Bài 21. Liên kết câu và liên kết đoạn văn

GV :NGUYỄN ĐỨC HÒA
TỔ VĂN – SỬ - ĐỊA - GDCD


Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các
câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với
nhau về nội dung và hình thức.
-Về nội dung:
+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn
bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn ( liên
kết chủ đề)
+ Các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo
một trình tự hợp lí (liên kết lô-gíc)


- Về hình thức, các câu và các đoạn văn có thể được liên
kết với nhau bằng một số biện pháp chính như sau:
+ Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước (phép
lặp từ ngữ)
+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái
nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu
trước ( phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng)
+ Sử dụng ở câu đứng sau từ ngữ có tác dụng thay thế từ
ngữ đã có ở câu trước (phép thế)
+ Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ
với câu trước ( phép nối)


? Hãy chỉ ra các phép liên kết câu và liên kết đoạn
văn trong những trường hợp sau đây.
a.

Trường học của chúng ta là trường học của chế độ
dân chủ nhân dân , nhằm mục đích đào tạo những công
dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước
nhà . Về mọi mặt , trường học của chúng ta phải hơn
hẳn trường học của thực dân và phong kiến .
Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ
phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn nữa .


a.

Trường học của chúng ta là trường học của chế độ
dân chủ nhân dân , nhằm mục đích đào tạo những công
dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước
nhà . Về mọi mặt , trường học của chúng ta phải hơn
hẳn trường học của thực dân và phong kiến .
Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ
phải cố gắng hơn nữa để tiến bộ hơn nữa .

- Đoạn 1: trường học ( câu 1 ) được lặp lại ở câu ( 2 ) ->
phép lặp; liên kết câu.
- Đoạn 2: như thế thay thế cho câu cuối ở đoạn trước->
phép thế; liên kết đoạn văn.


b. Văn nghệ đã làm cho tâm hồn họ thực được sống .
Lời
gởi của
vănđãnghệ

sống
b. Văn
nghệ
làm là
chosựtâm
hồn. họ thực được sống.
LờiSựgửi
của ấy
văntỏanghệ
sựmọi
sống.
sống
đều là
cho
vẻ , mọi mặt của tâm
hồn.
nghệ
nóiđều
chuyện
với tất
tâm
hồn
chúng
SựVăn
sống
ấy tỏa
cho mọi
vẻ,cả
mọi
mặt

của
tâm ta,
không
riêng
gì trínói
tuệchuyện
, nhất là
thức
. hồn chúng
hồn. Văn
nghệ
vớitritất
cả tâm
ta, không riêng gì trí tuệ, nhất là tri thức.
-Văn nghệ- văn nghệ -> phép lặp; liên kết câu
- sự sống- Sự sống; văn nghệ - Văn nghệ-> phép
lặp; liên kết đoạn văn


c . Thật ra , thời gian không phải là một mà là hai : đó
vừa là một định luật tự nhiên, khách quan, bao trùm thế
c . Thật
thờikhái
gianniệm
không
mộtcon
mà người
là hai đơn
:
giới,

vừa ra
là ,một
chủphải
quanlàcủa
đó
vừa
là
một
định
luật
tự
nhiên,
khách
quan,
bao
độc. Bởi vì chỉ có con người mới có ý thức về thời gian.
trùmngười
thế giới,
vừavật
là một
khái biết
niệmrằng
chủ mình
quan sẽ
củachết ,
Con
là sinh
duy nhất
con
người

vì chỉ
và
biết
rằng đơn
thời độc.
gian Bởi
là liên
tục có
. con người mới có
ý thức về thời gian. Con người là sinh vật duy nhất
biết rằng mình sẽ chết , và biết rằng thời gian là liên
tục .
- thời gian- thời gian- thời gian-> phép lặp; LKC
- con người- con người- Con người -> phép lặp;
liên kết câu


d. Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành.

Muốn
ác phải
là yếu
kẻ mạnh
. hay hiền lành.
d.Những
người
đuối vẫn
Muốn ác phải là kẻ mạnh .
- yếu đuối- mạnh; hiền lành- ác -> trái nghĩa;
liên kết câu.

Thời gian vật lí vô hình, giá lạnh, đi trên một
con đường thẳng tắp, đều đặn như một cái
máy ( tuyệt hảo bởi vì không bao giờ hư), tạo
tác và phá hủy mọi sinh vật, mọi hiện hữu.
Trong khi đó thời gian tâm lí lại hữu hình,
nóng bỏng, quay theo một hình tròn, lúc
nhanh lúc chậm với bao nhiêu kỉ niệm nhớ
thương về dĩ vãng, cũng như bao dự trù lo
lắng cho tương lai.


