bài 25 khởi nghĩa Tây Sơn (tiết 4)

Tuần: 29
Tiết: 58
NS: 22/02/2009
ND: 11/03/2009
BI 25: PHONG TRO KHI NGHA TY SN
IV. Tõy sn ỏnh tan quõn Thanh
I/ Mục tiêu:
- Kiến thức:
Học sinh nắm đợc tài thao lợc quân sự của Quang Trung và danh tớng Ngô Thì
Nhậm; những sự kiện lớn trong chiến dịch phá quân Thanh đặc biệt là đại thắng ở trận
Ngọc Hồi - Đống Xa xuân 1789.
- T tng:
- Giáo dục lòng yêu nớc và tự hào về trang sử vẻ vang của dân tộc ta trong đại phá
quân Thanh xâm lợc.
- Cảm phục thiên tài Nguyễn Huệ.
- Kỹ năng:
+ Sử dụng lợc đồ thuật lại cuộc đại phá quân Thanh .
+ Đánh giá tầm vóc lịch sử của sự kiện xuân Kỉ Dậu 1789
II/ C hun b :
1. Ti liu tham kho:
- SGK s 7 + SGV + cỏc triu i phong kin Vit Nam.
2. Phng phỏp ging dy:
- GV s dng phng phỏp nờu vn , phng phỏp tho lun nhúm, phng
phỏp tớch hp, phõn tớch.
3. dựng dy hc:
- Lợc đồ Tây Sơn khởi nghĩa chống các thế lực phong kiến và chống quân xâm lợc
nớc ngoài.
- Lợc đồ diễn bíen trận đánh Ngọc Hồi - Đống Đa
III/ Tiến trình dạy - học.
1. Tổ chức:
- Kim tra s s.

2. Kiểm tra:
- Nêu vai trò của Nguyễn Huệ trong phong trào Tây Sơn ?
- Yếu tố nào giúp Tây Sơn lật đổ đợc chính quyền phong kiến Trịnh - Nguyễn
3. Bài mới :
* Sau khi ngha quõn Tõy Sn ó lt chớnh quyn h Trnh bc u ó xõy
dng nn tng cho s thng nht t nc. Song s xõm lc ca quõn Thanh ó a
nhõn dõn v quõn ca quõn tõy sn bc sang thi k mi. Vi nhng yu t ny l
iu kin tt yu cho quõn Tõy Sn tin hnh khỏng chin chng quõn xõm lc
Thanh.
Hot ng ca Thy v Trũ Ni dung

Sau khi Nguyễn Huệ thu phục đợc Bắc Hà, vua
Lê Chiêu Thống đã có hành động gì?
Nhà Thanh có bỏ cơ hội này không?
Nhân cơ giúp vua Lê Chiêu Thống Càn
Long thực hiện âm mu xâm lợc nớc ta: năm 1788
cử
Giáo viên giới thiệu kí hiệu trên lợc đồ H57
* Giáo viên chỉ lợc đồ H57 (mũi tên trắng)
* Giáo viên diễn giảng việc Lê Chiêu Thống đón
rớc quân xâm lợc:
1788 nhà Thanh cử Tôn Sĩ Nghị đem 29 vạn
quân tiến vào nớc ta - chia làm 4 đạo (chỉ theo
mũi tên)
-> Tuần phủ Quảng Tây là: Tôn Vĩnh
Thanh tâu lên vua Càn Long:"Chi bằng đóng
quân không đánh, đợi cho Lê + Tây Sơn đánh
nhau, cả hai cùng mệt mỏi, bấy giừo ta sẽ thừa
cơ chiếm lấy cũng cha muộn"
- Cuối cùng Càn Long tán thành ý kiến của Tôn

Sĩ Nghị "Nếu phục hng cho vua Lê rồi (!) ta sẽ
đặt th binh mà giữ lấy mối thế là vừa phụ tụn nhà
Lê lại vừa đợc đất An Nam, Thật là đợc cả hai
việc"
Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị của quân
Thanh cho cuộc xâm lợc này?
Học sinh suy nghĩ trả lời:
- Lực lợng mạnh gồm bộ binh, kị binh, thuỷ
binh
- Đợc bè lũ Lê Chiêu Thống dẫn đờng ủng
hộ lơng thực, quân nhu, quân dụng
- Tớng giặc giỏi, hiếu chiến, hăm hổ muốn
"lập công lớn"
Em có suy nghĩa gì về bè lũ Lê Chiêu
Thống?
1. Quân Thanh xâm lợc nớc ta.
a) Hoàn cảnh:
+ Lê Chiêu Thống cầu cứu nhà Thanh
- Cuối năm 1788, nhà Thanh cử Tôn Sĩ Nghị
đem 29 vạn quân chia làm 4 đạo tiến vào nớc
ta.
- Đạo 1: do Tôn Sĩ Nghị chỉ huy từ Quảng
Tây qua Lạng Sơn tiến vào.
- Đạo 2: Theo đờng Cao Bằng do Sầm Nghi
Đống chỉ huy.
- Đạo 3: theo đờng Tuyên Quang
- Đạo 4: theo đờng Quang Ninh tiến vào Hải
Dơng.
- Vua bán nớc hèn, nhục nhã
- Vì lợi ích cá nhân bán rẻ tổ quốc

