với lý lỊch cỏ a lừ n g loại nhăn vậi. vẳn nhìn nhận nhãn vậí Irong sự ngăn cá ch , vẵn
máy m ỏc và giàn đ a n khi coi tiẽu chuẫn lín h giai t ấ p như là l i ỉu c h u ín duy n h ỉ l d è đ |n h
giá lác phStn.
lO -m t