Tuần 17. Ai đã đặt tên cho dòng sông?

1


2


Chùa Thiên Mụ

Sông Hương

Phu Văn Lâu

Đồi Vọng Cảnh

Cầu Tràng Tiền (Trường
Tiền)
3


Hoàng Phủ Ngọc Tường

Người soạn : Phạm Trung Thành – THPT4 Nguyễn Trãi


MỤC TIÊU BÀI HỌC
- Học sinh nắm được những kiến thức cơ bản về sông
Hương, cảm nhận được vẻ đẹp, chất thơ của cảnh sắc thiên
nhiên xứ Huế, bề dày lịch sử văn hoá Huế.
- Hiểu thêm về thể loại tuỳ bút, và những đặc sắc nghệ
thuật của bài kí và phong cách của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
- Rèn luyện kĩ năng đọc - hiểu tuỳ bút theo đặc trưng

thể loại, từ đó có cách đọc - hiểu các văn bản khác cùng loại.
- Có tình cảm với Huế, tự hào trân trọng và gìn giữ
những cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp văn hoá truyền thống.
Có cách cảm nhận tinh tế, nhạy cảm hơn đối với cuộc sống
xung quanh.
5


KẾT CẤU BÀI DẠY

Vài nét về tác giả, tác phẩm.

Tác giả.

Tác Phẩm.

Đọc - hiểu văn bản tác phẩm.

Tổng kết.

6


I. Vài nét về tác giả, tác phẩm.
1. Tác giả.
Trình bày những hiểu biết của em về cuộc đời và sự nghiệp
sáng tác của Hoàng Phủ Ngọc Tường ?

Hoàng Phủ Ngọc Tường

7


Hoàng Phủ Ngọc Tường

Sinh 1937
Tại Huế và
gắn bó sâu
sắc với Huế,
ông tích cực
tham gia
cách mạng

Hồi ức về cuộc
kháng chiến anh
dũng của dân tộc
…………

Sáng tác
nhiều thể
loại nhưng
thành công
nhất ở thể
kí, đặc biệt
khi viết về
Huế

Phong
cách : một
trí tuệ uyên

thâm, hiểu
biết sâu
rộng, tâm
hồn nhạy
cảm …

Những vấn đề
của cuộc sông
thời bình ……..
8
…


2. Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông”.
Trình bày nhận xét của em về tác phẩm?
Phiếu Hoc tập
- Ý nghĩa tiêu đề
- Thể loại
Nhóm 1
Nhóm 2

- Đề tài
- Xuất xứ
- Bố cục
- Vị trí đoạn trích

9


- Ý nghĩa tiêu đề : “Ai đã đặt tên cho dòng sông” – giàu chất thơ

- Thể loại : Bút kí
- Đề tài :

Viết về sông Hương và xứ Huế

- Xuất xứ :

Tác phẩm được viết tại Huế, ngày 4 - 1 – 1981 và in trong
tập sách cùng tên.

- Bố cục : “Ai đã đặt tên cho dòng sông” – gồm 3 phần
- Vị trí đoạn trích : Đoạn trích thuộc phần thứ nhất

10


II. Đọc hiểu văn bản tác phẩm.
1. Đọc văn bản.

Hướng dẫn :
- Những thông tin về địa lí, văn hoá, lịch sử và phong
cảnh sông Hương.
- Những câu văn trực tiếp thể hiện cảm xúc của tác
giả.
- Những câu văn hay

11


Chùa Thiên Mụ

Sông Hương

Phu Văn Lâu

Đồi Vọng Cảnh

Cầu Tràng Tiền (Trường
Tiền)
12


2. Đọc hiểu giá trị nghệ thuật và giá trị nội dung của văn
bản.
Trình bày cảm nhận của em về dòng sông Hương sau khi
đọc tác phẩm ?

Vẻ đẹp thiên nhiên

Vẻ đẹp văn hoá

Vẻ đẹp lịch sử

13


2.1. Những vẻ đẹp khác nhau của sông Hương.
a. Vẻ đẹp sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên.
CÂU HỎI THẢO LUẬN NHÓM

Nhóm 1

1. Tìm những chi tiết, hình ảnh miêu tả vẻ đẹp
thiên nhiên của sông Hương ? (Sông Hương ở
đầu nguồn, ở đồng bằng, khi đi qua thành phố,
trước khi về biển cả )

Nhóm 2

2. Tác giả đã huy động nguồn tri thức nào để
miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương ?

14


ĐÁP ÁN

Sông Hương ở đầu nguồn (thượng nguồn):
- Sức sống mãnh liệt, hoang dại nhưng cũng dịu dàng và say
đắm.--> “Rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh gan dạ, một tâm
hồn tự do và trong sáng”. Dòng sông đã được thổi bằng ngọn gió tâm
hồn dào dạt nhạy cảm, liên tưởng tự do để càng mạnh mẽ hơn, đắm
say hơn ở địa phận thượng nguồn.

