Tuần 12. Đọc thêm: Đò Lèn

Gi¸o viªn: D¬ng Vinh
Trêng THPT B¸n C«ng Kim Thµnh



®Òn c©y thÞ-hµ ngäc-hµ trung


®Òn Sßng(ngµy nay), BØm S¬n-Thanh Hãa


c thờm

I.Tìm hiểu chung:
Duy
1. Tác giả : +Mồ côi mẹ từ nhỏ ở với bà ngoại.
+Hồn thơ trĩu nặng, suy t mà thắm
thiết nghĩa tình.

2. Tác phẩm :
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ?
+Viết vào tháng 9-1983, trong
một dịp nhà thơ trở về thăm quê
hơng.
+Rút trong tập thơ ánh trăng.
b. Đọc

Nguyễn

c thờm

Nguyễn Duy

Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vành tai tợng Phật Tôi trong suốt giữa hai bờ h thực
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần giữa bà tôi và tiên, Phật, thánh, thần
cái năm đói củ dong riềng luộc sợng
Thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây cứ nghe thơm mùi huệ trắng,hơng tr
Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Bom Mĩ giội, nhà bà tôi bay mất
Sòng
đền Sòng bay , bay tuốt cả chùa chiề
mùi huệ trắng quyện khói trầm thánh với Phật rủ nhau đi đâu hết
thơm lắm
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn
điệu hát văn lảo đảo bóng cô
đồng
Tôi đi lính, lâu không về quê ngoại
dòng sông xa vẫn bên lở, bên bồi
Tôi biết đâu bà tôi cơ cực thế khi tôi biết thơng bà thì đã muộn
bà mò cua xúc tép ở đồng Quan bà chỉ còn một nấm cỏ thôi.
bà đi gánh chè xanh Ba Trại
Quán Cháo, Đồng Giao thập thững
Quê ngoại, 9- 1983.
những đêm hàn


c thờm

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả:
2. Tác phẩm :
a. Hoàn cảnh sáng tác.
b. Đọc.
II. Hớng dẫn tìm hiểu văn bản

1. Kí ức tuổi thơ gắn với hình
ảnh ngời bà:
a. ấn tợng về tuổi thơ.

Nguyễn Duy

Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá
níu váy bà đi chợ Bình Lâm
bắt chim sẻ ở vành tai tợng phật
và đôi khi ăn trộm nhãn chùa Trần

thuở nhỏ tôi lên chơi đền Cây Thị
chân đất đi đêm xem lễ đền Sòng
mùi huệ trắng quyện khói trầm thơm lắm
điệu hát văn lảo đảo bóng cô đồng
tôi biết đâu bà tôi cơ cực thế
bà mò cua xúc tép ở đồng Quan
bà đi gánh chè xanh Ba Trại
Quán Cháo, Đồng Giao thập thững những đêm
hàn
tôi trong suốt giữa hai bờ h thực
giữa bà tôi và tiên phật, thánh thần

cái năm đói củ dong riềng luộc sợng
cứ nghe thơm mùi huệ trắng hơng trầm
bom Mĩ dội nhà bà tôi bay mất
đền Sòng bay , bay tuốt cả chùa chiền
thánh với phật rủ nhau đi đâu hết
bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn
tôi đi lính lâu không về quê ngoại
dòng sông xa vẫn bên lở bên bồi
khi tôi biết thơng bà thì đã muộn
bà chỉ còn một nấm cỏ thôi !
Quê ngoại, 9-


c thờm
I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Hớng dẫn tìm hiểu :

Nguyễn Duy

1. Kí ức tuổi thơ gắn với hình ảnh
ngời bà:

a. n tợng về tuổi
thơ:
Nhân vật trữ tình đã nhớ về

tuổi thơ qua những kỉ niệm nào?
ý nghĩa cảm xúc của những hình

ảnh đó?
*Say mê với trò chơi con trẻ (vừa vô t,
vừa tinh nghịch): câu cá, bắt chim,
theo bà đi chợ, ăn trộm nhãn, chân
đất đi đêm xem lễ, xem hát văn.
* Trò chơi này, gắn với những địa
danh cụ thể: cống Na, chợ Bình
Lâm, chùa Trần, đền Cây Thị,
đền Sòng...
-> thể hiện rõ tính chân thực của
cảm xúc.

