Bài 6. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự

TIẾT 24- LÀM VĂN

MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM
TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ


• I/Miêu tả và biểu cảm trong bài vă
văn tự sự:
•

1/ Tìm hiểu ngữ liệu:

• * Đọc vă
văn bản mẫu trong sgk và cho biết đó có phải là một vă
văn bản tự sự không? Tại sao?

•

* Trong đọan vă
văn có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm không? Hãy tìm những từ ngữ và hình ảnh thể hiện yếu tố miêu tả và biểu cảm trong đọan trích đồng thời cho biết vai trò của nó trong việc
nâng cao hiệu quả của đọan vă
văn?


•

- Văn bản là một trích đọan tự sự vì có nhân vật và có sự việc …

•

- Trong đọan vă

văn có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm ( cảnh đêm tră
trăng thơ
thơ mộng cùng hình ảnh cô gái ngây thơ
thơ xinh đẹp và tâm trạng xao xuyến, bâng khuâng của chàng mục
đồng được
được thể hiện thông qua những từ ngữ, h/ả, âm thanh, màu sắc…gợi tả và gợi cảm).

•

- Yếu tố miêu tả và biểu cảm trong đọan vă
văn giúp cho đọan vă
văn trở nên sinh động, hấp dẫn và giàu chất thơ
thơ.


•2/Hệ thống lại các kiến

Miêu tả

Biểu cảm

thức đã học:

• a.Khái niệm:
-Dùng từ ngữ,
- Dùng chi tiết,
h/ả… để thể
• * Qua tìm hiểu ngữ
từ ngữ, h/a…
hiện tình cảm

làm cho
liệu cùng các kiến
của nhân vật
hay của
người nghe,
thức đã học ở lớp
người viết
ng
ư
ời
đ
ọc
dưới, em hãy cho biết
trước sự vật
hình dung
hiện tượng
thế nào là miêu tả và
được sự vật
được miêu
thế nào là biểu cảm
tả…
hiện tượng
trong văn tự sự?
một cách

•

sinh động.

b/ Phân biệt giữa miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự
với miêu tả và biểu cảm trong văn miêu tả và văn biểu
cảm :

•* Theo em, giữa miêu tả và biểu cảm trong v ăn tự sự có gì
giống và khác với miêu tả và biểu cảm trong v ăn biểu cảm
và miêu tả?
• - Giống nhau: cùng miêu tả hay biểu đạt tình cảm thái độ
của người viết.
• - Khác: Về mục đích của mỗi văn bản có sự khác nhau.
•

•*

Miêu tả

Miêu tả cho rõ,
cho hay sự vật,
hiện tượng…

Biểu cảm

Bày tỏ thái độ
tình cảm của
người viết

Tự sự

Kể chuyện cho
sinh động, hấp

dẫn.


*Căn cứ vào đâu để đánh giá hiệu quả
của miêu tả và biểu cảm trong một v ăn
bản tự sự?
•

sự hấp dẫn qua
những từ ngữ, hình ảnh, âm thanh,
màu sắc có giá trị gợi tả, gợi cảm
cao
- Tính hiệu quả của miêu tả và biểu cảm trong vă
văn bản tự sự được
được biểu hiện vào

với ngư
người đọc, ngư
người nghe.


II.Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối
với việc miêu tả và biểu cảm trong bài
văn tự sự:
• 1/Thực hành :
• *Dựa vào vă
văn bản mẫu để chọn và điền từ vào các câu trong bài tập ở sgk?
•

-Câu a : từ “liên

“liên tư
tưởng”.
ởng”.

•

-Câub : từ “quan
“quan sát”.
sát”.

•

-Câu c : từ “t
“tưởng tư
tượng”.
ợng”.


2/Khái niệm về :quan sát, liên tưởng,
tưởng tượng :
• *Từ vă
văn bản mẫu và bài tập điền từ trên, em hãy cho biết : thế nào là quan sát, liên tư
tưởng, tư
tưởng tư
tượng?

• -Quan sát :Xem xét để nhìn rõ, biết rõ sự vật
•

hiện tượng.

