DSpace at VNU: Chính sách chống bán phá giá của Mỹ và những ảnh hưởng đến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

VŨ MINH QUANG

CHÍNH SÁCH CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ CỦA MỸ
VÀ NHỮNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÀNG HÓA
XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ

Hà Nội - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

VŨ MINH QUANG

CHÍNH SÁCH CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ CỦA MỸ
VÀ NHỮNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÀNG HÓA
XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM

Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
Mã số: 60 31 01 06

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ QUỐC TẾ
CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN CẨM NHUNG

XÁC NHẬN CỦA

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN

CHẤM LUẬN VĂN

NGUYỄN CẨM NHUNG

HÀ VĂN HỘI

Hà Nội - 2016


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC HÌNH ..................................................... Error! Bookmark not defined.
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................1
2. Câu hỏi nghiên cứu ..............................................................................................2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................3
5. Những đóng góp của luận văn .............................................................................3
6. Kết cấu của luận văn ............................................................................................3

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ VỀ
CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ..................... Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về cơ sở lý luận về chống bán phá giá . Error!
Bookmark not defined.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về chính sách chống bán phá giá trên thế giới
............................................................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Các công trình nghiên cứu về những ảnh hưởng từ chính sách chống bán
phá giá của Mỹ tới hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam .... Error! Bookmark not
defined.
1.2. Cơ sở lý luận về chống bán phá giá ................ Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Khái quát về bán phá giá ......................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1.1. Khái niệm bán phá giá ....................... Error! Bookmark not defined.
1.2.1.2. Mục đích của hành vi bán phá giá ..... Error! Bookmark not defined.
1.2.1.3. Tác động của hành vi bán phá giá tới thị trường nước nhập khẩu và
xuất khẩu ......................................................... Error! Bookmark not defined.


1.2.2. Chính sách chống bán phá giá ................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2.1. Khái niệm chính sách chống bán phá giá ........ Error! Bookmark not
defined.
1.2.2.1. Xu hướng sử dụng chính sách chống bán phá giá trong thương mại
quốc tế hiện nay .............................................. Error! Bookmark not defined.
1.3. Cơ sở thực tiễn về chính sách chống bán phá giá của Mỹ... Error! Bookmark
not defined.
1.3.1. Khái quát về chính sách thương mại của Mỹ ......... Error! Bookmark not
defined.
1.3.2. Nội dung cơ bản chính sách chống bán phá giá của Mỹ hiện nay .. Error!
Bookmark not defined.
1.3.2.1. Quan điểm và mục đích của chính sách ........... Error! Bookmark not

defined.
1.3.2.2. Các công cụ của chính sách ............... Error! Bookmark not defined.
1.3.2.3. Hệ quả của chính sách........................ Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2:PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....... Error! Bookmark not defined.
2.1. Phương pháp tiếp cận vấn đề nghiên cứu ....... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Tiếp cận thực tiễn, hệ thống, toàn diện và tổng hợp ..... Error! Bookmark
not defined.
2.1.2. Tiếp cận kế thừa kinh nghiệm và cơ sở dữ liệu đã có một cách chọn lọc
............................................................................ Error! Bookmark not defined.
2.2. Phương pháp nghiên cứu, phân tích ............... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp ............ Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phương pháp kế thừa ............................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Phương pháp so sánh ............................... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Phương pháp nghiên cứu tình huống (case-study) Error! Bookmark not
defined.
2.2.5. Phương pháp thống kê.............................. Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 3: NHỮNG ẢNH HƯỞNG TỪ CHÍNH SÁCH CHỐNG BÁN PHÁ
GIÁ CỦA MỸ TỚI HÀNG HÓA XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM ............ Error!
Bookmark not defined.


