Tuần 9. Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

CA DAO
THAN THÂN
YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA
I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
1.Vài nét về ca
dao:

a.Nội dung:
Diễn tả đời sống tâm hồn, tư tưởng tình
cảm của nhân dân trong các quan hệ
lứa đôi, gia đình, quê hương, đất nước.
b.Hoàn cảnh ra đời: Xã hội phong kiến
c.Phân loại:
- Ca dao trữ tình:
+Ca dao than thân;
+Ca dao yêu thương, tình nghĩa
- Ca dao hài hước.


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
1.Vài nét về ca
dao:
a. Nội dung:

d.Hình thức nghệ thuật :
-Thể thơ: phổ biến: lục bát, lục bát biến thể…
-Ngôn ngữ: giản dị, gần với lời ăn tiếng nói
hàng ngày
-Biện pháp nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ, nhân
hóa, chơi chữ, đối xứng…

b.Hoàn cảnh ra -Diễn đạt:
+Kết cấu đối đáp: hỏi- thưa, anh- nàng…
đời:
+Thể thức mở đầu: Thân em như, chiều chiều,
c. Phân loại:
Nhớ…
+Biểu tượng truyền thống: cây đa- giếng
nước, khăn-áo, thuyền- bến…


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
1.Vài nét về ca
dao:
a. Nội dung:
b.Hoàn cảnh ra
đời:
c. Phân loại:
d.Hình thức
nghệ thuật :

2. Văn bản:
-Bài 1, 2:
Ca dao than thân
-Bài 3, 4, 5, 6: Ca dao yêu thương, tình
nghĩa.


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:
a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
*Thân em như:
+ nhân vật trữ tình: cô gái, người phụ nữ


cây quế giữa rừng
như…………………………..giữa
rừng
Thơm tho ai biết, ngát lừng ai hay.
-Thân em như…………………….
miếng cau khô
Người thanh tham mỏng, người thô tham dày
-Thân em như… trái bần trôi

Gió dập sóng dồi biết dạt về đâu
-Thân em như… củ ấu gai
Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.
-Thân em như…. lá đài bi
Ngày thì dãi nắng, đêm thì dầm sương
Ngày ngày hai bữa cơm đèn
Lấy gì má phấn răng đen hỡi chàng?
- Em


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:
a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
*Thân em như:
+Nhân vật trữ tình: cô gái, người phụ nữ
+Thể thức mở đầu quen thuộc:
+Thân phận, số phận người con gái;
+Gợi sự xót xa, ngậm ngùi đến mức tội nghiệp


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:
a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:
a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
*Thân em như:
+Nhân vật trữ tình: cô gái, người phụ nữ
+Thể thức mở đầu quen thuộc:
+Thân phận, số phận người con gái;
+Gợi sự xót xa, ngậm ngùi đến mức tội nghiệp
+So sánh: tấm lụa đào
->Ẩn dụ( đẹp, quí, có giá trị)
->Người con gái ý thức được tuổi xuân, được sắc

đẹp của mình


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:
a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
*Câu miêu tả bổ sung:
-Phất phơ:
Từ láy: chông chênh, không cố định, không nơi bấu
víu;
-giữa chợ:



CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:

a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
-Phất phơ:
Từ láy: chông chênh, không cố định,
không nơi bấu víu;
-giữa chợ: ồn ào, phức tạp, xô bồ-> kẻ mua- người
bán
->Tấm lụa đào trở thành món hàng, không thể
lựa chọn người mua.


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:
a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
-Phất phơ giữa chợ:
->Tấm lụa đào trở thành món hàng, không thể lựa
chọn người mua.
-biết vào tay ai:
+câu hỏi tu từ
+đại từ phiếm chỉ “ai”:
->Người con gái không thể lựa chọn, tự mình

quyết định hạnh phúc tương lai của mình.


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:
a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
=>Đối lập: vẻ đẹp, giá trị>phận
Bài ca dao là lời than cho mọi phụ nữ
trong XHPK có thân phận bị lệ thuộc,
không có quyền quyết định hạnh phúc
tương lai của mình. Đồng thời gián
tiếp tố cáo XHPK.


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết

1.Tiếng hát than thân:
a.Bài 1
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
b. Hướng dẫn Bài 2
Thân em như củ ấu gai
Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen.
Ai ơi, nếm thử mà xem!
Nếm ra, mới biết rằng em ngọt bùi.


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:

Giống
nhau:

II.Đọc-hiểu
chi tiết

-Âm điệu: ai oán, xót xa
-Nhân vật trữ tình: Người phụ nữ trong xã hội cũ
-Mô thức mở đầu: Thân em như
-Nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ, đại từ “ai”
BÀI 1

Khác
nhau:

-so sánh, ẩn dụ: tấm
lụa đào-> sang trọng,
quí giá
-Đối lập: vẻ đẹp, giá
trị>< Thân phận
->Ý thức được vẻ
đẹp hình thức
-Câu hỏi tu từ:
=>Lời than về thân
phận bị lệ thuộc.

