Đề cương môn sinh học 10 HK1

Ngy son:

01.09.2016
Phn I. GII THIU CHUNG V TH GII SNG
Tit 1: CC CP T CHC CA TH GII SNG

I. Mc tiờu:
1. Kin thc: HS gii thớch c t chc v nguyờn tc th bc trong th gii sng, c
im chung ca cỏc cp t chc sng.
2. K nng: Rốn luyn t duy h thng v rốn luyn phng phỏp t hc.
3. Giỏo dc cho hc sinh v c s khoa hc v cỏc cp t chc sng trong sinh gii.
II. Trng tõm:
- Cỏc cp t chc c bn ca th gii sng.
- c im chung ca cỏc cp t chc th gii sng.
III. Phng phỏp phng tin:
- Vn ỏp + trc quan, hot ng nhúm.
- Hỡnh 1 sgk phúng to.
IV. T chc cỏc hot ng dy v hc:
1. ổn nh lp:
Lp
Ngy
S s
Kim tra

2. Bi mi:
Hot ng thy trũ
Hot ng 1: Cỏc cp t chc sng:
(?) Sinh vt khỏc vt vụ sinh nhng
im no ?
HS
(?) Hc thuyt t bo cho bit nhng

iu gỡ ?
HS: SV cú nhng biu hin sng nh:
TC, sinh trng,...
? Hóy quan sỏt hỡnh v sgk v nhn xột
cách thức tổ chức của thế giới sống?
HS: quan hình vẽ thảo luận nhóm và trả
lời câu hỏi.
GV: nhận xét và bổ sung
Hot ng 2: c im cỏc cp t
chc sng:
(?) Hóy cho bit cỏc cp t chc c
bn ca th gii sng ?
HS:
(?) Ti sao núi t bo l n v c bn
cu to nờn mi c th sinh vt ?
HS:
(?) Nguyờn tc th bc l gỡ ?
HS:

Ni dung
I. Cỏc cp t chc ca th gii sng:
- Th gii sinh vt c t chc theo th bc cht
ch.
- T bo l n v c bn cu to nờn mi c th
sinh vt. Mi hot ng sng u din ra t bo.
- Cỏc cp t chc c bn ca t chc sng bao
gm: T bo, c th, qun th, qun xó v h sinh
thỏi.

II. c im chung ca cỏc cp t chc sng:

T chc theo nguyờn tc th bc:
Nguyờn tc th bc: l t chc sng cp di
lm nn tng xõy dng nờn t chc sng cp
trờn.
c im ni bc l c im ca mt cp t
chc no ú c hỡnh thnh do s tng tỏc ca
cỏc b phn cu to nờn chỳng. c dim ny


(?) Thế nào là đặc điểm nổi trội ? Cho ví
dụ ?
HS:
(?) Đặc điểm nổi trội đặc trưng cho cơ
thể sống là gì ?
HS:
(?) Hệ thống mở là gì ? Sinh vật và môi
trường có mối quan hệ như thế nào ?
HS:
(?) Làm thế nào để SV có thể sinh
trưởng, phát triển tốt nhất trong môi
trường ?
(?) Tại sao ăn uống không hợp lí sẽ bị
bệnh ?
(?) Vì sao sự sống tiếp diễn liên tục từ
thê hệ này sang thế hệ khác?
HS:
(?) Vì sao cây xương rồng khi sống trên
sa mạc có nhiều gai dài và nhọn?
HS: thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi.
GV: nhận xét và bổ sung

không thể có được ở cấp tổ chức nhỏ hơn.
- Đặc điểm nổi trội đặc trưng cho thế giới sống là:
TĐC và NL, sinh trưởng, phát triển, sinh sản, cảm
ứng, khả năng tự điều chỉnh cân bằng nội môi,
tiến hoá thích nghi với môi trường.
 Hệ thống mở và tự điều chỉnh:
 Hệ thống mở: SV ở mọi cấp độ tổ chức đều
không ngừng trao đổi chất và năng lượng với môi
trường. Sinh vật không chỉ chịu sự tác động của
môi trường mà còn góp phần làm biến đổi môi
trường.
 Khả năng tự điều chỉnh của hệ thống sống
nhằm đảm bảo duy trì và điều hoà cân bằng động
trong hệ thống để tồn tại và phát triển.
 Thế giới sống liên tục phát triển:
 Sự sống tiếp diễn liên tục nhờ sự truyền thông
tin trên AND từ thế hệ này sang thế hệ khác.
 Các sinh vật trên trái đất có chung nguồn gốc.
 Sinh vật có cơ chế phát sinh biến dị di truyền
được tự nhiên chọn lọc nên thích nghi với môi
trường và tạo nên một thế giới sống đa dạng và
phong phú -> Sinh vật không ngừng tiến hoá.

4. Củng cố:
Câu 1: Vật chất sống trong tế bào được sắp xếp theo trình tự nào ?
A. Phân tử vô cơ - đại phân tử - phân tử hữu cơ – siêu phân tử - bào quan.
B. Phân tử hữu cơ - phân tử vô cơ - đại phân tử - siêu phân tử - bào quan.
C. Phân tử vô cơ - phân tử hữu cơ - đại phân tử - siêu phân tử - bào quan. x
D. Phân tử vô cơ - đại phân tử - phân tử hữu cơ - siêu phân tử - bào quan.

Câu 2: Thế giới sống được sắp xếp theo các cấp tổ chức chính như thế nào ?
A. Tế bào - cơ thể - quần xã - quần thể - hệ sinh thái - sinh quyển.
B. Tế bào - cơ thể - quần thể - quần xã - hệ sinh thái - sinh quyển. x
C. Tế bào - bào quan - cơ thể - quần xã - hệ sinh thái - sinh quyển.
D. Tế bào - cơ thể - quần thể - loài - hệ sinh thái - sinh quyển.
Câu 3: Đặc điểm của thế giới sống ?
A. Không ngừng trao đổi chất va bnăng lượng với môi trường.
B. Là hệ mở có khả năng tự điều chỉnh.
C. Là hệ thống duy nhất trên hành tinh.
D. Cả a và b. c
4. H ướng dẫn về nhà:
 Học bài theo nội dung câu hỏi sách giáo khoa.
 Đọc và chuẩn bị bài mới: Tìm hiểu đặc điểm các giới sinh vật.
V. Rút kinh nghiệm


………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………
Ngày soạn: 26.08.2016
Tiết 2:
Bài 2: CÁC GIỚI SINH VẬT
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS nắm được giới và hệ thống phân loại giới, nêu được đặc điểm chính của
mỗi giới .
2. Kĩ năng: Rèn luyện cho học sinh kĩ năng quan sát, phân tích so sánh và khái quát kiến
thức.
3. Thái độ: Giáo dục cho HS về ý nghĩa của sự phân chia giới sinh vật.
II. Trọng tâm bài giảng:
Hệ thống phân loại và đặc điểm của các giới sinh vật.

III. Phương pháp dạy học:
Nêu vấn đề và giải quết vấn đề + hoạt động nhóm.
IV. Tổ chức các hoạt động dạy và học:
1. ổn định lớp:
Lớp
Ngày
Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:
H: Thế giới sống được tổ chức như thế nào ? Nêu các cấp độ tổ chức cơ bản?
H: Đặc điểm nổi trội và khả năng tự điều chỉnh của cơ thể như thế nào ?

3. Giảng bài mới:
Hoạt động thầy trò

Nội dung
Bài 2: CÁC GIỚI SINH VẬT
Hoạt động 1: Khái niệm về giới sinh
I.Giới và hệ thống phân loại 5 giới:
vật:
Khái niệm giới:
GV viết sơ đồ lên bảng Giới - Ngành Giới trong sinh học là một đơn vị phân loại lớn
Lớp - Bộ - Họ - Chi - loài.
nhất bao gồm các ngành sinh vật có chung những đặc
H: Giới là gì ? Cho ví dụ ?
điểm nhất định.
HS
Hệ thống phân loại sinh giới: chia thành 5 giới:
H: Sinh giới được chia thành mấy giới  Giới khởi sinh.
?là những giới nào ?