3.1. Thực trạng quan hệ thương mại Việt Nam - Mỹ .......... Error! Bookmark not
defined.
3.2. Thực trạng áp dụng công cụ chống bán phá giá của Mỹ với hàng hóa xuất
khẩu của Việt Nam ................................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Sơ lược các vụ kiện CBPG đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào
thị trường Mỹ giai đoạn 2000 - 2015 ................. Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Vụ kiện chống bán phá giá của Mỹ với cá da trơn Việt Nam .......... Error!
Bookmark not defined.
3.2.3. Một số điểm rút ra từ các vụ kiện chống bán phá giá của Mỹ đối với hàng

hóa xuất khẩu của Việt Nam............................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Đánh giá những ảnh hưởng của chính sách chống bán phá giá của Mỹ với
hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Mỹ ........ Error! Bookmark not
defined.
3.3.1. Ảnh hưởng tới kim ngạch xuất khẩu của hàng hóa Việt Nam vào Mỹ
............................................................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp xuất
khẩu Việt Nam .................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Thời gian áp thuế kéo dài và mức thuế liên tục thay đổi qua các đợt rà
soát hành chính hàng năm.................................. Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG 4:MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO VIỆT NAM ĐỂ ĐỐI PHÓ VỚI
CHÍNH SÁCH CHỐNG BÁN PHÁ GIÁ KHI XUẤT KHẨU HÀNG HÓA
VÀO THỊ TRƯỜNG MỸ ........................................... Error! Bookmark not defined.
4.1. Giải pháp đối với các cơ quan quản lý Nhà nước......... Error! Bookmark not
defined.
4.2. Giải pháp đối vớiHiệp hội ngành hàng ........... Error! Bookmark not defined.
4.3. Giải pháp đối với doanh nghiệp ...................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 5


LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập và tham gia vào các tổ chức kinh tế
quốc tế là xu thế tất yếu với mỗi quốc gia trong quá trình phát triển kinh tế của
mình. Đối với các nước đang và kém phát triển thì hội nhập kinh tế quốc tế là con
đường tốt nhất để rút ngắn khoảng cách tụt hậu so với các nước khác và có điều
kiện phát huy hơn nữa những lợi thế so sánh của mình trong phân công lao động và
hợp tác quốc tế. Nhận thức được điều đó, Việt Nam đã thực hiện đường lối chủ
động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế. Chúng ta đã thiết lập quan hệ thương mại

- đầu tư với nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ, tham gia vào nhiều tổ chức hợp tác
kinh tế, thương mại của thế giới và khu vực, đã ký kết nhiều hiệp định tự do thương
mại song phương, đa phương (FTA Việt Nam - Hàn Quốc, AFTA, FTA Việt Nam EU, TPP…) và đang đàm phán một số hiệp định khác (RCEP…). Điều này giúp
kim ngạch thương mại của Việt Nam có những bước tăng trưởng vượt bậc, đóng
góp đáng kể vào GDP cả nước.
Việc gia nhập WTO và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế quốc tế đã mở ra
cho các doanh nghiệp Việt Nam cơ hội lớn để xâm nhập những thị trường mới, rộng
lớn và hấp dẫn, đặc biệt là thị trường Mỹ. Tuy nhiên, Mỹ đồng thời cũng là thị
trường đầy rủi ro, với các loại rào cản khác nhau, trong đó đặc biệt đáng chú ý là
biện pháp chống bán phá giá (CBPG). Theo thống kê của WTO, Mỹ nằm trong
nhóm các nước sử dụng nhiều nhất công cụ này đối với hàng hóa nước ngoài nhập
khẩu. Đối với nhiều doanh nghiệp Việt Nam, kiện CBPG ở thị trường này không
chỉ còn là nguy cơ. Tính từ vụ điều tra CBPG đầu tiên của Mỹ đối với hàng hóa
Việt Nam năm 2002, đến nay chúng ta đã vướng phải nhiều vụ điều tra CBPG ở
Mỹ, trong đó có những vụ rất lớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp
xuất khẩu, nhà cung cấp và người lao động như vụ điều tra CBPG cá tra-basa filet
đông lạnh năm 2002 và vụ tôm nước ấm đông lạnh năm 2003. Rõ ràng là các biện
pháp CBPG là một thách thức của tự do hoá thương mại nói chung và là một thực tế

1


khó phủ nhận ở thị trường Mỹ nói riêng. Tính công bằng, hợp lý của các kết quả
điều tra và các biện pháp CBPG, chống trợ cấp sẽ còn là câu chuyện dài, gây nhiều
tranh cãi, nhất là trong bối cảnh Việt Nam vẫn chưa được Mỹ công nhận là nước có
nền kinh tế thị trường. Trước mắt, các doanh nghiệp vẫn phải chấp nhận “sống
chung” với nguy cơ kiện CBPG khi xuất khẩu sang thị trường này. Vì vậy, nghiên
cứu thực tiễn việc sử dụng công cụ CBPG của Mỹ giúp các doanh nghiệp Việt Nam
lường trước được những tác động, ảnh hưởng đến hàng hóa xuất khẩu của mình, từ
đó có biện pháp đối phó chủ động hơn.

