Chính sách phát triển du lịch bền vững khu du lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
....…../………

BỘ NỘI VỤ
…….../………

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ THỊ THU TRANG

CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH
BỀN VỮNG KHU DU LỊCH CÁT BÀ,
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

HÀ NỘI – NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
....…../………

BỘ NỘI VỤ
…….../………

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

LÊ THỊ THU TRANG

CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH
BỀN VỮNG KHU DU LỊCH CÁT BÀ,

THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG
MÃ SỐ: 60 34 04 02
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐẶNG THÀNH LÊ

HÀ NỘI – NĂM 2017


Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐẶNG THÀNH LÊ

Phản biện 1:

Phản biện 2:

Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành
chính Quốc gia.
Địa điểm: Phòng

, Nhà A - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ,

viện Hành chính Quốc gia.
Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa - TP. Hà Nội.
Thời gian: vào hồi

giờ

phút

ngày

1

tháng

năm 2017.

Học


1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn
Tăng trưởng kinh tế là một trong những chỉ tiêu quan trọng của chính sách
điều hành kinh tế vĩ mô của mỗi quốc gia. Do đó, việc xác định được vai trò của
những nhân tố đóng góp cho tăng trưởng là rất cần thiết nhằm giúp nhà quản lý
hoạch định chính sách hiệu quả, đảm bảo tăng trưởng bền vững trong dài hạn.
Trong cấu thành tăng trưởng kinh tế của một quốc gia bao gồm đóng góp của
nhiều thành phần như vốn, lao động và các ngành dịch vụ. Một trong những ngành
dịch vụ đóng vai trò then chốt phải kể đến là du lịch. Theo Stefan Franz Schubert
(2011) ngành du lịch đóng góp vào tăng trưởng của quốc gia thông qua nhiều kênh
khác nhau. Thứ nhất, du lịch thu hút số lượng lớn lao động, tạo ra việc làm qua đó
sẽ cải thiện thu nhập của người lao động. Thứ hai, du lịch sẽ kích thích xây dựng
mới cơ sở hạ tầng và tăng cạnh tranh của các doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực.
Thứ ba, du lịch là một kênh phổ biến để khuếch tán kiến thức công nghệ, gia tăng
nghiên cứu phát triển và tích lũy vốn con người. Thứ tư, quốc gia phát triển du lịch
sẽ thu về một lượng lớn ngoại tệ, qua đó giảm gánh nặng trong việc thanh toán
hàng hóa nhập khẩu phục vụ trong sản xuất và tiêu dùng.
Ở Việt Nam, trong thời gian qua, nhận thức được tầm quan trọng của du lịch,

nhà nước đã ban hành chính sách phát triển du lịch hướng tới phát triển bền vững.
Nhờ vậy, du lịch Việt Nam đã có nhiều khởi sắc. Theo Báo cáo thường niên
Travel&Tourism Economic Impact 2016 Viet Nam của Hội đồng Du lịch và Lữ
hành thế giới công bố hồi tháng 3/2016 với mức 6,6% đóng góp cho GDP, du lịch
Việt Nam đứng thứ 40/184 nước về quy mô đóng góp trực tiếp vào GDP và xếp
thứ 55/184 nước về quy mô tổng đóng góp vào GDP quốc gia. Cụ thể, tổng đóng
góp của du lịch vào GDP Việt Nam, bao gồm cả đóng góp trực tiếp, gián tiếp và
đầu tư công là 584.884 tỷ đồng (tương đương 13,9% GDP). Trong đó, đóng góp
trực tiếp của du lịch vào GDP là 279.287 tỷ đồng (tương đương 6,6% GDP). Với
những đóng góp trên, du lịch thực sự có khả năng làm thay đổi bộ mặt kinh tế của
nước ta.
Thành Phố Hải Phòng với nhiều tiềm năng về du lịch cũng đã ban hành chính
sách phát triển du lịch từ rất sớm nhằm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của
thành phố, nhất là về cảnh quan thiên nhiên, tài nguyên nhân văn, đảm bảo môi
trường sinh thái, đa dạng các loại hình và sản phẩm du lịch, thu hút đầu tư, tăng
nhanh tỷ trọng du lịch trong tổng GDP của thành phố; tạo việc làm, nâng cao dân
trí; giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và đặc thù văn hóa địa phương, phát huy sức
mạnh tổng hợp của các cấp, ngành và toàn dân phát triển du lịch, góp phần thúc
đẩy chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa.


