Tuần 9. Ca dao than thân

20 - 11
Bµi gi¶ng : Ca dao than th©n - tiÕt 33

Ngêi thùc hiÖn : c« Hµ
Hång Lª


Kiểm tra bài cũ:
1. Đọc thuộc lòng các bài ca dao
yêu thơng tình nghĩa đã học.
2. Qua chùm ca dao đã học em
thấy những biện pháp nghệ
thuật nào thờng đợc ca dao sử
dụng?


mục đích, yêu cầu bài mới:
1.Hiểu đợc thân phận nỗi niềm
của
ngời phụ nữ, ngời nông dân
ngày xa
2.Thấy đợc giá trị nghệ thuật của
những hình ảnh so sánh, ẩn
dụ, và biểu
tợng trong ca dao.


Ca dao than thân
I.
Đọc

hiểu
tiểu
1.Chủ đề ca dao than thân có số lợng
dẫn.
lớn, rất tiêu biểu cho kho tàng ca dao
về nội dung cũng nh nghệ thuât.
2. Nội dung:
- Than thở về cuộc đời, cảnh ngộ khổ
cực, đắng cay.
- Là tiếng nói khẳng định phẩm giá
con ngời.
- Có ý nghĩa phản kháng và dân chủ,
nhân đạo sâu sắc.


Ca dao than thân
I. Đọc - hiểu tiểu dẫn:
II. Đọc, cảm nhận chung :
1. Đọc :
2. Cảm nhận chung :
3 nhóm :
- Nhóm 1: Bài 1, 2, 3: Thân phận
ngời phụ nữ trong xã hội cũ.
- Nhóm 2: Bài 4: Những nỗi lo sợ của ngời
con gái trong tình yêu.
- Nhóm 3: bài 5: Hoàn cảnh và tâm sự của
con cò.


Ca dao than thân

I. Đọc - hiểu tiểu dẫn.
II. Đọc, cảm nhận chung.
III. Bài
Đọc 1,
- hiểu
1.
2, 3 :chi tiết văn
-bản.
Nội dung:
Số phận đắng cay của ngời phụ nữ
bị tớc
đoạt quyền tự do, quyền quyết
định hạnh phúc của mình, hoàn
toàn phó mặc cho ngẫu nhiên của
số phận, diễn tả tình cảnh đáng th
ơng và số phận đau buồn nh đã
thành quy luật của những ngời con


Ca dao than thân
I. Đọc - hiểu tiểu dẫn.
II. Đọc, cảm nhận chung.
III. Đọc - hiểu chi tiết văn bản.
1. Bài 1, 2, 3 :
- Nội dung:
- Nghệ thuật:
+ Môtíp Thân em nh ...
+ Dùng hình thức so sánh .

+ Biện pháp nghệ

thuật ẩn dụ .


1 - Thân em nh cá trong lờ.
Hết phơng vùng vẫy biết nhờ nơi đâu.
2 - Thân em nh trái bần trôi
Gió dập sóng dồi, biết tấp vào đâu.
3 - Thân em nh lá đài bi.
Ngày thì dãi nắng, đêm thì dầm sơng.
4 -Thân em nh củ ấu gai.
Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.
5 - Thân em nh nớc giếng trong
Để cho bèo tấm, bèo ong lọt vào.
6 - Thân em nh quả xoài trên cây
Gió đông, gió tây, gió nam, gió bắc
Nó đánh lúc la lúc lắc trên cành
Một mai rụng xuống biết vào tay ai.


1- Bồng bồng cõng chồng đi chơi
Đi đến chỗ lội đánh rơi mất chồng
Chị em ơi cho tôi mợn cái gàu sòng
Để tôi tát nớc múc chồng tôi lên
2- Quả cau nho nhỏ
Cái vỏ vân vân.
Nay anh học gần
Mai anh học xa
Lấy chồng từ thuở mời ba.
Đến nay mời tám, em đà năm con.

