Tuần 29. Về luân lí xã hội ở nước ta

Kính chào quí thầy cô và
các em tới dự tiết học của
lớp 11a3. Trường
PTDTNT ĐăkGlei


Tiết 100: Đọc văn

Về luân lí xã hội ở nước ta
(Trích

Phan
Châu
Trinh
Đạo đức và luân lí Đông Tây)


I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Phan Châu Trinh
(1872 – 1926)
? Qua phần tiểu
dẫn sgk em hãy
tóm tắt những
nét cơ bản về
Phan Châu
Trinh?


Đám tang Phan Châu Trinh

Đám tang Phan Châu Trinh trở thành một phong
trào vận động ái quốc rộng khắp cả nước.


I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả Phan Châu Trinh
(1872 – 1926)
- Tự: Tử Cán, hiệu: Tây Hồ, biệt
hiệu: Hi Mã.
- Quê: Quảng Nam
- Là nhà yêu nước và cách mạng
lớn của Việt Nam đầu thế kỉ XX.
- Phan Châu Trinh có ý thức dùng
văn chương làm vũ khí cách
mạng.
- Văn thơ của ông thấm nhuần tư
tưởng yêu nước và tinh thần dân
chủ.
- Tác phẩm chính (sgk).


2. Đoạn trích Về luân lí xã hội ở nước ta
a. Xuất xứ
- Thuộc phần 3 của bài diễn thuyết “Đạo đức và
luân lí Đông Tây” (gồm 5 phần chính) được ông
? Nêu
của đoạn trích?
diễn thuyết
vàoxuất
đêmxứ19/11/1925

tại nhà Hội thanh
Văn
bản được viết theo thể loại gì?
niên ?Sài
Gòn.
? Có thể chia văn bản làm mấy phần,
b. Thể loại: Văn bản diễn thuyết (Văn chính luận).
khái quát nội dung mỗi đoạn?
c. Bố cục: 3 đoạn


II. Đọc – hiểu văn bản
1. Đoạn 1: Nêu hiện trạng đất nước và khẳng định
nước ta chưa có luân lí xã hội
- Cách nói phủ định: Xã hội luân lí thật trong nước ta tuyệt
nhiên không ai biết đến.
- Khái niệm luân lí xã hội: luân lí của chủ nghĩa xã hội,
Tác đẳng
giả đã
trạng
của
coi trọng sự? bình
củanêu
conhiện
người,
không
chỉ quan
nước
ta như
thếgianào?

tâm đến từng
gia đình,
quốc
và cảĐể
thếtránh
giới nữa.
- Luân lí xã hộisựphương
Tây phát
triển qua
hiểu nhầm,
xuyên
tạc 3vềgiai đoạn:
gia đình, quốc gia và xã hội.
khái niệm luân lí tác giả tiến
- So sánh luân lí xã hội nước ta với quốc gia luân lí ở
quangia
niệm
phương Tâyhành
nhằmbác
nêubỏ
rõ: những
So với quốc
luân lí thì
người mìnhnào?
còn dốt
nát hơn
nềnvấn
đạo đức
Nhận
xét nhiều,

cách đặt
đề luân lí
cũng không còn.
lập
luận
của
tác
giả?
-> Cách đặt vấn đề thẳng thắn, gây ấn tượng mạnh mẽ cho
người nghe, lập luận theo lối diễn dịch, sử dụng thao tác
so sánh, bác bỏ.


2. Đoạn 2: Những biểu hiện cụ thể để làm sáng tỏ ý đã
khẳng định (nước ta tuyệt nhiên không có luân lí xã hội):
Bên Âu châu, bên Pháp
Bên ta
CÂU HỎI THẢO LUẬN

- Nhóm
Tác
giả đã
so sánh
lí xã
hội chưa
ở nước
XHCN1:rất
thịnh
hành
và - luân

Không
hiểu,
có ta
ý
phát
niệm,
điềm
như với
kẻ
và triển.
bên Âu châu, Pháp; so sánh
nước
tanhiên
ngày xưa
tê liệt).
Dẫn
chứng:
“mỗithế
khinào?
… Quangủ
ngày
nay như
đó,(thờ
ông ơ,
muốn
nói lên
mớiđiều
nghe”.
Dẫn chứng: “người mình
gì?

thì phải ai tai nấy … đến
Nguyên
nhân:
có
đoàn
thể,
- Nhóm 2: Theo tác giả, những
nguyên
nhân
nào
dẫn
mình”.
công
đức
(có
ý
thức
sẵn
đến tình trạng dân ta không có đoàn thể, không
sàng làm việc chung…), có - Nguyên nhân: chưa có
trọng công ích (luân lí xã hội)?
ăn học (văn hóa), biết nhìn đoàn thể, ý thức dân chủ
- Nhóm
Nhận xét về từ ngữ,
hình ảnh, kiểu câu và
xa
trông 3:
rộng,…
kém.
thái độ của tác giả trước thực trạng trên?

