Bài 19. Tiếng nói của văn nghệ

Sau khi học bài: “Bàn về
đọc sách”, em học được
điều gì?


Chí Phèo – Nam Cao


Bài giảng
Ngữ văn 9
Tiếng nói của văn nghệ

Nguyễn Đình Thi


Nguyễn Đình Thi (1924-2003)
•Là thành viên của tổ chức văn hóa cứu quốc
•Sau CM làm tổng thư ký Hội văn hóa cứu quốc
•Từ 1958-1989 là tổng thư ký Hội Nhà văn VN
•Ông làm thơ, viết văn, sáng tác nhạc, soạn kịch,
viết lý luận phê bình.
•Năm 1996 được trao giải thưởng HCM về văn
học nghệ thuật

Nguyễn Đình Thi (1924-2003)


I. Giới thiệu chung
2.Tác phẩm:
a.Xuất xứ: viết năm 1948 (đầu cuộc kháng
chiến chống Pháp)

Tiểu luận được trích trong cuốn: Mấy vấn
đề văn học - xuất bản năm 1956.
b.Thể loại: Nghị luận - Hệ thống luận điểm
(tính khái quát lí luận, nội dung, cách
thức…)
*Nội dung: tác giả khẳng định sức mạnh lớn
lao của văn nghệ trong đời sống.


II.Tìm hiểu bài

Bài nghị luận này phân tích nội dung phản
ánh, thể hiện của văn nghệ, khẳng định sức
mạnh lớn lao của nó đối với đời sống con
người. Hãy tóm tắt hệ thống luận điểm và
nhận xét về bố cục của bài nghị luận.


Tiếng nói của văn nghệ
Luận điểm 1

Luận điểm 2

Luận điểm 3

Nội dung của văn
nghệ.

Tiếng nói của văn
nghệ rất cần thiết

với cuộc sống của
con người.

Văn nghệ có khả
năng cảm hóa và
sức mạnh lôi cuốn
thật kỳ diệu.


II.Tìm hiểu bài

Nội dung phản ánh, thể hiện của văn nghệ
là gì?


2. Nội dung phản ánh của văn nghệ:
- Tác phẩm nghệ thuật lấy chất liệu ở thực
tại đời sống khách quan.
Người nghệ sĩ gửi vào tác phẩm cách
nhìn, lời nhắn nhủ của mình.
? Qua tác phẩm “Chiếc lá cuối cùng”,nhà
văn Mỹ O. Henry muốn nói về điều gì?
Tình yêu thương giữa những con người
nghèo khổ trong xã hội.


II. TÌM HIỂU BÀI

2. Nội dung phản ánh của văn nghệ

- Tác phẩm văn nghệ không phải những lý
thuyết khô khan mà chứa đựng những say
sưa, vui buồn, yêu ghét… của nghệ sĩ.
Ví dụ: Sau khi đọc “Bài thơ về tiểu
đội xe không kính”, chúng ta như
sống lại một thời hào hùng của dân
tộc, ấn tượng mạnh mẽ là hình ảnh
những chiến sĩ lái xe trẻ trung, tinh
nghịch mà rất dũng cảm.


II.Tìm hiểu bài
Nội dung của văn nghệ là rung cảm và nhận
thức của từng người tiếp nhận. Nó sẽ được mở
rộng, phát huy vô tận qua từng thế hệ người
đọc, người xem,..
Dẫn chứng: “Nghệ thuật không thể nào thiếu tư
tưởng. Không tư tưởng, con người có thể nào
con là con người”.
“Cái tư tưởng trong nghệ thuật là một tư tưởng
náu mình yên lặng... Một bài thơ hay không bao
giờ ta đọc qua một lần… Lần đọc thứ hai chậm
hơn... Cho đến một câu thơ kia người đọc nghe
thì thầm mãi trong lòng, mắt không rời trang
giấy”.


II. TÌM HIỂU BÀI

2. Nội dung phản ánh của văn nghệ

-Nội dung của văn khác với nội dung các
bộ môn khoa học khác:
+) Tập trung khám phá, thể hiện chiều
sâu số phận, tính cách con người.
+) Là đời sống tình cảm của con người
qua cách nhìn, suy nghĩ của người nghệ
sĩ.