Trong các điểm du lịch ở Hải Phòng, Cát Bà được coi như viên ngọc quý, là
điểm đến được nhiều du khách lựa chọn. Vì vậy, UBND thành phố Hải Phòng
cũng đã xây dựng chính sách phát triển du lịch Cát Bà gắn với du lịch bền vững.
Đề án Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch bền vững quần đảo Cát Bà đến năm
2025 và tầm nhìn đến năm 2050 được cũng thông qua vào năm 2014. Đây là một
cú hích cho du lịch Cát Bà phát triển với mục tiêu đưa Cát Bà trở thành điểm du
lịch xanh đẳng cấp quốc tế, xứng đáng với vị thế và tiềm năng của đảo ngọc; trong
đó chú trọng đến chất lượng tăng trưởng du lịch, phát triển du lịch quần đảo Cát
Bà trở thành động lực kinh tế cho phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Hải

Phòng và đồng bằng sông Hồng; khai thác có hiệu quả các tiềm năng và lợi thế;
phát triển các sản phẩm du lịch chất lượng và dịch vụ đặc trưng; ưu tiên phát triển
du lịch cao cấp kết hợp hài hòa với du lịch đại chúng để đáp ứng nhu cầu đa dạng
của thị trường; bảo tồn và tôn tạo các giá trị tài nguyên; phát triển du lịch gắn liền
với bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội… Nghị quyết số 16 -NQ/TW
của Ban thường vụ Thành uỷ Hải Phòng cũng xác định “Xây dựng Cát Bà trở
thành một trung tâm du lịch sinh thái của cả nước và quốc tế”.
Tuy nhiên, trên thực tế, chính sách phát triển du lịch bền vững tại Cát Bà vẫn
chưa đạt được hiệu quả như mong muốn khi triển khai trong thực tế. Mục tiêu và
giải pháp của chính sách này vẫn chưa tạo ra động lực phát triển du lịch bền vững
tại địa phương. Chính vì vậy, là một người con của Cát Bà, học viên đã lựa chọn
hướng nghiên cứu “Chính sách phát triển du lịch bền vững khu du lịch Cát Bà,
thành phố Hải Phòng” để thực hiện.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
2.1. Hướng nghiên cứu về du lịch
Du lịch đang là một trong những lĩnh vực thu hút sự quan tâm của nhiều nhà
khoa học nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Cho đến nay, có nhiều công
trình nghiên cứu đề cập tới nội dung phát triển du lịch.

Giáo trình “Kinh tế du lịch”, GS.TS.Nguyễn Văn Đính, Trần Thị Minh Hòa,
Trường Đại học Kinh tế quốc dân 2008 đề cập tới những vấn đề về du lịch dưới góc độ
kinh tế như khái niệm, vai trò, mối quan hệ giữa du lịch và phát triển kinh tế- xã hội.
Cuốn sách “Tài nguyên và môi trường du lịch Việt Nam” của TS.Phạm Trung
Lương (chủ biên), NXB Giáo dục 2000 bên cạnh việc cung cấp những vấn đề lí
luận cơ bản về du lịch đã phân tích, đánh giá thực trạng của du lịch Việt Nam về
điểm mạnh, điểm yếu, các cơ hội và thách thức đặt ra.
2