* Trớc thế giặc mạnh, quân Tây Sơn đã
hành động nh thế nào?
* Giáo viên chỉ bản đồ H57 (123) giới thiệu
phòng tuyến Tam Điệp Biện Sơn (vị trí - đặc
điểm)
- Quân bộ đóng ở Tam Điệp (Ninh Bình)
- Quân Thuỷ ở Lạng Sơn
Vì sao ta phải rút khỏi Thăng Long ? Có ý kiến
cho rằng quân Tây Sơn rút khỏi Thăng Long vì
hèn nhát, em có đồng ý với ý kiến đó không?
- Đây là kế hoạch sáng suốt, chu đáo
- Bảo toàn lực lợng (quân Thanh đong, hung
hăng)
- Chờ thời cơ.
Nhìn trên bản đồ, quan sát phòng tuyến
Tam Điệp, Biện Sơn, em có nhận xét gì?
- Phòng tuyến có chiều sâu, liên kết thuỷ bộ
vững chắc.
- Là bàn đạp cho quân Tây Sơn hội quân và
tấn công ra Thăng Long diệt quân Thanh.
Thái độ quân Thanh khi vào nớc ta?
Dựa SGK trả lời (chủ quan, kiêu ngạo)
Nguyễn Huệ đã làm gì khi đợc tin quân
Thanh xâm lợc nớc ta?
- Tại sao lúc lấy đợc chính quyền từ tay họ
Trịnh, Nguyễn Huệ không lên ngôi mà bây giờ
mới lên ngôi?
- Khi ra Bắc lấy khẩu hiệu "Phù Lê diệt
Trịnh"
- Lúc này: vua Lê bán nớc, quân Thanh

xâm lợc Nguyễn Huệ lên ngôi là hợp lòng
dân.
- Việc Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế có ý
nghĩa gì?
- Tập hợp đợc lòng dân tăng ngời, tạo
sức mạnh đoàn kết.
- Khẳng định chủ quyền dân tộc cho quân
b) Chuẩn bị của nghĩa quân
- Rút khỏi Thăng Long
- Lập phòng tuyến Tam Điệp, Biện Sơn
2. Quang Trung đại phá quân Thanh
(1789)
* Tháng 11-1788 Nguyễn Huệ lên ngôi
Hoàng đế niên hiệu: Quang Trung
* Thần tốc tiến quân ra Bắc đến Nghệ An
Quang Trung tuyển thêm quân mở cuộc duyệt
binh lớn.
- Tời Thanh Hoá tiếp tục tuyển quân
- Ra Tam Điệp mở tiệc khao quân và tuyên bố
" Nay hãy ăn tết trớc, đến sang xuân vào
Thăng Long mồng 7 sẽ mở tiệc lớn"
Thanh biết nớc ta có chủ.
* Giáo viên chỉ bản đồ H57
- Mũi tên màu xanh
- Từ Phú Xuân Tam Điệp, Quang Trung
vừa hành quân, vừa bổ sung lực lợng vừa động
viên binh sĩ.
* Giáo viên chỉ địa danh Nghệ An, nơi
Quang Trung mở cuộc duyệt binh lớn.
Vì sao Quang Trung lại mở cuộc duyệt