 Giới nguyên sinh.
HS
 Giới nấm.
 Giới thực vật.
 Giới động vật.
Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm
II.Đặc điểm chính của mỗi giới:
chính các giới:
 Giới khởi sinh(Monera):
H: Giới khởi sinh có đặc điểm gì ?
a.Đặc điểm: Sv nhân sơ, kích thước nhỏ 1-5micrômet.
Có những kiểu dinh dưỡng nào ?
Sống hoại sinh, kí sinh một số có khả năng tự tổng hợp
HS:
chất hữu cơ.
b.Đại diện: vi khuẩn, VSV cổ(Sống ở 00C-1000C, độ
H: Giới nguyên sinh gồm có những


sinh vật nào ? Đặc điểm của giới này
là gì ?
HS:

muối 25%).
2. Giới nguyên sinh:
a. Đặc điểm: SV nhân thật, cơ thể đơn bào hoặc đa bào,
có loài có diệp lục. Sống dị dưỡng (hoại sinh), hoặc tự
dưỡng.
H: Giới nấm có đặc điểm gì ?
b.Đại diện: tảo, nấm nhầy, ĐV nguyên sinh (trùng đé

HS:
giày, trùng biến hình).
3. Giới nấm(Fungi):
H: Giới nấm có những đại diện nào ?
a.Đặc điểm: Có nhân thật, cơ thể đơn bào hoặc đa bào.
HS: nấm men, nấm sợi…
Cấu trúc dạng sợi, thành tế bào chứa kitin, không có lục
H: Đặc điểm nổi bậc của giới thực vật lạp, lông, roi. Sống dị dưỡng kí sinh, cộng sinh, hoại
là gì ?
sinh.
HS: Có khả năng quang hợp.
b. Đại diện: nấm men, nấm sợi, địa y.
4. Giới thực vật(Plantae):
H: Giới động vật có gì khác biệt so với a. Đặc điểm: SV nhân thật, cơ thể đa bào, sống cố định,
giới thực vật?
có khả năng cảm ứng chậm. Có khả năng quang hợp.
b. Đại diện: rêu, quyết trần, hạt trần, hạt kín.
H: ĐV có vai trò như thế nào đối với
5. Giới động vật(Animalia)
sinh giới ?
a. Đặc điểm: SV nhân thật, cơ thể đa bào, có khả năng
HS: tìm hiểu thông tin trong sgk + thảo di chuyển, khả năng phản ứng nhanh. Sống dị dưỡng.
luận nhóm và trả lời câu hỏi.
b. Đại diện: ruột khoang, giun dẹp, giun tròn, giun đốt,
GV: nhận xét và bổ sung hoàn thiện
thân mềm, chân khớp, ĐV có xương sống.
kiến thức.
1. Củng cố:
CHBS: Tại sao nấm nhày không được xếp vào giới nấm trong hệ thống phân loại 5
giới?

Nấm nhày có một số đặc điểm khác với đặc trưng của giới nấm như:
Cấu tạo tế bào: Nấm nhày không có thành tế bào hoặc thành tế bào bằng xenlulozo, giới
nấm có thành tế bào chủ yếu là kitin.
Cấu tạo cơ thể: nấm nhày có dạng sống là cộng bào trong khi đó giới nấm chỉ có dạng
đơn bào hoặc đa bào.
Kiểu dinh dưỡng: Trong chu trình sống nấm nhày có giai đoạn đơn bào với hình thức
dinh dưỡng là bắt mồi và tiêu hóa giống amip, còn giới nấm không có kiểu dinh dưỡng
này trong chu kì sống và chỉ có kiểu dinh dưỡng hoại sinh.
Sinh sản: Nấm nhày hình thành dạng sống cộng bào sau đó hình thành vách ngăn để tạo
thành các bào tử, giới nấm không có hình thức sinh sản này mà bằng bào tử túi, bào tử
trần và bào tử tiếp hợp.
Câu 1: Đặc điểm chung của các loài sinh vật là gì ?
A. Chúng đều có chung một tổ tiên.
B.Chúng sống trong những môi trường gần giống nhau.
C. Chúng đều có cấu tạo tế bào. x
D. Cấp đơn vị tổ chức cơ bản của sự sống.
Câu 2: Nêu đặc điểm chung của giới thực vật ?
A. Thành tế bào có xenlulôzơ, là sinh vật nhân thực, tự dưỡng, sống cố định và cảm ứng
chậm. x


B. Thành tế bào không có xenlulôzơ, là sinh vật nhân thực, tự dưỡng, sống cố định và
cảm ứng chậm.
C. Thành tế bào có xenlulôzơ, là sinh vật nhân thực, tự dưỡng, có khả năng di chuyển.
D. Thành tế bào không có xenlulôzơ, là sinh vật nhân thực, tự dưỡng.
Câu 3: Vai trò của ĐV trong tự nhiên và trong đời sống con người ?
A. ĐV tham gia vào các khâu của mạng lưới dinh dưỡng, duy trì sự cân bằng sinh thái.
B. ĐV cung cấp thức ăn, nguồn nguyên liệu, dược phẩm quý.
C. Nhiều khi động vật còn gây hại cho con người và vật nuôi.
D. Cả a, b và c.

4. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài theo nội dung câu hỏi sgk.
- Làm bài tập 1,3 ở sgk.
- Đọc trước bài mới sgk.
V. Rút kinh nghiệm.
- Nên trình bày đặc điểm các giới sinh vật theo bảng để học sinh dễ so sánh.
Đặc điểm

Đại diện

Loại tế bào
(nhân thực,
nhân sơ)
Nhân sơ

Mức độ tổ chức cơ
thể

Kiểu dinh dưỡng

Kích thước nhỏ 1-5
micromet.

Nguyên
sinh

Nhân thực

Cơ thể đơn bào hay
đa bào, có loài có

diệp lục.

Sống hoại sinh, kí
sinh.
Một số có khả năng
tự tổng hợp chất
hữu cơ.
Sống dị dưỡng (hoại
sinh).
Tự dưỡng.

Nấm

Nhân thực

Thực
vật

Nhân thực

Cơ thể đơn bào hay
đa bào.
Cấu trúc dạng sợi,
thành tb chứa kitin.
Không có lục lạp,
lông, roi.
Sinh vật đa bào.
Sống cố định.
Có khả năng cảm
ứng chậm.

Động
vật

Nhân thực

Khởi
sinh

Sinh vật đa bào.
Có khả năng di
chuyển.

- Vi khuẩn.
- Vi sinh vật cổ
(sống ở 00C
1000C), độ muối
25%
- Tảo đơn bào, đa
bào.
- Nấm nhầy.
- Động vật nguyên
sinh: Trùng đế giày,
trùng biến hình.
Dị dưỡng: hoại sinh, - Nấm men, nấm
kí sinh hoặc cộng
sợi.
sinh.
- Địa y (nấm + tảo).

Có khả năng quang
hợp.

Sống dị dưỡng.

- Rêu (thể giao tử
chiếm ưu thế).
- Quyết, hạt trần,
hạt kín (thể bào tử
chiếm ưu thế).
- Ruột khoang, giun
dẹp, giun tròn, giun
đốt, thân mềm, chân


Có khả năng phản
ứng nhanh.

khớp, động vật có
xương sống.

Ngày soạn: 03/09/2016
PHẦN II: SINH HỌC TẾ BÀO
CHƯƠNG I: THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA TẾ BÀO
Bài3: CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC VÀ NƯỚC
I.Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS nắm được các nguyên tố chính cấu tạo nên tế bào. Nêu được vai trò của
nguyên tố đa lượng và vi lượng. Giải thích được cấu trúc hoá học của phân tử nước quyết
định các đặc tính lí hoá của nước.
2. Kĩ năng: - Quan sát tranh hình phát hiện kiến thức

- Tư duy phân tích so sánh tổng hợp.
3. Thái độ: cho HS ý nghĩa của các nguyên tố hoá học trong tế bào và vai trò của nước.
II. Trọng tâm:
- Các cấp tổ chức cơ bản của thế giới sống.
- Đặc điểm chung của các cấp tổ chức thế giới sống.
III. Phương pháp – phương tiện:
- Vấn đáp + trực quan, hoạt động nhóm.
- Hình 3.1 sgk phóng to.
IV. Tổ chức các hoạt động dạy và học:

1. Ổn định lớp:
Lớp
Ngày
Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:
(?) Trình bày đặc điểm của các giới sinh vật? Đại diện của các giới khởi sinh, nguyên
sinh và giới nấm ?
(?) So sánh đặc điểm của giới thực vật và giới động vật?

3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Hoạt động 1
H: Tại sao các tế bào khác nhau lại được cấu tạo
chung từ một số nguyên tố nhất định?
Các tế bào tuy khác nhau nhưng có chung
nguồn gốc.

Nội dung
I.Các nguyên tố hoá học:

- Các nguyên tố hóa học cấu tạo nên cơ thể
sống: C, O, H, N, Ca, P, K, S, Na, Cl, Mg…
Trong đó các nguyên tố C, H, O, N chiếm 96%
khối lượng cơ thể sống.

H: Tại sao nói 4 nguyên tố C, H, O, N là những
nguyên tố chính cấu tạo nên tấ bào?
4 nguyên tố chiếm tỉ lệ lớn.

- C là nguyên tố hoá học đặc biệt quan trọng


HS:
H: Vì sao Cacbon là nguyên tố hoá học quan
trọng ?
Cacbon có cấu hình điện tử vòng ngoài với 4
điện tử cùng một lúc tạo nên 4 liên kết cộng
hóa trị.
GV: Sự sống không phải được hình thành bằng
cách tổ hợp ngẫu nhiên của các nguyên tố với tỉ
lệ giống nhau như trong tự nhiên, mà trong điều
kiện nguyên thủy của trái đất các nguyên tố C,
H, O, N với đặc tính hóa học đặc biệt đã tương
tác với nhau tạo nên những chất hữu cơ đầu tiên
rơi xuống biển, nhiều chất trong số này là những
chất tan trong nước và ở đó sự sống bắt đầu
được hình thành và tiến hóa dần.

trong việc tạo nên sự đa dạng của các đại phân
tử hữu cơ. Vì Cacbon có cấu hình điện tử vòng

ngoài với 4 điện tử cùng một lúc tạo nên 4 liên
kết cộng hóa trị.