Đề án “Phát triển du lịch biển, đảo và vùng ven biển Việt Nam đến năm

2020” của Viện Nghiên cứu phát triển du lịch xác định rõ các định hướng phát
triển chủ yếu của du lịch biển trong mối quan hệ với Chiến lược phát triển du lịch
Việt Nam; với các mục tiêu chiến lược về phát triển kinh tế biển; đảm bảo khai thác
có hiệu quả những tiềm năng và lợi thế về du lịch biển gắn với việc đảm bảo an ninh
quốc phòng và phù hợp với xu thế hội nhập của Việt Nam với khu vực và quốc tế.
Các công trình nghiên cứu nói trên đã cung cấp cơ sở lý luận về du lịch, làm
nền tảng để học viên xây dựng hệ thống lý thuyết về chính sách phát triển du lịch.
2.2. Hướng nghiên cứu về chính sách phát triển du lịch

Đi sâu phân tích các chính sách phát triển du lịch ở Việt Nam có thể kể tới đề
tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở “Tổng quan hệ thống chính sách phát triển du
lịch Việt Nam” do TS.Hồ Thị Kim Thoa làm chủ nhiệm, Viện Nghiên cứu phát
triển du lịch, 2014.
2.3. Hướng nghiên cứu về du lịch bền vững tại khu du lịch Cát Bà

Đi sâu phân tích, đánh giá tiềm năng, thực trạng du lịch Hải Phòng, có thể
kể tới một số công trình sau:
- Du lịch Hải Phòng- Thực trạng, phương hướng và giải pháp, Luận văn thạc
sĩ kinh tế của Phạm Thị Khánh Ngọc, 1999
- Phát triển du lịch ở Hải Phòng trong bối cảnh hội nhập quốc tế, Luận văn
thạc sĩ kinh tế chính trị, Trần Ngọc Hương, 2012
- Hướng dẫn du lịch Hải Phòng, Sở Văn hóa- thể thao và du lịch, NXB Hải
Phòng (2015). Cuốn sách khổ nhỏ (10 x 15cm), 124 trang như một cuốn sổ tay thuận
tiện, hữu ích với khách du lịch, giúp họ dễ dàng tra cứu, nhanh chóng hiểu biết về
miền đất, hòa nhập với nhịp sống, phong tục tập quán của người Hải Phòng.
- Đề tài NCKH cấp Bộ "Đánh giá tác động của hoạt động du lịch đến tài
nguyên, môi trường khu vực Hải Phòng – Quảng Ninh", Viện Nghiên cứu phát
triển du lịch 2004.
Các công trình nghiên cứu nói trên đã giúp học viên xây dựng hệ thống cơ sở lý
luận cũng như đánh giá được thực trạng du lịch và du lịch bền vững tại khu du lịch

Cát Bà thành phố Hải Phòng. Tuy nhiên, hiện chưa có công trình nào nghiên cứu đầy
đủ chính sách phát triển du lịch bền vững tại khu du lịch Cát Bà- Hải Phòng.
3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích nghiên cứu
3


Mục đích nghiên cứu của đề tài luận văn là nghiên cứu chính sách phát triển
du lịch bền vững tại khu du lịch Cát Bà - thành phố Hải Phòng dựa trên hệ thống
lý luận về chính sách công, từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm hoàn thiện chính
sách này trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nói trên, học viên thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về chính sách công, chính sách phát triển du lịch
bền vững.
- Đánh giá nội dung chính sách phát triển du lịch bền vững tại khu du lịch Cát
Bà, thành phố Hải Phòng.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện chính sách phát triển du
lịch bền vững tại khu du lịch Cát Bà.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chính sách phát triển du lịch bền vững tại
khu du lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng.
4.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về thời gian: đề tài thu thập tài liệu phục vụ cho việc đánh giá nội dung
chính sách phát triển du lịch bền vững tại khu du lịch Cát Bà- Hải Phòng từ năm
2009 cho đến nay.