Thời gian vật lí vô hình, giá lạnh, đi trên một
con đường thẳng tắp, đều đặn như một cái máy
( tuyệt hảo bởi vì không bao giờ hư), tạo tác và phá
hủy mọi sinh vật, mọi hiện hữu. Trong khi đó thời
gian tâm lí lại hữu hình, nóng bỏng, quay theo một
hình tròn, lúc nhanh lúc chậm với bao nhiêu kỉ
niệm nhớ thương về dĩ vãng, cũng như bao dự trù lo
lắng cho tương lai.
Thời gian vật lí
Thời gian tâm lí
- hữu hình
- vô hình
- nóng bỏng
- giá lạnh
- hình tròn
- thẳng tắp

- đều đặn
- lúc nhanh lúc chậm


Thảo luận nhóm bài tập 3 ( 4 phút)
- Nhóm 1-2: Chỉ ra lỗi liên kết về nội dung
ở câu a và nêu cách sửa.
- Nhóm 3- 4: Chỉ ra lỗi liên kết về nội dung
ở câu b và nêu cách sửa.


a. Cắm đi một mình trong đêm. Trận địa đại đội 2
ở phía bãi bồi bên một dòng sông. Hai bố con cùng
viết đơn xin ra mặt trận. Mùa thu hoạch lạc đã vào
chặng cuối.
b. Năm mười chín tuổi chị đẻ đứa con trai, sau đó
chồng mắc bệnh, ốm liền trong hai năm rồi chết.
Chị làm quần quật phụng dưỡng cha mẹ chồng, hầu
hạ chồng, bú mớm cho con. Có những ngày ngắn
ngủi cơn bệnh tạm lui, chồng chị yêu thương chị vô
cùng


- Lỗi về liên kết nội dung là các câu không phục vụ
chủ đề của đoạn văn-> rời rạc, lủng củng.
- Cách sửa: Thêm một số từ ngữ hoặc câu để thiết
lập liên kết chủ đề giữa các câu trong đoạn văn.
Ví dụ: Cắm đi một mình trong đêm. Trận địa đại
đội 2 của anh ở phía bãi bồi bên một dòng sông.
Anh chợt nhớ hồi đầu mùa lạc, hai bố con anh

cùng viết đơn xin ra mặt trận. Bây giờ, mùa thu
hoạch lạc đã vào chặng cuối.


- Lỗi về liên kết nội dung là trật tự các sự việc
nêu trong các câu không hợp lí.
- Cách sửa: Thêm trạng ngữ chỉ thời gian vào
đầu câu 2 để làm rõ mối quan hệ thời gian giữa
các sự việc.
Ví dụ: Năm mười chín tuổi chị đẻ đứa con trai,
sau đó chồng mắc bệnh, ốm liền trong hai năm
rồi chết. Suốt hai năm anh ốm nặng, chị làm
quần quật phụng dưỡng cha mẹ chồng, hầu hạ
chồng, bú mớm cho con. Có những ngày ngắn
ngủi cơn bệnh tạm lui, chồng chị yêu thương chị
vô cùng.


a. Với bộ răng khỏe cứng, loài nhện khổng lồ này
có thể cắn thủng cả giày da. Mọi biện pháp chống lại
nó vẫn chưa có kết quả vì chúng sống sâu dưới mặt
đất. Hiện nay, người ta vẫn đang thử tìm cách bắt
chúng để lấy nọc điều trị cho những người bị nó
cắn.


Lỗi về liên kết hình thức:
- Dùng từ “nó” ở câu (2) và từ “chúng” ở câu
(3) không thống nhất với nhau.
- Sửa: Thay đại từ “nó” bằng đại từ “chúng”.

a. Với bộ răng khỏe cứng, loài nhện khổng lồ
này có thể cắn thủng cả giày da. Mọi biện pháp
chống lại chúng vẫn chưa có kết quả vì chúng
sống sâu dưới mặt đất. Hiện nay, người ta vẫn
đang thử tìm cách bắt chúng để lấy nọc điều trị
cho những người bị chúng cắn.


b. Tại văn phòng, đồng chí Bộ trưởng đã gặp gỡ
một số bà con nông dân để trao đổi ý kiến. Mỗi
lúc bà con kéo đến hội trường một đông.
-Lỗi hình thức: Từ văn phòng và hội trường không
cùng nghĩa nhau trong trường hợp này
b. Tại văn phòng, đồng chí Bộ trưởng đã gặp gỡ
một
số sửa:
bà con
nông
để trao ởđổi
lúc
- Cách
Thay
từ dân
hội trường
câuý 2kiến.
bằngMỗi
từ văn
bà
con kéo đến văn phòng một đông.
phòng

Luật chơi: Có 3 hộp quà khác màu, trong mỗi hộp quà
chứa 1 câu hỏi và 1 phần quà hấp dẫn. Nếu trả lời đúng
câu hỏi thì món quà sẽ mở ra, nếu trả lời sai thì món quà
sẽ không mở ra. Thời gian suy nghĩ mỗi câu là 15 giây.


Hộp quà màu vàng

15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0

Nội dung của câu sau đúng hay sai?

Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của

văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn
văn gọi là liên kết chủ đề.

Đúng

Sai


Hộp quà màu xanh

15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0

Các đoạn văn trong một văn bản cũng như
các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt
chẽ với nhau về nội dung và hình thức. Nhận

định đó đúng hay sai?

Đúng

Sai


Hộp quà màu tím
Trong liên kết về hình thức, việc lặp lại ở
câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước gọi
là phép thế. Nhận định đó đúng hay sai?

Đúng

Sai

15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2

1
0


Phần thưởng là 1 phần quà cho
lớp 9B


Phần thưởng là:
Một tràng pháo tay


Phần thưởng là: Một số hình ảnh “đặc biệt”
để “giải trí”