- Các nguyên tố hoá học nhất định tương tác với
nhau theo quy luật lí hoá, hình thành nên sự
sống và dẫn tới đặc tính sinh học nổi trội chỉ có
ở thế giới sống.

GV: Các nguyên tố hoá học trong cơ thể chiếm
tỉ lệ khác nhau nên các nhà khoa học chia thành
2 nhóm đa lượng và vi lượng.
H: Thế nào là nguyên tố đa lượng ?
Là các nguyên tố có lượng chứa lớn trong khối
lượng khô của cơ thể.
H: Vai trò của các nguyên tố đa lượng?
tham gia cấu tạo nên các đại phân tử hữu cơ. Ví
dụ: C, H, O, N là thành phần cấu tạo AND,
ARN, pr…
H: Những nguyên tố nào là nguyên tố vi lượng?
Vai trò của các nguyên tố vi lượng là gì ?
là những nguyên tố có lượng chứa ít…
Thiếu muối iốt -> bướu cổ.
Thiếu Cu -> cây vàng lá.
Hoạt động 2
H: Nước có cấu trúc như thế nào?
1 nguyên tử ôxi kết hợp với hai nguyên tử hiđrô
bằng liên kết cộng hoá trị.
H: Cấu trúc của nước giúp cho nước có đặc tính
gì?
- Phân tử nước có tính phân cực.

- Phân tử nước này hút phân tử nước kia.
- Phân tử nước hút các phân tử phân cực khác.
H: Hậu quả gì có thể xảy ra khi ta đưa các tế
bào sống vào ngăn đá của tủ lạnh?
Nước thường: Các liên kết H2 luôn bị bẻ gãy và

1. Các nguyên tố đa lượng: C, H, O, N, S, K…
- Là các nguyên tố có lượng chứa lớn trong khối
lượng khô của cơ thể.
- Vai trò: tham gia cấu tạo nên các đại phân tử
hữu cơ như prôtein, lipit, axit nuclêic là chất hóa
học chính cấu tạo nên tế bào.

2. Nguyên tố vi lượng( Fe, Cu, Mo, Bo, I…)
- Là những nguyên tố có lượng chứa rất nhỏ
trong khối lượng khô của tế bào.
- Vai trò: Tham gia vào các quá trình sống cơ
bản của tế bào.
II. Nước và vai trò của nước trong tế bào:
1. Cấu trúc và đặc tính lí hoá của nước:
a. Cấu trúc:
- 1 nguyên tử ôxi kết hợp với hai nguyên tử
hiđrô bằng liên kết cộng hoá trị.
- Phân tử nước có hai đầu tích điện trái dấu do
đôi điện trong liên kết bị kéo lệch về phía ôxi.
b. Đặc tính:
- Phân tử nước có tính phân cực.


tái tạo liên tục.

- Phân tử nước này hút phân tử nước kia.
Nước đá các liên kết hiđrô luôn bền vững khả
- Phân tử nước hút các phân tử phân cực khác.
năng tái tạo không có.
2. Vai trò của nước đối với tế bào:
Tế bào sống có 90% là nước, khi ta để tế bào
- Là thành phần cấu tạo nên tế bào.
vào tủ đá thì nước mất đặc tính lí hóa.
- Là dung môi hoà tan nhiều chất cần thiết.
GV: Con gọng vó đi được trên mặt nước, tôm
- Là môi trường của các phản ứng sinh hóa.
sống dưới băng – giải thích?
Tham gia vào quá trình chuyển hoá vật chất để
- Con gọng vó đi được trên mặt nước là do: Các duy trì sự sống.
liên kết H2 đã tạo nên mạng lưới nước và sức
căng bề mặt nước.
- Tôm vẫn sống được dưới lớp băng là do băng
đã tạo thành lớp cách nhiệt giữa không khí lạnh
và lớp nước ở dưới.
H: Nếu trong vài ngày cơ thể không được uống
nước thế như thế nào?
Bị khát, khô họng, tế bào thiếu nước lâu và dẫn
đến chết.
H: Vậy nước có vai trò như thế nào đối với tế
bào và cơ thể?
Liên hệ: Đối với con người, khi bị sốt cao lâu
ngày hay bị tiêu chảy cơ thể bị mất nước, da
khô, nên phải bù lại lượng nước bị mất bằng
cách uống orezo theo chỉ dẫn.
Tại sao khi tìm kiếm sự sống ở các hành tinh

trong vũ trụ, các nhà khoa học trước hết lại
phải tìm xem ở đó có nước hay không?>
 Củng cố:
Câu 1: Nguyên tố hoá học đặc biệt quan trọng tạo nên sự đa dạng của các đại phân tử
hữu cơ là :
A. O.
B. Fe.
C. K.
D. C.
Câu 2: Iốt trong cơ thể người chỉ cần một lượng cực nhỏ, nhưng nếu thiếu nó sẽ gây
bệnh gì ?
 Đao (Down)
B. Bướu cổ
 Ung thư máu
D. Hồng cầu lưỡi liềm.
Câu 3: Nước có đặc tính phân cực cao nên có vai trò gì ?
A. Làm dung môi hoà tan nhiều chất, tạo môi trường cho các phản ứng sinh hoá xảy ra. x
B. Làm ổn định nhiệt của cơ thể.
C. Làm giảm nhiệt độ cơ thể.
D. Làm cho tế bào chất dẫn điện tốt.
4. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài và trả lời câu hỏi sách giáo khoa.
- Đọc trước nội dung bài mới sách giáo khoa.
+ Phân biệt các loại đường đơn, đường đôi, đường đa.
+ Liệt kê các loại lipit và chức năng của từng loại lipit.
V.Rút kinh nghiệm:


Ngày soạn:

10.09.2016
TIẾT 4: CACBOHIĐRAT VÀ LIPIT

I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS nắm được tên các loại đường có trong cơ thể sinh vật. Nêu được chức
năng của từng loại đường và lipit trong cơ thể sinh vật.
2. Kĩ năng: HS so sánh được vai trò của từng loại đường và lipit trong cơ thể sinh vật.
3. Thái độ: Giáo dục cho HS cơ sở khoa học của các chất cấu tạo nên cơ thể sinh vật.
II. Trọng tâm:
Các loại đường và lipit, chức năng của chúng.
III. Phương pháp + phương tiện:
- Phương pháp: Vấn đáp + trực quan + Hoạt động nhóm.
- Phương tiện:
IV. Tổ chức các hoạt động dạy và học:

1. ổn định lớp:
Lớp
Ngày
Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:
(?) Trình bày cấu trúc và đặc tính lí hoá của nước.
(?) Nước có vai trò như thế nào đối với tế bào ?

3. Bài mới:
Hoạt động thầy trò
Hoạt động 1
(?) Hãy kể tên một số loại đường
mà em biết ?
HS: Đường mía, dường trong quả.

(?) Độ ngọt của các loại đường này
như thế nào ?
HS:
(?) Các loại quả mít, cam, dưa chứa
loại đường nào ?
HS:
GV: Đường đôi còn gọi là đường
vận chuyển vì nhiều loại trong số
chúng được cơ thể sinh vật dùng để
chuyển từ nơi này đến nơi khác.
Lactôzơ là loại đường sữa mà mẹ
dành cho con.

Nội dung
Bài 4: CACBOHIĐRAT VÀ LIPIT
I.Cacbohiđrat(Đường):
1. Cấu trúc hoá học:
a. Đường đơn(Mônôsaccarit)
VD: Glucôzơ, Fuctôzơ(đường trong quả),Galactôzơ
(Đường sữa).
Có 3 - 7 nguyên tử C, dạng mạch thẳng và mạch vòng.
b. Đường đôi (Đisaccarit)
VD: Đường mía(Saccarôzơ), mạch nha, Lactôzơ,
Mantôzơ…
Gồm 2 phân tử đường đơn liên kết với nhau bằng mối
liên kết glicôzit.
c. Đường đa(Polisaccarit)
VD: Xenlulôzơ, tinh bột, Glicôgen, Kitin…
 Có rất nhiều phân tử đường đơn liên kết với nhau.
 Xenlulôzơ các phân tử liên kết bằng mối liên kết

glicôzit. Nhiều phân tử xenlulôzơ liên kết tạo thành vi
sợi. Các vi sợi liên kết với nhau tạo nên thành tế bào
thực vật.


Hoạt động 2
(?) Chức năng của Cabohiđrat là
gì ?
HS: Tham gia cấu tạo nên các bộ
phận của tế bào …
(?) Vì sao khi đói lả người ta
thường cho uống nước đường thay
vì cho ăn các thức ăn khác?
HS thảo luận nhóm và trả lời.
Hoạt động 3
(?) Lipit có đặc điểm gì khác với
cabohiđrat ?

HS nghiên cứu sgk
(?) GV yêu cầu HS hoàn thành
phiếu học tập theo nội dung sau

 Chức năng:
-Là nguồn năng lượng dự trữ của tế bào và cơ thể.
-Là thành phần cấu tạo nên tế bào và các bộ phận của
cơ thể.
VD: Kitin cấu tạo nên bộ xương ngoài của côn trùng.

II. Lipit:
 Đặc điểm chung:

- Có tính kị khí.
- Không được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân.
- Thành phần hoá gọc đa dạng.

2. Cấu tạo và chức năng của lipit:

Mỡ

GV gọi HS nhận xét bổ sung

Phôtpholi
pit
Stêrôit
Sắc tố Vitamin

Cấu tạo
Gồm 1 phân tử
glixêrôl liên kết với
3 axit béo(16
-18nguyên tử C).
- Axit béo no: có
trong mỡ ĐV.
- Axit béo không no:
có trong TV, 1 số
loài cá.
Gồm 1 phân tử
glixêrôl liên kết với
2 axit béo và 1 nhóm
phôtphat.
Chứa các nguyên tử

kết vòng.
Vitamin là phân tử
hữu cơ nhỏ.
Sắc tố Carôtenoit

Chức năng
Dự trữ năng lượng cho
tế bào.

Tạo nên các loại màng
tế bào.
Cấu tạo nên màng sinh
chất và 1 số hoocmôn.
Tham gia vào mọi
hoạt động sống của cơ
thể

4. Củng cố:
Câu 1: Bốn đại phân tử hữu cơ quan trọng cấu tạo nên tế bào của cơ thể là:
A. Cacbohiđrat, lipit, prôtein, axit nuclêic. x
B. Cacbohiđrat, pôlisaccarit, axit amin, prôtein.
C. Lipit, axit amin, prôtein, axit amin.
D. Lipit, axit amin, prôtein, axit nuclêic.
Câu 2: Trong các chất hữu cơ sau: Đường đơn, đường đôi, đường đa, tinh bột,
cacbohiđrat. Hợp chất hữu cơ nào là chung cho các hợp chất hữu cơ còn lại ?
A. Đường đôi.
C. Đường đa.
B. Tinh bột.
D. Cacbohiđrat. x
Câu 3: Loại lipit nào có vai trò chính dự trữ năng lượng ?

A. Dầu, mỡ.
C. Phôtpholipit, dầu, mỡ. x


B. Stêrôit, phôtpholipit.
D. Stêrôit, dầu, mỡ.
Câu 4: Vào mùa lạnh hanh, khô, người ta thường bôi kem (sáp) chống nứt da vì:
A. Sáp giúp da thoát hơi nước nhanh.
B. Sáp chống thoát hơi nước qua da. x
C. Sáp giúp dự trữ năng lượng.
D. Sáp bổ sung nhiều vitamin cho da.
5. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài dựa vào nội dung câu hỏi sgk.
- Đọc trước nội dung bài mới.
+ Phân biệt được các mức độ cấu trúc của prôtein và chức năng của các loại prôtein.
V. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:

10.09.2016

Tiết 5: PRÔTEIN
I . Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS phân biệt được các mức độ cấu trúc của prôtein và chức năng của các
loại prôtein.
2. Kĩ năng: Rèn luyện cho HS kĩ năng quan sát tranh, hình để phát hiện kiến thức.
3. Giáo dục: cho HS ý nghĩa các quá trình biến đổi cấu trúc của prôtein trong tế bào.
II. Trọng tâm bài giảng:
Cấu trúc và chức năng của prôtein.
III. Phương pháp + Phương tiện:
Vấn đáp + Hoạt động nhóm.

Tranh vẽ cấu trúc các bậc của pr.
IV. Tổ chức các hoạt động dạy và học:

1. ổn định lớp:
Lớp
Ngày
Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:
(?) Cấu trúc và chức năng của các loại Cacbohiđrat?
(?) Trình bày cấu trúc và chức năng của các laọi Lipit?

3. Bài mới:
Hoạt động thầy trò
Cho h.s quan sát tranh vẽ sơ đồ aa và
sự hình thành liên kết peptit.
H: Pr có đặc điểm gì?
- Prôtein là đại phân tử hữu cơ có cấu
trúc đa dạng nhất theo nguyên tắc đa
phân.
- Đơn phân của prôtein là axit amin
(có khoảng 20 loại axit amin).

Nội dung
Bài 5: PRÔTIEN
I. Cấu trúc của prôtein:
1. Đặc điểm chung:
- Prôtein là đại phân tử hữu cơ có cấu trúc đa dạng
nhất theo nguyên tắc đa phân.
- Đơn phân của prôtein là axit amin (có khoảng 20

loại axit amin).


Prôtein là đại phân tử hữu cơ có vai
trò đặc biệt quan trọng đối với sự
sống, prôtein chiếm khoảng 50% khối
lượng khô trong các loại tế bào.
Hoạt động 1
H: Tại sao các loại thịt bò, gà, lợn lại
khác nhau ?
GV treo sơ đồ và HS quan sát nhận
xét.
H: Prôtein có đặc điểm gì ?
HS quan sát sơ đồ -> Thảo luận và trả
lời theo nội dung phiếu học tập
Đại diện nhóm trả lời, các nhóm khác
nhận xét, bổ sung
GV nhận xét và đưa ra nội dung kiến
thức đúng.

H: Yếu tố nào ảnh hưởng đến cấu trúc
của prôtein?
Nhiệt độ cao, độ pH…
Liên hệ với việc chế biến Pr (để
nhanh nhừ khi chế biến pr, người ta
sử dụng các biến pháp? Thái, dùng
nhiệt, thêm dấm – thay đổi pH, dùng
nồi áp suất cao)
H: Thế nào là hiện tượng biến tính?
Nguyên nhân gây nên hiện tượng

này ?
HS:
H: Tại sao một số sinh vật sống ở suối
nước nóng 1000C mà prôtein không bị
biến tính ?
Prôtein những loài này có cấu trúc
đặc biệt chịu nhiệt độ cao.
H: Tại sao khi ta đun nóng nước lọc
cua (canh cua) thì pr của cua lại đóng
thành từng mảng? (trong môi trường
nước của tb, pr thường dấu kín các
phần kị nước vào bên trong và bộc lộ
phần ưa nước ra bên ngoài. Khi đưa

- Prôtein đa dạng và đặc thù do số lượng thành phần
và trật tự sắp xếp các axit amin.
Cấu trúc
Bậc 1
Bậc 2

Bậc 3

Bậc 4

Đặc điểm
Axit amin liên kết với nhau nhờ liên kết
peptit tạo nên chuỗi pôlipeptit có dạng
mạch thẳng.
Chuỗi pôlipeptit xoắn lò xo hoặc gấp nếp
nhiều liên kết hiđrô giữa các nhóm peptit

gần nhau.
Cấu trúc bậc 2 tiếp tục co xoắn tạo nên
câu trúc không gian 3 chiều. Cấu trúc bậc
3 phụ thuộc vào tính chất của nhóm R
trong mạch pôlipêptit.
Prôtein có 2 hay nhiều chuỗi pôlipeptit
khác nhau phối hợp với nhau tạo phức
hợp lớn hơn.

 Các yếu tố ảnh hưởng đến cấu trúc của prôtein:
- Yếu tố môi trường: Nhiệt độ cao, độ pH… làm phá
huỷ cấu trúc không gian 3 chiều của prôtin.
+ Tác hại: Làm cho prôtein mất chức năng.
- Hiện tượng biến tính: là hiện tượng prôtein bị biến
đổi cấu trúc không gian.

II. Chức năng của prôtein:
- Prôtein cấu trúc: cấu tạo nên tế bào và cơ thể
(côlagen tham gia cấu tạo nên các mô liên kết da,
karatin: Cấu tạo nên lông).
- Prôtein dự trữ: dự trữ các axit amin (prôtein trong
sữa, trong các hạt cây…)


vào nhiệt độ cao, các phân tử chuyển
- Pr vận chuyển: vận chuyển các chất (hemoglobin,
dộng hỗn loạn làm cho các phần nước pr màng).
ở bên trong bộc lộ ra bên ngoài
- Prôtein bảo vệ: bảo vệ cơ thể chống bệnh tật (kháng
nhưng do bản chất kị nước nên các

thể, intepheron chống lại vi rut xâm nhập vào cơ thể).
phần kị nước của phân tử này ngay
- Prôtein thụ thể: Thu nhận thông tin và trả lời thông
lập tức liên kết với phần kị nước của
tin (pr thụ thể trên màng).
phân tử khác làm cho các phân tử nọ
- Prôtein xúc tác cho các phản ứng sinh hoá (các loại
kết dính với phân tử kia. Do vậy pr bị enzim).
vón cục lại đoáng thành từng mảng
nổi trên mặt nước canh.
Hoạt động 2
H: Prôtein có những chức năng gì?
Cho ví dụ ?
HS:
H: Tại sao chúng ta lại cần ăn prôtein
từ các nguồn thực phẩm khác nhau?
+ Vì mỗi loại pr có cấu trúc và chức
năng khác nhau.
+ Có thể trong mỗi giai đoạn khác
nhau thì sử dụng lượng pr khác nhau.
H: Gia đình em đã thực hiện điều này
tốt chưa?
Các axit amin không thể thay thế
Triptôphan, mêtiônin, valin, thrêônin,
phenyl alanin, lơxin, izôlơxin, lizin.
4. Củng cố:
Câu 1: Đơn phân của prôtein là gì ?
A. Đường đơn.
C. Axit amin. x
B. Nuclêiôtit.

