Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

Câu 1:

Câu
1:phần
Thành
phần
tình
thái
phần
thánnói
Thành
tình thái
được
dùng
đểvà
thểthành
hiện cách
nhìncảm
của người
đối vớidùng
sự việc
đến
trong
câu.
được
đểđược
làmnói
gì?
Tại
sao

hai thành phần này
được
thành
biệt để
lậpbộc
trong
câu?
Thành gọi
phầnlàcảm
thán phần
được dùng
lộ tâm
lí của người nói.
Vì cả hai thành phần tình thái và cảm thán là những bộ phân không
tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu nên được gọi là
thành phần biệt lập.

Câu 2: Xác định thành phần tình thái và thành phần
cảm thán trong các câu sau đây:
a. Có lẽ văn nghệ rất kị “trí thức hóa nữa”.
Thành phần tình thái

b. Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Thành phần cảm thán


I/ Thành phần gọi – đáp:



- Là thành phần phần biệt
a) – Này , bác có biết mấy hôm

- Này

dùng để gọi

lập .
nay súng nó bắn ở đâu mà
nghe rát thế không ?

b) – Các ông, các bà ở đâu ta
lên đấy ạ ?
Ông Hai đặt bát nước xuống
chõng hỏi. Một người đàn bà
mau miệng trả lời :
- Thưa ông , chúng cháu ở Gia
Lâm lên đấy ạ .

- Thưa ông

dùng để đáp

Các từ in đậm không tham
gia vào việc diễn đạt nghĩa
sự việc của câu.


I/ Thành phần gọi – đáp:


- Là thành phần phần biệt
a) – Này , bác có biết mấy hôm

lập .
nay súng nó bắn ở đâu mà
nghe rát thế không ?
dùng
đểbà
tạo
b) –- Được
Các ông,
các
ở lập
đâu ta
hoặc
duy ạtrì?quan hệ giao tiếp.
lên đấy
Ông Hai đặt bát nước xuống
chõng hỏi. Một người đàn bà
mau miệng trả lời :
- Thưa ông , chúng cháu ở Gia
Lâm lên đấy ạ .

- Này

dùng để gọi

Dùng để tạo lập cuộc thoại
- Thưa ông

dùng để đáp

Dùng để duy trì cuộc thoại


Bài tập: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây và cho
biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ
giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay ngang
hàng, thân hay sơ)
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa
họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề
như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho
nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ
còn gì .

Đáp án :
- Thành phần gọi đáp là :

dùng để gọi

dùng để đáp
- Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới .


I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng
và cũng là

của anh –
đứa con duy nhất, của anh
chưa đầy một tuổi .

a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng
của anh chưa đầy một tuổi .
b) Lão không hiểu tôi và tôi
càng buồn lắm.

(Nguyễn Quang
Sáng, Chiếc lược ngà)

tôi ,

b) Lão ,không hiểu
tôi nghĩ
vậy và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão
Hạc)

Nếu lượt bỏ các từ in đậm thì
nghĩa sự việc của câu không
thay đổi.


I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:



- Là thành phần biệt lập.


I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng
và cũng là
của anh –
đứa con duy nhất, của anh
chưa đầy một tuổi .
(Nguyễn Quang
Sáng, Chiếc lược ngà)

tôi ,

b) Lão ,không hiểu
tôi nghĩ
vậy và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão
Hạc)

Cụm từ tôi nghĩ vậy chỉ việc
diễn ra trong trí của nhân vật tôi.


I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:

- Là thành phần biệt lập.

- Được dùng để bổ sung một
số chi tiết cho nội dung chính
của câu.


I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:
a) Lúc đi, đứa con gái đầu lòng
và cũng là
của anh –
đứa con duy nhất, của anh
chưa đầy một tuổi .
(Nguyễn Quang
Sáng, Chiếc lược ngà)

tôi ,

b) Lão ,không hiểu
tôi nghĩ
vậy và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão
Hạc)


I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:

- Là thành phần biệt lập.

- Được dùng để bổ sung một

số chi tiết cho nội dung chính
của câu.

- Thành phần phụ chú
thường được đặt:
+ Giữa một dấu gạch ngang
với một dấu phẩy
+ Giữa hai dấu phẩy


Tìm bộ phận phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ
sung điều gì.
a)
Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hòa
bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khóa của
cánh cửa này – Các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là người
mẹ –
gánh một trách nhiệm cô cùng quan trọng , bởi vì cái
thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào
những trẻ em mà chúng ta để lại cho các thế giới ấy.
(Phê-đê-ri-cô May-o, Giáo dục-chìa khóa của tương lai)

b) Cô bé nhà bên ( có ai ngờ )
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn ( thương thương qúa đi thôi ) .
 Ngạc nhiên trước việc tham gia du
kích của cô gái và xúc
Giang Nam, Quê Hương
động trước nụ cười hồn nhiên và đôi mắt đen của cô gái.

I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:

- Là thành phần biệt lập.

- Được dùng để bổ sung một
số chi tiết cho nội dung chính
của câu.
- Thành phần phụ chú
thường được đặt:
+ Giữa một dấu gạch ngang
với một dấu phẩy
+ Giữa hai dấu phẩy
+ Giữa hai dấu gạch ngang
+ Giữa hai dấu ngoặc đơn


Tìm bộ phận chú thích trong các đoạn trích sau và cho biết
chúng bổ sung điều gì.
Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần nhưng lần này tự
nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì
chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học .

