Tuần 9. Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

CA DAO

1


Đọc văn :

Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa
I. Giới thiệu chung :
1. Khái niệm “ca dao”.
2. Đặc điểm của ca dao Việt Nam :
a) Nội dung.
b) Nghệ thuật.
II. Văn bản :
•

Những câu hát than thân (bài 1, 2, 3).

•

Những câu hát yêu thương tình nghĩa (bài 4, 5, 6).
2


Những câu hát yêu thương tình nghĩa
Đề tài chung : Tình yêu đôi lứa
Bài 4 :

1. Bao quát bài ca :
- Bài ca dao còn có tên : “Khăn thương nhớ ai”.
- Nhân vật trữ tình : Cô gái bình dân.

- Thể loại : Thơ bốn tiếng (vãn bốn) kết hợp thơ lục bát
truyền thống.
- Kết cấu : Bao gồm nhiều cặp câu, mỗi cặp câu là
một nỗi thương nhớ.
Câu kết (lục bát) là nỗi lo phiền ...
3


2. Đọc - Hiểu - Giải mã văn bản :
Khăn thương nhớ ai,
Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai,
Khăn chùi nước mắt.
Đèn thương nhớ ai,
Mà đèn chẳng tắt.
Mắt thương nhớ ai,
Mắt ngủ không yên.
Đêm qua em những lo phiền,
Lo vì một nỗi không yên một bề....
4


a. Chùm câu bốn tiếng :

-Hình ảnh chiếc khăn (6 lần):
- Khăn thương nhớ ai,
- Khăn rơi xuống đất.
- Khăn thương nhớ ai.

- Khăn vắt lên vai.
- Khăn thương nhớ ai.
- Khăn chùi nước mắt.
- Hình ảnh ngọn đèn (2 lần) :
Đèn thương nhớ ai,
Mà đèn chẳng tắt.
-Hình ảnh đôi mắt (2 lần):
Mắt thương nhớ ai,
Mắt ngủ không yên.
5


b. Câu kết (lục bát)
Đêm qua em những lo phiền,
Lo vì một nỗi không yên một
bề....

3. Chủ đề :
Qua diễn tả nỗi nhớ thương da diết không nguôi của
nhân vật trữ tình, bài ca dao thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của
6
cô gái bình dân trước tình yêu đôi lứa.


Bài 5 :
Ước gì sông rộng một gang,
Bắc cầu dải yếm để chàng
sang chơi.
- Ước mong táo bạo,
mãnh liệt trong tình yêu.

- Cách nói độc đáo :
Ước gì
+ Sông rộng một gang
+ Bắc cầu dải yếm...
Hai hình ảnh phi lý nhưng
lại bắt nguồn từ cái có lý
của tình người : nỗi nhớ
thương, khao khát...
7


Ước gì sông rộng một gang,
Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi.

Cầu - dải yếm là một hình ảnh nghệ
thuật độc đáo : Ước muốn táo bạo,
mãnh liệt, đầy nữ tính.

8


Bài 6 :
Muối ba năm muối đang còn mặn
Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Đôi ta nghĩa nặng tình dầy
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa.
- Khẳng định nghĩa tình thuỷ chung đôi lứa.
- Cách nói đặc sắc :
+ Dùng hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng :
Muối : mặn

Gừng : cay

Biểu tượng cho tình nghĩa con người :
sâu đậm, gắn bó thuỷ chung.

+ Khẳng định nghĩa tình thuỷ chung bền vững với thời
gian :
Đôi ta nghĩa nặng tình dầy
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa.
9


Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa...

10


Ghi nhớ :

Nỗi niềm chua xót, đắng cay và
tình cảm yêu thương chung thuỷ của
người bình dân trong xã hội cũ được
bộc lộ chân tình và sâu sắc qua chùm
ca dao than thân, yêu thương tình
nghĩa. Nghệ thuật dân gian đã tô đậm
vẻ đẹp tâm hồn của người lao động
trong các câu ca.
11

Câu hỏi củng cố :
Em hãy cho biết vẻ đẹp của ca dao trữ tình
Việt nam ?

Mộc – Tươi – Nguyên sơ

12