D. Glucôzơ.
Câu 2: Công thức tổng quát của axit amin gồm những nhóm nào sau đây ?
A. Nhóm axit phôtphoric (H3PO4), Nhóm amin (-NH2), gốc R (gốc cacbuahiđrô).
B. Gốc R (gốc cacbuahiđrô), nhóm axit phôtphoric (H3PO4), nhóm cacboxyl(- COOH).
C. Nhóm amin (-NH2), gốc R (gốc cacbuahiđrô), nhóm cacboxyl (- COOH). x
D. Nhóm amin (-NH2), nhóm cacboxyl (- COOH), nhóm axit phôtphoric (H3PO4).
Câu 3: Tính đa dạng của prôtein được quy định bởi yếu tố nào ?
A. Sự sắp xếp của 20 loại axit amin khác nhau.
B. Số lượng các a.a khác nhau trong phân tử prôtein.
C. Sự đa dạng của gốc R.
D. Số lượng, thành phần, trật tự sắp xếp các axit amin khác nhau và các bậc cấu trúc
không gian khác nhau trong phân tử prôtein. x
6. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài theo nội dung câu hỏi sgk.
- Đọc trước bài mới sgk.
+ Phân biệt AND và ARN.
+ Vẽ cấu trúc AND vào vở.
V. Rút kinh nghiệm:


Ngày soạn: 22.09.2016
Tiết 6 - Bài 6: AXIT NUCLÊIC
I . Mục tiêu:
1.Kiến thức: HS nắm được thành phần hoá học, cấu trúc và chức năng của ADN và ARN.
2. Kĩ năng: So sánh được cấu trúc và chức năng của ADN và ARN.
3. Giáo dục: cho HS ý nghĩa về cơ sở di truyền của các tế bào và sự di truyển của cơ thể
sinh vật.
II. Trọng tâm:
- Cấu trúc và chức năng của ADN và ARN
III. Phương pháp – phương tiện dạy học:

Vấn đáp + Trực quan.
IV. Tổ chức các hoạt động dạy và học:

1. ổn định lớp:
Lớp
Ngày
Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:
(?) Trình bày đặc điểm và cấu trúc bậc của prôtein ?
(?) Prôtein có những chức năng gì ? Các yếu tố nào ảnh hưởng đến cấu trúc của
prôtein ?

3. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Hoạt động 1
Axit nuclêic có 2 loại:
Axit Đêôxiribônuclêic(ADN)
Axit ribônulêic (ARN)
GV giới thiệu mô hình cấu trúc hoá
học của ADN và ARN
HS quan sát và so sánh cấu trúc của
ADN và ARN ?
(?) Đặc điểm nào sau đây chung cho
cả ADN và ARN ?
A. Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân,
đơn phân là các nuclêôtit.
B. Đều được cấu tạo từ các chuỗi
pôlynuclêôtit.
C. Đều chứa các liên kết hiđrô.

D. Đều là những chuỗi xoắn kép.
(?) Đơn phân của ADN và ARN
giống nhau ở thành phần nào ?

Nội dung
Bài 6. Axit nuclêic
I. Axit đêôxiribônuclêic(ADN) và Axit
ribônuclêic(ARN) :
 Cấu trúc hoá học của ADN và ARN:
ADN
ARN
- ADN được cấu tạo
- Cấu tạo theo nguyên
theo nguyên tắc đa
tắc đa phân. Đơn phân
phân, gồm nhiều đơn
là các ribônuclêôtit
phân là nuclêôtit.
- Cấu tạo của một
nuclêôtit:
+ Đường
pentôzơ(C5H10O4)
+ Nhóm
phôtphat(H3PO4)
+ Một trong 4 loại bazơ
nitơ(A, T, G, X)

- Cấu tạo của một
ribônuclêôtit:
+ Đường ribôzơ

(C5H10O5)
+ Nhóm
phôtphat(H3PO4)
+ Một trong 4 loại bazơ
nitơ(A, U, G, X)


A. Axit phôtphoric
B. Đường, bazơ nitơ.
C. Bazơ nitơ, Axit phôtphoric.
D. Bazơ nitơ.
HS thảo luận và trả lời.
(?) Trong các đáp án trên đơn phân
của ADN và ARN khác nhau điểm
nào ?
HS: Đường và bazơ nitơ.
(?) Vì sao chỉ có 4 loại nuclêôtit mà
tạo ra vô số các ADN khác nhau.
HS: Do số lượng, thành phần và trật tự
sắp xếp của các nu.
(?) Trong phân tử ADN 2 mạch
pôlinuclêôtit liên kết với nhau theo
nguyên tắc:
A. Bán bảo toàn.
B. Khuôn mẫu.
C. Bảo toàn.
D. Bổ sung.
Hoạt động 2: So sánh cấu trúc của
AND và ARN
GV hướng dẫn cho HS quan sát mô

hình cấu trúc không gian của ADN.
(?) Qua mô hình trên hãy mô tả cấu
trúc không gian của ADN?
HS:
1A0 = 10-2nm = 10-4 = 10-7mm
(?) ADN được cấu tạo từ 2 mạch đơn
theo nguyên tắc bổ sung. Nếu chỉ tính
riêng cấu tạo này thì chức năng tương
ứng của ADN là gì ?
HS: Làm khuôn mẫu để tổng hợp
ARN.
(?) TTDT trong ADN được truyền qua
các thế hệ tế bào bằng cách nào ?
HS: Nhờ cơ chế sao mã và giải mã.
Hoạt động 3: Soa sánh cấu trúc và
chức năng các loại ARN
Hãy thảo luận cấu trúc và chức năng
của từng loại ARN ?.
HS thảo luận nhóm và đưa ra kết quả
thảo luận của nhóm.

- Các nuclêôtit trên mỗi
mạch liên kết với nhau
bằng liên kết
photphodieste (liên kết
hóa trị) theo một chiều
xác định(5’ – 3’) tạo
thành chuỗi
pôlinuclêôtit.

- Các ribonuclêôtit trên
mỗi mạch liên kết với
nhau bằng liên kết
photphodieste (liên kết
hóa trị) theo một chiều
xác định(5’ – 3’) tạo
thành chuỗi
pôlyribônuclêôtit

+ 2 chuỗi pôlinuclêôtit
liên kết với nhau bằng
các liên kết hiđrô:
+) A - T bằng 2 liên kết
hiđrô.
+) G - X bằng 3 liên kết
hiđrô.

2. Cấu trúc không gian của ADN và
ARN:
ADN
- ADN có 2 chuỗi
pôlinuclêôtit xoắn kép
song song quanh trục,
tạo nên mạch xoắn kép
đều đặn và giống 1 cái
cầu thang xoắn.
- Mỗi bậc thang là một
cặp bazơ, tay thang là
phân tử đường và axit
phôtphoric.

- Khoảng cách giữa 2
cặp bazơ là 3,4 A0.
- Mỗi chu kì xoắn gồm
10 cặp nuclêôtit,
- Đường kính vòng
xoắn là 20A0

ARN
- Gồm một mạch
pôlyribônuclêôtit.
gồm có 3 loại
ribônuclêôtit(mARN, tARN,
rARN)
+ mARN: chuỗi poliribonu
dạng mạch thẳng.
+ tARN: …
+ rARN:…

3. Chức năng của ADN:
- Mang, bảo quản, và truyền đạt thông tin di truyền.
- Làm khuôn để tổng hợp ARN.
ADN
ARN
Prôtein Tính trạng
Tự sao


(?) Phân tử ARN nào không có liên
kết hiđrô ?
A. tARN, rARN.

B. rARN, mARN.
C. mARN.
D. rARN

II. Cấu trúc và chức năng của các loại ARN:
Loại ARN
Cấu trúc
Chức
năng
Dạng mạch thẳng Truyền
gồm một chuỗi
thông tin
pôlyribônuclêôtit.
di truyền
ARN thông
từ ADN
tin(mARN)
đến
ribôxôm.

ARN vận
chuyển(tARN)

ARN
ribôxôm(rARN)

Có cấu trúc với 3
thuỳ, 1 thuỳ mang
bộ 3 đối mã, 1 đầu
đối diện là vị trí

gắn kết a.a -> giúp
liên kết với
mARN và
ribôxôm.
Chỉ có một mạch,
nhiều vùng các nu
liên kết bổ sung
với nhau tạo nên
các vùng xoắn cục
bộ.

4. Củng cố:
Câu 1: Đơn phân của axit nuclêic là:
A. Nuclêôtit. x
C. Axit phôtphoric.
B. Phôtphođieste
D. đường C5H10O5.
Câu 2: Trong phân tử ADN có các loại nuclêôtit nào ?
A. A, T, G, U.
C. A, G, U, X.
B. A, T, G, X. x
D. G, T, X, U.
Câu 3: AND vừa đa dạng vừa đặc thù là do:
A. AND được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân.
B. AND có bậc cấu trúc không gian khác nhau.
C. Số lượng các nuclêôtit khác nhau.
D. Số lượng, thành phần, trật tự sắp xếp các nuclêôtit khác nhau. x
Câu 4: ADN được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân mà đơn phân là các nuclêôtit. Nếu
chỉ tính riêng cấu tạo này thì chức năng tương ứng của ADN là:
A. Mang thông tin di truyền. x

B. Bảo quản thông tin di truyền.
C. Truyền đạt thông tin di truyền.
D. Mang, bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền.
5. Hướng dẫn HS về nhà:
- Học bài theo nội dung câu hỏi sgk.

