Bài 23. Hành động nói

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ THĂM LỚP HỌC


KiÓm tra bµi cò

Em hãy kể tên các biện pháp tu từ đã học ?

So sánh
Ẩn dụ
Hoán dụ
Nhân hóa
Chơi chữ
Liệt kê…


Xác định biện pháp tu từ đã học trong câu thành ngữ sau?

Ngáy như sấm.
→ So sánh



1. Ví dụ
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Đêm tháng năm rất ngắn
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
Ngày tháng mười rất ngắn

Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cưm đầy

Dẻo hơm một hạt đắng cay muôn phần
Mồ hôi ướt đẫm



* Lưu ý:
- Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, thậm xưng, phóng đại, cường điệu.
- Nói quá thường kết hợp với một số biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, …
- Nói quá thường được sử dụng trong lời nói hàng ngày, thành ngữ, tục ngữ, thơ văn châm biếm, thơ văn trữ tình.


Nói quá thường được dùng trong những trường hợp nào sau đây:

A
a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Nối

B
1. Phóng đại về mức độ

Ngày tháng mười chưa cười đã tối

b. Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày

2. Phóng đại về quy mô

Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần

c. Con đường mòn chạy thẳng đến tận chân trời

3. Phóng đại về tính chất


SO SÁNH HAI CÁCH NÓI
Nói quá sự thật

a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng mười chưa cười đã tối

b.

Nói đúng sự thật

Đêm tháng năm rất ngắn

Ngày tháng mười rất ngắn

Cày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần

Mồ hôi ướt đẫm

Làm trai cho đáng sức trai
khom lưng, chống gối gánh hai hạt vừng.

Thuận vợ thuận chồng tát biển đông cũng cạn.



XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ

1

Khoẻ như voi


XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ

2

Nhanh như chớp


XEM HÌNH ĐOÁN CHỮ

3

Ăn như mèo

1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
a. Bàn tay ta làm nên tất cả .
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông)

→ Biện pháp nói quá: Sỏi đá cũng thành cơm.

Ý nghĩa: Nhấn mạnh sự quyết tâm cũng như công sức của con người. Dù có khó khăn đến đâu mà quyết chí,
gắng sức cũng sẽ đạt kết quả mỹ mãn.


1. Bài tập 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:
b. Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ sáng đến giờ em có thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu)

→ Biện pháp nói quá: Đi đến tận trời được.

Ý nghĩa : Thể hiện ý chí nghị lực cũng như lòng lạc quan tin tưởng của con người. Mặc khác còn để trấn an
mọi người rằng vết thương nhỏ chẳng có nghĩa lý gì.



2. Bài tập 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống/....../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: Bầm gan tím
ruột; Chó ăn đá gà ăn sỏi; Nở từng khúc ruột; Ruột để ngoài da; Vắt chân lên cổ mà chạy.

a.

Ở nơi ............................... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.

b.

chó ăn đá gà ăn sỏi
Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng .........................

c.

Cô Nam tính tình sởi lởi,.........................
bầm gan tím ruột

ruột để ngoài da



3. Bài tập 3: Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp
biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.

- Nàng Kiều có sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

- Có trí tuệ con người mới có thể dời non lấp biển.



4. Bài tập 4: Tìm 5 thành ngữ so sánh có sử dụng biện pháp tu từ nói quá?

-

Khỏe như voi.

-

Đẹp như tiên.

-

Gầy như que củi.

-

Xanh như tàu lá.

-

Lớn nhanh như thổi.


Câu chuyện: MẮT TINH, TAI TINH
Có hai anh bạn lâu ngày gặp nhau liền rủ nhau tán chuyện. Một anh nói:
- Mắt tớ tinh không ai bằng ! Kìa ! Một con kiến đang bò ở cành cây trên đỉnh núi phía trước mặt, tớ trong rõ mồn
một cả từ sợi râu cho đến bước chân đi của nó.
Anh kia nói:
- Thế cũng cũng chưa tinh bằng tớ, tớ còn nghe thấy sợi râu của nó ngoái không khí kêu vù vù và chân nó bước kêu
sột soạt.