DSpace at VNU: Ứng dụng mô hình thủy lực một và hai chiều kết hợp HDM xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu sông Cái Nha Trang

Ứng dụng mô hình thủy lực một và hai chiều
kết hợp HDM xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu
sông Cái Nha Trang
Bùi Văn Chanh
Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
Luận văn ThS Chuyên ngành: Thủy văn học; Mã số 60 44 02 24
Người hướng dẫn: PGS.TS. Lương Tuấn Anh
Năm bảo vệ: 2013

Abstract. Tổng quan về xây dựng bản đồ ngập lụt: Trình bày các khái niệm liên quan
và giới thiệu một số công cụ xây dựng bản đồ ngập lụt. Nghiên cứu điều kiện địa lý tự
nhiên và kinh tế xã hội lưu vực sông Cái Nha Trang: vị trí địa lý; địa hình; đặc điểm
địa chất, thổ nhữơng, lớp phủ thực vật; Đặc điểm khí hậu, thủy văn; Tình hình kinh tế,
xã hội. Cơ sở lý thuyết mô hình HDM. Ứng dụng mô hình HDM xây dựng bản đồ
ngập lụt hạ lưu sông: Tính toán số liệu đầu vào; hiệu chỉnh mô hình; kiểm định mô
hình; kết quả xây dựng bản đồ ngập lụt.
Keywords. Thủy văn học; Mô hình thủy lực một chiều; Xây dựng bản đồ; Lưu vực
sông Cái; Nha Trang.


 

MỞ ĐẦU
Trong những năm gần đây tình hình thủy văn diễn biến phức tạp, các trận lũ
đặc biệt lớn, cường suất lũ lên nhanh xảy ra trên hầu hết các sông khu vực Miền
Trung. Các trận lũ những năm gần đây có xu thế ngày càng gia tăng về số lượng và
mức độ thiệt hại, đặc biệt trong các năm 1993,1999, 2003, 2009 trên nhiều sông khu
vực Miền Trung đã xuất hiện lũ lịch sử gây hậu quả vô cùng nghiêm trọng về tính
mạng, tài sản và môi trường sinh thái. Lũ lụt khu vực Miền Trung thường xuất hiện
bất ngờ, dồn dập, cường suất lũ lên nhanh, rút nhanh gây khó khăn trong công tác
phòng chống và hậu quả rất nghiêm trọng.

Khánh Hòa là một tỉnh thuộc khu vực Nam Trung Bộ, hàng năm cũng chịu
thiệt hại nặng nề do bão lũ gây ra. Trung bình Khánh Hòa chịu ảnh hưởng của 0,4
cơn bão và từ 4 - 5 trận lũ mỗi năm, các hiện tượng thời tiết thủy văn nguy hiểm
này đã gây thiệt hại rất lớn về người và tài sản. Điển hình gần đây nhất là cơn bão
số 11 (đầu tháng 11 năm 2009) đã gây thiệt hại khoảng 450 tỷ đồng và đợt mưa cuối
tháng 10 đầu tháng 11 năm 2010 đã gây hại khoảng gần 300 tỷ đồng.
Sông Cái Nha Trang là con sông lớn nhất của tỉnh Khánh Hòa, với diện tích
lưu vực khoảng 2000 km2, hạ lưu có thành phố Nha Trang là trung tâm kinh tế của
khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Những thiệt hại do mưa lũ lớn xảy ra trên
địa bàn tỉnh Khánh Hòa phần lớn thuộc về lưu vực sông Cái Nha Trang. Để giảm
nhẹ những thiệt hại do lũ lụt gây ra và đề xuất được những phương án thích hợp cho
từng vùng, từng khu vực trong việc di dời, ứng cứu thì cần phải có thông tin về mức
độ ngập lụt, phạm vi ngập lụt tại từng vùng, từng địa phương cụ thể. Vì vậy đề tài
”Ứng dụng mô hình thủy lực một và hai chiều kết hợp HDM xây dựng bản đồ ngập
lụt hạ lưu sông Cái Nha Trang” sẽ góp phần lớn đáp ứng yêu cầu phòng chống lũ lụt
cho người dân và chính quyền địa phương nhằm giảm thiểu đến mức thấp nhất thiệt
hại do lũ lụt gây ra.
Đề tài nghiên cứu trong luận văn là một phần nội dung trong dự án “Lập bản
đồ ngập lụt lưu vực sông Dinh Ninh Hòa và sông Cái Nha Trang”, các số liệu, dữ
liệu của luận văn được kế thừa từ dự án này. Học viên thực hiện đề tài của luận văn