- Về không gian: nghiên cứu tại thị trấn Cát Bà và các xã: Trân Châu; Việt
Hải; Phù Long; Gia Luận; Hiền Hào; Xuân Đám.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận

Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận chủ đạo là duy
vật biện chứng và duy vật lịch sử.
5.2. Phương pháp nghiên cứu

Để hoàn thành luận văn, học viên sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ
thể sau đây:
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra xã hội học
4


+ Phương pháp thống kê
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

- Xây dựng hệ thống cơ sở lý luận của đề tài bao gồm chính sách, du lịch,
chính sách phát triển du lịch bền vững với những nội dung cơ bản là khái niệm,
vai trò, mối quan hệ giữa chính sách phát triển du lịch và các chính sách kinh tếxã hội …
- Đánh giá được nội dung chính sách phát triển du lịch bền vững tại thành phố
Hải Phòng bao gồm mục tiêu và các giải pháp dựa trên các phương pháp điều tra
có độ tin cậy cao và dựa trên các tài liệu thu thập được.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phát triển du lịch bền
vững tại khu du lịch Cát Bà trong thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn

Luận văn “Chính sách phát triển du lịch bền vững khu du lịch Cát Bà,
thành phố Hải Phòng” được nghiên cứu thông qua 3 chương (ngoài phần mở đầu,
kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục):
-

Chương 1. Cơ sở lý luận về chính sách phát triển du lịch bền vững.

-

Chương 2. Thực trạng chính sách phát triển du lịch bền vững tại khu du
lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng.

-

Chương 3. Một số địn hướng giải pháp hoàn thiện chính sách phát triển
du lịch bền vững tại khu du lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng.

5


CHƯƠNG 1
Ý UẬN VỀ HÍNH Á H PHÁT TRIỂN DU Ị H BỀN VỮNG
1.1. Khái niệm chính sách phát triển du lịch bền vững
1.1.1. Một số khái niệm liên quan
1.1.1.1. Chính sách công
Cuốn Giáo trình Hoạch định và phân tích chính sách công của Học viện Hành
chính Quốc gia, NXB Khoa học và Kĩ thuật 2008 của TS.Nguyễn Hữu Hải (chủ biên)
đã xác định "chính sách công là những hành động ứng xử của Nhà nước với các vấn
đề phát sinh trong đời sống cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác
nhau, nhằm thúc đẩy xã hội phát triển". Khái niệm này đã bao quát được các đặc

trưng cơ bản của chính sách công, vừa thể hiện được bản chất của công cụ chính sách
với tư cách là công cụ định hướng của nhà nước.
Tuy có rất nhiều cách định nghĩa khác nhau về chính sách công như đã nêu trên,
song điều đó không có nghĩa là chính sách công mang những bản chất khác nhau. Thực
ra, tùy theo quan niệm của mỗi tác giả mà các định nghĩa đưa ra nhấn mạnh vào đặc
trưng này hay đặc trưng khác của chính sách công. Những đặc trưng này phản ánh
chính sách công từ các góc độ khác nhau, song chúng đều hàm chứa những nét đặc thù
thể hiện bản chất của chính sách công, bao gồm:
Một là, chủ thể ban hành chính sách công là Nhà nước.
Hai là, các quyết định này là những quyết định hành động, có nghĩa là chúng
bao gồm cả những hành vi thực tiễn.
Ba là, chính sách công tập trung giải quyết một vấn đề đang đặt ra trong đời
sống kinh tế – xă hội theo những mục tiêu xác định.
Bốn là, chính sách công gồm nhiều quyết định có liên quan lẫn nhau. Các quyết
định này có thể bao gồm cả luật, các quyết định dưới luật, thậm chí cả những tư
tưởng của các nhà lãnh đạo thể hiện trong lời nói và hành động của họ. Tóm lại,
chính sách công là tập hợp các quyết định quản lý do các chủ thể khác nhau trong bộ
máy nhà nước ban hành nhằm giải quyết các vấn đề công cộng nhằm thúc đẩy xã hội
phát triển theo định hướng.
1.1.1.2. Du lịch
Khái niệm về du lịch theo Luật Du lịch năm 2005 quy định "Du lịch là các hoạt
động có liên quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của
mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu, giải trí, nghỉ dưỡng trong khoảng
thời gian nhất định”.
6


