Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã Từ thực tiễn huyện Hoài Đức thành phố Hà Nội (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

--------/--------

-----/-----

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

PHÍ VĂN THUẬN

HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
CẤP XÃ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HOÀI ĐỨC, THÀNH
PHỐ HÀ NỘI

CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Mã số: 60 38 01 02

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HIẾN PHÁP
VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

HÀ NỘI – 2017


Luận văn được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. VŨ ĐỨC ĐÁN

Phản biện 1:

………………………………………………

Phản biện 2:

………………………………………………

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn,
Học viện Hành chính Quốc gia
Địa điểm: Phòng họp … tầng … Hội trường bảo vệ Luận văn Thạc sĩ
Học viện Hành chính Quốc gia
Số: 77, Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội
Thời gian: vào hồi …h ngày … tháng … năm 2017

Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện Học viện Hành chính Quốc gia
hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học,
Học viện Hành chính Quốc gia


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.
Hội đồng nhân dân (HĐND) là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương, được quy định tại điều 113 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam năm 2013: “HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do
Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương
và cơ quan nhà nước cấp trên” [35, tr.49].
Chính quyền cấp xã (cấp cơ sở), là cấp chính quyền địa phương thấp
nhất trong hệ thống phân cấp từ TW đến địa phương ở Việt Nam nhưng có

vai trò quan trọng trong cơ cấu chính quyền địa phương, là nơi Nhân dân
thực hiện quyền dân chủ, đồng thời là cấp trực tiếp tổ chức thực hiện chủ
trương, đường lối, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước. HĐND cấp
xã là cơ quan quyền lực nhà nước ở cơ sở có vai trò đặc biệt quan trọng trong
việc đảm bảo quyền của Nhân dân, phát huy dân chủ, đảm bảo hiệu lực và
hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước. Do vậy, hoạt động của HĐND cấp
xã nói chung và hoạt động giám sát của HĐND cấp xã nói riêng đóng vai trò
vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo cho hoạt động của bộ máy Nhà nước
được thực hiện chất lượng, hiệu quả.
Trong những năm qua, hoạt động giám sát của HĐND cấp xã có nhiều
chuyển biến tích cực. Hàng năm đã xây dựng chương trình kế hoạch giám
sát; tổ chức các đoàn giám sát khi cần thiết, trong thực hiện giám sát có
những hình thức phối hợp với các cấp, các ngành v.v. Do đó, đã đưa lại nhiều
kết quả khả quan, bước đầu góp phần khắc phục tính hình thức trong hoạt
động của HĐND cấp xã nói chung và hoạt động giám sát nói riêng.


Tuy nhiên trong thực tiễn, hoạt động giám sát của HĐND cấp xã còn
nhiều hạn chế. Chẳng hạn như việc xây dựng chương trình, cách thức tổ chức
giám sát chưa thật sự khoa học; một số vụ việc tiêu cực của các cơ quan, tổ
chức, cá nhân ở địa phương chưa được phát hiện kịp thời; các kết luận sau
khi giám sát thường chung chung, thiếu kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kết
luận đó nên vẫn còn hiện tượng sau giám sát đâu lại vào đấy; kỹ năng giám
sát của các đại biểu HĐND cấp xã còn nhiều hạn chế v.v. Chính vì vậy, hiệu
quả hoạt động giám sát của HĐND cấp xã hiện nay còn thấp. Để khắc phục
tình trạng trên, yêu cầu đặt ra hiện nay là phải đổi mới hoạt động của HĐND
cấp xã, nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND cấp xã vừa phù hợp với công
cuộc đổi mới đất nước, đáp ứng yêu cầu của Nhân dân là nhu cầu, đòi hỏi
khách quan của sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ mới.
Hoài Đức là huyện ngoại thành thuộc tỉnh Hà Tây cũ, chính thức sáp

nhập vào Thủ đô Hà Nội kể từ 01/8/2008. Với vị trí cửa ngõ phía Tây và là
vùng mở rộng của đô thị trung tâm Hà Nội trong tương lai, từ những năm
2000 trở lại đây kinh tế - xã hội của huyện chuyển dịch mạnh mẽ từ nông
nghiệp sang phát triển công nghiệp, thương mại và dịch vụ; quá trình đô thị
hóa diễn ra nhanh chóng, phần lớn đất nông nghiệp đã được quy hoạch, thu
hồi, nhiều khu đô thị lớn được đầu tư xây dựng… đã đặt ra nhiều vấn đề thực
tiễn quản lý mới phức tạp hơn, khó khăn hơn như chăm lo đời sống, giải
quyết tạo việc làm cho người dân sau thu hồi đất nông nghiệp, sự dịch
chuyển dân số cơ học, chuyển dịch cơ cấu dân cư, lao động việc làm trong
quá trình đô thị hóa…. nên đây thực sự là một trong những khó khăn rất lớn
cho chính quyền địa phương nói chung và hoạt động giám sát của HĐND cấp
xã nói riêng.


