Bài 20. Các thành phần biệt lập (tiếp theo)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ
HỘI THI GIÁO VIÊN DẠY GIỎI CẤP
HUYỆN NĂM HỌC 2014-2015
GV : Phạm Thị Duyệt
Trường THCS Nguyễn Chí Thanh
ĐăkMil-Đăk Nông


b, Chao ôi! Ông lão nhớ
làng, nhớ cái làng qúa.

a, Trong những hành trang ấy, có lẽ
sự chuẩn bị bản thân con người là
quan trọng nhất.

(Kim Lân, Làng)

(Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới)

Thành phần tình thái

Thành phần cảm thán

THÀNH PHẦN BIỆT LẬP


Tiết 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
a, - Này , bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu
mà nghe rát thế không ?
b) – Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ ?

Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn
bà mau miệng trả lời :
- Thưa ông ,chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ .
- Này : dùng để gọi.
Dùng để tạo lập cuộc thoại
- Thưa ông :dùng để đáp.
Dùng để duy trì cuộc thoại

Dùng để tạo lập
hoặc để duy trì
quan hệ giao tiếp.


Này, đưa tay đây cho tôi .
Này -> Tạo lập quan hệ
giao tiếp
Quan hệ :Ngang hàng

Nhân viên
Thưa xếp, em đi ngay đây ạ.
Thưa xếp -> duy trì quan
hệ giao tiếp
Quan hệ :Trên - dưới

Dựa vào thành phần gọi- đáp cũng có thể xác định vai giao tiếp.


- Này,đi thăm nhà ngục ĐăkMil thích nhỉ!
-đi thăm nhà ngục
- Ừ,mình cũng nghĩ như vậy.

ĐăkMil/Này,thích nhỉ.
- Này -> dùng để gọi -mình cũng nghĩ vậy, Ừ.
- Ừ -> dùng để đáp

Quan hệ : ngang hàng (bạn bè)


Này! Để
mẹ rửa
chân cho
con nhé!

Ừ.Mẹ
cảm
ơn
con.

Vâng ạ !
Con cảm
ơn mẹ.

Thưa mẹ !
Con rửa chân
cho mẹ nhé !.

Thái độ thân mật, cách ứng xử phù hợp với người giao tiếp.


Ê! Mày định
lấy sách của

tao luôn hả ?

Thái độ suồng sã, cách ứng xử thiếu tế nhị.

Ừ đấy!
Mày làm
gì tao.


Tiết 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)

* Lưu ý. Thành phần gọi - đáp còn thể
hiện thái độ, cách ứng xử trong giao tiếp
=> Cần sử dụng cho phù hợp.


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
Bài tập1 .SGK: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây
và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp.
Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên – dưới hay
ngang hàng, thân hay sơ)?
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa
họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề
như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng , cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho
nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ
còn gì .

Đáp án :
- Thành phần gọi - đáp là :

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

dùng để gọi

dùng để đáp
- Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ trên – dưới .


TIẾT 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II. Thành phần phụ chú:

Ví dụ :Đọc những câu sau đây:
a ) Lúc đi đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa
con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi .
-> Bổ sung chi tiết cho cụm từ “đứa con gái đầu lòng”
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

b) ->Lão
tôiấynghĩ
vậy và
càng
Giảikhông
thích hiểu
cái ýtôi,
nghĩ
chỉ diễn
ra tôi
trong
trí buồn

riêng lắm.
của Ông Giáo.

(Namcho
Cao, Lão
=>Bổ sung một số chi tiết
nộiHạc)
dung
chính của câu.


TIẾT 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:
Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích

Nêu thái độ : Ngạc
nhiên của người nói.

(Giang Nam,Quê hương)

Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi suốt đời lòng mẹ vẫn theo con.
(Chế Lan Viên, Con cò, Tuyển tập,
tập I, NXB Văn học, Hà Nội,1985)

Giải thích xuất xứ: của
văn bản về tác giả,nhà
xuất bản, năm xuất bản.

TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:

*Dấu hiệu.
-Giữa một dấu gạch
ngang với một dấu phẩy

a) Lúc đi, đứa con gái đầu
lòng của anh - và cũng là
đứa con duy nhất của anh,
chưa đầy một tuổi.


TIẾT 103 :CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:

*Dấu hiệu.
-Giữa một dấu gạch
ngang với một dấu phẩy
-Giữa hai dấu phẩy

b) Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ
vậy, và tôi càng buồn lắm.


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:

* Dấu hiệu.

-Giữa một dấu gạch
ngang với một dấu phẩy
-Giữa hai dấu phẩy
-Giữa hai dấu ngoặc đơn
c) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi
thôi).


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II. Thành phần phụ chú:

* Dấu hiệu.
-Giữa một dấu gạch
ngang với một dấu phẩy
-Giữa hai dấu phẩy
-Giữa hai dấu ngoặc đơn
- Đặt sau dấu hai chấm
d) Rồi một ngày mưa rào. Mưa
giăng giăng bốn phía. Có quãng
nắng xuyên xuống biển, óng ánh
đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt,
hồng, xanh biếc…


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
II.Thành phần phụ chú:

* Dấu hiệu.
- Giữa một dấu gạch
ngang với một dấu phẩy
- Giữa hai dấu phẩy
- Giữa hai dấu ngoặc đơn
- Đặt sau dấu hai chấm
- Giữa hai dấu gạch ngang e) Vậy mày hỏi cô Thông- tên
* Ghi nhớ ( SGK )

người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở
hiện nay của mợ mày, rồi đánh
giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng
phải về.


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
I.Thành phần gọi - đáp:
II.Thành phần phụ chú:
III. Luyện tập:
1.B ài 2:SGK


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
2.Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau
và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.
Hình ảnh ẩn dụ

TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
I. Thành phần gọi - đáp:
II. Thành phần phụ chú:

III. Luyện tập:
2. Bài 3+4 SGK : Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn
trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên
quan với các từ ngữ nào?


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III. Luyện tập: Bài 3+4 SGK
a) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng
yên đó thôi
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình,
công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa
này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ
- gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà
chúng ta ………………….
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm
châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm
mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý
nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự
của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với
những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III.Luyện tập: Bài tập 3+4SGK
a) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ

đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
Thành phần phụ chú

kể cả anh

Từ ngữ liên quan

mọi người


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III. Luyện tập: Bài 3+4 SGK
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà
bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khoá
của cánh cửa này – các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc
biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan
trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta ……………………..

Thành phần phụ chú

Từ ngữ liên quan

kể cả anh

mọi người

các thầy,cô giáo, các bậc
cha mẹ…. người mẹ

Những người nắm giữ chìa khoá của
cánh cửa này


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III/ Luyện tập: Bài 3+4 SGK
c) Bước vào thế kỉ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm
châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh,
vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết
định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước
trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp
ngay từ những việc nhỏ nhất.
Thành phần phụ chú

Từ ngữ liên quan

kể cả anh

mọi người

các thầy,cô giáo, các bậc
cha mẹ…. người mẹ

Những người nắm giữ chìa khoá của
cánh cửa này

Những người chủ thực
sự của đất nước trong
thế kỉ tới

lớp trẻ


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)
III/ Luyện tập:
Bài 3+4 SGK : Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn
trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì. Chúng liên
quan với các từ ngữ nào?
Thành phần phụ chú

Từ ngữ liên quan

kể cả anh

mọi người

các thầy,cô giáo, các bậc
cha mẹ…. người mẹ

Những người nắm giữ chìa khoá của
cánh cửa này

Những người chủ thực
sự của đất nước trong
thế kỉ tới

lớp trẻ


TIẾT 103:CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (TT)

I. Thành phần gọi - đáp:
II. Thành phần phụ chú:

III. Luyện tập:
4.B ài 5:SGK
Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về việc
thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới,
trong đó có câu chứa thành phần phụ chú.