Luận văn “Chính sách chống bán phá giá của Mỹ và những ảnh hưởng đến
hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam” nghiên cứu về những chủ trương và hành động
của Mỹ trong việc sử dụng công cụ CBPG với hàng hóa nhập khẩu từ nước ngoài,
những ảnh hưởng đến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, từ đó đề xuất một số giải
pháp giúp cho các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường
Mỹ hạn chế được những ảnh hưởng tiêu cực từ chính sách CBPG. Nội dung nghiên
cứu phù hợp với chuyên ngành đạo tạo Kinh tế quốc tế tôi đang theo học tại nhà
trường.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Những nội dung chính trong chính sách CBPG của Mỹ?Những ảnh hưởng
của chính sách CBPG của Mỹ tới hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam? Việt Nam phải
làm gì để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực từ chính sách CBPG của Mỹ khi xuất
khẩu hàng hóa vào thị trường này?
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở phân tích chính sách sử dụng công cụ
CBPG của Mỹ với hàng hóa nhập khẩu, những ảnh hưởng của chính sách đó với
hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này, luận văn sẽ đề xuất một số
giải pháp cho Việt Nam nhằm chủ động đối phó với chính sách CBPG của Mỹ.
- Nhiệm vụ nghiên cứu:
+ Hệ thống hóa cơ sở lý luận về công cụ CBPG.
+ Khái quát về chính sách CBPG của Mỹ.

2


+ Đánh giá những ảnh hưởng của chính sách CBPG của Mỹ đến hàng hóa
Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này.
+ Đề xuất một số giải pháp đối phó cho Việt Nam.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Chính sách CBPG của Mỹ và những ảnh hưởng đến

hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về thời gian, giai đoạn nghiên cứu được xác định từ năm 2000 đến hết
năm 2015.
+ Về phạm vi, nghiên cứu khái quát về chính sách CBPG của Mỹ, tập trung
làm rõ những ảnh hưởng của chính sách này đến hàng hóa của Việt Nam khi xuất
khẩu vào thị trường Mỹ.
5. Những đóng góp của luận văn
- Những đóng góp về mặt lý luận: Luận văn hệ thống cơ sở lý thuyết cơ bản
về bán phá giá (BPG), bao gồm khái niệm về BPG, mục đích của hành vi BPG và
những tác động của nó đến thị trường nước xuất khẩu và nhập khẩu.Luận văn cũng
khái quát một số cơ sở lý thuyết cơ bản về chính sách CBPG, khái niệm về chính
sách CBPG, mục tiêu của chính sách, các luồng quan điểm về chính sách CBPG
đang phổ biến trên thế giới hiện nay, biện pháp thực thi chính sách, các xu hướng sử
dụng chính sách CBPG trong thương mại quốc tế hiện nay.
- Những đóng góp về mặt thực tiễn: Luận văn đưa ra cái nhìn tổng quan về
chính sách CBPG của Mỹ hiện nay; thực trạng quan hệ thương mại hàng hóa giữa
Việt Nam - Mỹ, tập trung vào phân tích các mặt hàng của Việt Nam bị Mỹ áp thuế
CBPG, từ đó đưa ra những đánh giá, nhận xét về tác động của chính sách CBPG
của Mỹ tới xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam vào thị trường này. Trên cơ sở những
phân tích trên, luận văn đề xuất một số giải pháp cho Việt Nam nhằm đối phó với
chính sách CBPG của Mỹ khi xuất khẩu hàng hóa vào thị trường này.
6. Kết cấu của luận văn
Về kết cấu, ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 4 chương:

3


Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về chống bán
phá giá

Chương 2. Phương pháp nghiên cứu
Chương 3. Những ảnh hưởng từ chính sách chống bán phá giácủa Mỹ tới
hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam
Chương 4. Một số giải pháp cho Việt Nam để đối phó với chính sáchchống
bán phá giákhi xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Mỹ