1.1.1.3. Phát triển bền vững

Trong mục 4, Điều 3, Luật Bảo vệ môi trường, phát triển bền vững được định

nghĩa: “Phát triển bền vững là phát triển đáp ứng được nhu cầu của thế hệ hiện
tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu đó của các thế hệ tương
lai trên cơ sở kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo đảm tiến bộ
xã hội và bảo vệ môi trường”. Đây là định nghĩa có tính tổng quát, nêu bật những
yêu cầu và mục tiêu trọng yếu nhất của phát triển bền vững, phù hợp với điều kiện
và tình hình ở Việt Nam.
1.1.2. Chính sách phát triển du lịch bền vững

Tại Việt Nam, “Du lịch bền vững” là một khái niệm còn khá mới mẻ. Đã có
một số công trình nghiên cứu về phát triển du lịch trên khía cạnh bền vững. Mặc
dù còn những quan điểm chưa thật sự thống nhất về khái niệm phát triển du lịch
bền vững, cho đến nay đa số ý kiến các chuyên gia trong lĩnh vực du lịch và các
lĩnh vực có liên quan khác ở Việt Nam đều cho rằng: “Phát triển du lịch bền vững
là một hoạt động khai thác một cách có quản lí các giá trị tự nhiên và nhân văn
nhằm thỏa mãn nhu cầu đa dạng của khách du lịch, có quan tâm đến lợi ích kinh
tế dài hạn trong khi vẫn đảm bảo sự đóng góp cho bảo tồn và tôn tạo các nguồn
tài nguyên, duy trì được sự toàn vẹn văn hóa để phát triển hoạt động du lịch trong
tương lai; cho công tác bảo vệ môi trường và góp phần nâng cao mức sống của
cộng đồng địa phương”.
Chính sách phát triển du lịch bền vững theo tác giả, là hệ thống các quyết
định quản lý của các cơ quan nhà nước nhằm đáp ứng các nhu cầu hiện tại của du
khách và vùng du lịch mà vẫn đảm bảo những khả năng đáp ứng nhu cầu cho các
thế hệ du lịch tương lai.
1.2. Vị trí, vai trò của chính sách phát triển du lịch bền vững đối với sự phát triển
kinh tế- xã hội

Phát triển du lịch bền vững là một vấn đề phức hợp và mang nhiều ý nghĩa hơn
chỉ là một cơ hội tạo thu nhập. Với xu thế tăng dần tỉ trọng ngành công nghiệp và
dịch vụ, giảm dần tỉ trọng ngành nông nghiệp, ngành du lịch đang ngày càng chiếm
giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu GDP của các quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Chính phủ nhiều quốc gia đã xác định chính sách phát triển du lịch bền vững
có vai trò quan trọng trong hệ thống các chính sách kinh tế- xã hội, là động lực
phát triển của nhiều nước.