7
 


 

là thư ký của dự án và trực tiếp chạy mô hình HDM để lập bản đồ ngập lụt. Sản
phẩm của dự án đã được chuyển giao cho BCH PCLB các cấp ở địa phương từ năm
2011 và đến năm 2013 đã được UBND tỉnh Khánh Hòa đồng ý cho cập nhật bổ

sung. Sản phẩm của đề tài đã được sử dụng có hiệu quả ở địa phương không chỉ
trong công tác PCLB mà còn đối với công tác quy hoạch vùng sản xuất, thiết kế thi
công các công trình giao thông, thủy lợi.
Sau một thời gian nghiên cứu và ứng dụng mô hình thủy lực 1 và 2 chiều kết
hợp HDM trong việc xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu sông Cái Nha Trang tỉnh
Khánh Hòa. Học viên báo cáo kết quả đạt được trong luận văn với bố cục gồm 4
chương cùng với phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo:
Chương 1: Tổng quan về xây dựng bản đồ ngập lụt.
Chương 2: Điều kiện địa lý tự nhiên và kinh tế xã hội lưu vực sông Cái Nha Trang.
Chương 3: Cơ sở lý thuyết mô hình HDM.
Chương 4: Ứng dụng mô hình HDM xây dựng bản đồ ngập lụt hạ lưu sông
Cái Nha Trang.
Luận văn được hoàn thành dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Lương
Tuấn Anh - Viện Khí tượng Thủy văn và Môi trường Hà Nội. Học viên xin gửi lời
cảm ơn sâu sắc tới PGS. TS. Lương Tuấn Anh, người đã tận tình chỉ dẫn, tạo điều
kiện giúp đỡ học viên hoàn thành luận văn này. Học viên chân thành cảm ơn các
thầy, cô giáo bộ môn Thủy văn đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho học viên trong suốt
quá trình học tập và nghiên cứu tại trường.

8
 


 

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tài liệu Tiếng Việt
1. Cục thống kê tỉnh Khánh Hòa, 2010. Niên giám thống kê tỉnh Khánh Hòa
2009. Nhà xuất bản thống kê.
2. Nguyễn Đăng Hội, Kuznetsov A.N, 2009. “Đặc điểm địa hình và vai trò của

nó trong việc hình thành và phát triển thảm thực vật VQG Bidoup - Núi Bà”.
Tuyển tập báo cáo Hội nghị Sinh thái và Tài nguyên sinh vật lần thứ 3,
22/10/2009 - Viên ST&TNSV - Viện KH&CN Việt Nam.
3. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Định (2009). Đề tài: “Xây dựng bản

đồ nguy cơ ngập lụt tỉnh Bình Định”.
4. Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bình Thuận (2004). Đề tài: “Xây dựng

phương án dự báo và phân vùng nguy cơ ngập lụt sông Cái - Sông Cà Ty
tỉnh Bình Thuận”.
5. Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Khánh Hòa (2011). Dự án:

“Lập bản đồ ngập lụt lưu vực sông Dinh Ninh Hòa và sông Cái Nha Trang”.
Tài liệu Tiếng Anh
6. Claus Skotner, Anders Klinting, Hans Christian Ammentorp, 2004. “MIKE
FLOOD WATCH - Managing Real - Time Forecasting”. DHI Water &
Environment, Denmark.
7. DHI (2007), MIKE FLOOD User Manual.

69