Do vậy, nghiên cứu, đánh giá về hoạt động giám sát của HĐND cấp xã
trên địa bàn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội theo pháp luật hiện hành
được đặt ra nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND
nói chung và hoạt động giám sát của HĐND cấp xã nói riêng với mục tiêu
xây dựng HĐND thực sự là cơ quan đại diện, cơ quan quyền lực nhà nước ở
địa phương, là cơ quan dân cử xứng đáng với niềm tin của Nhân dân.
Từ những lý do trên tác giả lựa chọn đề tài: “Hoạt động Giám sát của
Hội đồng nhân dân cấp xã - Từ thực tiễn huyện Hoài Đức, thành phố Hà
Nội” làm luận văn tốt nghiệp Cao học chuyên ngành Luật hiến pháp và Luật
hành chính.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Vấn đề nghiên cứu về chất lượng, tổ chức và hoạt động của HĐND cấp
xã, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân nói chung và Hội đồng nhân
dân cấp xã nói riêng đã được nhiều đề tài tiếp cận. Có thể kể ra đây một số
công trình tiêu biểu sau:
- Nguyễn Khắc Bộ (2001), Công tác giám sát tại kỳ họp Hội đồng nhân

dân - Những vấn đề đặt ra nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động
của Hội đồng nhân dân, Kỷ yếu nâng cao năng lực và hiệu quả giám sát của
Hội đồng nhân dân, Văn phòng Quốc hội.
- TS Phạm Ngọc Kỳ, Quyền giám sát của Hội đồng nhân dân và kỹ năng
giám sát cơ bản, , (2001), Nxb Tư pháp, Hà Nội;
- Đinh Ngọc Quang, Về đổi mới tổ chức và hoạt động của HĐND các
cấp nhiệm kỳ 2004 - 2009, Tạp chí Nhà nước số 2/2005.
- Nguyễn Thị Nữ - Tổ chức và hoạt động của HĐND cấp xã- qua thực
tiễn ở tỉnh Thừa Thiên Huế. Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Khoa
học xã hội và nhân văn, năm bảo vệ 2012.


- Lê Thị Bình Tuyết - Hoạt động giám sát của HĐND cấp huyện - Từ
thực tiến tỉnh Thanh Hóa. Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật - Đại học
Quốc gia Hà Nội, năm bảo vệ 2014.
Các công trình trên đã tiếp cận tổ chức và hoạt động giám sát của HĐND
ở nhiều góc độ, nhiều khía cạnh với những luận giải, đánh giá khoa học có ý
nghĩa lý luận và thực tiễn như: Tổ chức hoạt động, chủ thể giám sát, đối
tượng giám sát, hình thức giám sát, …. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn tồn tại
một khoảng trống trong nghiên cứu về hoạt động giám sát của HĐND cấp xã
trên địa bàn cụ thể ở thành phố Hà Nội để tổng kết, đánh giá những ưu điểm,
hạn chế, qua đó đưa ra những giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động giám sát
của HĐND cấp xã.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động giám
sát của HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội. Qua đó tác giả
luận văn đưa ra những quan điểm và giải pháp đẩy mạnh hoạt động giám sát
của HĐND cấp xã, nhằm đảm bảo HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở
địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân

ở địa phương.
3.2. Nhiệm vụ
- Làm rõ cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động giám sát của HĐND cấp
xã.
- Đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND cấp xã từ thực tiễn
huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội hiện nay, đặt trọng tâm vào nhiệm kỳ
2011-2016.
- Đưa ra những quan điểm và giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động giám
sát của HĐND cấp xã đáp ứng với yêu cầu đổi mới ở huyện Hoài Đức, thành
phố Hà Nội thời gian tới.


4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND cấp xã từ thực tiễn
huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng và không gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về hoạt
động giám sát của HĐND cấp xã từ thực tiễn của huyện Hoài Đức, thành phố
Hà Nội.
- Thời gian nghiên cứu: Luận văn khảo sát, phân tích hoạt động giám sát
của HĐND cấp xã theo pháp luật hiện hành từ thực tiễn huyện Hoài Đức thời
gian qua (2011–2016), trên cơ sở đó đề ra phương hướng và giải pháp cho
thời gian tới (nhiệm kỳ 2016 – 2021).
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Phương pháp luận
Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về các vấn đề về Nhà nước
và pháp luật, về Hội đồng nhân dân, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân
dân.

