QUẢN TRỊ RỦI RO

9/30/2017

QUẢN TRỊ RỦI RO
RISK MANAGEMENT
Giảng viên: Nguyễn Văn Sáng

GIỚI THIỆU

NGUYỄN VĂN SÁNG; Pre.PhD
• Chuyên gia tư vấn
• Giảng viên thỉnh giảng tại ĐH Tài chính – Marketing, ĐH
Ngoại thương, ĐH Mở, ĐH Kinh tế Tài chính,..
• CEO - Evergood Consultant & Logistics Corp
• Mobile: 0903 91 98 50
• Email:
• Facebook: Giang Điền
2

1


9/30/2017

NỘI QUY

•
•
•
•
•

Đúng giờ
Bình đẳng
Thảo luận và chia sẻ cởi mở
Điện thoại di động để rung / tắt
Không làm việc riêng trong lớp

Fun with Training

TÀI LIỆU
Tài liệu học
1. Bài giảng Quản trị rủi ro – khoa QTKD
2. Quản trị rủi ro , TS Ngô Quang Huân, TS Võ Thị Quý,
TS Nguyễn Quang Thu, Trần Quang Trung – NXB Giáo
dục 1998
3. Quản trị rủi ro và bảo hiểm trong doanh nghiệp, PGS TS
Nguyễn Quang Thu, NXB Lao động

Tài liệu tham khảo
1. Enterprise Risk Management - COSO
2. Quản trị rủi ro khủng hoảng – TS Đoàn Thị Hồng Vân,
NXB Thống Kê, 2005
3. Quản trị rủi ro doanh nghiệp – TS Ngô Thị Ngọc Huyền,
Nguyễn Thị Hồng Thu, Lê Tấn Bửu, Bùi Thanh Tráng,
NXB Thống Kê, 2007

2


9/30/2017

ĐÁNH GIÁ HỌC TẬP
• 30% điểm giữa kỳ
– Bài tập nhóm
– Bài kiểm tra
– Chuyên cần

• 70% điểm cuối kỳ

MỤC TIÊU CHƯƠNG TRÌNH
Rủi ro trong
môi trường
kinh doanh
Nhận dạng,
phân tích và
đo lường RR
MỤC TIÊU

QTRR
hiệu quả

Xây dựng Hệ
thống QTRR

3


9/30/2017

NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH
1

2

TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO
NHẬN DẠNG RỦI RO

3

PHÂN TÍCH - ĐO LƯỜNG RỦI RO

4

KIỂM SOÁT RỦI RO

5

TÀI TRỢ RỦI RO

6. RỦI RO DO TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG
7. RỦI RO TRONG GIAO DỊCH KINH DOANH
8. RỦI RO VỀ TÀI SẢN
9. RỦI RO VỀ TÀI CHÍNH
10. RỦI RO NGUỒN NHÂN LỰC

CÁC RỦI RO ĐẶC THÙ TRONG KINH DOANH
(SINH VIÊN CHUẨN BỊ & BÁO CÁO TRƯỚC LỚP)

4


9/30/2017

NHẬP MÔN

5


9/30/2017

NỘI DUNG

1. KHÁI NIỆM RỦI RO VÀ BẤT ĐỊNH
2. PHÂN LOẠI RỦI RO
3. QUẢN TRỊ RỦI RO

1.RỦI RO VÀ BẤT ĐỊNH

6


9/30/2017

RỦI RO LÀ GÌ ???

RỦI RO LÀ GÌ ???
1. Rủi ro là gì ?
 Một số định nghĩa chọn lọc:
• Rủi ro là khả năng xảy ra một sự cố không may
• Rủi ro là sự kết hợp của nguy cơ
• Rủi ro là sự không thể đoán trước được nguyên nhân dẫn
đến kết quả khác với dự đoán

• Rủi ro là khả năng xảy ra tổn thất

 Sự thống nhất giữa các định nghĩa:
• Sự không chắc chắn, là mối ngờ vực của tương lai
• Mức độ rủi ro là khác nhau
• Hậu quả do một hoặc nhiều nguyên nhân

7


9/30/2017

RỦI RO LÀ GÌ ???
1. Rủi ro là gì ?
 Rủi ro là sự kiện bất ngờ xảy ra gây tổn thất cho con
người.
 Rủi ro kinh doanh là khả năng một sự kiện nào đó sẽ
gây ra một kết cục không mong đợi trên tình hình hoạt
động kinh doanh của công ty hoặc cản trở công ty đạt
được một mục tiêu đã định.

RỦI RO LÀ GÌ ???

