Bài 26. Tổng kết phần văn bản nhật dụng

TiÕt 132


KIểM TRA BàI Cũ
Hãy nối tên văn bản với chủ đề tơng ứng đã cho
A. Tờn vn bn

Ch ca vn bn

1. Cu Long Biờn - Chng nhõn lch s.

a. Bo v hũa bỡnh, chng chin tranh.

2. ng Phong Nha.

b. Di tớch lch s ca t nc.

3. Bc th ca th lnh da .

c. Mụi trng trỏi t.

4. Cuc chia tay ca nhng con bỳp bờ.

d. Tỡnh m v vai trũ ca giỏo dc, nh
trng.

5. Cng trng m ra, M tụi.

e. Dõn s v tng lai loi ngi.

6. Ca Hu trờn sụng Hng.

f. Danh lam, thng cnh.

7. Thụng tin v ngy Trỏi t nm 2000

g. Quan h gia thiờn nhiờn v con ngi.

8. ễn dch, thuc lỏ

h. Tỡnh cm gia ỡnh.

9. Tuyờn b th gii v s sng cũn...

i. Hi nhp vi th gii v gi gỡn bn sc
vn húa dõn tc.

10. u tranh cho mt th gii hũa bỡnh.

k. Quyn sng ca con ngi.

11. Phong cỏch H Chớ Minh

l. Vn húa ngh thut

12. Bi toỏn dõn s

m. Thuc lỏ v i sng cng ng.

Cầu Long Biên chứng
nhân lịch sử
3

1
Bức
th
của
thủ
lĩnh
da
đỏ

4

2

Động Phong
Nha

Đất là mẹ
- Là nơi sản sinh, nuôi
sống muôn loài.
- Cái gì con ngời làm
cho đất đai là làm cho ruột
thịt của mình.
- Con ngời cần sống
hòa hợp với môi trờng, đất

Cu Long Biờn thi
xa

Từ năm 1902 đến năm 2002, cầu Long Biên giữ vai
trò:
ngời làm chứng sống
Cuchứng
Longnhân,
Biờn nm
động của Thủ
đô Hà Nội, một thế kỉ đầy đau th
1925
ơng và anh hùng của ND Việt Nam.






Lớp

Văn bản

Nội dung

Ngi ta tớnh rng, vt b mt tỳi ni lụng ch tn 1 giõy, nhng
1. cú
Thông
về
-Tác hại

củaca
baoỏnh
bìsỏng
ni lông
nu khụng
s tỏctin
ng
bi nhit
cao
mt đối
Ngày
Đất
với1.000
môi tr
ờngmi
sống
tri thỡ phi
mt Trái
t 500
nm n
nm
cú th phõn hy
năm
2000
c. Tuy
nhiờn,
nu t ni lụng khụng ỳng cỏch s gõy ụ
nhim mụi trng, nguy hi n
sc
khe

con
ngi,
ngvớivt.
-Tác
hại
của
thuốc
lá
đối
sức
2.Ôn dịch
Theo
nh khoa hc, trong khoẻ
mt s
loing
tỳi
nivà
lụng
cú tế
ln xã
luhội
8 cỏcthuốc
con
ời
kinh
lá
hunh, du ha nguyờn cht, khi b t chỏy, gp hi nc s
to thnh axit sunfuric di dng cỏc cn ma axit, rt cú hi
- Mối
dânnha

số và
cho phi3.Bài
ngi toán
v ng vt. T
hn,quan
tỳi ni hệ
lụnggiữa
lm bng
triển
củavXH
sốclo, khi chỏysự
tái chế dân
cú cha
tophát
ra cht
ioxin
axit clohiric
vụ cựng c hi.