(Thanh Tịnh, Tôi đi học)

 Giải thích lí do thay đổi tâm trạng của
của nhân vật tôi trong ngày đầu tiên đi học.

I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:

- Là thành phần biệt lập.

- Được dùng để bổ sung một
số chi tiết cho nội dung chính
của câu.
- Thành phần phụ chú
thường được đặt:
+ Giữa một dấu gạch ngang
với một dấu phẩy
+ Giữa hai dấu phẩy
+ Giữa hai dấu gạch ngang
+ Giữa hai dấu ngoặc đơn
+ Sau dấu hai chấm


● Thành phần gọi – đáp
● Thành phần phụ chú
● Thành phần tình thái
● Thành phần cảm thán


I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:
III/ Luyện tập:
1. Bài tập 1:

2. Bài tập 2: Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau
và cho biết lời gọi đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.
Đáp án
-Thành phần gọi đáp là : Bầu ơi
- Lời gọi đáp này không hướng đến riêng ai cả.


I/ Thành phần gọi – đáp:
II/ Thành phần phụ chú:
III/ Luyện tập:
1. Bài tập 1:
2. Bài tập 2:
3. Bài tập 3:

Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết
chúng bổ sung điều gì.
a) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh , đều tưởng con bé sẽ đứng yên
đó thôi.
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai với các cường quốc năm
châu” thì chúng ta sẽ phải lắp đầy hành trang bằng những điểm
mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý
nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ – những người chủ thực sự
của đất trong thế kỉ tới –
nhận ra đều đó,
quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ
nhất.

Tổ 1,2: Tạo một cuộc thoại có sử dụng
thành phần gọi đáp.
Tổ 3,4: Đặt câu trình bày suy nghĩ của em
về việc thanh niên chuẩn bị hành trang vào
thế kỉ mới có sử dụng thành phần phụ
chú.


T L Ậ P
Ư
Ừ Ờ N G N H Ư
C H I Ế C L
Ơ C N G À
N D U Ậ T
P H Ạ M T I
L Ặ
G L Ẽ S A P A
M
I Đ Á P
G
N H H Ữ U
C H
H Ụ C H Ú
H T H Á I
T Ì
A N H
À
C Ả M T H Á N
N G U Y Ễ N D U Ý
Y

Câu
văn
“Chúng
tôi,
mọi
người
–phút
kể
cả
đều
Thành
phần
được
dùng
để
bổ
sung
một
số
Điền
từ
còn
thiếu
vào
câu
kiều
sau
đây
:gọi
Câu

văn
“các
Với
lòng
mong
nhớ
của
anh,
chắc
anh
nghĩ
Điền
từ
còn
thiếu
vào
chỗ
của
câu
thơ
sau
:là”
Câu
văn
“Trời
ơi,
chỉ
còn
năm
!”nào

,anh,
Trong
Bài
thơ
từ
“Đồng
: “dường
chí
như,
“tạo
của
chắc
tác
giả
chắn,
chắc
?xe
Thành
phần
được
dùng
để
lập
duy
trì
Các
thành
phần
tình
thái,

cảm
thán,
đáp,
Câu
“Ồ,
sao
mà
độ
ấy
vui
thế.”
,hoặc
câu
chứa
Tác
giả
của
bài
thơ
“trống
Bài
thơ
về
tiểu
đội
Bài
thơ
“Ánh
trăng”
là

của
tác
giả
nào
?này
tưởng
con
bé
sẽ
đứng
yên
đó
thôi.”
,sẽtrích
trong
chi
tiết
cho
nội
dung
chính
của
câu
được
gọi
rằng,
con
anh
sẽ
chạy

xô
vào
lòng
anh
,
ôm
Đầu
lòng
hai
ả
tố
nga
Quê
hương
……
nước
mặn
đồng
chua
trích
trong
văn
bản
nào
?
từ
nào
có
độ
tin

cậy
thấp
nhất
?
quan
hệ
giao
tiếp
gọi
là thành
phầnphần
gì ? chặt
thành
phụ
phần
chúkính”
được
biệtđược
lập
gọi
chung
?
là thành
gì ?
không
là
ainào
?
văn
bản

nào
?
lấylà
cổthành
anh”.
Câu
này
phần
phần
gì …….
?chứa
Làng
tôi
nghèo
đấtlàthành
cày
lên
sỏibiệt
đá. lập nào ?
Thúy
Kiều
là chị
Thúy
Vân
B I

Ệ
D
Ự
Ế

N
E
Ọ
Í
P
N

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13


Dặn dò:
- Về nhà học bài, xem lại ví dụ, hoàn thành các
bài tập còn lại.
-Chuẩn bị bài “ Nghĩa tường minh và hàm ý ”
+ Đọc kĩ ví dụ của phần I và trả lời các câu hỏi
của ví dụ.
+ Đọc và suy ngẫm trước các bài tập.

Kính chúc quý
Thầy Cô nhiều
sức khỏe.
Chúc các em
học tốt