5.2. Phương pháp nghiên cứu
Có rất nhiều phương pháp nghiên cứu, ở đây tác giả chủ yếu dùng các
phương pháp phân tích những tài liệu sẵn có; phương pháp thu thập và xử lý
thông tin; phương pháp thống kê, phân tích và xử lý số liệu; phương pháp so
sánh, đánh giá; phương pháp quan sát... để nghiên cứu.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Về mặt lý luận
Thông qua việc phân tích đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của
HĐND cấp xã từ thực tiễn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, tác giả đưa ra


được những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND cấp
xã, từ đó góp phần luận chứng về mặt lý luận cho việc nâng cao hiệu lực,
hiệu quả hoạt động hoạt động của HĐND nói chung và HĐND cấp xã nói
riêng trong giai đoạn hiện nay.
6.2. Về mặt thực tiễn
Luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu
và ứng dụng trong tổ chức hoạt động giám sát của Hội động nhân dân cấp xã
ở huyện Hoài Đức, Thành phố Hà Nội.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được kết cấu thành 3 chương, 8 tiết.


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA
HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP XÃ

1.1. Khái quát chung về Chính quyền cấp xã và Hội đồng nhân
dân cấp xã

1.1.1. Những vấn đề chung về chính quyền cấp xã
1.1.1.1. Khái niệm chính quyền cấp xã
1.1.1.2. Vị trí, vai trò của chính quyền xã trong bộ máy nhà nước
1.1.1.3. Cơ cấu, tổ chức của chính quyền cấp xã
1.1.1.4. Chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp xã
1.1.2. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng nhân dân cấp
xã
1.1.2.1. Vị trí, vai trò của Hội đồng nhân dân cấp xã
HĐND xã là cơ quan quyền lực Nhà nước ở cấp xã, đại diện cho ý chí,
nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân trong xã, do Nhân dân xã bầu
ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân xã và cơ quan nhà nước cấp trên.
1.1.2.2. Chức năng của Hội đồng nhân dân xã
- Quyết định những vấn đề quan trọng ở địa phương
- Giám sát
1.1.2.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã
Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 đã quy định HĐND
cấp xã có những nhiệm vụ và quyền hạn.
1.1.3. Tổ chức của hội đồng nhân dân cấp xã
1.1.3.1. Thường trực Hội đồng nhân dân
1.1.3.2. Đại biểu Hội đồng nhân dân


1.1.3.3. Các ban của Hội đồng nhân dân xã
1.2. Những vấn đề chung về hoạt động giám sát của Hội đồng
nhân dân cấp xã
1.2.1. Khái niệm giám sát của Hội đồng nhân dân
Theo khoản 1, Điều 2 Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội
đồng nhân dân năm 2015. Giám sát là việc chủ thể giám sát theo dõi, xem
xét, đánh giá hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát trong
việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn

của mình, xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm
quyền xử lý.
1.2.2. Đối tượng giám sát
- Thường trực HĐND, UBND cùng cấp, Ban của HĐND.
- Chủ tịch HĐND, Chủ tịch UBND các thành viên khác của UBND, cơ
quan chuyên môn thuộc UBND.
- Các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác ở địa phương.
1.2.3. Nội dung giám sát
- Hội đồng nhân dân giám sát hoạt động của thường trực Hội đồng nhân
dân, Uỷ ban nhân dân
- Giám sát việc thực hiện các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân
- Giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật của cơ quan, tổ chức,
cá nhân chịu sự giám sát.
1.2.4. Hình thức giám sát
Theo Điều 57 Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân
dân năm 2015, quy định các hoạt động giám sát như sau:


“1. Xem xét báo cáo công tác của Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy
ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, cơ quan thi hành án
dân sự cùng cấp và các báo cáo khác theo quy định tại Điều 59 của Luật này.
2. Xem xét việc trả lời chất vấn của những người bị chất vấn quy định tại
điểm đ khoản 1 Điều 5 của Luật này.
3. Xem xét quyết định của Ủy ban nhân dân cùng cấp, nghị quyết của
Hội đồng nhân dân cấp dưới trực tiếp có dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật,
văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, nghị quyết của
Hội đồng nhân dân cùng cấp.
4. Giám sát chuyên đề.
5. Lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do
Hội đồng nhân dân bầu”

1.2.5. Chủ thê giám sát
Theo Khoản 2, Điều 2 Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng
nhân dân năm 2015: “Chủ thể giám sát bao gồm Quốc hội, Ủy ban thường vụ
Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội,
đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, các
Ban của Hội đồng nhân dân, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng
nhân dân”.
1.3. Yếu tố tác động đến kết quả hoạt động giám sát của HĐND cấp xã.
1.3.1. Các quy định của pháp luật về hoạt động giám sát của Hội đồng
nhân dân cấp xã.
1.3.2. Tổ chức bộ máy, hoạt động của Thường trực và các Ban HĐND
cấp xã.
1.3.3. Năng lực, bản lĩnh và trách nhiệm thực hiện chức năng giám
sát của đại biểu HĐND cấp xã.