STT

Quốc gia

Dân số

----------

Thế giới

6.618.381.951 43

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

Trung Quốc 1.315.844.000 136
Ấn Độ
Khoảng
4 1.110.000.000
tỷ người 328
trong
tỷ người 30
Hoa Kỳ số 6,5
301.574.000
trên
thế giới
sống ở 126
222.781.000
Inđônêsia
Châu

10 nước 21
186.405.000
Brasil Á. Trong
có
số dân lớn
nhất trên 202
164.000.000
Pakistan
thế
giới
có
7
nước
149.900.000
Banglađesh
1.002

thuộc Châu Á.
Nga
Nigiêria
Nhật
Mêxicô

142.800.000
131.530.000
127.000.000
107.000.000

Mật độ

8
139
337
54


Đấu tranh cho một thế giới hòa bình

Hình ảnh nổ bom nguyên
tử ở Hirosima

Đám mây phóng xạ khổng lồ


Lớp

Tên văn bản

Hình thức vb
PTBĐ
Kiuchính
vb

6

- Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử. Biểu cảm
Thuyết minh
- Động Phong Nha.
- Bức th của thủ lĩnh da đỏ.
Nghị luận

7

-

8
9

Cổng trờng mở ra.
Mẹ tôi.
Cuộc chia tay của những con búp bê.
Ca Huế trên sông Hơng.

Biểu cảm
Tự sự
Tự sự
Thuyết minh

- Thông tin về Ngày Trái Đất năm Thuyết minh
Thuyết minh
2000.
Nghị luận
- Ôn dịch, thuốc lá.
Bài toán
dân
Thuyết minh
-- Phong
cách
Hồsố.
Chí Minh.

- Đấu tranh cho
một thế giới hoà
bình.
- Tuyên bố thế giới về sự sống còn,
quyền đợc bảo vệ và phát triển của
trẻ em.

Nghị luận
Nghị luận

Bút kí
Bút kí
Th từ
Hồi kí
Truyện ngắn
Truyện ngắn
Bút kí
Tài liệu khoa
học
Bài ngh
iên cứu
Bài báo
Tiểu luận
Xã luận
Công bố


Vớ d
Chủ tịch Hồ Chí Minh chịu ảnh hởng tất cả các nền
văn hoá, đã tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay đồng thời

với việc phê phán những tiêu cực của chủ nghĩa t bản.
Nhng điều kì lạ là tất cả những ảnh hởng quốc tế đó
đã nhào nặn với cái gốc văn hoá dân tộc không có gì lay
chuyển đợc ở Ngời, để trở thành một nhân cách rất
Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất
phơng Đông, nhng cũng đồng thi rt mi, rt hin i
(Theo Lê Anh Trà - Phong cách Hồ Chí Minh)

--> Thuyt minh kt hp bỡnh lun
Tôi dắt em ra khỏi lớp. Nhiều thầy cô
ngừng giảng bài, ái ngại nhìn theo chúng tôi.
Ra khỏi trờng, tôi kinh ngạc vẫn thấy mọi ngời đi lại
bình thờng và nắng vẫn vàng ơm trùm lên cảnh vật.
(Theo Khánh Hoài - Cuộc chia tay của những con búp bê)

--> T s kt hp vi miờu t, biu cm


a,Mỗi lần có dịp đứng trên cầu Long Biên , tôi lại say
mê ngắm nhìn mùa xanh bãi mía , nơng dâu , bãi ngô
, vờn chuối phía Gia Lâm không bao giờ chán mắt .
Cái màu xanh cần lao ấy gợi bao yêu thơng và yên
tĩnh trong tâm hồn . Khi chiều xuống , nhìn về phía
Hà Nội , thấy những ánh đèn mọc lên nh sao sa, gợi lên
b,Tiquyến
Vit Namrũ50và
% nam
v 3,4%
n gii hỳt thuc lỏ (theo thng
bao

khátgii
khao
.
kờ ca T chc Sc khe Th Gii cao nht chõu . 26% thanh thiu
niờn cú tui t 15 24 hỳt thuc lỏ. Trờn 40% nam cỏn b y t v 1,3
% n cỏn b y t hỳt thuc lỏ. Nu khụng cú bin phỏp can thip kp
thi, 10% dõn s Vit Nam ngha l vo khong 7,5 triu ngi Vit Nam
s cht sm do hỳt thuc lỏ. Cng theo c tớnh ca T chc Sc khe
Th Gii, ti nm 2020 s ngi Vit Nam cht do s dng thuc lỏ s
nhiu hn s ngi cht do HIV/AIDS, lao, tai nn giao thụng v t t
cng li!
( Theo tạp chí y khoa )