Qua những kỉ niệm của
tuổi thơ ấy, em có nhận xét
gì về cuộc sống ở làng quê?

Làng quê yên bình,
thiêng liêng, gần gũi.


c thờm

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Hớng dẫn tìm hiểu :
1. Kí ức tuổi thơ gắn với hình ảnh ngời
bà:

a. ấn tợng về tuổi thơ:

b. Ký ức về bà

Trong làng quê yên bình ấy, cuộc
sống của ngời bà hiện lên nh thế
nào? Cảm nhận của em về hình
ảnh ngời bà trong cuộc đời thờng
nhật đó?
*Mò cua xúc tép
-> lam lũ, tần tảo.
*Buôn bán ngợc xuôi: Ba Trại, Quán
Cháo, Đồng Giao (đêm hàn) -> vất
vả, cơ cực...
*Bữa ăn: dong riềng luộc sợng
->
đói khổ
*Trớc sự tàn phá khốc liệt của chiến
tranh: bà bán trứng ở ga Lèn
->nguy hiểm, xô bồ, chen chúc ngợc
xuôi.

Nguyễn Duy


c thờm

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Hớng dẫn tìm hiểu :
1 .kí ức tuổi thơ gắn với hình ảnh

ngời bà:

a. ấn tợng về tuổi thơ:
b. Ký ức về bà

Nguyễn Duy
Trong dòng kí ức của Nguyễn
Duy, câu thơ nào tái hiện hình ảnh
ngời bà gây cho em xúc động sâu
sắc nhất?
Câu thơ: Quán Cháo, Đồng Giao thập
thững những đêm hàn
Từ thập thững gợi tả điều gì?
Thập thững: vừa có giá trị tạo hình,
vừa có khả năng biểu cảm Diễn tả
sự khó nhọc, bớc đi không chắc chắn,
đờng gập ghềnh hoặc ngời kiệt sức.
Thành công của ngòi bút Nguyễn
Duy khi tái hiện hình ảnh ngời bà?
->Từ ngữ gợi cảm, giàu hình ảnh, bà
ngoại hiện lên: tần tảo, lam lũ và thật
giản dị giữa đời thờng .
Vẻ đẹp của ngời phụ nữ Việt Nam
(bức tợng đài bằng ngôn ngữ lung linh
và cảm xúc sâu lắng)


c thờm

I.Tìm hiểu chung văn bản :

1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Hớng dẫn tìm hiểu :
1. Kí ức tuổi thơ gắn với hình ảnh ngời
bà:

a. ấn tợng về tuổi thơ:
b. Ký ức về bà
c. Tình cảm của nhà
thơ
Qua
sự hồi tởng ấy, nhân vật
tôi đã thú nhận điều gì? Từ ngữ
nào thể hiện rõ nhất tâm sự đó?

Nguyễn Duy
Chiến tranh ập đến, vạn vật đổi
thay! Hoàn cảnh đó đã làm thay đổi
điều gì ở cậu bé?
a. Mơ mộng hão huyền tan biến
b. Phơi bày sự thật đắng cay
c. Thấm thía hơn về cuộc sống lam
lũ của ngời bà
d. Cả a, b, c đều đúng

-> Đâu biết: không nhận ra, không
Miêu tả hình ảnh ngời bà tần tảo,
thấu hiểu đợc nỗi vất vả của ngời bà. lam lũ giữa đời thờng, nhằm mục
đích gi?
Tình cảm của cậu bé với bà ra

sao?
-> Thấu hiểu nỗi vất vả của thế hệ tr
ớc--> kính trọng, cảm thông, chia sẻ và
-> Yêu bà nhng không biết thơng bà biết ơn sâu sắc.
(trong suốt) vô t-vô tâm.


c thờm

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Hớng dẫn tìm hiểu :

