Tuần 9. Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TÂN
CHÂU
MÔN NGỮ VĂN
KHỐI 10

Bài giảng

HỒ THỊ NGỌC
NỮ


I. ĐỌC-HIỂU TIỂU
DẪN

_Ca dao than thân có số
lượng
lớn.
_Nội dung:
+ Lời than thở về cuộc
đời, cảnh ngộ khổ cực, đắng
cay.
+ Tiếng nói khẳng đònh
giá trò, phẩm chất con người.
+Phản kháng xã hội,
phản kháng những điều ngang
trái trong xã hội phong kiến.


1.Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
2. Thân em như giếng giữa đàng,

Người khôn rửa mặt, người phàm
rửa chân


3. Bướm vàng đậu đọt
mù u
Lấy chồng càng sớm,
lời ru càng buồn.


ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

Bài 1-2-3

?Thân phận
người phụ nữ
trong xã hội cũ
được nói đến ở
3 bài ca dao này
có đặc điểm gì
chung?

THÂN PHẬN NGƯỜI
PHỤ NỮ TRONG XÃ
HỘI PHONG
@Đều
nói KIẾN
đến

sự
phụ
thuộc
của người phụ
nữ vào: _hoàn
cảnh
_người khác
@Người phụ nữ
phải chòu cảnh
bò gả bán, hôn


ĐỌC- HIỂU VĂN
BẢN
?Phân tích giá
trò
biểu
cảm
của những so
sánh
nghệ
1.
Thân em như
tấm
thuật
lụa
đào ở bài 1
và 2. phơ giữa chợ
Phất

biết vào tay ai.
2. Thân em như
giếng giữa đàng,
Người
khôn
rửa
mặt, người phàm
rửa chân.

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Bài 1-2:
Dùng hình thức so
sánh quen thuộc:
“Thân em như…”
+Vật so sánh là
những
vật
đẹp,
mềm mại(tấm lụa
đào);cho dòng nước
trong lành (giếng) ….
+Nhưng đây là
những vật nhỏ bé,
yếu ớt…
*Ẩn dụ về


?Hãy tìm những bài ca dao
được bắt đầu bằng hình thức:
“Thân em như…”.

Thân em như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn
hoa
Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.
Thân em như củ ấu gai,
Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen.
Ai ơi, nếm thử mà xem!
Nếm ra mới biết rằng em ngọt bùi.
Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ, càng cay trong
lòng.
Thân em như miếng cau khô
Người khôn tham mỏng, người


ĐỌC- HIỂU
VĂN BẢN
?Phân
tích
tâm
trạng của
nhân vật
trữ tình ở
bài ca dao
Bướm
thứ 3.
vàng đậu

đọt mù u
Lấy
chồng
càng sớm
tiếng
ru

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Bài 3: Tâm sự buồn
của người phụ nữ phải
lấy chồng sớm, chòu
phận tảo hôn.
_Cuộc đời làm vợ, làm
dâu, làm mẹ trong gia đình
gia trưởng của xã hội
phong kiến vô cùng đau
khổ. Làm vợ càng sớm
càng khổ.
_Tiếng ru buồn là tâm
sự *Cảnh
riêng, bế
họ không
biết
tắc, buồn
chia
cùng
ai ngoài
đứa
tủisẻ
của

người
phụ nữ
con thơ bé nhỏ.


Hòn đá đóng rong vì dòng
Bài 4nước chảy
Hòn đá bạc đầu vì bởi sương
sa…..


ĐỌC- HIỂU
VĂN BẢN
? Hai câu
đầu có ý
nghóa gì?

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

Bài 4
NỖI BĂN KHOĂN CỦA
NGƯỜI CON GÁI ĐANG
YÊU

_Hai câu đầu:
+Sự biến đổi của
thiên nhiên trước thời
gian, hoàn cảnh: đóng
rong, bạc đầu.
+Tuổi xuân của

người con gái cũng sẽ
trôi đi.