Xác dịnh phơng thức biểu đạt của đoạn văn
trên ? Đoạn văn sử dụng kết hợp các PTB Đ nào ?


Cầu Long Biên
c, Bc tng, bc thm, vũm cu kiu hay nhng tr rng hựng v bng ỏ - ỏnh
du vng triu xa xa trong Hong Thnh. Mỏi cong vỳt, nhng bc chm khc
sn son thip vng trờn g ghi li nhng gic m trong hng ngn ỡnh chựa Vit.
Cũn nhng nhp cu st kia duyờn dỏng lm sao? Cú sỏng to k thut no ho
nhp vi nhp iu khụng gian nhun nhuyn hn th? Cú biu chu lc no
c biu din bng cht liu st thộp uyn chuyn hn th - Cu Long Biờn vt
lờn chc nng giao thụng tr thnh kit tỏc iờu khc - kin trỳc - kt cu thộp
trong cựng mt th gn bú vi H Ni trm nm qua - Nú xng ỏng c coi l
mt trong nhng biu tng ca thnh ph luụn dch chuyn nhng vn ng li,
ngng li nhng ký c khụng tờn.
KTS Trần Duy ánh

d, Cầu Long Biên bắc qua sông Hồng , Hà Nội , đợc khởi
công xây dựng vào năm 1898 và hoàn thành sau 4 năm ,
do kiến trúc ngời Pháp ép phen thiết kế...Cầu Long
Biên khi mới khánh thành , mang tên Toàn quyền Pháp ở
Đông Dơng lúc bấy giờ là Đu- me và ngời dân thờng gọi là
cầu Đu-me...Chiều dài cầu là 2290m ( kể cả phần dẫn với
chín nhịp dài và mời nhịp ngắn ).
Theo Thúy Lan Báo Ngời Hà Nội


(…..) Nước ta khác với các nước châu Âu, đang còn
trong tình trạng có nhiều bệnh tật do vi trùng, kí sinh
trùng gây ra, nay lại theo đòi các nước phát triển,
nhiễm thêm các bệnh do thuốc lá, sốt rét, bệnh phong
lao, ỉa chảy chưa thanh toán được,lại ôm thêm ôn
dịch thuốc lá này.Nghĩ đến mà kinh!Đã đến lúc mọi
người phải đứng lên mà chống lại, ngăn ngừa nạn ôn
dịch này.
(Trích Ôn dịch, thuốc lá)


1. §äc kÜ c¸c chó thÝch.
2.T¹o thãi quen liªn hÖ:
+ Víi b¶n th©n
+ Víi céng ®ång


3. Có ý kiến quan niệm riêng, có thể đề xuất giải pháp.

Em phải làm gì để

xứng đáng với sự quan
tâm của gia đình,
nhà trờng, xã hội?

Chăm
học

?
Chăm
làm

?


4. Vận dụng các môn học khác để hiểu văn bản nhật dụng và ngợc
lại.

6
Bài 12:
Công ớc Liên
hợp quốc về
quyền trẻ
em.

Chơng I:
Sinh vật
và môi tr
ờng

Sc hu dit khng khip ca bom nguyờn t

(Hỡnh nh minh ho bi Chin tranh th gii th hai - Lch
s 8)


5. Căn cứ vào đặc điểm hình thức của văn bản và phơng thức
biểu đạt để phân tích tác phẩm.

A
1.