• Rủi ro là điều không lành, không tốt,
bất ngờ xảy đến (TĐ Tiếng việt 1995)

TRƯỜNG
PHÁI
TRUYỀN
THỐNG

• Rủi ro là sự không may mắn, sự tổn
thất mất mát, nguy hiểm. Đó là sự
giảm sút về tài sản hay lợi nhuận
thực tế so với lợi nhuận dự kiến.
• Rủi ro là những bất trắc ngoài ý
muốn, xảy ra trong quá trình sản xuất,
kinh doanh của doanh nghiệp tác
động xấu đến sự tồn tại và phát triển
của doanh nghiệp.

8


9/30/2017

RỦI RO LÀ GÌ ???

TRƯỜNG
PHÁI
HIỆN ĐẠI

• Rủi ro là sự bất trắc cụ thể liên quan đến một
biến cố không mong đợi. (Allan Willett)
• Theo C.Arthur William, Jr.Micheal, L.Smith : “
rủi ro là sự biến động tiềm ẩn ở những kết
quả”.
• Inrving Pferfer: “Rủi ro là sự tổng hợp của
những sự ngẫu nhiên có thể đo lường bằng
xác suất”

• Marilu Hurt MarCarty thuộc viện khoa học kỹ
thuật Georgia: “Rủi ro là một tình trạng trong
đó các biến cố xảy ra trong tương lai có thể
xác định được”
• Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được
(Frank Knight)

RỦI RO TRONG KINH DOANH?

• Là sự bất trắc có thể đo lường được, nó
có thể gây ra những tổn thất, mất mát,
thiệt hại hoặc làm mất đi những cơ hội
sinh lời, nhưng cũng có thể đưa đến
những lợi ích, những cơ hội thuận lợi
trong hoạt động kinh doanh.

9


9/30/2017

ĐẶC TRƯNG RỦI RO

Ngẫu nhiên
Không mong đợi
Gây ra tổn thất
Tác động đến kết quả kinh doanh
Có thể dự báo

THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA RỦI RO

Xác suất hoặc tần suất
xảy ra thất bại với kế
hoạch và mục tiêu

Hậu quả có thể xảy đến
với DN do thất bại này

10


9/30/2017

SỰ BẤT ĐỊNH

Không
chắc
chắn

Chắc
chắn

Không rủi ro

Rủi ro

Ví dụ:

KẾT QUẢ 1

HOẠT
ĐỘNG

KẾT QUẢ 2

KẾT QUẢ 3

11


9/30/2017

SỰ BẤT ĐỊNH
• Bất định là tình huống bất ngờ xuất hiện trong quá
trình vận động của hiện tượng hay sự vật mà người
ta không thể lường trước được
• Sự bất định là sự nghi ngờ khả năng của chúng ta
trong việc tiên đoán kết quả tương lai của một loạt
những hoạt động hiện tại. Bất định là trạng thái tư
tưởng.
• Yếu tố ảnh hưởng: tính cách, mức độ nhận thức,
năng lực đánh giá.

độ bất định

Mức

MỨC ĐỘ BẤT ĐỊNH
• M3: Bất định cao nhất, kết quả không nhận ra
đầy đủ và xác suất không được biết.

Ví dụ: thám hiểm không gian,…
• M2: sự bất định chủ quan, kết quả nhận ra
được và xác suất không được biết. Ví dụ: tai
nạn xe cộ,…
• M1: Sự bất định khách quan, kết quả nhận ra
được và xác suất được biết. Ví dụ: trò chơi
may rủi,…
• Không có bất định (chắc chắn), kết quả có thể
tiên đoán chắc chắn. Ví dụ: qui luật vật lý,..

12


9/30/2017

SỰ BẤT ĐỊNH, THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG

• Thông tin có thể làm giảm sự bất định
• Truyền thông có thể làm giảm mức độ bất định
• Giảm bớt sự bất định có giá trị kinh tế
• Ví dụ: thông tin về tình hình hoạt động của tổ chức,
các chính sách của một tổ chức

Khi không có tổn thất nào xảy ra thì sự hiện
diện của rủi ro và bất định vẫn tạo nên chi phí?

