Tuần 9. Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

10



Học học nữa học
mãi
V. I

Kính chào các
thầy cô giáo
đến dự giờ
thao giảng tại
lớp 10A3!
Lê nin


Chủ đề: Ca dao Việt Nam


I/ Tìm hiểu chung
1. Thể loại ca dao
a. Khái niệm
Ca dao là những lời thơ trữ tình
dân gian, thường kết hợp với âm
nhạc khi diễn xướng, được sáng
tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm
của con người.


I/ Tìm hiểu chung
1. Thể loại ca dao

b. Đặc điểm của ca dao

* Nội dung:
- Ca dao diễn tả đời sống tâm hồn, tư tưởng,
tình cảm của nhân dân trong các quan hệ: lứa
đôi, gia đình, quê hương, đất nước…
- Ca dao trữ tình là những tiếng hát than
thân, những lời ca yêu thương tình nghĩa
cất lên từ những cay đắng, xót xa nhưng
đằm thắm ân tình của người bình dân.
- Ca dao hài hước thể hiện tinh thần
lạc quan của người lao động.


I/ Tìm hiểu chung

1. Thể loại ca dao

b. Đặc điểm của ca dao
* Nghệ thuật:
- Thể thơ: Thể lục bát (chủ yếu), lục bát biến
thể.
- Ngôn ngữ: Giản dị, gần gũi với lời ăn tiếng
nói hàng ngày, giàu hình ảnh.
- Có lối diễn đạt mang tính mô típ ( thân em,
chiều chiều…)
- Các biện pháp tu từ: So sánh, ẩn dụ, hoán
dụ, nhân hóa, phép lặp, câu hỏi tu từ.

I/ Tìm hiểu chung
1. Thể loại ca dao
c. Phân loại theo nội dung chủ đề

Ca dao

Ca dao
than thân

Ca dao yêu
thương tình
nghĩa

Ca dao
hài hước


I/ Tìm hiểu chung

1. Thể loại ca dao
2. Những bài ca dao than thân,
yêu thương tình nghĩa.
b. Chủ
đề
a. Đọc
- Bài 1, 2 : Ca dao than thân
- Bài 1,2: giọng xót xa, thương cảm
- Bài 3, 4, 5,6: Ca dao yêu thương tình nghĩa
- Bài 3, 4, 5, 6: giọng tha thiết, sâu lắng

II. Đọc – hiểu văn bản

1. Tiếng hát than thân
a. Nét chung của 2 bài ca dao
- Chủ thể than thân : Người phụ nữ trong
xã hội cũ
- Mở đầu:
Thân
em…
Tìm
những

nét
-> Tiếng chung
than thâncủa
ngậm hai
ngùi
-> Thânbài
phận
nhoi,
canhỏ
dao
1 đáng
và 2thương,
tội nghiệp

- Sử dụng hình ảnh so sánh, ẩn dụ,
tượng trưng.

b.Nét riêng của 2 bài ca dao
b1. Bài ca dao số 1
- Thân em – Tấm lụa đào

-> Quý, đẹp, duyên dáng, mềm mại, nữ
tính.
=> so sánh, ẩn dụ, tượng trưng về
vẻ đẹp của người phụ nữ.
Họ tự ý thức được sắc đẹp, tuổi
xuân và giá trị của mình.


b.Nét riêng của 2 bài ca dao
- Phất phơ giữa chợ
( từ láy kết hợp ẩn dụ)
=> Người phụ nữ như một món hàng đem
ra để trao đổi, mua bán -> số phận bấp
bênh

- Nghệ thuật đối:
Tấm lụa đào >< phất phơ giữa chợ
Giá trị, vẻ đẹp

Số phận

=> Giá trị của người phụ nữ không được
trân trọng

- Biết vào tay ai => Sự lo lắng cho thân

( câu hỏi tu từ)

phận bị phụ thuộc của
mình


* => Bài ca dao là nỗi xót xa của người
phụ nữ tự ý thức được sắc đẹp, tuổi
xuân của mình nhưng không thể làm chủ
được tương lại, hạnh phúc của mình.


b.Nét riêng của 2 bài ca dao
b2. Bài ca dao số 2
- Thân em – củ ấu gai : Xấu xí, méo mó, đen đủi, nhỏ bé,
bình dị, tầm thường.

( so sánh - ẩn dụ )

=> Xót xa, tủi thân vì hình thức xấu xí,
thân phận nghèo hèn.
- Nghệ thuật tương phản đối lập:

Ngoài đen >< Trong trắng
Hình thức

><

Tâm hồn

=> Khẳng định: Giá trị, phẩm chất, tâm
hồn trong trắng, đẹp đẽ.


b.Nét riêng của 2 bài ca dao
b2. Bài ca dao số 2
- Ai ơi nếm thử mà xem..
-> Lời bộc bạch, mời gọi da diết được tìm
hiểu vẻ đẹp thực sự

- Cách xưng hô: ” em”
-> Nhỏ bé, khiêm nhường, gần gũi.

- Em ngọt bùi
-> Ẩn dụ về tâm hồn đằm thắm, mộc mạc,
dịu dàng, hiền hậu.


* =>Trong sự khẳng định và tự hào về giá trị của mình có cả nỗi
ngậm ngùi,chua xót cho thân phận của người con gái trong xã
hội cũ vì giá trị thật của họ không ai biết đến.


Tiểu kết

Hai bài ca dao là tiếng nói xót xa, ngậm ngùi cho thân phận bị
phụ thuộc của người phụ nữ, là tiếng nói ngầm tố cáo xã hội
bất công, đồng thời ngầm khẳng định giá trị, phẩm chất của họ.

Củng cố
Tìm những bài
ca dao sử
dụng mô típ
thân em?

Tìm những bài
thơ học tập
mô típ thân
em?


Một số bài ca dao sử dụng mô típ
thân em

- Thân em như giếng giữa đàng

Người khôn rửa mặt người phàm rửa chân.
- Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày.
- Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ càng cay trong lòng.
- Thân em như quế giữa rừng
Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay.


Một số bài thơ học tập mô típ thân
em
em quả
vừa mít

trắng
lạicây,
vừa tròn,
ThânThân
em như
trên
Vỏ
nónổi
xù xì,
dày
Bảy
ba múi
chìmnó
với
nước non.
Quân tử có thương thì đóng cọc
Rắnmân
nát mó
mặcnhựa
dầu tay
kẻ nặn
Xin đừng
ra tay.
( Vịnh quả
mít-vẫn
Hồ giữ
Xuân
Hương)
Mà em
tấm

lòng son.
( Bánh trôi nước – Hồ Xuân Hương)


Dặn dò
•

1. Sư tầm các bài ca dao có sử dụng mô típ thân em?

•

2.Học bài, chuẩn bị bài ca dao 4,6


Xin c¸m ¬n c¸c
ThÇy C« vµ c¸c
em!