1. Kí ức tuổi thơ gắn với hình ảnh
ngời bà:
2. Cảm xúc của nhà thơ khi đã là ng
ời lính trở về:

Nguyễn Duy

Dòng sông... lở... bồi...
Nấm cỏ (nấm mộ bà)
Sau những năm tháng là ngời lính
trở về, nhìn dòng sông, theo quy luật
của tự nhiên vẫn lở, vẫn bồi, riêng bà
không còn nữa, nhà thơ ân hận, xót
xa.
Giọng thơ trong khổ kết lắng
đọng hơn, sự bộc lộ chân thành

hơn. Vì sao vậy?
-> Nhân vật trữ tình nhận ra quy
luật nghiệt ngã của cõi ngời, nên đã
nghẹn lòng trớc sự tỉnh ngộ muộn
mằn về tình ruột thịt.
->đánh dấu bớc trởng thành của ngời
cháu: cảm thơng bà cũng là thơng
mến quê hơng.

Cảm xúc của nhà thơ khi đã là ng( Sự trỗi dậy của ý thức tự nhìn nhận
bản thân, hớng tới xác lập những giá trị
ời lính trở về, đợc thể hiện qua
nhân bản trong văn học thời kỳ đổi
những hình ảnh thơ nào?
mới)


c thờm

Nguyễn Duy

I.Tìm hiểu chung văn bản :
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
II. Hớng dẫn tìm hiểu:
1. Ký ức tuổi thơ gắn với hình ảnh ngời bà:
2. Cảm xúc của nhà thơ khi đã là ngời lính trở về:
III. Tổng kết :
1. Nghệ thuật:
+ Thể thơ tự do (8 chữ xen 7 chữ, 9 chữ; không viết hoa chữ đầu

dòng) -> Mạch cảm xúc tự nhiên không gò bó.
+ Hình ảnh: giản dị, gần gũi (mò cua, xúc tép, câu cá...)
+ Ngôn ngữ dân gian: hóm hỉnh (thánh phật rủ nhau, bay tuốt...)
2. Nội dung:
Từ tình yêu thơng bà sâu sắc, bài thơ thể hiện suy nghĩ, trải
nghiệm của nhà thơ trớc cuộc đời. Từ đó nêu ra bài học giáo dục
đầy ý nghĩa về lòng yêu thơng bà, yêu thơng con ngời.
Cần sống có trách nhiệm trớc hiện tại, đồng thời luôn ý thức về


c thờm

Nguyễn Duy
I.Tìm hiểu chung văn
bản :
II. Hớng dẫn tìm hiểu:
1. Ký ức tuổi thơ gắn với hình ảnh ngời bà:
2. Cảm xúc của nhân vật trữ tình trớc hiện tại:
III. Tổng kết :
IV. Luyện tập :
Câu hỏi thảo luận:
1. Nhóm 1: Nét mới mẻ trong cách nhìn của tác giả về chính mình trong
quá khứ?
2. Nhóm 2: Cách thể hiện tình thơng bà của nhà thơ có gì đặc biệt?
3. Nhóm 3: So sánh nét riêng trong cách sử dụng hình ảnh thơ giữa hai tác
giả cùng viết về một đè tài: Bếp Lửa (Bằng Việt) và Đò Lèn
(Nguyễn Duy )?
4. Nhóm 4: Nếu cần đặt cho bài thơ một nhan đề khác, em sẽ đặt là gì?
Vì sao?
* -> Nhóm 1: Nhìn về quá khứ khi mình đã trởng thành, đã qua trải nghiệm

và gắn với hình ảnh bà ngoại-ngời mẹ thứ 2.
* -> Nhóm 2: Tình thơng bà sâu sắc hơn khi đã trởng thành, qua trải
nghiệm với những đắng-cay, nông - sâu, mặn-nhạt của cuộc đời ngời
lính.
* ->Nhóm 3: Thơ Nguyễn Duy: Hình ảnh gần gũi quen thuộc giọng thơ
ngậm ngùi, xót xa.
Thơ Bằng Việt: Hình ảnh có ý nghĩa biểu tợng-> giọng trìu
mến, thiết tha.


c¶m ¬n sù chó ý
l¾ng nghe cña
thÇy c« vµ c¸c
em