Tuần 24. Chiếc thuyền ngoài xa

NguyÔn Minh Ch©u


I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
a. Cuộc đời
- Nguyễn Minh Châu (1930 -1989),
quê Quỳnh Lưu, Nghệ An.
- 1950 : gia nhập quân đội.
- 1952 - 1958: chiến đấu tại sư đoàn
320.
- 1962: công tác ở tạp chí Văn nghệ
quân đội.
- Năm
tặng
giải thưởng
Nêu2000
vài được
nét về
cuộc
HCM về văn học nghệ thuật.

đời và sự nghiệp
sáng tác


b. Sự nghiệp
- Các tác phẩm chính
Tiểu thuyết

Truyện ngắn

Truyện viết cho
thiếu nhi

1.Cửa sông (1967)
2.Dấu chân người
lính (1972)
3.Miền cháy (1977)
4.Lửa từ những ngôi
nhà (1977)
5.Những người đi từ
trong rừng ra (1982),
6.Mảnh đất tình yêu
(1987).

1.Người đàn bà trên
chuyến tàu tốc hành
(1983)
2.Bến quê (1985)
3.Chiếc thuyền ngoài
xa (1987)
4.Cỏ lau (1989).

1.Từ giã tuổi thơ
(1974)
2.Những ngày lưu lạc
(1981)
3.Đảo đá kì diệu
(1985)

- Phong cỏch

Chia làm 2 giai đoạn:
Trong
* Nghiêng về cảm hứng anh hùng ca và có
chiến
khuynh hớng minh họa.
tranh
* Phản ánh, tái hiện bức hiện bức tranh
hiện thực sinh động về con ngời và cuộc
sống của nhân dân trong kháng chiến
chống Mỹ.

Sau
chiến
- Khao khát đổi mới t duy nghệ thuật
tranh - ễng chuyờn sang cm hng th s vi nhng vn
o c v trit lớ nhõn sinh.


Nguyễn Minh Châu là cây bút tiên
phong của Văn học Việt Nam thời kì
đổi mới. Ông “ thuộc trong số nhà văn
mở đường tinh anh và tài năng nhất
của văn học ta hiện nay” ( Nguyên
Ngọc).

2. Tác phẩm
a. Xuất xứ

Truyện ngắn được sáng tác 1983, rút trong tập Người
đàn bà trên chuyến tàu tốc hành (1983) sau đó
được in lại trong tập Chiếc thuyền ngoài xa (1987).
b. Hoàn cảnh ra đời:

Đầu những năm 80 của thế kỷ XX nước ta lâm vào
cơn khủng hoảng kinh tế nặng nề. Thực tế đòi hỏi
chúng ta phải có những cơ chế mới thích hợp để
thay thế cơ chế quan liêu bao cấp đã lỗi thời, kể
cả phải thay đổi lối bao cấp về tư tưởng.


c.Tóm tắt tác phẩm :

Phát hiện 1

Nhiếp ảnh Phùng

Phát hiện 2
Không đồng ý.
Trình bày lý do

Người đàn bà
nên ly hôn
Người đàn bà

Đẩu

Màu hồng hồng của
Ánh sương mai
Phùng

Người đàn bà nghèo khổ
lam lũ bước ra


d. Bố cục : 4 đoạn
- Từ đầu -> “…chơi thêm vài bữa”: Phát hiện thứ nhất của Phùng: cảnh chiếc
thuyền ngoài xa đẹp như bức tranh

- Tiếp -> “… chiếc thuyền lướt vó đã biến mất” : Phát hiện thứ 2: chiếc
thuyền lại gần và cảnh bạo hành.

- Tiếp -> “… chiếc thuyền đang chống chọi với sóng gió giữa phá” :
câu chuyện của người đàn bà làng chài ở tòa án huyện.
- “… hòa lẫn trong đám đông” -> hết: tấm ảnh được chọn cho bộ lịch
“Thuyền và biển”.


e.Ý nghĩa nhan đề
- Chiếc thuyền là biểu tượng của bức tranh thiên nhiên
về biển và cũng là biểu tượng về cuộc sống sinh hoạt
của người dân hàng chài.
- Chiếc thuyền ngoài xa là một hình ảnh gợi cảm, có sức ám
ảnh về sự bấp bênh, dập dềnh của những thân phận, những

cuộc đời trôi nổi trên sông nước.
- Chiếc thuyền ngoài xa là biểu tượng cho mối quan hệ giữa nghệ
thuật và đời sống. Cái hồn của bức tranh nghệ thuật ấy chính là
vẻ đẹp rất đỗi bình dị của những con người lam lũ, vất vả trong
cuộc sống thường nhật.


II. C HIU VN BN
1. oạn 1: Phát hiện thứ nhất đầy thơ mộng của
ngời nghệ sĩ nhiếp ảnh

THO LUN NHểM 3
NS Phựng ó cú nhng
phỏt hin gỡ khi tỡm
kim bc nh cho b
lch ? Qua ú tỏc gi
mun gi gm iu gỡ
cho ngi c ?


Bức tranh ấy là : “một cảnh đất trời cho”

Bức tranh
mực tàu của
một danh
họa thời cổ

Từ đường nét đến
ánh sáng đều hài
hòa và đẹp, một

vẻ đẹp đơn giản
và toàn bích

=>Một cảnh tượng tuyệt đẹp, một bức họa diệu kỳ của thiên
nhiên và cuộc sống, là “quà tặng quý hiếm của hóa công”


Người nghệ sĩ cảm thấy :
-Trong trái tim như có cái gì bóp thắt lại.