Nội dung của văn nghệ.

Tác phẩm văn nghệ
lấy chất liệu ở thực
tại nhưng người nghệ
sỹ còn gửi vào đó cả
tư tưởng, và tấm lòng

Tác phẩm văn nghệ
không phải là những
lý thuyết khô khan
mà chứa đựng cả
những say sưa vui
buồn, yêu ghét của
người nghệ sỹ

Nội dung của văn
nghệ còn là rung cảm
và nhận thức của
từng người tiếp nhận.

Nó sẽ phát huy đến vô
tận

Luận cứ 1

Luận cứ 2

Luận cứ 3


II.Tìm hiểu bài

Tại sao con người cần tiếng nói của văn
nghệ?


II. TÌM HIỂU BÀI

3. Tại sao con người cần đến tiếng nói của văn
nghệ?
-Văn nghệ giúp chúng ta sống đầy đủ, phong
phú hơn với cuộc đời và chính mình.
Dẫn chứng: “Mỗi tác phẩm lớn như rọi vào bên
trong chúng ta một ánh sáng riêng…làm cho
thay đổi hẳn mắt ta nhìn, óc ta nghĩ.”
-Văn nghệ là sợi dây buộc chặt con người với
cuộc sống bên ngoài.


II.Tìm hiểu bài

Dẫn chứng:
“ Những người ... bị tù chung thân ...”
“Những người đàn bà nhà quê lam lũ ...”
“Những câu ca dao ... đã gieo vào bóng
tôi ...lay động tình cảm. Ánh đèn buổi chèo,
nhân vật, lời nói câu hát làm cho những con
người ấy ... được cười hả dạ hay rỏ giấu một
giọt nước mắt”.
“Văn nghệ làm tâm hồn họ thực được sống.
Lời gửi của văn nghệ là sự sông”.


II.Tìm hiểu bài
3.Tại sao con người cần tiếng nói của văn nghệ?
►Văn nghệ góp phần làm tươi mát những sinh hoạt
khắc khổ thường ngày, giữ cho “đời cứ tươi”. Tác
phẩm văn nghệ hay giúp cho con người vui lên, biết
rung cảm và ước mơ trong cuộc đời còn lắm vất vả
cực nhọc.
*Dẫn chứng: “Nguyễn Du viết: Cỏ non... bông hoa”.
“Hai câu thơ làm chúng ta... khi mua xuân tái sinh
tươi trẻ -> ta thấy trong lòng có sự sống tươi trẻ”.
“Một cuốn tiểu thuyết nếu chỉ làm cho trí tò mò
của ta thoả ... Nhưng ta đọc dòng cuối cùng... Trước
trang sách chưa muốn... nặng suy nghĩ, trong lòng
vương vất những vui buồn không bao giờ quên
được”.


Tiếng nói của văn nghệ rất

cần thiết với cuộc sống của
con người.

Văn nghệ giúp chúng
ta được sống đầy đủ
hơn, phong phú hơn

Khi bị ngăn cách với
cuộc sống bên ngoài
văn nghệ là sợi dây
buộc chặt con người
với cuộc đời

Văn nghệ góp phần
làm tươi mát sinh
hoạt khắc khổ hằng
ngày của con người
lao động

Luận cứ 1

Luận cứ 2

Luận cứ 3


II.Tìm hiểu bài
►Tiếng

nói của văn nghệ đến với người đọc

bằng cách nào mà có khả năng kì diệu đến
vậy? (Tư tưởng nội dung của văn nghệ được
thể hiện bằng hình thức nào? Tác phẩm
nghệ thuật tác động đến người đọc qua con
đường nào và bằng cách gì? )


II. TÌM HIỂU BÀI

4. Con đường văn nghệ đến với người đọc và khả
năng kì diệu của nó
-Tác phẩm văn nghệ chứa đựng tình yêu ghét,
niềm vui buồn của con người trong cuộc sống
thường ngày.
- Tư tưởng nghệ thuật không khô khan, trừu
tượng mà thấm vào những cảm xúc, nỗi niềm.
- Tác phẩm nghệ thuật lay động cảm xúc, đi vào
nhận thức, tâm hồn chúng ta qua con đường
tình cảm.


