Bài 6. Trợ từ, thán từ

bai 6: Trợ từ, thán từ


Nghĩa của các câu dưới đây có gì khác nhau ?
a. Nó ăn hai bát cơm.
b. Nó ăn những hai bát cơm.
c. Nó ăn có hai bát cơm.
Câu a: Thông báo khách quan( thông tin sự kiện):nó ăn số lượng hai bát cơm
Câu b.c: Ngoài thông báo khách quan còn thêm bộc lộ thái độ...
- Câu b: Nhấn mạnh, đánh giá nó ăn hai bát cơm là nhiều- quá mức bình thường -> Khen
- Câu c: Nhấn mạnh, đánh giá nó ăn hai bát cơm là ít so với bình thường -> Chê

=> Những, có : Biểu thị thái độ đánh giá sự việc ,sự
vật được nói đến trong câu.


? Nghĩa của các từ in đậm trong các câu dưới đây đi kèm với từ
nào? có công dụng gì
1.

Nói dối là tự làm hại chính mình
2. Ngay tôi cũng không biết sự việc này.
3.Tôi đã gọi đích danh nó ra

Câu 1: Chính: Nhấn mạnh sự việc được nói đến
Câu 2: Ngay, đích: Nhấn mạnh đối tượng, sự việc được
nói đến.

Ghi nhớ:
Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ
trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh

giá sự vật, sự việc được nói đến ở từ ngữ đó.
VD: Những, có, chính, đích, ngay…


Thảo luận nhóm
? Phân biệt từ loại các từ trong các cặp từ màu đỏ sau đây:

( trợ từ)
1.Chính nó đã nói với tôi điều đó .
2. Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm ‘Tắt Đèn”. ( tính từ )
3.Nó đưa cho tôi những 10 000 đồng .
( trợ từ )
4. Nó đưa cho tôi những đồng tiền cuối cùng. ( lượng từ)
5.Em có quyền tự hào về tôi và cả em nữa. ( trợ từ )
6. Ao sâu nước cả khôn chài cá.
( tính từ )
=> Lưu ý:
- Có những từ có hình thức âm thanh giống với các trợ từ nhưng không phải
là trợ từ (hiện tượng đồng âm khác loại).
- Cách phân biệt:Ta phải dựa vào tác dụng của trợ từ trong câu:
+Nó đi với từ ,ngữ nào?
+Có nhấn mạnh,hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự việc, sự vậtcủa người
nói không?


Các từ này, a, vâng trong đoạn trích sau đây biểu thị điều gì?
a, Này

! Ông giáo ạ ! Cái giống nó cũng khôn ! Nó cứ nằm in như nó
trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: A ! Lão già tệ

lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?
b, - Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ
vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như
thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn.
- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà
cháu ăn lấy vài húp cái đã.
(Ngô Tất Tố-Tắt Đèn)

 - Này: là tiếng thốt ra để gây sự chú ý của người đối thoại ( còn
gọi là hô ngữ )
- A: là tiếng thốt ra để biểu thị sự tức giận khi nhận ra một điều gì đó
không tốt.
* Ngoài ra a còn dùng để biểu thị sự vui mừng, sung sướng như: “A! Mẹ
đã về !”

- Vâng: là tiếng đáp lại lời người khác biểu thị thái độ lễ phép.


? Nhận xét về cách dùng các từ này, a, vâng bằng cách lựa chọn
câu trả lời đúng nhất.
a)
b)
c)
d)

Các từ ấy có thể làm thành một câu độc lập.
Các từ ấy không thể làm thành một câu độc lập.
Các từ ấy không thể làm thành một bộ phận của câu .
Các từ ấy có thể cùng những từ khác làm thành một câu và thường
đứng đầu câu.

Ghi nhớ:
- Thán từ là những từ dùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc
dùng để gọi đáp. Thán từ thường đứng ở đầu câu, có khi nó được tách ra
thành một câu đặc biệt.
- Thán từ gồm hai loại chính: Thán từ bộc lộ tình cảm, cảm xúc; thán từ gọi
đáp.