1.3.4. Chương trình, kế hoạch, phương thức giám sát của HĐND cấp xã.
1.3.5. Sự hợp tác của đối tượng chịu sự giám sát của HĐND cấp xã.

1.3.6. Điều kiện vật chất, chi phí cho hoạt động giám sát của HĐND cấp xã.
Tiểu kết chương 1
Nâng cao chất lượng hoạt động của bộ máy nhà nước là một yêu cầu khách
quan để góp phần xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân ở Việt Nam hiện nay.
Trong hệ thống bộ máy nhà nước, HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở
địa phương, do Nhân dân địa phương bầu ra, đại diện cho ý chí nguyện vọng
của Nhân dân địa phương trong việc thực thi quyền lực nhà nước ở địa phương.
Chất lượng hoạt động của HĐND thể hiện việc ban hành các Nghị quyết, hoạt
động giám sát và các hoạt động khác. Với chức năng, nhiệm vụ được quy định,
HĐND có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo quyền lực thuộc

về Nhân dân, phát huy quyền làm chủ, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả hoạt động
của bộ máy nhà nước ở địa phương.
Vì vậy, nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của HĐND cấp xã nói
riêng và HĐND các cấp nói chung là một trong những phương hướng và giải
pháp của quá trình xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước nói riêng, của sự
nghiệp đổi mới đất nước ta hiện nay nói chung, góp phần thực hiện mục tiêu
dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.


Chương 2
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN CẤP XÃ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HOÀI ĐỨC, THÀNH PHỐ
HÀ NỘI
2.1. Vị trí địa lý, đặc điểm kinh tế xã hội tác động đến hoạt động
giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà
Nội
2.1.1. Vị trí địa lý
Huyện Hoài Đức là huyện ngoại thành phía Tây Hà Nội với vị trí địa lý:
- Phía Bắc giáp huyện Đan Phượng.
- Phía Tây giáp huyện Quốc Oai.
- Phía Nam giáp quận Hà Đông.
- Phía Đông giáp quận Nam Từ Liêm và Bắc Từ Liêm.
Tổng diện tích đất tự nhiên là 8.245ha (chia ra vùng đồng bằng là 5.820
ha, vũng bãi là 2.425 ha).
2.1.2. Đặc điểm kinh tế-xã hội
Cơ cấu hành chính của huyện Hoài Đức bao gồm 19 xã và 1 thị trấn: An
Khánh, An Thượng, Cát Quế, Di Trạch, Dương Liễu, Đắc Sở, Đông La, Đức
Giang, Đức Thượng, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng,
Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Yên Sở và thị trấn Trạm Trôi.
Trong đó phân loại có 4 xã loại I, 13 xã loại II và 3 xã loại III.

2.2. Phân tích thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân
dân cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội
2.2.1. Tổ chức của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện Hoài Đức
HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức, bao gồm: HĐND ở 20 xã, thị trấn với
tổng số đại biểu HĐND: đầu nhiệm kỳ 2011 - 2016 là 542 đại biểu, đến cuối
nhiệm kỳ còn 525 đại biểu, trong đó: 381 đại biểu trong Đảng cộng sản Việt
Nam, 144 đại biểu ngoài đảng chiếm 27,4%; 402 đại biểu nam, 123 đại biểu
nữ chiếm 23,4%; dân tộc 01 đại biểu chiếm 0,19%; độ tuổi trung bình là 45.
2.2.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện
Hoài Đức, thành phố Hà Nội (nhiệm kỳ 2011-2016).
2.2.2.1. Hoạt động giám sát của tập thể Hội đồng nhân dân tại kỳ họp
2.2.2.2. Hoạt động giám sát của Thường trực Hội đồng nhân dân xã
2.2.2.3. Hoạt động giám sát của các ban Hội đồng nhân dân xã
2.2.2.4. Hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã
2.3. Đánh giá chung hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân
cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội
2.3.1. Ưu điểm
- Công tác tổ chức kỳ họp được chuẩn bị chu đáo, nội dung sát thực.
Việc điều hành kỳ họp hợp lý, khoa học, phát huy được trí tuệ và trách nhiệm
của các đại biểu HĐND.
- Nội dung giám sát chuyên đề của Thường trực HĐND được chọn lọc
kỹ hơn, tập trung vào những vấn đề lớn được đông đảo cử tri quan tâm và
ủng hộ.
- Hoạt động giám sát của Thường trực và các Ban ngày càng đi vào ổn
định, thực chất, đặc biệt giám sát chuyên đề và giám sát tại kỳ họp.


