Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

KIỂM TRA BÀI CŨ
Chọn đáp án đúng!
? Những đơn vị kiến thức Tiếng Việt đã học trong chương
trình Ngữ văn lớp 9- kì II là:
A. Các phương châm hội thoại, Nghĩa tường minh và hàm ý.
B. Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập, Liên kết câu và liên kết
đoạn văn, Nghĩa tường minh và hàm ý.
C. Các thành phần biệt lập, Sự phát triển của từ vựng, Khởi
ngữ.
D. Thuật ngữ, Khởi ngữ, Nghĩa tường minh và hàm ý.


Tiết 137

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT

I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập


Tiết 137

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT

I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
Bài tập 1: Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì của
câu.
a) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu cho nó.
(Làng – Kim Lân)
- Xây cái lăng ấy là thành phần khởi ngữ.
b) Tim tôi đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là

chiếc kim đồng hồ.
(Lê Minh Khuê - Những ngôi sao xa xôi)
- Dường như là thành phần tình thái.
c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho
nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái
sắp xa ta , biết không bao giờ gặp lại ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
(Nguyễn Thàng Long - Lặng lẽ Sa Pa).
- những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp lại ta nữa, hay nhìn ta như vậy là
thành phần phụ chú.
d) – Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!
(Kim Lân – Làng)
- Thưa ông là thành phần gọi đáp, vất vả quá! là thành phần cảm thán.


Tiết 137

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT

I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập

Bảng tổng kết về khởi ngữ và các thành phần biệt lập
KHỞI
NGỮ

Xây cái
lăng ấy

THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Tình thái
Dường như

Cảm thán
Vất vả quá

Gọi - đáp

Phụ chú

Thưa ông

Những
người con
gái... nhìn
ta như vậy


Tiết 137

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
BÀI TẬP VẬN DỤNG

1. Xác định khởi ngữ và các thành phần biệt lập trong đoạn văn sau ?
Về môi trường, có lẽ môi trường của chúng ta ngày càng ô nhiễm
nghiêm trọng. Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
chính là rác thải - rác sinh hoạt và rác công nghiệp. Nguyên nhân là do ý
thức của con người. Ôi, biết đến bao giờ Việt Nam mới là một đất nước
“sạch” như biết bao quốc gia khác!
Khởi ngữ: Về môi trường
Tình thái: có lẽ
Cảm thán: Ôi

Phụ chú: rác sinh hoạt và rác công nghiệp


Tiết 141

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
BÀI TẬP VẬN DỤNG

2. Viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần được in nghiêng thành khởi
ngữ (có thể thêm trợ từ thì):
a. Anh ấy làm bài cẩn thận lắm
b. Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được
Trả lời:
Câu a.
Ví dụ: Làm bài, anh ấy cẩn thận lắm.
(có thể thêm các quan hệ từ về, hoặc đối với trước làm bài)
Câu b.
Ví dụ: Hiểu thì tôi hiểu rồi, nhưng giải thì tôi chưa giải được.


Tiết 137

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
BÀI TẬP VẬN DỤNG

3. Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau:
a) Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé đứng yên đó thôi (Nguyễn
Quang Sáng)
b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)

c) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Dấu hiệu nhận biết thành phần phụ chú : Thường được đặt giữa hai dấu gạch
ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu
phẩy. Nhiều khi thành phần phụ chú còn được đặt sau dấu hai chấm.


Tiết 137

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT

I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
2. Bài tập 2: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 4 đến 6 câu) giới thiệu truyện ngắn
Bến quê của Nguyễn Minh Châu, trong đó có ít nhất một câu chứa khởi ngữ và
một câu chứa thành phần tình thái

Đoạn văn
(1)Bến quê là một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu.
(2)Đọc kĩ truyện, chắc chắn trong mỗi chúng ta không ai không thấy một triết lí
giản dị mà sâu sắc; những tổng kết đã được trải nghiệm trong cuộc đời một con
người. (3)Truyện được xây dựng trên một tình huống nghịch lí và được thể hiện rất
rõ qua nhân vật Nhĩ - một con người bôn ba khắp muôn nơi nhưng cuối đời lại cột
chặt với giường bệnh. (4)Tuy vậy, qua cửa sổ ngôi nhà Nhĩ đã phát hiện ra những
vẻ đẹp bình dị mà quyến rũ của một vùng đất và anh mới cảm nhận hết tình cảm
thân thương của người vợ trong những ngày bệnh tật...(5)Tất cả được nhà văn thể
hiện qua những lời văn tinh tế giàu hình ảnh và tràn đầy cảm xúc. (6)Đọc Bến quê
ta không phải đọc qua một lần mà hiểu được; ta phải suy tư, nghiền ngẫm qua từng
câu, từng chữ của nhà văn.
Khởi ngữ: Đọc Bến quê
Thành phần tình thái: Chắc chắn

GIẢI ĐOÁN Ô CHỮ
Câu 1: Thành phần đứng trước CHỦ NGỮ và nêu đề tài được nói
đến trong câu là thành phần ( 7 chữ cái)

K

H

Ở

N

I

G

Ữ

Câu 2: Câu văn sau sử dụng thành phần gì?
-Suy cho cùng thì tôi cũng có lỗi trong chuyện này.( 8 chữ cái)

T

Ì

N

H

T

H

Á

I


Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của
người nói với sự việc được nói đến trong câu.
-Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của
người nói.
-Thành phần gọi đáp được dùng để tạo lập hoặc duy trì
quan hệ giao tiếp.
- Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung 1 số chi tiết
cho nội dung chính của câu.


CHÚC CÁC THẦY CÔ MẠNH KHOẺ
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT