Tuần 25. Tóm tắt văn bản thuyết minh

Kiểm tra bài cũ:
Lựa chọn đáp án đúng cho những câu
sau:
Câu 1: Mục đích chủ yếu của thuyết minh là gì?
A.Bình luận về sự vật, hiện tợng.
B. Kể về sự vật, hiện tợng.
C. Nói rõ về sự vật, hiện tợng.
D. Ca ngợi sự vật, hiện tợng.

Câu 2: Nguyên tắc của việc vận dụng, phối hợp và
lựa chọn các phơng pháp thuyết minh là gì?
A. Làm cho ngời đọc, ngời nghe dễ tiếp thu.
B. Không xa rời mục đích thuyết minh.
C. Làm nổi bật bản chất và đặc trng của sự
vật hiện tợng.
D. Cả A, B và C.


Bµi
míi:
TãM T¾T V¡N B¶N THUYÕT MINH


A.

Lý thuyết:
I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết
minh
Thế
là
văn

bản
thuyết
minh?
sao
phải
- nào
Mục
đích:
Hiểu
và là
nắm
đ
ợcvì
nội
dung
chính
của
- Văn
bản
thuyết
minh
văn
bản
thông
dụng
trong
tắt?
văntóm
bản.
đời

sống. Nó giới thiệu về một danh lam thắng cảnh,
tóm
tắt
văn
bản
- Yêuđích
cầu: của
Bảnviệc
tóm
tắttác
cần
ngắn
gọn, rõ ràng,
một Mục
công
việc,
một
tác giả,
phẩm....
sát đúng
nội
dungminh
của văn
bản
gốc.
thuyết
minh
- Văn với
bản
thuyết

cung
cấp
cho ngời đọc những
tri thức khách quan. Phơng pháp biểu đạt là giới thiệu,
giải thích. Ngôn ngữ chính xác, khoa học, dễ hiểu.
- Để dễ nhớ, dễ sử dụng chúng ta phải tóm tắt văn
bản thuyết minh.

?


Cách tóm tắt văn bản thuyết minh.
1. Ngữ liệu và khảo sát ngữ liệu.

* Văn bản ( sgk trang 69).
công trình kiến trúc
Văn bản thuyết minh vềmột
đối kiểu
tợng nào?
dùng để ở của ngời dân miền
- Đối tợng thuyết minh:
núi.
Đại ý của
bản
gì? nguồn gốc, kiến trúc, giá trị sử
vănvăn
bản
giớilà
thiệu
- Đại ý: của

chia
làm
3 đoạn:
nhà
sàn.
ó thể chia văn
bản
thành
mấy
đoạn?
ý chính mỗi đoạn ?
- Bố cục của văn bản:
+ Mở bài: từ đầu đến văn hoá cộng
đồng:
nêutừđịnh
vàsàn...cũng
mục đíchphải
sử là
+ Thân bài:
Toànnghĩa
bộ nhà
dụng
nhà sàn.
nhà sàn:
nguồn gốc, cấu tạo và công
dụng
sàn. sàn của các dân tộc... trong nớc và thế
+
Kếtcủa
bài:nhà

từ Nhà

?

?

đánh giá, ca ngợi vẻ đẹp của nhà sàn.


Viết tóm tắt văn bản nhà sàn (độ
dài khoảng 10 câu)
Nhà sàn có mái che dùng để ở và sử dụng vào một
số mục đích khác. Cấu tạo của nhà sàn bằng những vật
liệu tranh, tre, nứa, lá đơn giản. Nhà sàn gồm nhiều cột
chống. Mặt sàn để ở và có ngăn buồng.ở hai đầu là hai
cầu thang. Gầm sàn để gia súc hoặc chứa đựng. Nhà
sàn có từ thời đồ đá mới, tồn tại ở khu vực Đông Nam á
nhất là núi và cao nguyên. Nhà sàn có nhiều tiện lợi, phù
hợp với c trú miền núi, đầm lầy, tận dụng nguyên vật liệu,
chống đợc thú dữ, bảo vệ an toàn cho con ngời. Nhà sàn
ở một số vùng miền núi nớc ta đạt tới trình độ thẩm mĩ,
hấp dẫn khách du lịch trong và ngoài nớc.


2. Cách tóm tắt văn bản thuyết
minh:

- Bớc 1: Xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản
thuyết minh.
- Bớc 2: Đọc kỹ văn bản gốc để nắm đợc số liệu, t liệu,

nhận định,
đánh giá về đối tợng thuyết minh.
c 3: Viết bản tóm tắt bằng lời văn của mình.