15


Sông Hương ở đồng bằng:
- Sông Hương được thay đổi về tính cách: “Sông như
chế ngự được bản năng của người con gái” để “mang một

sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của
một vùng văn hóa xứ sở”
Sông Hương lại có vẻ đẹp trầm mặc chảy dưới chân
những rừng thông u tịch với những lăng mộ âm u mà kiêu
hãnh của các vua chúa triều Nguyễn.

 Đó là vẻ đẹp mang màu sắc triết lí, cổ thi khi đi trong
âm hưởng ngân nga của tiếng chuông chùa Thiên Mụ, có vẻ
đẹp “vui tươi” khi đi qua những bãi bờ xanh biếc vùng ngoại
ô Kim Long, cồn Hến có vẻ đẹp “mơ màng trong sương khói”
khi nó rời xa thành phố để đi qua những bờ tre, lũy trúc và
16
những hàng cau thôn Vĩ Dạ.


Đoạn tả sông Hương khi đi qua thành phố đã gây được nhiều ấn
tượng:
- Đấy là hình ảnh chiếc cầu bắc qua dòng sông Hương: “Chiếc
cầu trắng ….. vành trăng non” (Tr 200).
- Nhà văn như thổi linh hồn vào cảnh vật: “đường cong ….. của
tình yêu” (Tr 200), “Tôi nhớ sông Hương, ….. qua thành phố ” (Tr 200).
- Dường như sông Hương không muốn xa thành phố: “Rồi như
sực nhớ lại một điều gì ………. tình yêu”. (Tr 200 – 201)

Sông Hương trở lại “để nói một lời thề trước khi về biển cả”. Tác
giả liên hệ “Lời thề ấy vang vọng khắp khu vực sông Hương thành
giọng hò dân gian, ấy là tấm lòng người dân Châu Hóa xưa mãi mãi
chung tình với quê hương xứ sở”.
17

- Ở đầu nguồn

Sông
Hương

- Ở đồng bằng
- Khi đi qua thành phố
- Trước khi về biển cả

- Là kết quả của việc
vận dụng những tri
thức về địa lí và khả
năng quan sát sắc
sảo của tác giả.

18


b. Vẻ đẹp sông Hương được khám
phá dưới góc độ văn hóa.

Dưới góc độ văn hoá sông Hương
được miêu tả với nhưng chi tiết, hình
ảnh nào ?

19


+ Tác giả cho có một dòng thi ca về sông Hương. Đó là

dòng thơ không lặp lại mình (Tr 202 )
+ Tác giả gắn sông Hương với âm nhạc cổ điển Huế:
“Sông Hương đã trở thành một người tài nữ …… dòng sông
này”. (Tr200)
+ Tác giả tưởng tượng: “trong một khoang thuyền nào đó,
giữa tiếng nước rơi bán âm của những mái chèo khuya”. Phải
có độ nhạy cảm về thẩm âm, hiểu biết về âm nhạc của xứ
Huế, tác giả mới có sự liên tưởng này.
+ Với ngòi bút tài hoa cộng với sự rung cảm mạnh mẽ,
HPNT nhớ tới Nguyễn Du; “Nguyễn Du đã bao năm lênh
đênh trên quãng sông này với một phiến trăng sầu.Và từ đó,
20
những
bản
HẾT TIẾT
1 đàn đã đi suốt đời Kiều”.


1
2

6

3
5

4

21

1. Trong tùy bút “Ai đã đặt tên cho dòng sông”
thì sông Hương
a. Mất đi vẻ đẹp thơ mộng vì bị ô nhiễm
nghiêm trọng.
b. Đẹp, giàu chất thơ.
c. Đứng trước nguy cơ ô nhiễm
d. Không được trân trọng và bào vệ.
Trở lại hệ thống câu hỏi
22


2. Đoạn trích “Ai đã đặt tên cho dòng sông” thể hiện
điều gì về tấm lòng của tác giả đối với Huế?
a. Tình cảm tha thiết, đắm say của tác giả đối với cảnh vật và
con người xứ Huế.
b. Nỗi buồn khi vẻ đẹp của Huế, người Huế không còn nữa.
c. Nhớ nhung da diết vì phải xa cảnh Huế, người Huế
d. Buồn vì người ta không biết trân trọng vẻ đẹp của Huế.

Trở lại hệ thống câu hỏi
23


3. Trong đoạn trích “Ai đã đặt tên cho dòng sông” tác giả
đã nói đến rừng già liên quan như thế nào với vẻ đẹp
sông Hương?
a. Tạo ra nguồn nước dồi dào cho sông Hương.
b. Khiến sông Hương có mùi thơm đặc biệt.
c. Điều tiết dòng chảy để sông Hương trở nên êm đềm, hiền hoà

d. Nguyên nhân của tình trạng lũ lụt ở sông Hương

Trở lại hệ thống câu hỏi
24


4. Trong “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”
Ngọc Tường đã gắn sông Hương với ?

a.

Điêu khắc Phục hưng.

b.

Hội hoạ hiện đại.

c.

Âm nhạc cổ điển.

d.

Sân khấu cổ truyền.

Hoàng Phủ

Trở lại hệ thống câu hỏi
25