Vận
chuyển
a.a đến
ribôxôm
để tổng
hợp
prôtein.
Cùng
prôtein
tạo nên
ribôxôm.
Là nơi
tổng hợp
prôtein.


- Đọc trước nội dung bài mới sgk
+ Nêu đặc điểm của tế bào nhân sơ.
+ Trình bày được cấu trúc và chức năng của các bộ phận cấu tạo nên tế bào vi khuẩn.
V. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:

06.10.2016

Chương II. CẤU TRÚC CỦA TẾ BÀO
Tiết 7 – Bài 7: TẾ BÀO NHÂN SƠ
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS sinh nắm và nêu được các đặc điểm của tế bào nhân sơ. Trình bày được
cấu trúc và chức năng của các bộ phận cấu tạo nên tế bào vi khuẩn.
2. Kĩ năng: HS phân tích và so sánh đặc diểm cơ bản của tế bào nhân sơ.
3. Thái độ: HS biết được ý nghĩa của sự biến đổi cấu tạo ở cơ thể phù hợp với chức năng
và điều kiện môi trường.
II. Nội dung trọng tâm: Đặc điểm cấu tạo của tế bào nhân sơ.
III. Phương pháp – phương tiện:
- Vấn đáp + Trực quan.
- Tranh phóng to hình sgk.
IV. Tiến trình bài giảng:

1. ổn định lớp:
Lớp
Ngày
Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:
H: Trình bày cấu trúc và chức năng của ADN ?
H: Trình bày cấu trúc và chức năng của ARN ?
3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
GV: Mọi sinh vật đều sinh ra từ tế bào.
Thế giới sống được cấu tạo từ 2 loại tế
I. Đặc điểm chung của tế bào nhân sơ:
bào(Tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực) - Chưa có nhân hoàn chỉnh.
Hoạt động : Đặc điểm chung của tế

- Tế bào chất không có hệ thống nội màng.
bào nhân sơ
Kích thước nhỏ(1/10 kích thước tế bào nhân thực).
H: Tế bào gồm những thành phần nào ? - Tế bào nhân sơ có kích thước nhỏ có lợi:
HS:
+ Tỉ lệ S/V lớn thì tốc độ trao đổi chất với môi trường
H: Tế bào nhân sơ có kích thước nhỏ có diễn ra nhanh.
những lợi ích gì ?
+ Tế bào sinh trưởng nhanh, khả năng phân chia
HS
mạnh, số lượng tế bào tăng nhanh.
H: Cấu tạo tế bào nhân sơ gồm những
thành phần nào ?
II. Cấu tạo tế bào nhân sơ:
HS:
1. Thành tế bào, màng sinh chất, lông và roi:
Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo tế bào
a. Thành tế bào:
nhân sơ
- Thành phần hoá học cấu tạo nên thành tế bào là
H: Thành tế bào có cấu tạo như thế nào peptiđôglican(Cấu tạo từ các chuỗi cacbohiđrat liên


và có vai trò gì ?
HS:
H: Tại sao cùng là vi khuẩn nhưng phải
dùng loại thuốc kháng sinh khác nhau ?
HS: so sánh đặc điểm của 2 loại vi
khuẩn ?
H: Màng sinh chất ở tế bào nhân sơ có

đặc điểm gì ?
HS:

H: Lông và roi có chức năng gì ?
HS:
H: Tế bào chất có cấu tạo và chức năng
như thế nào ?
HS
H: Tại sao gọi là vùng nhân ?
HS:

kết với nhau bằng các đoạn pôlipêptit ngắn).
- Vai trò: quy định hình dạng của tế bào.
Vi khuẩn được chia làm 2 loại:
+ VK Gram dương: có màu tím, thành dày.
+ VK Gram âm: có màu đỏ, thành mỏng.
-> Sử dụng thuốc kháng sinh đặc hiệu để tiêu diệt các
loại vi khuẩn gây bệnh.
b. Màng sinh chất:
- Cấu tạo từ phôtpholipit 2 lớp và prôtein.
- Có chức năng trao đổi chất và bảo vệ tế bào.
c. Lông và roi:
- Roi(Tiên mao) cấu tạo từ prôtein có tính kháng
nguyên giúp vi khuẩn di chuyển.
Lông: giúp vi khuẩn bám chặt trên mặt tế bào người.
2. Tế bào chất: gồm
- Bào tương(dạng keo bán lỏng) không có hệ thống
nội màng, các bào quan không có màng bọc.
- Ribôxôm(Cấu tạo từ prôtein và rARN) không có
màng, kích thước nhỏ, là nơi tổng hợp prôtein.

3. Vùng nhân:
- Không có màng bao bọc.
- Chỉ chứa 1 phân tử ADN dạng vòng.
Một số vi khuẩn có ADN dạng vòng nhỏ khác là
plasmit và không quan trọng.

4. Củng cố:
Câu 1: Tất cả các loại tế bào đều được cấu tạo 3 thành phần là:
A. Màng sinh chất, chất tế bào, vùng nhân hoặc nhân. x
B. Màng sinh chất, vùng nhân hoặc nhân, NST.
C. Màng sinh chất, chất tế bào, các bào quan.
D. Chất tế bào, vùng nhân hoặc nhân, NST.
Câu 2: Tế bào nhân sơ có đặc điểm nổi bậc gì ?
A. Kích thước nhỏ, chưa có nhân hoàn chỉnh, vùng nhân chứa ADN kết hợp với prôtein
và histôn.
B. Kích thước nhỏ, không có màng nhân, có ribôxôm nhưng không có các bào quan khác.
x
C. Kích thước nhỏ, chưa có nhân hoàn chỉnh không có ribôxôm.
D. Kích thước nhỏ, không có màng nhân, không có các bào quan.
Câu 3: Màng sinh chất của vi khuẩn được cấu tạo từ 2 lớp:
A. Phôtpholipit và ribôxôm.
C. Ribôxôm và peptiđôglican.
B. Peptiđôglican và prôtein.
D. Phôtpholipit và prôtein. X
Câu 4: Vi khuẩn có cấu tạo đơn giản và kích thước cơ thể nhỏ sẽ có ưu thế:
A. Hạn chế được sự tấn công của tế bào bạch cầu.
B. Dễ phát tán và phân bố rộng.
C. Trao đổi chất mạnh và có tốc độ phân chia nhanh. x

D. Thích hợp với đời sống kí sinh.
5. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài theo nội dung câu hỏi sgk.
- Đọc trước nội dung bài mới sgk.
+ Đặc điểm chung của tế bào nhân thực
V. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:

06. 10. 2016
Tiết 8 Bài 8: TẾ BÀO NHÂN THỰC

I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS nắm được đặc điểm chung của tế bào nhân thực, nêu được đặc điểm cấu
trúc và chức năng của tế bào nhân thực.
2. Kĩ năng: HS so sánh, phân tích được đặc điểm cấu tạo tạo và chức năng giữa tế bào
nhân thực và tế bào nhân sơ.
3. Thái độ: HS biết được sự phân hoá về cấu tạo và chuyên hoá về chức năng của tế bào
nhân thực.
II. Trọng tâm bài giảng:
Cấu trúc và chức năng của lưới nội chất, nhân và bộ máy Gôngi.
III. Phương pháp – phương tiện:
- Nêu vấn đề + vấn đáp + Trực quan.
IV. Tiến trình dạy học

1. ổn định lớp:
Lớp
Ngày
Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:

(?) Trình bày đặc điểm chung của tế bào nhân sơ ? Cấu tạo và chức năng của thành tế
bào ?
(?) Trình bày cấu trúc và chức năng màng sinh chất, tế bào chất và vùng nhân ?

3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS
Hoạt động 2: Đặc điểm của tế bào nhân thực:
GV: Tế bào nhân thực là loại tế bào có nhân
chính thứcvà vật chất di truyền được bao bọc bởi
màng nhân…
(?) Hãy quan sát hình vẽ sgk và so sánh đặc
điểm tế bào nhân thực và tế bào nhân sơ.
Hoạt động 2: Cấu trúc và chức năng của nhân
và ribôxôm:
HS nghiên cứu sgk.
(?) Nhân tế bào có cấu trúc như thế nào ?
HS:
(?) Dựa vào cấu trúc nhân có chức năng gì ?
GV nêu thí nghiệm sgk-> Con ếch con được tạo

Nội dung
I. Đặc điêm chung của tế bào nhân thực:
- Kích thước lớn, cấu trúc phức tạp.
- Có nhân và màng nhân bao bọc.
- Có hệ thống màng chia tế bào chất thành các
xoang riêng biệt.
- Các bào quan đều có màng bao bọc.
II. Nhân tế bào và ribôxôm:
1. Nhân tế bào:
a. Cấu trúc:

- Chủ yếu có hình cầu, đường kính 5micrômet.
- Phía ngoài là màng bao bọc(màng kép giống
màng sinh chất) dày 6 - 9 micrômet. Trên màng có


ra có đặc điểm của loài nào ?
GV: Qua thí nghiệm này có thể chứng minh
được điều gì ?
HS: Con ếch có đặc điểm của loài B -> chứng
minh được chức năng của nhân tế bào.
GV: Hãy quan sat về cấu trúc của ribôxôm ->
gồm có những thành phần nào ?
Hoạt động 3
(?) Hãy quan sát và so sánh cấu trúc và chức
năng của lưới nội chất hạt và lưới nội chất trơn ?