Động
Phong
Nha
(Thuyết minh)

2. Cuộc chia tay của
những
con
búp
bê
(Tự sự)
3. Đấu tranh cho
một thế giới hoà
bình
(Nghị
luận)
4. Cổng trờng mở
ra
(Biểu
cảm)

B
a. Cốt truỵên, nhân
vật, tình huống.

b. Đối tợng, phơng pháp
thuyết minh.

c. Cảm xúc, tình
cảm.

d. Luận điểm, luận cứ,
lập luận


Luyện tập:Bi 1: Hóy cho bit ni dung v phng thc
biu t ca on trớch sau?Theo các nhà khoa

học, bao bì ni lông lẫn
vào đất làm cản trở quá trình sinh trởng của
các loài thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự
- Ni dung: Tác hi phát triển của cỏ dẫn đến hiện tợng xói mòn
ca bao bì ni lông ở các vùng đồi núi. Bao bì ni lông vứt xuống
cống làm tắc các đờng cống dẫn nớc thải, làm
vi môi trng v
tăng khả năng ngập lụt của các đô thị về
sc kho con ngi. mùa ma. Sự tắc nghẽn hệ thống cống rãnh làm
cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh.
- Phơng thức biểu đạtBao bì ni lông trôi ra biển làm chết các sinh
chính: Thuyết minh. vật khi chúng nuốt phải. Đặc biệt bao bì

ni lông màu đựng thực phẩm làm ô nhiễm
thực phẩm do chứa các kim loại nh chì, ca mi - đi gây tác hại cho não và là nguyên nhân
gây ung th phổi. Nguy hiểm nhất là chất đi ô - xin có thể gây ngộ độc, gây ngất, khó
thở, nôn ra máu, ảnh hởng đến các tuyến nội
tiết, giảm khả năng miễn dịch, gây rối
loạn chức năng, gây ung th và các dị tật bẩm
sinh cho trẻ sơ sinh.
(Thông tin về Ngày Trái Đất năm
2000)


Văn bản

Nội dung
- Nơi chứng kiến những sự
kiện LS bi tráng, hào hùng
của
` thủ đô Hà Nội

1.Cầu Long Biên
chứng nhân lịch sử

6

Trên cơ sở

2.Động Phong Nha
3.Bức th của thủ lĩnh
da đỏ

-Là kỳ quan TG, cần phải đ
ợc
b.vệ,
- Con
ngời phải biết sống hoà

nội dung các

hợp với TN và bảo vệ MT sống

-Tình
cảm thiêng
liêng của
văn
bản
nhật
dụng
cha mẹ đối với con cái. Vai trò

1.Cổng trờng mở ra

7

2.Mẹ tôi
3.Cuộc chia tay của
những con búp bê
4.Ca Huế trên sông H
ơng
1. Thông tin về Ngày
Trái Đất năm 2000

8
9

của nhà trờng đối với mỗi con
-Yêu
ngờithơng, kính trọng cha
mẹ là t/cảm thiêng liêng của
con
ngcảm
ời anh em thân
-Tình
thiết và nỗi đau của những
em nhỏ rơi vào cảnh ngộ gia
đình
li tán
-Nét
đẹp
văn hoá truyền
thống và những con ngời tài
hoa
-Tác xứ
hại Huế
của bao bì ni lông đối

đã học,

em hãy xác định
và điền các

với MT
thông
tin phù hợp

2.Ôn dịch thuốc lá

-Tác hại của thuốc lá đối với
sức khoẻ con ngời

3.Bài toán dân số
1. Tuyên bố TG về sự
sống còn, quyền đợc
bảo vệ và phát triển
của trẻ em.
2.Đấu tranh cho một
TG HB

-MQH giữa DS và sự p/triển
của
XHnhiệm chăm sóc và bảo
-Trách
vệ trẻ em của cộng đồng quốc
-Nguy cơ chiến tranh hạt nhân
tế
và trách nhiệm ngăn chặn
chiến tranh hạt nhân vì hòa
-bình
Sự kết hợp hài hoà giữa