: Từ sự việc, hiện tượng nào đó mà nghĩ
đến sự việc có liên quan.
: là cách tạo ra trong tâm trí hình ảnh của
cái chưa hề có trước mắt hay chưa hề được
gặp.
- Liên tư
tưởng

•

-Tư
-Tưởng tư
tượng

•


•3/ Vai trò của quan sát, liên tượng và tưởng

tượng đối với việc miêu tả và biểu cảm:
•* Theo em, các yếu tố quan sát, liên tưởng và
tưởng tượng có vai trò gì trong việc miêu tả và
biểu cảm của một bài văn tự sự?
• *Để làm tốt việc miêu tả trong văn tự sự,
người viết chỉ cần quan sát đối tượng mà
không cần liên tưởng và tưởng tượng có được
không?
• *Muốn tìm những cảm xúc để rung động để
biểu cảm ta phải làm gì? Tại sao không chỉ
biểu cảm từ bên trong trái tim của người kể?

• III/ GHI NHỚ :

• *Theo em, những kiến thức cơ bản nào cần
phải ghi nhớ sau bài học?
• - Miêu tả và biểu cảm là hai yếu tố quan trọng
trong văn bản tự sự. Nhờ những yếu tố đó mà
câu chuyện trở nên sinh động, hấp dẫn và có
sức truyền cảm mạnh mẽ.
• - Muốn miêu tả và biểu cảm thành công,
người viết cần phải quan tâm tìm hiểu cuộc
sống, con người và bản thân.Đồng thời chú ý
quan sát, liên tưởng, tưởng tượng và lắng
nghe những lay động mà sự vật, sự việc
khách quan gieo vào trong tâm trí của mình.


VI/ LUYỆN TẬP :
•1/ Bài 1/ trang 76 :
•*Đọc và nêu yêu cầu của bài tập 1a và 1b?
• -Nhận xét vai trò của yếu tố miêu tả và biểu cảm trong:
• a/ Đọan mở đầu của truyện cổ tích Tấm Cám: từ “Ngày
xưa….làm việc nặng”.

• -Miêu tả … làm rõ cảnh ngộ bất hạnh của Tấm.
• -Biểu cảm …gợi thân phận tội nghiệp, đáng
thương của Tấm, căm ghét sự tàn bạo của mẹ
con Cám.

•

b/ Đọan 2:
2: từ “Ngày
“Ngày nào bà lão cũng đi chợ… thì lấy làm lạ”.

•

-Miêu tả làm hiện lên hình ảnh của cô Tấm qua sự biến hóa thần kỳ từ quả thị : một cô Tấm xinh đẹp, đảm đang, khéo léo.

•

-Biểu cảm :giúp thể hiện thái độ ngạc nhiên của bà lão…, đồng thời gieo vào tình cảm của ngư
người đọc sự yêu mến với Tấm.


•

c/ Đọan trích từ truyện “Lẵng quả thông” của nhà vă
văn C.Pau -tốp -xki :

•

*Chỉ ra các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong đọan vă
văn và cho biết vai trò của các yếu tố này trong việc nâng cao hiệu quả tự sự của đọan vă
văn?

•

- Các yếu tố miêu tả và biểu cảm … có tác dụng đa dạng hóa và sinh động hóa nội dung tự sự trong đọan; đồng thời nó còn có vai trò liên kết chặt chẽ các sự việc được
được nói đến trong
đọan trích.


•

2/ Bài tập 2/ trang 76 :

•

*Đọc và cho biết yêu cầu của bài tập ?

•

-Viết một đọan vă
văn có sử dụng yếu tố miêu tả và biểu cảm kể về một chuyến tham quan du lịch mà em đã trải qua.

•

- Yêu cầu :

•

+ Phải xác định được
được đối tư
tượng được
được miêu tả -tự sự.

•

+lập dàn ý sơ
sơ lư
lược cho đọan vă
văn.

•

+Diễn đạt các ý thành đọan.

•


•

@/HƯ
@/HƯỚNG DẪN HỌC BÀI VÀ SỌAN BÀI

•

*Hướng dẫn học bài:
bài:

•

- Nắm vững kiến thức của bài học (nhất là cách dùng các phươ
ng tiện ngôn ngữ có tính nghệ thuật trên cơ
phương
cơ sở quan sát, liên tư
tưởng và tư

tưởng để miêu tả và biểu cảm.

•

- Vận dụng làm các bài tập : viết các đọan vă
văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm.


•

-Hư
-Hướng dẫn sọan bài : Sọan bài “Tam đại con gà” và “Như
“Nhưng nó phải bằng hai mày”.
mày”.

•

+ Đọc diễn cảm 2 tác phẩm .

•

+ Nêu những đặc điểm cơ
cơ bản về nội dung và nghệ thuật của truyện cư
cười.

•

+ Tóm tắt nội dung của 2 câu truyện, và chỉ ra ý nghĩa phê phán cũng như
như nghệ thuật gây cư
cười của từng tác phẩm.