Cả ba bài ca dao đã tập trung thể
hiện thân phận
chung - thân phận bị phụ thuộc
hoàn toàn vào hoàn cảnh và vào ng
ời khác của ngời phụ nữ trong xã hội
phong kiến, đặc biệt là trong hôn
nhân. Ngời phụ nữ chịu phận gả
bán, chịu cảnh hôn nhân không
tình yêu. Tuy nhiên mỗi bài là một
lời than có giá trị biểu cảm riêng,
làm nên sự phong phú, đa dạng của
ca dao.


Ca dao than thân
I. Đọc - hiểu tiểu dẫn.
II. Đọc, cảm nhận chung.
III. Đọc - hiểu chi tiết văn bản

2. Bài ca dao số 4:
- Nội dung:
Bài ca dao này là tiếng than của cô
gái khao khát tình yêu hạnh phúc nh
ng tự mình lại không thể quyết
định đợc hạnh phúc.
- Nghệ thuật:
+ Làm theo thể hứng
+ So sánh
+ ẩn dụ

Ca dao than thân
I. Đọc - hiểu tiểu dẫn.
II. Đọc, cảm nhận chung.
III. Đọc - hiểu chi tiết văn bản
3. Bài ca dao số 5:
- Nội dung:
+ Tình cảnh : Cò phải đi kiếm ăn trong
hoàn cảnh đặc biệt ( ban đêm) gặp rủi ro và
lâm nạn.
+ Lời tâm sự : cò khao khát đợc sống,
nhng nếu phải chết cò lựa chọn cái chết
trong danh dự, cò luôn hớng đến lơng tâm
và trách nhiệm đối với thế hệ nối tiếp .
- Nghệ thuật:
+ Sử dụng biểu tợng


1. Con cò lặn lội bờ sông .
Gánh gạo đa chồng tiếng khóc nỉ non.
Nàng về nuôi cái cùng con
Để anh đi trẩy nớc non Cao Bằng
2 - Nớc non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy
Cho sông kia cạn cho gầy cò con.
3 - Trời ma.
Quả da vẹo vọ
Con ốc nằm co.

Con tôm đánh đáo
Con cò kiếm ăn.


n cò trong ca dao đã trở thành biểu tợng
ủa ngời nông dân nói chung và ngời phụ
ữ nói riêng. Họ là những ngời hiền lành
chăm chỉ, có nhân cách tốt đẹp nhng
số phận bất hạnh.


- Ca dao than thân có có số lợng lớn, rất tiêu
biểu cho kho tàng ca dao về nội dung cũng
nh nghệ thuât biểu hiện.
- Ca dao diễn tả thân phận nỗi niềm đau
khổ, đắng cay của con ngời, đặc biệt là
ngời phụ nữ, ngời nông dân trong xã hội cũ.
Ngoài ý nghĩa than thân, các bài ca dao
này còn chứa đựng ý nghĩa phản kháng, tố
cáo xã hội phong kiến xa. ý nghĩa nhân
đạo, dân chủ của các bài ca dao này rất
sâu sắc.
- ở ca dao than thân, tác giả dân gian th
ờng dùng những hình ảnh so sánh, ẩn dụ,
biểu tợng truyền thống giản dị quen thuộc,
giàu sức ám ảnh để diễn tả thân phận, nỗi


1. LiÖt kª nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh
Èn dô,

biÓu tîng cña chïm ca dao trong
bµi häc?
2. Nh÷ng h×nh ¶nh nµy cã phæ
biÕn trong ca
dao kh«ng? V× sao?







V. Hớng dẫn tự học:
1. Học thuộc lòng các bài ca dao trên.
2. Cảm nhận của em về hình ảnh
con cò trong bài ca dao số 5.
3. Soạn bài Ca dao hài hớc, châm
biếm , tìm các bài ca dao có cùng
môtíp và nội dung tơng tự.