13


9/30/2017

LÝ DO TỒN TẠI KHÁCH QUAN CỦA RỦI RO
Hoạt động tất yếu
của con người và
xã hội

Vạn vật luôn vận
động không
ngừng theo qui
luật tự nhiên

Vận động của sự
vật không chỉ gây
tác hại mà còn
mang lại lợi ích

Lý do

Sai lầm của con
người trong nhận
thức về thế giới
vật chất và tinh
thần
Trạng thái vô thức
của con người
trong khoảnh khắc

Con người chủ
động tạo ra rủi ro

TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO

HIỆU QUẢ
KINH DOANH

RỦI RO

TRÌ TRỆ HOẠT
ĐỘNG

PHÁ
SẢN

14


9/30/2017

HẬU QUẢ CỦA RỦI RO

TỔN THẤT
(Con người & Tài sản)

HẬU QUẢ
RỦI RO

CHI PHÍ
(Phòng ngừa,
hạn chế, bồi
thường)

GIÁN ĐOẠN, TÊ
LIỆT, KHÔNG
THỂ PHỤC HỒI
HOẠT ĐỘNG

THÁI ĐỘ CON NGƯỜI VỚI RỦI RO
 Thích rủi ro, mạo hiểm
• Thích nhưng tìm cách hạn chế
• Chấp nhận, phó mặc, liều lĩnh

 Bàng quan với rủi ro
 Sợ rủi ro
 Hành vi con người với rủi ro: có ý thức và vô thức

15


9/30/2017

2. PHÂN LOẠI RỦI RO

RỦI RO
THUẦN
TÚY

• là những rủi ro dẫn đến những thiệt hại, mất
mát, tổn thất…tồn tại khi có một nguy cơ tổn
thất nhưng không có cơ hội kiếm lời.

• Còn được gọi là rủi ro mang tính đầu cơ (A.M
Mowbray, Blanchad Williams) là rủi ro mà trong
đó những cơ hội tạo ra thuận lợi gắn với những
RỦI RO
nguy cơ gây ra tổn thất. Loại rủi ro này là động
SUY ĐOÁN lực thúc đẩy hoạt động kinh doanh và có tính
hấp dẫn của nó.

16


9/30/2017

Phân loại RR theo phạm vi
Rủi ro cơ bản: những rủi Rủi ro riêng biệt: biến cố
ro phát sinh từ những
chủ quan và khách quan
nguyên nhân nằm ngoài
của cá nhân; tổ chức, chỉ
tầm kiểm soát của con
ảnh hưởng đến cá nhân; tổ
người
chức

RỦI RO CƠ BẢN
• Rủi ro cơ bản: do tác động thuộc về kinh tế,
chính trị, xã hội, tự nhiên
a. Những thay đổi trong cơ chế quản lý
b. Những thay đổi trong thị hiếu của khách hàng
c. Tiến bộ khoa học công nghệ

d. Chuyển dịch trong dòng vốn đầu tư

17


9/30/2017

RỦI RO RIÊNG BIỆT
a. Rủi ro quản lí
Là những rủi ro nảy sinh do trình độ yếu kém của người
quản lý vì vậy quyết định do họ đưa ra có thể sai lầm
gây tổn hại thậm chí phá sản doanh nghiệp.
b. Rủi ro tài sản
Là những rủi nảy sinh do tài sản và cơ cấu tài sản
doanh nghiệp nắm giữ.
c. Rủi ro tài trợ
Là những rủi ro và trách nhiệm pháp lý nảy sinh từ cơ
cấu nguồn vốn của doanh nghiệp.

PHÂN LOẠI THEO ĐỐI TƯỢNG

Rủi ro tài sản
Rủi ro nhân sự
Rủi ro pháp lý

18


9/30/2017

PHÂN LOẠI THEO PP QTRR TRUYỀN THỐNG

• RR từ thảm họa
• RR tài chính
• RR tác nghiệp
• RR chiến lược

PHÂN LOẠI THEO NGUỒN GỐC

•
•
•
•
•
•
•
•

Môi trường thiên nhiên
Môi trường văn hóa
Môi trường xã hội
Môi trường chính trị
Môi trường pháp luật
Môi trường kinh tế
Môi trường hoạt động
Nhận thức con người

19

9/30/2017

PHÂN LOẠI THEO NGÀNH

PHÂN
LOẠI
THEO
NGÀNH

•
•
•
•
•
•
•
•
•

Ngoại thương
Đầu tư
Công nghiệp
Ngân hàng
Xây dựng
Nông nghiệp
Du lịch
Giao thông vận tải
Kinh doanh

Các rủi ro đặc thù trong kinh doanh

•
•
•
•
•
•
•

Rủi ro từ tác động của môi trường
Rủi ro trong giao dịch kinh doanh mua bán
Rủi ro trong thanh toán
Rủi ro hối đoái
Rủi ro đầu tư
Rủi ro tài trợ
…

20


9/30/2017

PHÂN LOẠI THEO CÁCH KHÁC
 Phân loại theo bản chất:
• Các rủi ro tự nhiên
• Các rủi ro về công nghệ và tổ chức
• Các rủi ro về kinh tế - tài chính cấp vi mô và vĩ mô
• Các rủi ro về chính trị - xã hội
• Các rủi ro về thông tin khi ra quyết định dự án đầu tư
 Phân loại theo yếu tố: Chủ quan và khách quan
• Rủi ro khách quan thuần tuý

• Rủi ro chủ quan của người ra quyết định
 Rủi ro có thể phân tán
Rủi ro có thể giảm bớt nhờ con đường đóng góp quỹ chung
để chia sẻ rủi ro.
 Rủi ro không thể phân tán
Rủi ro không thể giảm bớt nhờ con đường đóng góp quỹ
chung và chia sẻ rủi ro.