HS thảo luận nhóm và đưa ra ý kiến chung của
nhóm.

Hoạt động 4
(?) Hãy quan sát hình vẽ và cho biết Bộ máy
Gôngi có cấu tạo như thế nào ?
HS
(?) Dựa vào cấu trúc hãy cho biết Gôngi có chức
năng gì ?
HS:
GV:
Tế bào gan ở người có khoảng 2500 ti thể.
Tê bào cơ ngực của các loài chim bay cao bay
xa có khoảng 2800 ti thể.

Hoạt động 1
GV cho HS quan sát hình vẽ cấu trúc của ti thể
(hình câm).
YC: HS điền vào các chú thích …
H: Hãy mô tả cấu trúc của ti thể?
HS:
- Ti thể được bao bọc bởi 2 lớp màng: Màng

các lỗ nhân.
- Bên trong là dịch nhân chứa chất nhiễm sắc(ADN
liên kết với prôtein) và nhân con.
b. Chức năng:
- Là nơi chứa đựng thông tin di truyền.
- Điều khiển mọi hoạt động của tế bào, thông qua sự
điểu khiển sinh tổng hợp prôtein.
2. Ribôxôm:
a. Cấu trúc:
- Ribôxôm không có màng bao bọc.
- Gồm 1 số loại rARN và prôtein. Số lượng nhiều.
b. Chức năng: Chuyên tổng hợp prôtein của tế bào.

III. Lưới nội chất:
Lưới nội chất
Lưới nội chất trơn
hạt
Là hệ thống Là hệ thống xoang hìn
xoang dẹp nối với ống, nối tiếp lưới nội ch
màng nhân ở 1 hạt. Bề mặt có nhiều enzi
đầu và lưới nội không có hạt ribôxôm bá
Cấu

chất hạt ở đầu ở bề mặt.
Trúc
kia. Trên mặt
ngoài của xoang
có đính nhiều hạt
ribôxôm.
Tổng
hợp - Tổng hợp lipit, chuyể
prôtein tiết ra hoá đường, phân huỷ ch
khỏi tế bào cũng độc đối với cơ thể.
như các prôtein
cấu tạo nên màng - Điều hoà trao đổi chất, c
TB, prôtein dự duỗi cơ.
Chức
trữ, prôtein kháng
năng
thể.
- Hình thành các
túi mang để vận
chuyển
prôtein
mới được tổng
hợp.
IV. Bộ máy Gôngi:
1. Cấu trúc: Là một chồng túi màng dẹp xếp cạnh
nhau nhưng tách biệt nhau.
2. Chức năng:
- Là hệ thống phân phối các sản phẩm của tế bào.
- Tổng hợp hoocmôn, tạo các túi mang mới.
- Thu nhận một số chất mới được tổng hợp(prôtein,

lipit. Gluxit…) Lắp ráp thành sản phẩm hoàn chỉnh


ngoài trơn không gấp khúc; Màng trong gấp
nếp tạo thành các mào ăn sâu vào chất nền, trên
đó có các enzim hô hấp.
- Bên trong chất nền có chứa AND và ribôxôm.
H: So sánh diện tích bề mặt màng ngoài và
màng trong của ti thể, theo em màng nào có diện
tích lớn hơn? Vì sao?
HS:
- Màng trong có diện tích lớn hơn nhờ có các
nếp gấp
- Vì màng trong có các enzim liên quan đến các
phản ứng sinh hoá của tế bào.
YC: HS xác định, tế bào nào trong các tế bào
sau đây của cơ thể người có nhiều ti thể nhất?
a. Tế bào biểu bì.
b. Tế bào hồng cầu.
c. Tế bào cơ tim. (đáp án)
d. Tế bào xương.
Liên hệ: Trong thực tế, ở đâu cần nhiều năng
lượng thì ở đó có nhiều nhà máy điện, mà ti thể
được ví như nhà máy điện.
=> Trong cơ thể, tế bào ở cơ quan nào hoạt
động nhiều thì số lượng ti thể tăng và tiêu tốn
nhiều ATP.
Lưu ý:
H: Tại sao ở các cơ quan này lại có số lượng ti
thể nhiều ? Ti thể có chức năng gì?

rồi đóng gói và chuyển đến các nơi cần thiết của tế
bào hay tiết ra ngoài tế bào.
- ở TBTV: bộ máy Gôngi là nơi tổng hợp các phân
tử pôlisâccrit cấu trúc nên thành tế bào.

V. Ti thể:
1. Câu trúc:
- Ti thể là bào quan có ở tế bào nhân thực.
- Hình dạng, kích thước và số lượng ti thể ở các loại
tế bào khác nhau là khác nhau.

* Cấu tạo:
- Ti thể có 2 lớp màng bao bọc:
+ Màng ngoài trơn không gấp khúc.
+ Màng trong gấp nếp tạo thành các mào ăn sâu vào
chất nền, trên đó có các enzim hô hấp.
- Bên trong chất nền có chứa AND và ribôxôm (loại
70s).
2. Chức năng:
- Cung cấp năng lượng chủ yếu của tế bào dưới
dạng các phân tử ATP.

4. Củng cố:
Câu 1: Sinh vật nào sau đây có tế bào nhân thực ?
A. Thực vật, động vật, nấm. x
C. Thực vật, vi khuẩn.
B. Động vật, nấm, vi khuẩn.
D. Nấm, vi khuẩn.
Câu 2: Màng nhân của tế bào nhân chuẩn gồm màng ngoài và màng trong, mỗi màng

dày:
 6 - 9nm. x
B. 9 - 50nm.
C. 50 - 80nm.
D. 80 - 100nm
Câu 3: Lỗ nhân trên màng nhân của tế bào nhân chuẩn được cấu tạo và che kín bởi:
 Các enzim.
B. Prôtein. x
C. Nhiễm sắc thể.
D. Chất tế
bào.
Câu 4: Thành phần hoá học chủ yếu của ribôxôm là gì ?
A. rARN và prôtein. x
C. mARN và prôtein.
B. tARN và prôtein.
D. Prôtein.
5. Hướng dẫn HS về nhà:


- Học bài theo nội dung câu hỏi sgk.
- Đọc trước nội dung bài mới sgk.
+ Vẽ cấu trúc của ti thể và lục lạp, nêu điểm khác nhau giữa ti thể và lục lạp.
V. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:15 .10 . 2016
Tiết 9 Bài 10: TẾ BÀO NHÂN THỰC(tt)
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: HS nắm được cấu trúc và chức năng của khung xương tế bào, màng sinh
chất và thành tế bào.
2. Kĩ năng: HS phân biệt được các đặc điểm khác biệt của các bào quan về cấu tạo và
chức năng.

3. Giáo dục: cho HS ý nghĩa của các bào quan trong tế bào.
II. Trọng tâm bài giảng:
Cấu tạo và chức năng của khung xương tế bào, màng sinh chất và thành tế bào.
III. Phương pháp + Phương tiện dạy học:
- Trực quan, nêu vấn đề, hoạt động nhóm nhỏ.
- Các hình vẽ sgk từ sgk.
IV. Tiến trình lên lớp:

1. Ổn định lớp:
Lớp
Ngày
Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:
(?) Trình bày cấu trúc và chức năng của lục lạp và ti thể ?
(?) Trình bày cấu trúc và chức năng của lizôxôm và các bào quan khác ?

3. Giảng bài mới:
Hoạt động thầy trò
Hoạt động 2
(?) Tại sao lá cây lại có màu xanh? Màu
xanh của lá cây có liên quan đến chức
năng quang hợp không?
HS: Vì có chứa chất diệp lục, diệp lục
không hấp thụ ánh sáng vùng xanh lục
nên màu xanh lục phản chiếu lại mắt
chúng ta do đó ta thấy lá cây có màu
xanh lục. Vì vậy, màu xanh của lá cây
không liên quan đến chức năng quang
hợp.

(?) Lục lạp có cấu trúc như thế nào ?
HS: quan sat hình vẽ và thông tin sgk ->
trả lời.
(?) Lục lạp có chức năng gì ?