7


Ở Việt Nam, nhấn mạnh tới tầm quan trọng của chính sách phát triển du lịch,
ngày 16/1/2017, thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban
hành Nghị quyết số 08-NQ/TW về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi
nhọn. Theo đó, sự phát triển của ngành Du lịch đã và đang góp phần thúc đẩy chuyển
dịch cơ cấu kinh tế và xuất khẩu tại chỗ; bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tài
nguyên thiên nhiên; tạo nhiều việc làm, nâng cao đời sống nhân dân; đẩy mạnh quá
trình hội nhập quốc tế, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam. Tuy nhiên,
nếu phát triển du lịch một cách cực đoan, không quan tâm tới bảo vệ môi trường thì
sau một khoảng thời gian nhất định, tăng trưởng du lịch sẽ không đạt được.
1.3. Nội dung của chính sách phát triển du lịch bền vững
1.3.1. Mục tiêu
Để chính sách phát triển du lịch bền vững đạt được hiệu quả, cần hướng tới việc
đảm bảo đạt được 3 mục tiêu cơ bản sau:
- Đảm bảo sự phát triển bền vững về kinh tế
- Đảm bảo sự bền vững về tài nguyên và môi trường
- Đảm bảo sự bền vững về xã hội
1.3.2. Giải pháp
Để đảm bảo đạt được 3 mục tiêu cơ bản trên, việc thực hiện chính sách phát
triển du lịch bền vững cần đồng thời kết hợp nhiều giải pháp với nhau. Trong đó, các
giải pháp cần được ưu tiên thực hiện bao gồm:
- Sử dụng nguồn tài nguyên một cách bền vững.
- Giảm tiêu thụ quá mức và xả thải nhằm giảm chi phí khôi phục các suy thái
môi trường, nâng cao chất lượng du lịch.

- Phát triển phải gắn liền với bảo tồn tính đa dạng.
- Phát triển du lịch lồng ghép với quy hoạch phát triển của địa phương, quốc gia.
- Đẩy mạnh các hoạt động phát triển kinh tế địa phương cũng như hạn chế tối
thiểu thiệt hại môi trường.
- Thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương.
- Tăng cường sự trao đổi tham khảo ý kiến cộng đồng địa phương và các chủ thể có
liên quan đảm bảo tính lâu dài trong giải quyết các vấn đề liên quan đến hoạt động du lịch.
- Đào tạo đội ngũ nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ trong hoạt động du
lịch, nhằm cải thiện các sản phẩm du lịch.
- Phát huy trách nhiệm trong việc cung cấp thông tin cho du khách một cách đầy
đủ để nâng cao sự tôn trọng của du khách đến môi trường tự nhiên, xã hội và văn hóa
khu du lịch.
8


- Triển khai các hoạt động nghiên cứu nhằm giải quyết có hiệu quả các vấn đề
đảm bảo lợi ích cho các chủ thể liên quan.
1.4. Các yêu cầu đối với chính sách phát triển du lịch bền vững
Để chính sách phát triển du lịch bền vững đạt được hiệu quả, cần phải phải tiếp
cận và thực hiện một cách toàn diện, hài hoà các yêu cầu sau:
Thứ nhất, phát triển du lịch phải chú ý đến việc duy trì các hệ thống trợ giúp
cuộc sống (đất, nước, không khí và cây xanh), bảo vệ sự đa dạng và ổn định của các
loài và các hệ sinh thái.
Thứ hai, sử dụng có hiệu quả nguồn vốn và lao động bỏ ra trong hoạt động kinh
doanh du lịch..
Thứ ba, công bằng.
Thứ tư, giữ gìn bản sắc văn hoá.
Thứ năm, huy động cộng đồng địa phương tham gia vào quá trình du lịch một
cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua hoạt động đầu tư kinh doanh du lịch và các
hoạt động khác có liên quan như công nghiệp, thủ công mỹ, nông nghiệp…

Thứ sáu, phát triển du lịch phải tạo được sự liên kết, cân đối và hài hoà giữa
kinh tế và môi trường, giữa nông nghiệp và du lịch, giữa các loại hình du lịch liên
ngành để tạo hiệu quả tổng hợp.
Thứ bảy, khai thác các tiềm năng làm tăng khả năng cải thiện chất lượng cuộc
sống. Tăng trưởng là kết quả của sự phát triển, nhưng không đồng nghĩa với sự khai
thác triệt để và phá huỷ môi trường.
1.5. Kinh nghiệm trong nước và quốc tế về chính sách phát triển du lịch
bền vững