Bài tập SGK TRANG 69,70
1. Trong các câu sau đây, từ nào( trong các từ in đậm) là trợ từ, từ
nào không phải là trợ từ ?
a)
b)
c)
d)
e)
g)
h)
i)

Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách này.
Chị Dậu là nhân vật chính của tác phẩm “Tắt đèn”.
Ngay tôi cũng không biết đến việc này.
Anh phải nói ngay điều này cho cô giáo biết.
Cha tôi là công nhân.
Cô ấy đẹp ơi là đẹp.
Tôi nhớ mãi những kỉ niệm thời niên thiếu.
Tôi nhắc anh những ba bốn lần mà anh vẫn quên.

2) Giải thích nghĩa của các trợ từ in đậm trong các câu sau?
a) Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị
những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến…Mặc dầu non một năm
ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư nhắn người thăm tôi lấy
một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà.

 Trợ từ lấy có ý nghĩa nhấn mạnh sự việc.
b) Hai đứa mê nhau lắm. Bố mẹ đứa con gái biết vậy, nên cũng bằng
lòng gả. Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải một trăm
đồng bạc, lại còn cau, còn rượu…cả cưới nữa thì mất đến cứng hai
trăm bạc.
 nguyên: Chỉ tính tiền thách cưới đã quá nặng.
 đến: Nghĩa là quá vô lí.


3) Chỉ ra các thán từ trong các câu dưới đây
a)
-

Đột nhiên lão bảo tôi:
Này ! Thằng cháu nhà tôi, đến một năm nay, chẳng có giấy má
gì đấy, ông giáo ạ !
à ! Thì ra lão đang nghĩ đến thằng con lão.
 Thán từ : này, à
b) Con chó là của cháu nó mua đấy chứ ! …Nó mua về nuôi, định để
đến lúc cưới vợ thì giết thịt…
ấy ! Sự đời lại cứ thường như vậy đấy. Người ta định rồi chẳng bao
giờ người ta làm được.
 Thán từ: ấy

4) Các thán từ in đậm trong các câu sau bộc lộ cảm xúc gì ?
a) Chuột Cống chùi bộ râu và gọi đám bộ hạ : “Kìa chúng mày đâu,
xem thằng nồi đồng hôm nay có gì chén được không?”
Lũ chuột bò lên chạn, leo lên bác Nồi Đồng. Năm sáu thằng xúm
lại húc mõm vào, cố mãi mới lật được cái vung nồi ra. “Ha ha !
Cơm nguội ! Lại có một bát cá kho ! Cá rô kho khế : vừa dừ vừa
thơm. Chít chít, anh em ơi, lại đánh chén đi thôi !”
 Thán từ ha ha :Bộc lộ cảm xúc khoái chí.
b) Bác Nồi Đồng run như cầy sấy :“ Bùng boong. ái ái ! Lạy các
cậu, các ông , ăn thì ăn, nhưng đừng đánh đổ tôi xuống đất. Cái
chạn cao thế này, tôi ngã xuống không vỡ cũng bẹp chết mất !”
 Thán từ ái ái : Bộc lộ cảm xúc, thái độ đau đớn, van xin.


Trò chơi: Thi ai nhanh hơn
5) Đặt 2 câu với 2 thán từ khác nhau.


Từ loại

Trợ từ

Thán từ

Trợ từ là những từ chuyên
đi kèm một từ ngữ trong câu
để nhấn mạnh hoặc biểu thị
thái độ đánh giá sự vật, sự

việc ….

Thán từ là những từ dùng
để bộc lộ tình cảm, cảm
xúc ..hoặc dùng để gọi đáp.
Thán từ thường đứng ở đầu
câu, có khi nó được tách ….

Nội dung

Khái niệm

Phân loại
Ví dụ

-Thán từ bộc lộ tình cảm,
cảm xúc;
-Thán từ gọi đáp.
Chính thầy hiệu trưởng đã
đến thăn và động viên lớp
chúng tôi.

Ôi! Bài thơ này hay quá.


Hướng dẫn về nhà
1. Học thuộc hai phần ghi nhớ.
2. Hoàn chỉnh bài tập.
3. Viết một đoạn văn có sử dụng trợ từ,
thán từ.

4. Chuẩn bị bài: Miêu tả và biểu cảm
trong văn tự sự