Hạnh phúc khi
bắt gặp cái
đẹp, hạnh
phúc của sự
khám phá và
sáng tạo.

- Bản thân cái đẹp chính là đạo đức.

Bắt gặp cái
đẹp, người
nghệ só thấy
mình như bắt
gặp được cái
tận Thiện, tận
Mó; thấy tâm
hồn mình như


2. oạn 2: Phát hiện thứ hai đầy nghịch lí của ng

ời nghệ sĩ nhiếp ảnh
a. Bớc lên bờ

Ngời đàn bà
Cao lớn, thô kệch, áo
rách rới, mệt mỏi

Ngời đàn ông
Lng rộng, cong nh chiếc
thuyền, tóc tổ quạ,
chân chữ bát,...

-> ngời lao động, hiện thân của cuộc đời lam lũ.


b. Khi ngời đàn ông đánh vợ

- Ngi n ụng ỏnh p v mỡnh dó
man
+ dựng chic tht lng qut ti
tp vo lng ngi n b.

+ va ỏnh va nguyn ra bng
cỏi ging rờn r au n.
thằng con phi tới đánh bố cứu
mẹ, ông liền tát cho nó 2 cái rồi bỏ
đi.
+

-Ngi n b

+ cam chu nhn nhc, khụng kờu,
khụng chng tr, cng khụng chy trn.
+ khi đứa con đánh bố, mếu máo, ôm
chầm lấy nó, vái lạy nó -> đau khổ,
nhục nhã, lo lắng cái ác sẽ làm tổn thơng
đứa bé.


* Thái độ của người nghệ sĩ:
Kinh ngạc đến hụt hẫng“kinh ngạc đến
mức, trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há
mồm ra mà nhìn” → “ vứt máy ảnh” chạy
nhào tới”.
=>Không ngờ đằng sau cái đẹp lại có cái xấu.


Nếu đảo 2
phát hiện
này lại có
được
không ?

Bản chất thực của đời sống

cái vỏ bọc bên ngoài


-> ý ngha:
oạn vn đã xây dựng tơng phản: cảnhngời, nghệ thuật-cuộc sống.

- Cái ác vẫn tồn tại ngay trong cái đẹp. Ngay
trong gia đỡnh vẫn tồn tại bạo lực. Nó để
lại hậu quả về thể xác mà còn làm ảnh h
ởng tới tâm hồn trẻ thơ.
- Nguyn MinhChõu quaChic thuyn ngoi
xaó nờu lờn bi hc v cỏi nhỡna din, cỏi
nhỡn khỏm phỏ trong sỏng to ngh thut i
vi nh ngh schõn chớnh giu bn lnh.


“Nhà văn không có quyền nhìn sự vật
một cách đơn giản mà nhà văn cần
phấn đấu để ……………… vào các tầng
nghĩa sâu của lịch sử”
A. ®a vÎ ®Ñp cña cuéc ®êi
BB. ®µo xíi b¶n chÊt con ng
êi
C. ®a c¸i ¸c, c¸i xÊu


3. Câu chuyện của người đàn bà hàng chài ở tòa án huyện :
- Khi mới tíi tßa ¸n
- Ngêi ®µn bµ sî sÖt, ngåi vµo gãc têng, x
ng h« lÐp vÕ. Khi được Đẩu mời, mụ mới “rón
rén” đến ngồi vào mép chiếc ghế và cố thu người lại.
Khi nghe vị Chánh án nói, mụ ngước lên nhìn rồi
lại “cúi mặt xuống”.
- Người đàn bà kiên quyết không bỏ chồng : “con lạy
quý tòa… quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con
cũng được, đừng bắt con bỏ nó”

Người chồng
là chỗ dựa
quan trọng
trong
cuộc đời
nhất là
khi
biển động

Chị không thể
một mình nuôi
những đứa con

Cũng có lúc
vợ chồng
con cái
hòa thuận,
vui vẻ


- Khi đợc ẩu cho phép nói
+ Bà lấy lại bỡnh tĩnh, thay đổi cách xng hô: chú
chị
-> vị trí xã hội thấp hơn nhng trong trải nghiệm cuộc
sống thỡ b hơn hẳn.


+ Thái độ người đàn bà khi kể về chồng
ĐÈu
Phïng

Th»ng Ph¸c
Ngêi
®µn bµ
hµng chµi

Ngêi
®µn «ng
vò phu

Ngêi
chồng

Ph¶i
lªn ¸n,
®Êu
tranh

Thñ ph¹m
g©y
®au khæ
N¹n nh©n
cña
hoµn c¶nh

иng
c¶m th«ng,
chia sÎ

Người đàn ông ấy vốn là “một anh con trai cục tính nhưng
hiền lành lắm”, “không bao giờ đánh đập vợ”

Chị sinh con
nhiều quá Nghèo khổ

Người đàn ông
không biết uống rượu

ĐÁNH
VỢ


+ Lí do người đàn bà kiên quyết không
bỏ chồng

Người chồng
là chỗ dựa
quan trọng
trong
cuộc đời
nhất là
khi
biển động

Cũng có lúc
Chị không thể
vợ chồng
một mình nuôi
con cái
những đứa con hòa thuận,
vui vẻ