binh lớn ở Nghệ An ?
Để lấy khí thế, tinh thần cho lính
* Giáo viên chỉ địa danh Thanh Hoá - nơi
Quang Trung đọc lời tuyên thề
(Giáo viên giải nghĩa từng câu cho học sinh
hiểu)
"Hiếu dụ chiến sĩ"
- Nhận xét lời tuyên thề của Quang Trung?
Thể hiện tinh thần quan tâm chống giặc,
bảo vệ độc lập dân tộc.
* Giáo viên chỉ dãy núi Tam Điệp:
Tại đây Quang Trung đã động viên tớng sĩ,
ca ngợi kế hoạch của Ngô Thì Nhậm
Quang Trung dự định đánh quân Thanh
vào thời gian nào? Vì sao vậy?
Tết Kỉ Dậu quân Thanh chủ quan lơ là
không đề phòng.
* Quang Trung chuẩn bị cho cuộc đại phá
quân Thanh nnh thế nà?
* Giáo viên chỉ bản đồ H 59 (mũi tên xanh)
* Giáo viên chỉ H59 - cung Tây Long
nhấn mạnh: quân Thanh + Tôn Sĩ Nghị
đang chúi đầu vào yến tiệc
* Giáo viên tờng thuật theo lợc đồ.
Giáo viên chỉ nơi quân ta tập kết ở phía nam
Hà Hồi (cánh đồng cung) trên bản đồ chuẩn
bị đánh Ngọc Hồi
* Giáo viên chỉ cánh quân Đô Đốc Bảo tập
kết ở Đại áng - phía Tây nam Ngọc Hồi.
Bịt hớng đông Bắc bằng cánh quân nghi

* Từ Tam Điệp
vua Quang Trung chia quân làm 5 đạo tiến ra
Bắc
- Đạo chủ lực: do Quang Trung trực tiếp chỉ
huy tiến thẳng hớng Thăng Long
- Đạo thứ hai, thứ ba đánh vào Tây Nam
Thăng Long và yểm hộ cho đạo chủ lực
- Đạo thứ ta tiến ra phía Hải Phòng
- Đạo thứ năm tiến lên Lạng Giang chăn đờng
rút lui của địch
- Đêm 30 tết vợt sông Giám khẩu, tiêu diệt ở
đồn Tiển Tiêu.
- Đêm mồng 3 tết: vây thành Hà Hồi.
- Ngày 5 tết đánh phía nam Ngọc Hồi
diệt gần nh toàn bộ quân địch.
- Sáng 5 tết đạo quân của Đô Đốc Long tấn
công đồn Khơng Thợng - Đống Đa
quân Tây Sơn giáp chiến thiêu cháy doanh
trại giặc Sầm Nghi Đống tự tử.
* Kết quả: Quét sạch 29 vạn quân Thanh
3. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch
sử.
a. ý nghĩa
- Lật đổ các tập đoàn phong kiến (Nguyễn -
Trịnh - Lê)
- Lập lại thống nhất đất nớc (xoá bỏ chia cắt)
binh mở hớng Tây Bắc cho giặc chạy vào Đầm
Mục.
* Giáo viên chỉ mũi tên rút chạy của quân
Thanh.

- Tại Đầm Mục quân của Đô Đốc Bảo bỗ trí
vây ép giặc ở mặt Bắc - Nam tiêu diệt gần nh
toàn bộ quân địch.
* Giáo viên nhấn mạnh cách tạo tấm lá
chắn bằng gỗ quấn rơm tẩm nớc để bảo vệ bộ
binh.
Chiến thắng Ngọc Hồi có ý nghĩa gì?
- Là vị trí quan trọng của địch ở Nam Thăng
Long.
- Đánh bất ngờ giặc hoảng loạn
Ta khí thế nh vũ bão.
* Giáo viên chỉ bản đồ H59 - Tờng thuật
Tại sao quân Tây Sơn tấn công đồng loạt
vào ngày mồng 5 tết?
- Chỉ đạo của Quang Trung: hiệp đồng tác
chiến Tôn Sĩ Nghị bối rối không kịp điều
quân tiếp viện.
* Giáo viên chỉ bản đồ: hớng rút chạy của
Tôn Sĩ Nghị (làm cầu phao trốn sang Gia Lâm)
Kết quả của chiến thắng?
* Giáo viên kể chuyện vua Quang Trung
gửi cành đào vào Phú Xuân cho Công chúa Ngọc
Hân.
Suốt 17 năm (1771-1789) chiến đấu phong
trào Tây Sơn đã thu đợc kết quả nh thế nào?
-Vì sao Tây Sơn lại giành đợc thắng lợi nh
vậy?
- Nhận xét về Quang Trung?
- Kế hoạch tiến hành cuộc hồng quần thần
tốc

- Tuyên đoán mồng 7 khao quân.
- Nghệ thuật chỉ đạo CT: thần tốc, bất ngờ,
táo bạo, chỉ đạo tổ chức chiến đấu cơ động ta
phát huy trong khởi nghĩa chống thực dân Pháp,
đế quốc Mĩ.
- Đánh đuổi ngoại xâm (Xiêm - Thanh)
b. Nguyên nhân:
- Nhân dân ủng hộ
- Quang Trung, bộ chỉ huy lãnh đạo tài tình.