2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân

- Ý kiến thảo luận tại Tổ tập trung phần lớn vào một số đại biểu là Bí thư
chi bộ, Trưởng thôn.
- Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, các câu hỏi chất vấn của đại biểu tập trung
chủ yếu đối với Chủ tịch UBND xã và một vài cơ quan chuyên môn của
UBND xã, rất ít ý kiến chất vấn đối với Chủ tịch HĐND, Thường trực
HĐND.
- Hoạt động xem xét văn bản qui phạm pháp luật của UBND xã mới chỉ
dừng lại ở việc thông qua hoạt động giám sát phát hiện văn bản qui phạm
pháp luật có sai phạm thì kiến nghị sửa đổi, bãi bỏ chứ chưa tổ chức thành
chuyên đề giám sát.
- Việc tổ chức đoàn giám sát chuyên đề tại một số xã còn mang tính hình
thức, thiếu cán bộ có trình độ và chất lượng.
* Nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động giám sát của
HĐND xã.
- Nhiệm kỳ 2011-2016, thực hiện theo quy định của Luật tổ chức HĐND
và UBND năm 2003 đã cho thấy nhiều điểm trong pháp luật vẫn quy định
một cách chung chung, chưa đủ cụ thể và sát hợp với ba cấp của HĐND.
- Cơ cấu tổ chức của HĐND các xã của huyện chưa tương xứng với việc
thực hiện chức năng, nhiệm vụ của HĐND.
- Hạn chế về trình độ, năng lực của đại biểu HĐND và của đội ngũ
thường trực HĐND.


Tiểu kết chương 2
Trong những năm gần đây, việc đổi mới tổ chức và hoạt động của
HĐND cấp xã là một trong những nội dung cơ bản của chủ trương đổi mới
HTCT, thực hiện cải cách toàn diện bộ máy nhà nước theo hướng xây dựng
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân
dân và vì Nhân dân. Nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND cấp xã là
một quá trình chuyển biến từ nhận thức đến hành động.

Hoạt động giám sát của HĐND cấp xã của huyện Hoài Đức, thành phố
Hà Nội nhiệm kỳ 2011-2016 đã có nhiều cố gắng trong hoạt động, đã dần
khẳng định vị trí, vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, cơ
quan đại diện của nhân dân địa phương, quyết định nhiều vấn đề quan trọng ở
địa phương. Hoạt động giám sát đã đi vào thực chất hơn, hiệu quả giám sát
được nâng lên, về cơ bản các đối tượng chịu sự giám sát đã nghiêm túc tiếp
thu kiến nghị của các chủ thể giám sát... Tuy nhiên, hoạt động giám sát của
HĐND cấp xã cũng cần phải khắc phục những hạn chế như việc xem xét báo
cáo tại kỳ họp còn chưa sâu, hoạt động chất vấn vẫn còn hình thức, hoạt động
xem xét văn bản qui phạm pháp luật còn chưa thường xuyên... Mặc dù vẫn
còn những hạn chế như vậy, nhưng những hoạt động giám sát của HĐND cấp
xã huyện Hoài Đức đã mang lại hiệu quả thiết thực, trở thành niềm tin cho cử
tri và nhân dân trong huyện.


Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT
CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP XÃ

3.1. Quan điểm đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội đồng nhân
dân cấp xã
3.1.1. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải mang
lại hiệu quả thực tế
Hoạt động giám sát tại kỳ họp và giữa hai kỳ họp phải mang lại những hiệu
quả thiết thực.Việc xem xét báo cáo của Thường trực HĐND, UBND, cùng cấp
không phải chỉ dừng lại ở việc nghe báo cáo, có vài ý kiến chung chung, xuôi
chiều mà đòi hỏi phải tỏ rõ quan điểm, có lý lẽ xác đáng về những vấn đề nhất
trí, không nhất trí với những nội dung báo cáo đã nêu. Đoàn giám sát phải có
đánh giá đúng tình hình, giúp cơ quan đơn vị chịu giám sát nhìn lại việc triển
khai nhiệm vụ ở đơn vị mình, từ đó phát huy những mặt tốt, khắc phục yếu kém