II. TÌM HIỂU BÀI

4. Con đường văn nghệ đến với người đọc và khả
năng kì diệu của nó
- Khi tác động bằng cách thức đặc biệt ấy, văn
nghệ góp phần giúp mọi người tự nhận thức
mình, tự hoàn thiện mình.
- “Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta
đường đi, nghệ thuật vào đốt lửa trong lòng

chúng ta, khiến chúng ta tự phải bước lên đường
ấy.”


Văn nghệ có khả năng
cảm hóa và sức mạnh lôi
cuốn thật kỳ diệu.

Văn nghệ là sợi dây
giữa nghệ sỹ và người
đọc, làm sống lên tâm
hồn chúng ta

Văn nghệ giải phóng
cho con người khỏi
biên giới chính mình,
làm cho con người tự
xây dựng mình

Văn nghệ xây dựng
đời sống tâm hồn cho
xã hội

Luận cứ 1

Luận cứ 2

Luận cứ 3

Tiếng nói của văn nghệ

Văn nghệ có khả năng
cảm hóaTiếng
và nói
sức
củamạnh lôi
nghệ rất
cuốnvăn
thật
kỳ diệu.
cần thiết với

Nội dung của
văn nghệ.

cuộc sống của
con người.

Văn
nghệTác
là sợi dây
Tác
Nội
phẩm nghệphẩm
dung
giữa
sỹ và người
văn nghệ
văn nghệ

của văn
đọc,
làm
sống
lên
tâm
lấy chất
không
nghệ là
liệu ở hồn chúng
phải là ta rung
thực tại
những lý
cảm và
nhưng
thuyết
người
khô
nghệ sỹ
khan mà
còn gửi
chứa
vào đó cả
đựng cả
tư
những
tưởng,
say sưa
Luận
cứ 1

và tấm
vui
lòng
buồn,
yêu ghét

nhận
thức của
từng
người
tiếp
nhận.
Nó sẽ
phát
huy đến
vô tận

Văn nghệ
phóng
Khigiải
bị
Văn
Văn
ngăn
nghệ góp
nghệ
cho concách
người
khỏi
với

phần
giúp
biên
chính mình,
làm tươi
chúng
ta giới cuộc
sống bên
mát sinh
được
làm
cho
con
người
tự
ngoài
hoạt
sống đầy
văn nghệmình
khắc khổ
đủ hơn,xây dựng
là sợi
hằng
phong
dây buộc
ngày của
phú hơn
chặt con
con
người

người
với cuộc
lao động
đời
Luận cứ 2

Văn nghệ có
khả năng cảm
hóa và sức
mạnh lôi cuốn
thật kỳ diệu.

xây dựng
Văn nghệ
Văn nghệ
Văn Văn
nghệ nghệ
giải hồnxây
dựng
là sợi
dâysống tâm
đời
cho
phóng
đời
sống
giữa
xã
cho hội
con

tâm hồn
nghệ sỹ
người
cho xã
và người
khỏi biên
hội
đọc, làm
giới
sống lên
chính
tâm hồn
mình,
chúng ta
làm cho
con
người tự
xây dựng
Luận
mìnhcứ 3


III. Tổng kết

Nêu vài nét đặc sắc trong nghệ thuật nghị
luận của Nguyễn Đình Thi qua bài tiểu luận
này?


III. Tổng kết

►Bố

cục: chặt chẽ, hợp lí, cách dẫn dắt tự
nhiên.
►Cách viết giàu hình ảnh, có nhiều dẫn
chứng về thơ văn, về đời sống tế để khảng
định thuyết phục các ý kiến, nhận định,
tăng thêm sức hấp dẫn cho tác phẩm.
►Giọng văn toát lên lòng chân thành, niềm
say sưa, đặc biệt nhiệt hứng dâng cao ở
phần cuối.
* Ghi nhớ: SGK