Bài 14. Người kể chuyện trong văn bản tự sự

GV thực hiện: Lê Loan


TIẾT 70: Đọc thêm


I. HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM:
1. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự
sự:
a . So sánh cách kể chuyện của hai đoạn trích:
- Đoạn trích trong “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn
Thành Long (Sgk/192)
- Đoạn trích trong “Trong lòng mẹ” của Nguyên
Hồng . (Sgk/193).


- Trời ơi, chỉ còn năm phút!
Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng
đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra phía sau nhà, rồi trở vào liền, tay
cầm một cái làn .Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng
đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.
- Ô, cô còn quên chiếc mùi soa đây này! Để người con gái
khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp
giữa cuốn sách trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận
lại chiếc khăn và quay vội đi.
- Chào anh. Đến bậu cửa, bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp
lấy tay người thanh niên lắc mạnh.- Chắc chắn rồi tôi sẽ trở
lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ?
Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn
trọng, rõ ràng như người ta cho nhau cái gì đó chứ không
phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những

người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay
nhìn ta như vậy.
- Chào anh. (Lặng lẽ Sa Pa- Nguyễn Thành Long)


Xe chạy chầm chậm…Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi
kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu
cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi vừa xoa đầu tôi hỏi,thì tôi òa lên
khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi! Mợ đã về với các con rồi mà.
Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe.
Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá
như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn
tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng
của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm
ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở
còn sung túc?Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp vào đùi mẹ tôi, đầu ngả
vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu
mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và
những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó
thơm tho lạ thường.Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp
mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve
từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người
mẹ có một êm dịu vô cùng (Trong lòng mẹ- Nguyên Hồng)


THẢO LUẬN NHÓM: 5 phút.
Hãy đọc kĩ hai đoạn trích rồi vui lòng trao đổi để trả
lời các câu hỏi sau:
1. Các đoạn trích kể về việc gì? Ai là người kể

chuyện? Người kể chuyện sử dụng ngôi thứ
mấy? Dấu hiệu để nhận biết ngôi kể? Tác dụng
của những ngôi kể ấy?
Vậy em hiểu như thế nào về người kể chuyện?
2. Theo em người kể chuyện có vai trò như thế nào
trong văn bản tự sự?
3. So sánh xem hai ngôi kể trên có những ưu điểm,
nhược điểm gì?



Đoạn trích – Trong lòng Đoạn trích: Lặng lẽ Sa
mẹ còn năm phút! Tôi liếc
Pa nhìn đông hồ và
-Trời ơi, chỉ
…Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây
thốt
lênthứ
vì tiếc
Chính
anhthứ
thanh
Ngôi
kể làNgôi
nhất niên
Ngôi
ba rẻ:
sau,
tôi
đuổi

kịp.
Tôi
thở
hồng
hộc,
Trời
ơi,
chỉ
còn
năm phút!
giật
nói to,
cười
Dấu mìnhXưng
tôi, giọng
tên
Không nhân xưng
Chợt
ra mình
cần
trántiếc
đẫm
mồchạy
hôi, và
khinhớ
trèo
lên xe,
hiệu đầy
nhưng
rẻ. Anh

một món quà gì đó tặng
ra
sau
nhà,
rồichân
trở
vào
Vaiphía
trò tôi
Dẫn
dắt
người
đọc
đi
vàoMẹ
Dẫn
dắt
người
đọctay
đi vào
ríu
cả
lại.
tôi
vừa
kéo
cho
mọi
người.Tôi
liền

ra
câu chuyện
câu
chuyện
liền, tay cầm
một cái làn
sau
nhà
chọn
mấy
chục
tôi
vừa
xoa
đầu
tôi
hỏi,thì
tôi
òa
lên
quả
trứng
gà
tươi,xếp
Nhà họa sĩ tặc lưỡi đứng
cẩn
thận
một
chiếc
rồiđứng

cứ
thế
nức
nở.
Mẹvàotôikhách
cũng
dậy.
gái
lên,
Ưu Côkhóc
Câucũng
chuyện
chân
thực,
đi làn
Câu
chuyện
quan,
và xách lên nhà.Lúc
điểm
vào chiều
tâm
lí nhân
tạo
nhìn
nhiều
đặt
lại chiếc
ghế, sâu
thong

thả
sụt
sùi đó
theo
tôi cái
thấy
ông
họachiều,
sĩ tặc
vậtbác già
quan
sát được
tất cả
lưỡi
đứng
dậy. Cô
gáicác
đi đến chỗ
nhân
vật, câu
Câu chuyện hấp dẫn.
cũng
đứng
lên,chuyện
đặt lại
sinhghế,
độngthong
.
chiếc
thả đi