để ngày càng hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ. Hiệu quả của hoạt động giám sát
còn thể hiện ở chỗ, thông qua giám sát HĐND nắm bắt được tình hình thực tế
diễn ra tại địa phương để từ đó ban hành nghị quyết có tính khả thi cao. Hiệu
quả hoạt động giám sát còn thể hiện ở việc thông qua hoạt động này, HĐND
phát hiện những qui định của chính sách pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền ban hành chưa sát với thực tế để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm
quyền sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
3.1.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải đưa ra
được những kết luận xác đáng bảo đảm cho việc tuân thủ nghiêm chỉnh
của các đối tượng chịu sự giám sát


Để thực hiện việc quản lý xã hội bằng pháp luật, Nhà nước đã phân
công và phân cấp cho các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện những
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong việc thực thi quyền lực Nhà nước.
Nhiệm vụ của những cơ quan này là phải tuyệt đối chấp hành và tuân theo
những qui định của pháp luật trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và quyền
hạn của mình. Tuy nhiên, do ảnh hưởng và tác động của lợi ích mà những
cá nhân hoặc tổ chức có xu hướng lạm dụng quyền lực, vi phạm những quy
định của Hiến pháp và pháp luật vì lợi ích cá nhân hay cục bộ. Chính vì vậy,
trong hoạt động quản lý của nhà nước, từ xưa đến nay đều phải có những qui
định của pháp luật đặt những cơ quan nhà nước luôn luôn nằm trong sự kiểm
tra, giám sát của Nhà nước và của nhân dân, nhằm chống lại xu hướng lạm
dụng quyền lực Nhà nước, chống lại những hành vi vi phạm Hiến pháp và
pháp luật. Tuy nhiên, hoạt động giám sát của HĐND cấp xã không được gây
cản trở đến hoạt động bình thường của các đối tượng chịu sự giám sát, đảm
bảo cho các cơ quan này vẫn giữ được tính độc lập và chủ động khi thực hiện
chức năng, nhiệm vụ của mình. Muốn vậy, kết quả hoạt động giám sát của
HĐND phải là cơ sở vững chắc, tạo tiền đề cho việc tuân thủ pháp luật của
các đối tượng chịu sự giám sát của HĐND.

3.1.3. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải bảo đảm
đưa ra các kiến nghị hoàn thiện cơ chế chính sách
Khi xây dựng các văn bản qui phạm pháp luật mặc dù các nhà hoạch
định chính sách và các chuyên gia làm công tác xây dựng luật đã tuân theo
qui trình rất khoa học và nghiêm ngặt, nhưng lúc áp dụng vào thực tiễn vẫn
có thể bộc lộ những điểm chưa phù hợp hoặc chưa đáp ứng đúng nhu cầu xã
hội cần phải được phát hiện bổ sung kịp thời. Vì vậy, chỉ có thông qua hoạt
động giám sát, mới phát hiện ra những mặt trái của chính sách hay tính không


khả thi của chính sách. Do đó quá trình giám sát thực chất là quá trình kiểm
nghiệm tính đúng đắn của các chính sách, pháp luật được triển khai trên thực
tiễn. Yêu cầu đó đặt ra cho hoạt động giám sát của HĐND nhiều vấn đề cần
phải đổi mới, như: nâng cao chất lượng xây dựng chương trình, kế hoạch, xác
định mục tiêu giám sát; xác lập đội ngũ có đủ năng lực, trình độ chuyên môn;
sử dụng phương pháp khoa học...
3.1.4. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải bảo đảm lợi
ích chung của đất nước
Pháp luật ban hành thể hiện ý chí và bảo vệ quyền lợi của đa số tầng lớp
nhân dân trong xã hội. Sự tuân thủ nghiêm minh pháp luật của các chủ thể
chịu sự giám sát chính chính là đảm bảo lợi ích của nhân dân. Hoạt động
giám sát của HĐND xã trên địa bàn nhằm xem xét, theo dõi việc chấp hành
pháp luật của các cơ quan nhà nước, các tổ chức và công dân. Nếu phát hiện
những sai phạm HĐND xã có quyền kiến nghị với các chủ thể chịu sự giám
sát phải sửa đổi cho phù hợp với qui định của pháp luật hiện hành. Tuy nhiên,
việc đưa ra các kiến nghị xử lý sau giám sát không đồng nghĩa với việc điều
chỉnh những giải pháp nào đó nhằm bảo vệ lợi ích cục bộ của địa phương.
Tính thống nhất về chính sách được thể hiện ở việc cụ thể hóa đường lối, chủ
trương nhất quán từ trung ương đến các địa phương. Chính vì vậy, hoạt động
giám sát của HĐND xã phải đảm bảo lợi ích chung của đất nước, lợi ích của

địa phương phù hợp với lợi ích quốc gia.
3.1.5. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải đặt trong
mối quan hệ chặt chẽ với hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát của
Đảng, Mặt trận Tổ quốc, các cơ quan nhà nước khác và của toàn xã hội
Hoạt động giám sát muốn đạt hiệu quả cao thì một trong những yếu tố
quan trọng là phải có hệ thống pháp luật hoàn thiện và đồng bộ về giám sát.