ớc 4: Kiểm tra, sửa chữa văn bản tóm tắt.


nh việc tóm tắt văn bản tự sự với việc tóm tắt văn bản thuy
- Giốngđều là hình thức rút gọn văn bản.
nhau:
- Khác nhau:
Tóm tắt văn bản tự sự

Tóm tắt văn bản thuyết
minh
Mục đích: Hiểu đợc đối t Nhận thức đối t
ợng vào số liệu, nhận
ợng thức: Dựa vào sự
Cách
Dựa
vật
định,
chính,
định
nghĩa
4
bớc có
nội dung khác với
Cách tóm tắt:
4 bnhân

ớc có
vật
tóm tắt văn bản tự sự
nội chính
dung khác tóm tắt văn
bản
thuyết minh.


III. Ghi nhớ (Sgk- trang 70)

Tóm tắt văn bản thuyết minh nhằm hiểu và nắm đợc
những nội dung chính của văn bản đó. Bản tóm tắt phả
rõ ràng, chính xác so với nội
dung của văn bản gốc.

Muốn tóm tắt văn bản thuyết minh cần xác định mục
đích, yêu cầu
tóm tắt; đọc văn bản gốc để nắm đợc đối tợng thuyết
minh; tìm bố
cục của văn bản. Từ đó viết tóm lợc các ý để hình thành
văn bản tóm
tắt.


B. Luyện tập

1. Bài tập 1:
a. Đối tợng thuyết minh:
Xác định đối tợng thuyết minh của

- Tiểu sử, sự nghiệp nhà thơ Masuô Basô và những
văn bản
đặc điểm của thể thơ Hai c.

?

b. Bố cục của văn bản:
- Đoạn 1:
Từ đầu đến M-Siki (1867 1902): tóm tắt
tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm của Basô.
- Đoạn 2:
Từ So với các thể loại thơ khác... kho tàng văn hoá
nhân loại: thuyết minh về đặc điểm nội dung và
nghệ thuật thơ Hai c.


c. ViÕt ®o¹n v¨n tãm t¾t:


2. Bài tập 2:
- Văn bản thuyết minh về một thắng cảnh.
- Đối tợng thuyết minh: là một thắng cảnh.
- Sự khác biệt của văn bản thuyết minh này với các văn
bản thuyết minh khác (văn bản thuyết minh về một
công trình kiến trúc, một tác giả thơ, một tác phẩm):
+ Tác giả tập trung vào nội dung của thắng cảnh. Đó là
những đặc điểm về kiến trúc, về vẻ đẹp của đền
Ngọc Sơn.
+Từ đó tác giả bày tỏ niềm tự hào, tình yêu tha thiết
với những thắng cảnh nổi tiếng của đất nớc.

- Tóm tắt đoạn thuyết minh về Tháp Bút Đài Nghiên:
Đến đền Ngọc Sơn, gây ấn tợng nhất với mọi ngời
là công trình kiến trúc Tháp Bút - Đài Nghiên. Tháp bút
đứng uy nghi trên núi Ngọc Bội. Ba chữ tả thanh thiên
(viết lên trời xanh) nổi trên mình tháp. Cạnh Tháp Bút là
cổng Đài Nghiên (cái đài đỡ nghiên mực) tạc bằng đá
đặt trên đầu ba chú ếch với thâm ý sâu xa. Phía sau
đài nghiên là cầu Thê Húc (nơi đọng ánh sáng ban mai)
nối sang Đảo Ngọc, nơi toạ lạc ngôi đền thiêng giữa rì
rào sóng nớc.


3. Bài tập 3:
Hãy đọc đoạn văn sau và thực hiện yêu cầu nêu ở dới:
Nguyễn Trãi là bậc đại anh hùng, một nhân vật toàn tài
hiếm có nhng lại là ngời phải chịu những oan khiên thảm
khốc dới thời phong kiến. Ông là danh nhân văn hoá, nhà
thơ, nhà văn kiệt xuất, có những đóng góp to lớn cho sự
phát triển của văn học dân tộc.
Có thể xem đây là đoạn văn tóm tắt văn bản thuyết
minh về Nguyễn Trãi (ngữ văn 10, trang 9), vì sao?
A. Vì nó cô đọng và sát với nội dung văn bản về Nguyễn
Trãi.
B. Vì nó là đoạn văn viết bằng lời của ngời tóm tắt.
C. Vì nó hàm súc và nói đợc tầm vóc lớn lao của Nguyễn
Trãi.
D. Vì nó ngắn gọn, dễ hiểu dễ nhớ.

Củng cố:
1. Mục đích, yêu cầu của việc tóm tắt
văn bản thuyết minh
2. Cách tóm tắt văn bản thuyết minh.

Dặn dò:
1. Làm các bài tập còn lại trong sgk.
2. Chuẩn bị bài Hồi trống Cổ Thành