ĐỌC- HIỂU VĂN
BẢN
?Bốn câu
sau thể hiện
?Khát
vọng
điều
gì?
của cô gái
được biểu hiện
như thế nào?
?Nhưng cô
gái sợ điều gì?
?Trong lòng
cô gái xuất
hiện
mâu
thuẫn gì?

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
_Bốn câu sau:
+Khát vọng sống hạnh
phúc và nỗi lo sợ của
cô gái.
+Mong muốn gắn bó
với người yêu, khát vọng

được tự do yêu đương, và
có+Sợ:
hạnh cha
phúc
mẹbền vững.
chàng trai thay
đổi(nỗi sợ lớn nhất)

_Mâu thuẫn giữa:
Khát
khao
hạnh
phúc lứa đôi và
Thân phận người


Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn
cổ xuống ao…


ĐỌC- HIỂU
VĂN BẢN

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

?Tình cảnh
con cò được
tác giả dân
gian miêu tả

?Cụm
từ
như
thế nào?
“tôi có lòng
nào” mang ý
nghiã gì?

TÂM SỰ CỦA CON
CÒ

Bài 5
_ Tình cảnh con cò
đặc biệt: Kiếm ăn: ban
đêm, gặp rủi ro,
cócổ
lòng
lâm_“Tôi
nạn “lộn
nào”: ao”
khẳng đònh
xuống
cò không có ý
xấu.


ĐỌC- HIỂU
VĂN BẢN
?Nếu chết
cò lựa chon

cái chết như
thế?Hình
nào?ảnh
ẩn dụ nước
trong,
nước
đục
có
ý
?Tâm
sự con
nghóa
gì? thể
cò được
hiện như thế
nào?

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
_Chết trong
_Dù có chết cũng
phải chết trong danh dự
chứ không muốn để
lại tiếng xấu.
*Tâm sự con cò:
+Cò lương thiện, chăm
chỉ nhưng gặp rủi ro.
+Dù chết, cò cũng
muốn chết trong danh
dự, không làm con cái
xấu hổ, tai tiếng.

ĐỌC- HIỂU
VĂN BẢN
?Trong ca
dao, con cò
là
biểu
tượng của ai?
Vì sao?

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

_Là biểu tượng của
người
nông
dân
nghèo.
_Vì: +Thân cò gầy
guộc = sự khổ cực ,
vất vả của người
nông dân.
+Cò có nhiều
đặc điểm giống với
người
nông
dân:
chăm
chỉ,
siêng

III. LUYỆN TẬP
? Trong ca dao than thân, thường
gặp nhất là lời than của ai?
A.Chàng trai
B.Ngườiphụ nữ
C.Cả A, B đều đúng
D.Cả A, B
đều sai


? Thân phận người phụ nữ
trong 3 bài ca dao đầu có đặc
điểm gì chung?
A. Đều khẳng đònh vai trò, vò trí
quan trọng của người phụ nữ
trong xã hội phong kiến.
B. Đều ca ngợi vẻ đẹp hình thể của n
C. Đều nói đến sự phụ thuộc
vào hoàn cảnh, vào người khác
của người phụ nữ trong xã hội
phong kiến
D. Đều nói đến sự chủ động
của người phụ nữ trong tình yêu
và hôn nhân


? Trong bài ca dao số 4, nhân vật trữ
tình lo sợ điều gì?

A. Sợ người yêu thay lòng
B. Sợ cha mẹ ngăn cấm và sợ chàng
C. Sợ cha mẹ.
D. Sợ xã hội ngăn cấm tình yêu đôi


? Trong bài ca dao số 5, con cò là
biểu tượng của ai?

A. Người đàn ông trong gia đình phong k
B. Người vợ trong xã hội xưa.
C. Quan lại.
D. Người nông dân.


? Hoàn cảnh mà con cò gặp phải là:

A. Bình thường, chẳng có gì đáng nó
B. Rủi ro, lâm nạn.

C. May mắn kiếm được nhiều thức ăn
D. Tất cả đều sai.