PHÂN LOẠI THEO CÁCH KHÁC
 Phân loại theo nơi phát sinh
• Rủi ro do bản thân dự án gây ra
• Rủi ro xảy ra bên ngoài (môi trường) và tác động xấu
 Phân loại theo mức độ khống chế rủi ro
• Rủi ro không thể khống chế được (bất khả kháng)
• Rủi ro có thể khống chế được
 Phân loại theo giai đoạn đầu tư
• Rủi ro giai đoạn chuẩn bị đầu tư (chủ yếu do ra quyết
định)
• Rủi ro giai đoạn thực hiện đầu tư
• Rủi ro giai đoạn khai thác dự án

21


9/30/2017

MỘT SỐ QUAN ĐIỂM VỀ RỦI RO
• Rủi ro không có tính đối xứng - chỉ có hại
• Rủi ro có tính đối xứng - thắng hoặc bại (được hoặc
thua)

• Rủi ro có các đặc trưng:
 Tần suất xuất hiện (nhiều, ít)
 Biên độ thiệt hại (lớn, nhỏ)
 Các rủi ro đồng thời, xem xét tổng thể các rủi ro

Mức độ rủi ro = Xác suất (F) x Hệ quả (C)

PHÂN LOẠI TỔN THẤT
1. Theo khả năng đo lường
 Tổn thất có thể đo lường được
 Tổn thất không có khả năng đo lường

2. Theo đối tượng bị thiệt hại
 Tổn thất về tài sản
 Tổn thất về sức khỏe, con người và tinh thần

22


9/30/2017

TÓM LẠI

Rủi ro?

Là khả năng sai lệch
xảy ra giữa giá trị
thực tế và kỳ vọng
kết quả; sai lệch càng
lớn, rủi ro càng nhiều

Là toàn bộ biến cố ngẫu
nhiên tiêu cực tác động lên
quá trình đầu tư, kinh
doanh làm thay đổi kết quả
theo chiều hướng bất lợi

3. QUẢN TRỊ RỦI RO

Lịch sử phát triển

• Giai đoạn 1: sau chiến tranh TG lần thứ 2 đến
trước năm 1960
• Giai đoạn 2: Năm 1960 – 1990
• Giai đoạn 3: năm 1990 đến nay

23


9/30/2017

THẢO LUẬN NHÓM

BẠN HÃY CHO BIẾT CÓ NHỮNG RỦI
RO NÀO TRONG DOANH NGHIỆP?

KHÁI NIỆM QTRR DOANH NGHIỆP (ERM)

QTRR là quá trình tiếp cận rủi ro một cách
khoa học, toàn diện, liên tục và có hệ thống

nhằm nhận dạng, kiểm soát, phòng ngừa và
giảm thiểu những tổn thất, mất mát, những
ảnh hưởng bất lợi của rủi ro.

24


9/30/2017

Quản trị rủi ro trong kinh doanh
• Quản

trị rủi ro là một quá trình bao gồm các hoạt động
nhằm hạn chế, loại bỏ các rủi ro hoặc khắc phục các hậu
quả mà rủi ro gây ra đối với hoạt động kinh doanh từ đó
tạo điều kiện cho việc sử dụng tối ưu các nguồn lực cuả
doanh nghiệp, giảm đến mức thấp nhất các thiệt hại về
người và tài sản của doanh nghiệp.

• “Sự nhận dạng, đo lường và kiểm soát các loại rủi ro có
thể đe dọa các loại tài sản và thu nhập từ các dịch vụ
chính hay từ các hoạt động sxkd chính của một ngành kinh
doanh hay của một doanh nghiệp sản xuất”
PGS-TS Nguyễn Quang Thu , QTRR & BH trong DN
49

Đặc trưng của QTRR trong kinh doanh
• Quản trị tất cả rủi ro có thể xảy ra trong quá
trình hoạt động sản xuất kinh doanh
• Quản trị rủi ro là phòng chống và khắc phục hậu

quả .
• Chủ động tiếp cận và xử lý các tình huống trong
kinh doanh

50

25