Hoạt động giám sát hiện nay chưa có chế tài xử lý vì vậy chất lượng giám sát
vẫn còn thấp. Trong điều kiện hiện nay, hoạt động giám sát của HĐND cần
có sự phối hợp hài hòa với hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát của các tổ
chức Đảng, đoàn thể, cơ quan nhà nước và của xã hội. Hoạt động giám sát
cần có sự phối hợp hợp lý với các hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm sát,
giám sát của các cơ quan nhà nước và các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị
xã hội khác nhằm tránh sự mâu thuẫn chồng chéo hoạt động giữa các cơ quan
này với nhau gây cản trở cho hoạt động bình thường của cơ quan chịu sự
giám sát. Các chủ thể và đối tượng bị giám sát cần nhận thức đúng đắn và
đầy đủ về vai trò, yêu cầu của hoạt động giám sát, phải coi giám sát của
HĐND như là một động lực để phát triển, để ngăn chặn tình trạng vi phạm
pháp luật đang diễn ra tại các đơn vị chịu sự giám sát chứ không phải nhằm
tìm tòi những mặt yếu kém như nhận thức của một số cá nhân. Trên cơ sở đó
xác định, mục tiêu, nhiệm vụ của hoạt động giám sát.
3.2. Giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội đồng
nhân dân cấp xã
Hoạt động kiểm tra, giám sát vừa là quá trình xem xét các nghị quyết,
quyết định được triển khai thực hiện trên thực tế như thế nào, vừa là quá trình
thực tiễn để cung cấp những thông tin làm căn cứ cho HĐND xem xét, thảo
luận, quyết định chính xác, kịp thời các vấn đề quan trọng ở địa phương. Do
vậy, cần phải có những quy định chặt chẽ về trình tự, thủ tục và các chế tài
giám sát, xử lý sau giám sát. Để bảo đảm chất lượng hoạt động của HĐND,

Quốc hội đã thông qua Luật giám sát của Quốc hội và HĐND (có hiệu lực thi
hành từ 01/7/2016), đây là công cụ pháp lý quan trọng và là một bảo đảm cần
thiết để HĐND thực hiện tốt quyền giám sát, đảm bảo tính pháp lý cao.
Hoạt động giám sát có vai trò bổ trợ cho việc thực hiện chức năng quyết
định của HĐND. Thông qua hoạt động giám sát, HĐND có thể nắm bắt được


tình hình thực tiễn ở địa phương, qua đó giúp HĐND nâng cao tính đúng đắn,
tính thực tiễn trong các quyết định của mình; kịp thời phát hiện, chấn chỉnh
những hoạt động lệch lạc, chưa phù hợp với đường lối, chính sách chung,
thúc đẩy việc thực hiện các nghị quyết của HĐND giúp nâng cao hiệu quả
việc thực thi chủ trương, chính sách pháp luật của nhà nước tại địa phương và
việc thực hiện nghị quyết của HĐND.
Chất lượng, hiệu quả giám sát có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong việc
nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của HĐND. Để nâng cao hiệu quả
giám sát chính quyền địa phương cần tập trung vào một số giải pháp sau:
3.2.1. Giải pháp chung nhằm đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội
đồng nhân dân xã
3.2.1.1. Tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý về hoạt động giám sát của Hội
đồng nhân dân xã
3.2.1.2. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của Hội đồng nhân dân xã
nói chung và hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát nói riêng
3.2.1.3. Bảo đảm cơ cấu, chất lượng đại biểu Hội đồng nhân dân xã
3.2.1.4. Tăng cường mối quan hệ phối hợp giám sát giữa các cấp, các
ngành và các tổ chức đoàn thể
3.2.2. Giải pháp đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân
xã ở huyện Hoài Đức
Trong những năm qua, tốc độ đô thị hóa và công tác quy hoạch phát
triển nông thôn mới trên địa bàn huyện Hoài Đức diễn ra rất nhanh thu hút
nhiều dự án đầu tư mới, các cụm công điểm nghiệp ngày càng phát triển

…vv. Đặc biệt, với mục tiêu trở thành một quận của Thủ đô vào năm 2020,
đòi hỏi huyện phải quyết tâm, năng động hơn, đặt ra những mục tiêu phát
triển cao hơn nữa trong thời gian tới. Đồng thời, giải quyết và xử lý các vấn
đề phát sinh trong quá trình quy hoạch phát triển đô thị hóa.