BÀI 2

-So sánh, ẩn dụ: củ ấu gai>bình dị, dân dã
-Đối lập: phẩm chất>< hình
thức
->Ý thức được phẩm chất
của mình.
-Lời mời:
=> Lời than: Niềm khao khát
tình yêu, hạnh phúc lứa đôi
nhưng không tìm được sự
đồng cảm.


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

I.Đọc-Tìm
hiểu chung:

2 Tiếng hát nghĩa tình(Bài 6 ):
Muối ba năm muối đang còn mặn
II.Đọc-hiểu Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
chi tiết
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
1. Tiếng hát than
thân:
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn
sáu ngàn ngày mới xa


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

2 Tiếng hát nghĩa tình(Bài 6 ):
I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết
1. Tiếng hát than
thân:

-Thể

thơ: song thất lục bát biến thể(câu 8-13 tiếng)
-Nhân vật trữ tình: đôi ta- vợ chồng
-Hình ảnh: muối- gừng-> Ẩn dụ tượng trưng
+Muối 3 năm -> mặn
+ gừng 9 tháng-> cay
->Vị mặn của muối, vị cay nóng của gừng

không thay đổi theo thời gian
+ Muối mặn- gừng cay: mặn mà, cay đắng
-> Đậm đà tình nghĩa


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

2 Tiếng hát nghĩa tình(Bài 6 ):
I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết
1. Tiếng hát than
thân:

-Thể thơ: song thất lục bát biến thể(câu 8-13 tiếng)
-Nhân vật trữ tình: đôi ta- vợ chồng
-Hình ảnh: muối- gừng-> Ẩn dụ tượng trưng
+Muối 3 năm -> mặn
+ gừng 9 tháng-> cay
->Vị mặn của muối, vị cay nóng của gừng không thay đổi
theo thời gian
+ Muối mặn- gừng cay: mặn mà, cay đắng
-> Đậm đà tình nghĩa

-Tình cảm vợ chồng
+Nghĩa nặng- tình dày: Tình cảm sâu nặng
+ba vạn sáu ngàn này: 100 năm- 1 đời người
->Chỉ có cái chết mới đủ sức chia lìa tình cảm vợ
chồng

=>Trải qua thời gian (vô hạn) vẫn son sắt, thủy
chung


CA DAO THAN THÂN YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

2 Tiếng hát nghĩa tình(Bài 6 ):
I.Đọc-Tìm
hiểu chung:
II.Đọc-hiểu
chi tiết
1. Tiếng hát than
thân:

=>Bài ca dao là lời thề nguyền, ước
hẹn về tình nghĩa vợ chồng thủy
chung, gắn bó sắt son, vững bền theo
năm tháng.


   Thân em như củ ấu gai,
Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.
Ai ơi nếm thử mà xem!
Nếm ra mới biết rằng em ngọt bùi.
 
-    Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
Em ngồi cành trúc, em tựa cành mai,
Đông đào tây liễu, biết ai bạn cùng?
 

-    Thân em như hạt mưa rào,
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
Thân em như hạt mưa sa,
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.   

-    Thân em như giếng giữa đàng,
Người khôn rửa mặt, người phàm rửa
chân.
 
-    Thân em như đóa hoa rơi,
Phải chăng chàng thật là người yêu hoa ?!
 
-    Thân em như con hạc đầu đình,
Muốn bay không cất nổi mình mà bay !
 


Khăn thương nhớ ai,
Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn chùi nước mắt.
Đèn thương nhớ ai,
Mà đèn không tắt.
Mắt thương nhớ ai,
Mắt ngủ không yên.
Đêm qua em những lo phiền
Lo vì một nỗi không yên một bề …

CA DAO THAN THÂN
YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

3.Bài 4 : Yêu thương
I.TIỂU DẪN
-Nhân vật trữ tình : cô gái.
II.ĐỌC HIỂU -Hình ảnh:
thương nhớ -> rơi
1.Bài 1,2
thương nhớ -> vắt lên vai
Khăn
Đèn
2.Bài 3
thương nhớ -> chùi nước mắt
Đèn -> không tắt
Mắt -> ngủ không yên


CA DAO THAN THÂN
YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA
I.TIỂU DẪN
II.ĐỌC HIỂU
1.Bài 1,2
2.Bài 3

3.Bài 4 : Yêu thương
-Nghệ thuật :
+Nhân hóa, hoán dụ.
+Câu hỏi tu từ : liên tiếp hỏi khăn,

đèn, mắt -> tự hỏi lòng mình.
+Lặp lại câu trước : khắc sâu nỗi
nhớ.
=> Tâm trạng khắc khoải không yên,
nhớ thương mòn mỏi.


CA DAO THAN THÂN
YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨA

3.Bài 4 : Yêu thương
I.TIỂU DẪN
Hai câu cuối :
II.ĐỌC HIỂU Tâm trạng : lo phiền
Giải bày trực tiếp
Đại
từ
:
Em
1.Bài 1,2
=> Lo phiền vì thương nhớ, lo lắng
2.Bài 3
cho thân phận, hạnh phúc lứa đôi.