- So sánh nước Việt Nam:
Ngày xưa
- Cha ông mình ngày xưa
cũng biết đoàn thể, biết
công ích.

Ngày nay
- Trơ trọi, lơ láo, sợ sệt, ù
lì.

 Khẳng định: xã hội chủ nghĩa thịnh hành ở phương

Tây còn ở nước ta ngày nay dân ta chưa có ý niệm gì.


- Nguyên nhân nước ta không có luân lí xã hội:
+ Dân ta “phải ai tai nấy, ai chết mặc ai”, sợ sệt, ù lì
không biết đoàn thể, không trọng công ích;
+ “Bọn học trò ham quyền tước, bả vinh hoa” -> giả
dối, nịnh hót -> phá tan đoàn thể của quốc dân.
+ Bọn vua quan phong kiến mặc sức bóp nặn dân
chúng, chỉ biết vơ vét, coi việc dân ngu như một điều
kiện tốt để củng cố quyền lực và lòng tham.
+ Người này đối với kẻ kia đều theo sức mạnh; thấy
quyền thế thì chạy theo qụy lụy, dựa dẫm.


* Nghệ thuật

- Xưng hô: bọn học trò, kẻ mang đai đội mũ, kẻ áo rộng khăn đen, bọn
quan lại, bọn thượng lưu, đám quan trường, lũ ăn cướp có giấy
phép…
- Hình ảnh gợi tả, lối ví von: kẻ mang đai đội mũ ngất ngưởng ngồi trên,
kẻ áo rộng khăn đen lúc nhúc lạy dưới, lũ ăn cướp có giấy phép…
- Sử dụng các câu cảm thán, lặp cú pháp: “Dân khôn mà chi! Dân ngu
mà chi! Dân lợi mà chi! Dân hại mà chi! Dân càng nô lệ, ngôi vua
càng lâu dài, bọn quan lại càng phú quý!”
* Thái độ của tác giả:
- Căm ghét cao độ, phủ định triệt để chế độ vua quan
chuyên chế -> muốn xóa bỏ.
- Đau xót, cảm thông với tình trạng người dân cực khổ, bị áp bức và vận
mệnh dân tộc.


2. Đoạn 2: Những biểu hiện cụ thể để làm sáng tỏ ý đã
khẳng định (nước ta tuyệt nhiên không có luân lí xã
hội):
- Nhấn mạnh: xã hội chủ nghĩa thịnh hành ở phương Tây
còn ở nước ta ngày nay dân ta chưa có ý niệm gì.
- So sánh bên Âu châu, bên Pháp và Việt Nam để chỉ ra
nguyên nhân cơ bản của nước ta không có luân lí xã hội:
+ Dân ta “phải ai tai nấy, ai chết mặc ai”, sợ sệt, ù lì không
biết đoàn thể, không trọng công ích;
+ Bọn vua quan phong kiến mặc sức bóp nặn dân chúng,
chỉ biết vơ vét, coi việc dân ngu như một điều kiện tốt
để củng cố quyền lực và lòng tham.
+ Người này đối với kẻ kia đều theo sức mạnh; thấy quyền
thế thì chạy theo qụy lụy, dựa dẫm.

3. Đoạn 3: Giải pháp
- Muốn độc lập, tự do thì xây dựng có đoàn thể.

? Trước tình trạng đất
- Muốn có đoàn nước
thể thì như
phải thế
truyền
tư đã
tưởng xã hội
tácbágiả
chủ nghĩa (dân chủ) trong nhân dân.
đề xuất giải pháp như
=> Giải pháp rõ ràng, ngắn
thế gọn,
nào?thuyết phục -> thể

hiện tầm nhìn xa trông rộng và ước mơ về một tương
lai tươi sáng cho nước nhà.


III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
Lập luận chặt chẽ, lời văn sinh động, độc đáo: lúc từ
tốn, mềm
lúc kiên
đanh thép;
? Emmỏng;
hãy khái

quátquyết,
nét nghệ
thuậtlúc
đặcmạnh
mẽ, lúc nhẹ nhàng mà đầy sức thuyết phục.

sắc của đoạn trích?
2. Ý nghĩa văn
bản: ý nghĩa của văn bản?
? Nêu

Tinh thần yêu nước, tư tưởng tiến bộ và ý chí quật
cường của Phan Châu Trinh: dũng cảm vạch trần thực
trạng đen tối của xã hội đương thời, đề cao tư tưởng
đoàn thể vì sự tiến bộ, hướng về một ngày mai tươi
sáng của đất nước.