4


TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. Tài liệu tiếng Việt
1. Bộ Thương mại, 2002. Chống bán phá giá - Mặt trái của tự do hóa thương mại.
Đề tài khoa học cấp bộ. Bộ Thương mại.
2. David Begg et al., 2007. Kinh tế học vi mô. 8th ed. Dịch từ tiếng Anh. Người dịch
Khoa Kinh tế học, Đại học Kinh tế quốc dân, 2010. Hà Nội: Nhà xuất bản Thống
kê.
3. Hội đồng tư vấn về các biện pháp phòng vệ thương mại/Phòng Thương mại và
Công nghiệp Việt Nam, 2010. Cẩm nang Kháng kiện Chống bán phá giá và Chống
trợ cấp tại Hoa Kỳ. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI.
4. Đinh Thị Mỹ Loan, 2007. Xây dựng mô hình cơ quan quản lý Nhà nước về cạnh
tranh, chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ trong thương mại quốc tế. Kinh
nghiệm quốc tế và đề xuất cho Việt Nam. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ. Bộ
Thương mại.
5. Đinh Thị Mỹ Loan, 2009. Các giải pháp ứng phó của Việt Nam đối với việc
chống bán phá giá trong thương mại quốc tế. Đề tài khoa học cấp bộ. Bộ Thương
mại.
6. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI, 2012. Tổng quan tranh
chấp phòng vệ thương mại ở Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ, bài học cho xuất khẩu
Việt Nam.
7. Phạm Đình Thưởng, 2012. Kinh nghiệm sử dụng chính sách chống bán phá giá

hàng nhập khẩu trên thế giới và bài học cho Việt Nam. Luận án Tiến sĩ. Trường Đại
học Kinh tế quốc dân.
B. Tài liệu tiếng nước ngoài
8. Bruce A.Blonigen và Thomas J.Prusa, 2001. Antidumping. [pdf] Available at:
29February 2016].

5


9. Hsiang-Hsi Liu, Teng-Kun Wang, 2014. Antidumping, Exchange Rate and
Strategic Price Competition by Staged Game. Theoretical Economics Letters, 4:
197-209.
10. International Trade Centre, Revised Edition, 2010, Business Guide to Trade
Remedies in the United States - Anti-dumping, Countervailing and Safeguards
legislation, Practices and Procedures.
11. Jozef Konings and Hylke Vandenbussche, 2005. Antidumping protection and
markups of domestic firms. Journal of International Economics, 65: 151-165.
C. Tài liệu thông tin điện tử
12. Bộ Công thương Việt Nam.
/>[Ngày truy cập: 29 tháng 2 năm 2016].
13. Bộ Nông nghiệp Mỹ. [Ngày truy cập:
29 tháng 2 năm 2016].
14. Bộ Thương mại Mỹ. [Ngày
truy cập: 29 tháng 2 năm 2016].
15. Công ty CS Wind Việt Nam.
[Ngày truy cập:
29 tháng 2 năm 2016].
16. Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Đông Nam Á.
/>A1o%20t%C3%A0i%20ch%C3%ADnh. [Ngày truy cập: 29 tháng 2 năm 2016].
17. Công ty cổ phần quốc tế Sơn Hà. [Ngày truy cập: 29 tháng 2 năm 2016].

18. Đại sứ quán Hợp chủng quốc Hoa Kỳ tại Việt Nam, 2001. Ấn phẩm của
Chương trình Thông tin Quốc tế, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
[Ngày truy cập:
29 tháng 2 năm 2016].

6


19. Tổ chức Thương mại Thế giới.
[Ngày truy cập: 29 tháng 2
năm 2016].
20. Tổng cục Hải quan Việt Nam.
/>S%E1%BB%91%20li%E1%BB%87u%20th%E1%BB%91ng%20k%C3%AA.
[Ngày truy cập: 29 tháng 2 năm 2016].
21. Trung tâm WTO/Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, 2015. Số liệu
các vụ kiện chống bán phá giá, thuế đối kháng của Hoa Kỳ từ năm 2000- 2014.
[Ngày truy cập: 29 tháng 2 năm 2016].
22. Trung tâm WTO/Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, 2015. Số liệu
về Chống bán phá giá trên thế giới theo nhóm mặt hàng tính đến 31/12/2014.
[Ngày truy cập: 29 tháng 2 năm 2016].

7