3.Phong cách HCM

vào các cột
tơng ứng

trong bảng sau
truyền thống văn hoá dân tộc
và tinh hoa Vhoá nhân loại

Đề tài

Chức
năng

Tính cập
nhật


Bi tp 2:Hệ thống hoá nội dung các văn bản
Văn bản
1.Cầu Long Biên
chứng nhân lịch sử

6

7

8
9

Nội dung

Đề tài

- Nơi chứng kiến những sự
- Di tích lịch
kiện LS bi tráng, hào hùng
sử
của thủ đô Hà Nội
- Danh lam
-Là kỳ quan TG, cần phải đ
thắng cảnh
ợc
b.vệ,
- Con ngời phải biết sống hoà - MQH giữa
hợp với TN và bảo vệ MT sống
TN với con ng
ời
-Tình cảm thiêng liêng của

PTBĐ

Tính cập
nhật

- Bảo tồn, tôn
tạo di tích LS
và danh lam
2.Động Phong Nha
thắng cảnh
- Bảo vệ đất

- Trao
3.Bức th của thủ lĩnh
đai và môi tr
đổi
da đỏ
ờng sống
-Vai trò của
- Tự sự,
1.Cổng trờng mở ra
giáo dục và ng
cha mẹ đối với con cái. Vai trò
- Giáo dục;
miêu tả,
ời mẹ đối với
của nhà trờng đối với mỗi con
gia đình; trẻ
biểu cảm trẻ em.
-Yêu
th
ơng,
kính
trọng
cha
ngời
em trong xã
2.Mẹ tôi
-Hậu quả của
mẹ là t/cảm thiêng liêng của
hội
hiện

nay
tình trạng ly
con ngời
-Tình cảm anh em thân
3.Cuộc chia tay của
hôn trong XH
thiết và nỗi đau của những
những con búp bê
hiện nay
em nhỏ rơi vào cảnh ngộ gia
-Văn hoá dân
- Bảo tồn bản
- Thuyết
-Nét
đẹp
văn
hoá
truyền
đình
li
tán
gian truyền
sắc văn hoá
4.Ca Huế trên sông H
minh
thống
và
những
con
ng

ời
tài
thống
dân tộc
ơng
1. Thông tin về Ngày hoa xứ Huế
- Môi trờng bị ô
-Tác hại của bao bì ni lông đối -Bảo vệ MT sống
Trái Đất năm 2000
nhiễm bởi chất
-Thuyết
với MT
-Chống tệ nạn
-Tác hại của thuốc lá đối với
thải sinh hoạt
2.Ôn dịch thuốc lá
minh
thuốc lá và ma
sức khoẻ con ngời
và khói thuốc lá
-DS
và
t
ơng
lai
- Sự gia tăng
tuý
3.Bài toán dân số
-MQH giữa DS và sự p/triển
Bàn

của loài ngời
dân số và
của XH
luận
- Hiện
nay,
tệ nạn
XH trên
1. Tuyên bố TG về sự -Trách nhiệm chăm sóc và bảo -Quyền trẻ em
TG vẫn còn trẻ em
sống còn, quyền đợc vệ trẻ em của cộng đồng quốc
cha đợc hởng
-Nguy cơ chiến tranh hạt nhân
bảo vệ và phát triển
tế
-Chống
chiến
quyền của
và trách nhiệm ngăn chặn
của trẻ em.
tranh,
- Đề cập,
2.Đấu tranh cho một
mình.; hoà bình
chiến tranh hạt nhân vì hòa
bàn luận
bảo vệ hoà
TG HB
là nguyện vọng
- bình

Sự kết hợp hài hoà giữa
bìnhnhập VHTG vấn đề
-Hội
chính
đáng
của
truyền thống văn hoá dân tộc giữ gìn bản
-Bản
sắc
VHDT
3.Phong cách HCM
sắc
VH
nhân
loại.
trong thời đại hội
và tinh hoa Vhoá nhân loại
- Thuyết
minh
- Thuyết
minh