Nội dung
VI. Lục lạp (chỉ có ở thực vật):
1. Cấu trúc:
- Phía ngoài có 2 lớp màng bao bọc.
- Phía trong: +Chất nền không màu có chứa ADN và
ribôxôm.
+ Hệ túi dẹt gọi là tilacoit -> Màng tilacôit có chứa
chất diệp lục và enzim quang hợp. Các tilacôit xếp
chồng lên nhau tạo thành cấu trúc gọi là Grana. Các
Grana nối với nhau bằng hệ thống màng.
2. Chức năng:
- Có khả năng chuyển hoá năng lượng ánh sáng mặt
trời thành năng lượng hoá học
- Là nơi thực hiện chức năng quang hợp của tế bào
thực vật.
VII. Một số bào quan khác:


Làm thế để biết lục lạp có chức năng
quang hợp?
HS:
Hoạt động 2
(?) Không bào có cấu trúc như thế nào ?
HS:
(?) So sánh không bào ở TBTV và

TBĐV ?
HS: quan sát hình vẽ và so sánh.
(?) Không bào có chức năng gì ?
HS:
(?) Lizôxôm có cấu trúc và chức năng gì
?
HS: TB bạch cầu có chức năng thực
bào.
Hoạt động 1
GV: Khung xương tế bào là cấu trúc chỉ
có ở tế bào nhân thực.
(?) Hãy quan sát hình vẽ và cho biết
khung xương tế bào có cấu trúc như thê
nào ?
HS: gồm hệ thống vi ống, vi sợi…
(?) Dựa vào cấu trúc thì khung xương tế
bào có chức năng gì ?
Nếu tế bào không có khung xương thì sẽ
như thế nào ?
Hoạt động 2
(?) Quan sát hình vẽ sgk và cho biết
màng sinh chất cấu tạo gồm những
thành phần nào ?
HS: thảo luận nhóm
Hs: Prôtein có thể dịch chuyển trong
phạm vi 2 lớp lipit. Prôtein xuyên màng
tạo kênh dẫn một số chất vào, ra khỏi tế
bào.

1. Không bào:

- Cấu trúc: Phía ngoài có một lớp màng bao bọc.
Trong là dịch bào chứa chất hữu cơ và ion khoáng tạo
nên áp suất thẩm thấu.
- Chức năng: tuỳ từng loại tế bào và tuỳ loài.
+ Dự trữ chất dinh dưỡng, chứa chất phế thải.
+ Giúp tế bào hút nước, chứa sắc tố thu hút côn
trùng(TBTV).
+ ở ĐV nguyên sinh có không bào tiêu hoá và không
bào co bóp phát triển.
2. Lizôxôm:
- Cấu trúc: Có dạng túi nhỏ, có 1 lớp màng bao bọc,
chứa enzim thuỷ phân.
- Chức năng: Phân huỷ tế bào già, tế bào bị tổn
thương không có khả năng phục hồi, bào quan già.
Góp phần tiêu hoá nội bào.
VIII. Khung xương tế bào (giảm tải – không dạy):
1. Cấu trúc: gồm prôtein, hệ thống vi ống, vi sợi và
sợi trung gian.
- Vi ống là những ống hình trụ dài.
- Vi sợi là sợi dì mảnh.
2. Chức năng:
- Là giá đỡ cơ học cho tế bào.
- Tạo hình dạng của tế bào.
- Neo giữ các bào quan và giúp tế bào di chuyển.
IX. Màng sinh chất (Màng tế bào)
1. Cấu trúc:
- Màng sinh chất có cấu trúc khảm động, dày khoảng
9nm gồm phôtpholipit và prôtein
- Phôtpholipit luôn quay 2 đuôi kị nước và nhau, 2
đầu ưa nước quay ra ngoài. Phân tử phôpholipit của 2

lớp màng liên kết với nhau bằng liên kết yếu nên dễ
dàng di chuyển.
- Prôtein gồm prôtein xuyên màng và prôtein bán
thấm.
- Các phân tử colesterôn xen kẽ trong lớp
phôtpholipit.
- Các lipôprôtein và glicôprôtein làm nhiệm vụ như
giác quan, kênh, dấu chuẩn nhận biết đặc trưng cho
từng loại tế bào.
2. Chức năng:
- TĐC với môi trường có tính chọn lọc nên màng có


(?) Dựa vào cấu trúc hãy cho biết màng
sinh chất có chức năng gì ?
HS:
(?) Tại sao khi ghép mô cơ thể có thể
nhận biết tế bào lạ và đào thải?
Hoạt động 3
(?) Hãy phân biệt thành tế bào thực vật
và tế bào động vật ?
HS

tính bán thấm.
- Thu nhận thông tin lí hoá học từ bên ngoài(nhờ các
thụ thể) và đưa ra đáp ứng kịp thời.
- Nhờ glicôprôtein để tế bào nhận biết tế bào lạ.
X. Các cấu trúc bên ngoài màng sinh chất:
1. Thành tế bào:
Quy định hình dạng tế bào và có chức năng bảo vệ tế

bào.
 TBTV: Xenlulôzơ.
 TB nấm: Kitin.
 TB vi khuẩn: peptiđoglican.
2. Chất nền ngoại bào:
- Cấu trúc: gồm glicôprôtein, chất vô cơ và chất hữu
cơ.
- Chức năng: Ghép các tế bào liên kết với nhau tạo
nên các mô nhất định và giúp tế bào thu nhận thông
tin.

(?) Chất nền nằm ở vị trí nào ? Chất nền
có cấu trúc và chứ năng gì ?
HS
4. Củng cố:
(?) Màng sinh chất được cấu tạo bởi:
 Các phân tử prôtein.
c . Các phân tử prôtein và lipit.
 Các phân tử prôtein, lipit và gluxit
d. Các phân tử lipit và axit nuclêic.
5. Hướng dẫn về nhà:
- Học bài theo nội dung câu hỏi sgk.
- Đọc trước nội dung bài mới sgk.
+ Phân biệt được kiểu vận chuyển chủ động và vận chuyển thụ động, hiện tượng nhập
bào và xuất bào
V. Rút kinh nghiệm

Tiết 10 :

Ngµy so¹n: 30/10/2016

VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT

I. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Phân biệt hiện tượng khuếch tán nói chung, khuếch tán qua kênh và thẩm thấu.
- Giải thích được các khái niệm về dung dịch nhược chương, ưu trương và đẳng
trương.
- Giải thích được thế nào là vận chuyển chủ động.
- Mô tả được các hiện tượng thực bào, ẩm bào và xuất bào.
2. Kỹ năng: Có kĩ năng ứng dụng và giải thích các hiện tượng trong thực tế cuộc
sống thường gặp phải


II. Trọng tâm: Phân biệt cơ chế vận chuyển thụ động và chủ động
Mô tả được hiện tượng thực bào và ẩm bảo
III. Phương pháp, phương tiện
1. Phương pháp
- Học sinh độc lập với SGK
- Vấn đáp tìm tòi bộ phận
2. Phương tiện
- Tranh vẽ minh hoạ các kiểu vận chuyển thụ động và vận chuyển chủ động.
- Tranh vẽ các hiện tượng thực bào, ẩm bào và xuất bào.
- Một số mô hình tự tạo và các dung dịch làm thí nghiệm minh hoạ về các hiện
tượng khuyếch tán, thẩm thấu.
III. Tiến trình tổ chức bài học:

1.ổn định tổ chức lớp:

Lớp
Ngày

Sĩ số
Kiểm tra
2. Kiểm tra bài cũ:
- Mô tả cấu trúc và chức năng của bộ khung tế bào ?
- Mô tả cấu trúc và chức năng của màng sinh chất ?
3. Bài mới:
Giáo viên dùng bút mục nhỏ 1 giọt vào cốc nước sạch để cho học sinh

quan sát và nêu hiện tượng xảy ra!
Môc ®Ých vµ néi dung d¹y
häc
I. Vận chuyển thụ động:
- Là sự vận chuyển các chất qua màng
mà không cần tiêu tốn năng lượng.
- Nguyên lý:
+ Đối với các chất:Theo nguyên lý
khuếch tán các chất từ nơi nồng độ cao
đến nơi có nồng độ thấp.
+ Đối với nước: Theo nguyên lý thẩm
thấu, từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có
nồng độ cao.
*. Khái niệm các loại môi trường;
+ Ưu trương: MT ngoài > MT trong.
+ Nhược trương:MT ngoài < MT trong
+ Đẳng trương: MT ngoài = MT trong.
- Cách thức:
+ Trực tiếp qua lớp phốtpholipít.
+ Qua kênh prôtêin trên màng tế bào.

Ho¹t ®éng cña GV vµ häc

sinh
- GV: Hướng dẫn hs đọc mục I và hình
vẽ trong SGK để trả lời :
-> Thế nào là vận chuyển chủ động.
-> Cỏc chất tan, nước võn chuyển qua
màng TB theo nguyờn lý nào ?
- GV: Thực tế nước khụng cú sự chờnh
lệch về nồng độ, sự chờnh lệch đú là do
cú chất tan.
=> Tại sao trong thực tế: Ta trẻ cuộng
rau muống, ớt ngõm trong nước thỡ cong
theo 1 chiều .
- GV: Tại sao hồng cầu trong mỏu khụng
bị đụng, ra ngoài bị đụng ( Do vỡ hồng
cầu)
-> Do sự chênh lệch nồng độ môi trường
trong và ngoài tế bào.
- Cỏc chất tan, nước vận chuyển qua