1.5.1. Kinh nghiệm quốc tế
1.5.1.1. Xây dựng mô hình du lịch bền vững của cộng đồng Châu Âu
(Ecomost: european Community Models of Sustainable Tourism)
Mô hình Ecomost được xây dựng thử nghiệm tại Mallorka, Tây Ban Nha.
Đây là một trung tâm du lịch lớn nhất châu Âu. Mallorka phát triển được là nhờ du
lịch, 50% thu nhập nhờ du lịch cuối tuần. Để khắc phục tình trạng suy thoái của
ngành du lịch ở Mallorka, một chương trình nghiên cứu xây dựng mô hình du lịch
bền vững đã được tiến hành. Theo mô hình ECOMOST, phát triển du lịch bền
vững cần gắn kết ba mục tiêu chủ yếu là:
- Bền vững về mặt sinh thái: Bảo tồn sinh thái và đa dạng sinh học, phát triển
du lịch cần phải tôn trọng khả năng tải của hệ sinh thái.
9


- Bền vững về mặt văn hoá xã hội: Bảo tồn được bản sắc văn hóa xã hội
muốn vậy mọi người quyết định phải có sự tham gia của cộng đồng.
- Bền vững về mặt kinh tế: Đảm bảo hiệu quả kinh tế và quản lý tốt tài
nguyên sao cho tài nguyên có thể tiếp tục phục vụ cho các thế hệ tương lai.
1.5.1.2. Mô hình du lịch bền vững tại Làng HIGASHI, OKINAWA, Nhật Bản
Làng Higashi, thuộc đảo Okianawa, Nhật Bản có diện tích 82 km2, trong đó có
73% diện tích là rừng nhiệt đới. Làng Higashi có dân số 1.900 người; ngành nghề

chủ yếu của cư dân địa phương là làm du lịch, nông nghiệp trồng dứa, xoài, màu
lương thực…
+Kinh nghiệm thành công:
- Du lịch cộng đồng do người dân làm chủ;
- Chia sẻ lợi ích hài hòa các công ty du lịch, tổ chức xúc tiến du lịch và người
dân địa phương;
- Du lịch gắn với hoạt động giáo dục môi trường;

1.5.2. Kinh nghiệm trong nước
1.5.2.1. Phát triển du lịch bền vững theo hướng dựa vào cộng đồng ở Hội An,
Quảng Nam
Đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững và chất lượng dựa trên các
giá trị văn hóa và sinh thái hiện có… là hướng phát triển ngành kinh tế du lịch ở Hội
An trong những năm qua..
Năm 2017, Hội An tiếp tục mở rộng không gian du lịch cộng đồng tại các vùng
quê, làng nghề các khu vực nông thôn, hải đảo cùng với sự đa dạng và làm phong phú
thêm các sản phẩm du lịch văn hóa, sinh thái. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng
cao, du lịch Hội An sẽ gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững,
chất lượng.
1.5.2.2. Phát triển du lịch bền vững ở thành phố Hồ Chí Minh
Với mục tiêu tăng cường xúc tiến đầu tư, quảng bá đầu tư, thương mại, du lịch
để giới thiệu hình ảnh Thành phố Hồ Chí Minh với các nước trên thế giới, nhằm thu
hút khách du lịch và tìm kiếm cơ hội đầu tư, chính quyền thành phố đã chú trọng phát
triển du lịch bền vững gắn với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc;
giữ gìn cảnh quan, bảo vệ môi trường; bảo đảm an ninh, quốc phòng, trật tự an toàn
xã hội...

