Tuần 24. Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh

Nhật kí trong tù
Hồ Chí Minh
Nội dung chính của
bài.
I Hoàn cảnh sáng tác
tập thơ.
II Giá trị nội dung và nghệ
thuật.
III Kết luận.



“Ngày 8/4/68. mình mổ ca ruột thừa trong khi thiếu
thuốc, chỉ có một vài ống
novocain nhưng người thương binh vẫn cố gắng
mỉm cười, không kêu đau đớn… Suốt một đêm
lo lắng vì ca mổ của Sang. Lòng vui sướng khi
Sang đã gắng dậy, nụ cười gượng nở trên môi”.
“Ngày 13/4/68. Thư từ rất nhiều từ khắp bốn
phương gửi về. Cảm ơn tất cả mọi người đã dành
cho tôi những tình thương mến thiết tha…”. Ôi
những người thân trên quê hương đất Quảng…”.
( Trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm )


I. Hoµn c¶nh ra ®êi

Là tập thơ bằng chữ Hán,
gồm134 bài, được Hồ Chí Minh
sáng tác trong khoảng thời
gian người bò giam cầm đày ải

vô cùng cực khổ trong các
nhà tù của chính quyền thực
dân Tưởng Giới Thạch (Từ
tháng 8/ 1942  tháng 9/ 1943).


II. Gía trị của tập thơ :
1. Gía trị nội dung
“ Bốn tháng cơm không no
Bốn tháng đêm thiếu ngủ
Bốn tháng áo không thay
Bốn tháng không giặt giũ…
Răng rụng mất một chiếc
Tóc bạc thêm mấy phần
Gầy đen như quỷ đói
Ghẻ lở mọc đầy thân…
May mà, kiên trì và nhẫn nại
Quyết không lùi một phân
Vật chất tuy đau khổ
Không nao núng tinh thần”
( Bốn tháng rồi )


Không canh, không muối, rau không có
Mỗi bữa lưng cơm đỏ gọi là
Có kẻ đem cơm còn chắc dạ
Không người lo bữa đói kêu cha
( Cơm cha )
Năm mươi ba cây số một ngày
Aó mũ dầm mưa rách hết giày

Lại khổ thâu đêm không chỗ ngủ
Ngồi bên hố xí đợi ngày mai
( Mới đến nhà lao Thiên Bảo )


Mới đến nhà giam phải nộp tiền
Lệ thường ít nhất 50 nguyên
Nếu anh không có tiền đem nộp
Mỗi bước anh đi mỗi bước phiền
( Tiền vào nhà giam )
Lệ thường tù mới đến
Phải nằm cạnh cầu tiêu
Muốn ngủ cho ngon giấc
Anh phải nộp tiền nhiều
( Quán trọ )
Thân anh da bọc lấy xương
Khổ đau đói rét hết phương sống rồi
Đêm qua còn ngủ bên tôi
Sáng nay anh đã về nơi suối vàng
( Một người tù cờ bạc vừa mới chết )


Oa!... oa!...oa!
Cha trốn không đi lính nước nhà
Nên nỗi thân em vừa nửa tuổi
Phải theo mẹ đến ở nhà pha
( Cháu bé trong nhà lao Tân Dương )
Biền biệt anh đi không trở lại
Buồn the trơ trọi thiếp ôm sầu
Quan trên xét nỗi em cô quạnh

Nên lại mời em tạm ở tù
( Gia quyến người bị bắt lính )


Ban trưởng nhà lao chuyên đánh bạc
Giai người cảnh trưởng kiếm ăn quanh
Chong đèn huyện trưởng lo công việc
Trời đất Lai Tân vẫn thái bình
( Lai Tân )

 Đây là chế độ nhà tù, chế độ xã hội vạn ác, bất
công, coi rẻ con người, dung túng tội lỗi, đày đọa
người lương thiện đến đáy cùng của xã hội.


Giai gió dầm mưa chẳng nghỉ ngơi
Phu đường vất vả lắm ai ơi
Ngựa xe hành khách thường qua lại
Biết cảm ơn anh được mấy người
( Phu làm đường )

Anh đứng trong cửa sắt
Em đứng ngoài cửa sắt
Gần nhau trong tấc gang
Mà biển trời cách mặt
Chưa nói lệ tuôn đầy
Nói lên bằng khóe mắt
Tình cảnh đáng thương thật
( Vợ người bạn tù đến thăm chồng )

Một canh, hai canh lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng thành
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh
( Không ngủ được )

Ngoại cảm trời hoa cơn nóng lạnh
Nội thương đất Việt cảnh lầm than
Trong tù mắc bệnh càng đau khổ
Đáng khóc mà ta cứ hát tràng
( Ốm nặng )


Mặc dù bị trói chân tay
Chim ca rộn núi hương bay ngát rừng
Vui say ai cấm ta đừng
Đường xa âu cũng bớt chừng quạnh hiu
( Trên đường đi )

Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ
( Ngắm trăng )


Ăn cơm nhà nước ở nhà công
Binh lính thay phiên để hộ tòng
Non nước dạo chơi tùy sở thích

Làm trai như thế mới hào hùng
( Nói cho vui )

Gạo đem vào giã bao đau đớn
Gạo giã xong rồi trắng tựa bông
Sống ở trên đời người cũng vậy
Gian nan rèn luyện mới thành công
( Nghe tiếng giã gạo

)


“Mây mưa mây tạnh đuổi đi hết
Còn lại trong tù khách tự do”

“Biết đâu trong ngục có người khách tiên”
“Nhìn qua cửa ngục ngắm trời tự do”

 Đó là bức chân dung tinh thần tự họa của Hồ Chí
Minh – bức chân dung của một đại nhân, đại trí, đại
dũng.


2. Gía trị nghệ thuật :

- Chất thép và chất tình, cổ điển và hiện đại, chất
chiến sĩ kết hợp với nghệ sĩ.
- Giong điệu thơ : khi châm biếm, khi trữ tình, khi
mỉa mai chua chát, khi tự trào hóm hỉnh.

III. KẾT LUẬN :

- NKTT là tập thơ lớn của nhà thơ lớn – nhà
cách mạng vĩ đại HCM.
- Tập thơ đã để lại những bài học đấu tranh
cách mạng và rèn luyện đạo đức cho bao thế
hệ mai sau.