đến bên ông họa sĩ.
Nhược Không bao quát, thiếu sinh động, Ít khai thác được những diễn
giọng văn đơn điệu, khó tạo ra
biến tâm lí tinh vi của nhân
điểm
cái nhìn nhiều chiều, câu chuyện vật.


b. Kết luận:
-Người kể chuyện là người đứng ra
kể câu chuyện đó. Có thể lựa chọn
ngôi kể thứ nhất hoặc thứ ba.
- Người kể chuyện có vai trò rất quan
trọng.
2. Ghi nhớ: Sgk/ 193


? Xác định ngôi kể và cho biết dấu hiệu để nhận biết
ngôi kể đó? Nêu vai trò của ngôi kể trong mỗi đoạn
văn?
a. Nhìn cảnh ấy, bà con xung quanh có người không
cầm được nước mắt, còn tôi tôi bỗng thấy khó thở
như có bàn tay ai nắm lấy trái tim tôi. Tôi bỗng nảy
ra ý nghĩ, muốn bảo anh ở lại vài hôm. Nhưng thật
khó,chúng tôi chưa biết mình sẽ đi tập kết hay ở lại.
(Chiếc lược ngà- Nguyễn Quang Sáng)
b. Ông Hai đi mãi đến sẩm tối mới về. Cái mặt buồn
thỉu mọi ngày bỗng tươi vui, rạng rỡ hẳn lên. Mồm
bỏm bẻm nhai trầu, cặp mắt hung đỏ hấp háy…
(Làng- Kim Lân)

II. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP:
Bài tập 2b sgk/194: Kể lại đoạn trích “Lặng lẽ Sa
Pa”sgk/192 theo ngôi thứ nhất.(chọn một trong ba
nhân vật để kể chuyện)


* VD: Anh thanh niên kể chuyện.

Tôi liếc nhìn đông hồ và thốt lên vì tiếc rẻ:
- Trời ơi, chỉ còn năm phút! Chợt nhớ ra mình cần một
món quà gì đó tặng cho mọi người.Tôi liền ra sau nhà
chọn mấy chục quả trứng gà tươi,xếp cẩn thận vào
một chiếc làn và xách lên nhà.Lúc đó tôi thấy ông họa
sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại
chiếc ghế, thong thả đi đến bên ông họa sĩ.
Tôi chợt nhìn thấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa
cuốn sách tôi đang đọc dở trên bàn, có lẽ là của cô ấy.
Tôi vội nhắc :
- Ô, cô còn quên chiếc mùi soa đây này! Để cô gái khỏi
trở lại bàn, tôi với lấy chiếc khăn đưa cho cô gái. Cô
ấy mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.


Đến bậu cửa, bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay
tôi lắc mạnh, giọng thân mật :
- Chào anh. Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít
hôm được chứ?
Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho tôi nắm, tôi

cảm nhận cô đang muốn cho tôi cái gì đó chứ không
phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt tôi có vẻ bối
rối. Tôi chợt nghĩ có lẽ những người con gái sắp xa ta,
biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
- Chào anh. Cô ấy nói.


Theo em, khi xây dựng một văn bản tự sự
những việc
cơ sao
bản phải
em cần
là gì?
? Vì
lựalàm
chọn
A. Lựa chọn ngôi
phùphù
hợp hợp?
ngôikểkể
B. Xây dựng nhân vật, sự việc
C.Gợi
Xây dựng
lờithể
văn, hiện
đoạn văn
ý: Để
ý đồ của tác giả:
D.muốn
Kể chuyện

làmtưởng
cho tượng
làm cho câu chuyện
Đ.sinh
Xây dựng
thứhấp
tự kể dẫn mang tính khách
động,
E.quan…chọn
Kể chuyện đời thường
ngôi thứ ba; muốn cho

câu chuyện được kể chân thật, diễn tả
cụ thể và sâu sắc diễn biến nội tâm
nhân vật … thì chọn ngôi thứ nhất.


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ.

- Tìm hiểu thêm về người kể và vai
trò của người kể chuyện trong văn
bản tự sự
- Soạn bài “ Chiếc lược ngà”
- Học bài “ Lặng lẽ Sa Pa” và ôn tập
theo đề cương.