DSpace at VNU: Đầu tư cho những gì thật sự thiết thực

Không gian Học thuật

ĐẦU TƯ CHO NHỮNG GÌ

GIÁO DỤC

THẬT SỰ THIẾT THỰC
CHÚNG TA ĐỀU BIẾT TRONG THỰC TẾ ĐANG TỒN TẠI TÌNH TRẠNG CĨ NHỮNG THIẾT BỊ ĐẮT TIỀN PHỤC VỤ NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC KHƠNG ĐƯỢC KHAI THÁC ĐÚNG MỨC, THẬM CHÍ HỒN TỒN BỊ ĐẮP CHIẾU. TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY KHI
LẼ RA CÁC NGUỒN LỰC DÀNH CHO NGHIÊN CỨU PHẢI ĐƯỢC ĐẦU TƯ CẨN TRỌNG VÀ QUẢN LÍ NGHIÊM NGẶT, THÌ SỰ LÃNG
PHÍ TIỀN CỦA NHƯ VẬY LÀ ĐIỀU KHƠNG THỂ CHẤP NHẬN.
GS. PIERRE DARRIULAT
truyền học, v.v, thay vì để cho chất xám thế
hệ trẻ tập trung hết vào một vài ngành như
ngân hàng, tiếp thị. Chúng ta cần kinh phí
để tăng lương cho các nhà nghiên cứu làm
khoa học đích thực, tránh để họ vì mưu
sinh mà phải lãng phí thời gian vào các
nghề tay trái cho thu nhập cao hơn.

S

ẽ là vơ trách nhiệm nếu ta khơng
quan tâm, gây ra ấn tượng xấu
trong cơng chúng về những yếu
kém, hoặc thậm chí cả tệ tham nhũng
trong giới KH&CN. Vậy chúng ta phải làm
gì để những sai phạm như vậy khơng tái
diễn?
Trong nhiều trường hợp, chuyện thường
gặp là lãnh đạo một đơn vị KH&CN nào

đó, nhận thấy khả năng xin được kinh phí
nhà nước, và bằng cách này hay cách khác,
đưa ra quyết định mua sắm thiết bị mà ơng
ta tin rằng sẽ giúp gia tăng uy tín của đơn
vị mình và tạo cơ hội để thu hút các nhà
khoa học trẻ.
Tuy nhiên, lẽ ra quy trình đưa ra những
quyết định như vậy khơng nên theo chỉ
đạo từ trên xuống, mà phải theo ý kiến đề
xuất từ dưới lên. Cách làm đúng ở đây là
phải một cộng đồng các nhà khoa học –
khơng nhất thiết đơng người mà có thể chỉ
cần một nhóm nhỏ – đề xuất đơn vị mua
về một thiết bị mới, kèm theo đó là văn
bản nêu rõ các luận cứ, ý nghĩa, tầm quan
trọng của thiết bị này. Nội dung văn bản ấy

phải được cơng khai, cho phép các cá nhân
và cộng đồng các nhà khoa học khác có cơ
hội được thơng tin và bày tỏ ý kiến riêng.
Trong trường hợp đó là một thiết bị đòi hỏi
nguồn lực lớn dành cho việc mua sắm, khai
thác, hay bảo dưỡng, thì việc mua thiết bị
này phải được đem ra thảo luận trước các
cơ quan, tổ chức KH&CN hữu quan, và
cần tham vấn ý kiến các chun gia nước
ngồi.
Như tơi vẫn thường nhận xét trong các
bài báo liên quan tới chủ đề này, chúng ta
trước hết cần ưu tiên đầu tư cho chất xám

hơn là đầu tư vào trang thiết bị. Một thiết
bị tối tân bóng bẩy liệu có giá trị gì nếu
chẳng ai sử dụng đến nó? Lẽ ra, chúng ta
cần dành kinh phí để nâng cao chất lượng
đào tạo, đặc biệt là đào tạo trong nước,
xây dựng những nhóm nghiên cứu có
năng lực để thu hút các nhà nghiên cứu trẻ
được đào tạo từ nước ngồi và tận dụng
tốt nhất tri thức, kĩ năng của họ. Chúng
ta cần dành kinh phí tạo điều kiện thu hút
tài năng trẻ tham gia các dự án khoa học
quan trọng trong các ngành năng lượng,
vũ trụ, điện tử cơng nghệ cao, tin học, di

Gần đây, tơi được đọc một báo cáo về
lĩnh vực ứng dụng phóng xạ trong y tế của
bác sĩ, giáo sư Mai Trọng Khoa, phê phán
tình trạng “thiếu bác sĩ và kĩ sư y tế, thiếu
kiểm sốt chất lượng và bảo dưỡng đối với
các thiết bị bức xạ và quy trình sản xuất
thuốc có phóng xạ, thiếu đào tạo một cách
bài bản cho đội ngũ làm thuốc có phóng
xạ.” Kiến nghị của vị bác sĩ này là gì? Mua
sắm một máy siêu gia tốc cyclotron mới?
Một cơ sở chiếu xạ để điều trị khối u ung
thư? Khơng, đây là một người có trách
nhiệm, đưa ra kiến nghị cho những gì mà
ơng biết là thiết thực cho việc đào tạo bác
sĩ, kĩ sư, kĩ thuật viên, y tá trong lĩnh vực
này: cấp học bổng, tổ chức các lớp học

ngắn hạn, tọa đàm khoa học, chương trình
trao đổi chun gia, các khóa đào tạo, tổ
chức các nghiên cứu liên trung tâm,…
Cơng chúng cũng như Nhà nước ln
mong chờ ở cộng đồng các nhà khoa học
sự nghiêm khắc, chuẩn mực, và sự quản
lí một cách phù hợp đối với các nguồn
kinh phí đầu tư cho khoa học. Là những
nhà khoa học, chúng ta khơng được qn
điều này, và cần hành xử có trách nhiệm
nếu thật sự muốn giành được lòng tin và
sự ủng hộ.
THANH XN dịch

Số 294 - 2015

51