Trên cơ sở đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động giám sát của HĐND
cấp xã trên địa bàn huyện Hoài Đức và những hạn chế, nguyên nhân đã nêu,
chúng ta có thể đưa ra một số giải pháp sau:
3.2.2.1. Đổi mới phương pháp và cách thức giám sát của Hội đồng nhân
dân xã
3.2.2.2. Nâng cao kỹ năng hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân xã
3.2.2.3. Tăng cường trách nhiệm của chính quyền huyện Hoài Đức đối
với Hội đồng nhân dân cấp xã
Tiểu kết chương 3
Chất lượng hoạt động giám sát của HĐND cấp xã trong giai đoạn hiện
nay là vấn đề bức thiết và có ý nghĩa quan trọng đối với chất lượng hoạt động
của HĐND và sự phát triển KT-XH của địa phương.
Trên cơ sở đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND cấp xã
huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội trong thời gian qua, từ đó đưa ra một số
phương hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giám sát
của HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức phù hợp với chức năng, nhiệm vụ để
HĐND cấp xã thực sự là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương cấp xã,
thực sự là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của
Nhân dân trong xã. Do đó, để nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND cấp xã
trong nhiệm kỳ 2016-2021 cần thực hiện tốt các phương hướng và giải pháp
chủ yếu đã đề ra.


KẾT LUẬN

HĐND với tư cách là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại
diện ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân. Với chức năng,
quyền hạn của mình có nhiệm vụ cụ thể hóa đường lối, chỉ thị, nghị quyết của
Đảng bằng các nghị quyết của HĐND, đề ra các quy định, chính sách của địa
phương trên các lĩnh vực KT-XH, an ninh, quốc phòng, bảo đảm đường lối
lãnh đạo của Đảng, pháp luật của nhà nước. Đồng thời khơi dậy và phát
huy tốt mọi tiềm năng, thế mạnh của địa phương để đưa địa phương phát
triển lành mạnh và bền vững. Vận động cử tri và Nhân dân ra sức thi đua
lao động sản xuất nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu KT-XH, bảo
đảm an ninh, quốc phòng mà nghị quyết của các cấp ủy Đảng đã đề ra.
Nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND các cấp nói chung và cấp xã nói
riêng là một nhu cầu cấp thiết và cũng đòi hỏi phải trải qua quá trình lâu dài,
đúng đắn, đòi hỏi có sự vào cuộc của cả HTCT từ Trung ương đến cơ sở. Có
như vậy, HĐND mới phát huy vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương và thực sự đại diện cho mọi tầng lớp nhân dân địa phương. Vì vậy,
nâng cao hiệu quả của HĐND trong điều kiện hiện nay phù hợp với yêu cầu
cải cách bộ máy nhà nước, góp phần làm cho HĐND cấp xã - cơ quan quyền
lực nhà nước ở địa phương mang một tầm vóc mới có đủ khả năng, điều kiện
tổ chức và hoạt động tự chủ, thực quyền.
Trên cơ sở phân tích, đánh giá những ưu điểm và hạn chế trong hoạt
động giám sát của HĐND cấp xã thời gian qua (nhiệm kỳ 2011-2016) tại một
địa bàn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, tác giả đã đưa ra một số phương
hướng và giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND cấp
xã ở huyện Hoài Đức nói riêng và của HĐND cấp xã nói chung. Điều đó đòi


hỏi các cấp ủy đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân cần nhận thức và
quán triệt đầy đủ vị trí, vai trò của HĐND trong HTCT, tạo điều kiện để
HĐND thực sự phát huy được nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo quy định

của pháp luật. Mặt khác, HĐND cần quán triệt đầy đủ và vận dụng tốt các
chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các nghị quyết của
Thành ủy, Huyện ủy, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân để đề ra
được các quyết định đúng đắn phát triển KT-XH địa phương, nâng cao đời
sống Nhân dân, giải quyết việc làm, củng cố an ninh, quốc phòng... Đáp ứng
được yêu cầu của công cuộc đổi mới, xây dựng HTCT của Nhân dân, do
Nhân dân và vì Nhân dân. Có như vậy hoạt động của HĐND mới thực sự
phát huy được vai trò của HĐND cấp xã trong HTCT, góp phần xây dựng và
hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam của Nhân dân, do Nhân
dân, vì Nhân dân.