1.5.3. Một số bài học có thể vận dụng đối với phát triển du lịch bền vững tại
khu du lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng
10

Từ những mô hình phát triển du lịch bền vững ở một số quốc gia, đã rút ra một
số bài học có thể vận dụng đối với Cát Bà như sau:
- Nâng cao nhận thức về phát triển du lịch bền vững cho các chủ thể liên quan.
Du lịch - ngành kinh tế tổng hợp quan trọng, việc phát triển du lịch góp phần nâng
cao dân trí, tạo việc làm và phát triển kinh tế - xã hội, vì vậy, phát triển du lịch bền
vững có nghĩa nó sẽ kéo theo sự phát triển chung về kinh tế, xã hội và môi trường.
- Phát triển du lịch bền vững theo hướng cộng đồng là cách đóng góp vào phát
triển du lịch bền vững ở địa phương các hoạt động như: giao lưu, trao đổi, học hỏi
kinh nghiệm. Đây là con đường ngắn nhất đưa lý luận vào thực tiễn.
- Đa dạng hoá sản phẩm và các loại hình du lịch, nâng cao chất lượng để đạt tiêu
chuẩn quốc tế; nâng cao chất lượng sản phẩm du lịch bền vững. Hiện nay du lịch bền
vững đang đứng trước một thử thách là cần phát triển các sản phẩm du lịch có chất
lượng, có khả năng thu hút cao song không làm ảnh hưởng xấu đến môi trường thiên
nhiên và văn hóa bản địa.
- Đào tạo các hướng dẫn viên và diễn giải viên du lịch bền vững là một trong
những nguyên tắc có tính chất then chốt đối với sự phát triển bền vững của du lịch.
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG
TẠI KHU DU LỊCH CÁT BÀ, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
2.1. Khái quát chung về Khu du lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng
2.1.1. Vị trí địa lý, địa hình, khí hậu
Khu du lịch Cát Bà bao gồm khu Dự trữ Sinh quyển Cát Bà, Vườn quốc gia Cát
Bà và quần đảo Long Châu, thuộc huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng. Khu du lịch
Cát Bà cách thành phố Hải Phòng 45 km về phía Đông và cách thủ đô Hà Nội 150km
về phía Đông - Nam. Phía Bắc và phía Đông giáp Vịnh Hạ Long; phía Nam giáp
Vịnh Bắc Bộ; phía Tây giáp đảo Cát Hải.
2.1.2. Tài nguyên thiên thiên
Khu du lịch Cát Bà có 388 hòn đảo lớn, nhỏ được bao phủ bởi thực vật nhiệt đới. Do

còn lưu giữ được vẻ hoang sơ hài hòa giữa cảnh quan rừng xanh và biển xanh như một
miền ký ức sống động về lịch sử hình thành và phát triển của trái đất còn lưu giữ được Khu du lịch Cát Bà được biết đến với tên gọi thân thương là “Cát Bà - Đảo Ngọc”.

11


Khu du lịch Cát Bà là nơi hệ sinh thái đa dạng nổi bật toàn cầu với nhiều hệ sinh
thái (7 hệ sinh thái) như: rừng mưa nhiệt đới trên núi đá vôi, hang - động, rừng ngập
mặn, bãi triều, hồ nước mặn, động thực vật đáy mềm và các rạn san hô rộng lớn.
Khu du lịch Cát Bà còn là trung tâm đa dạng sinh học cao của thế giới có giá trị
toàn cầu được Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) xếp loại. Tiêu biểu là sự
có mặt của 3.860 loài thực vật và động vật trên cạn và dưới biển. Có tới 130 loài
được xác định là các loài quý hiếm, được đưa vào sách đỏ Việt Nam và thế giới,
trong đó có 76 loài nằm trong dach mục quý hiếm của IUCN, 21 loài đặc hữu. Đặc
biệt loài Voọc Cát Bà (Trachypithecus poliocephalus) là loài đặc hữu, hiện nay chỉ
còn một quần thể với 63 cá thể phân bố duy nhất ở Cát Bà. Voọc Cát Bà cùng với
một số loài thực vật và động vật được IUCN xếp hạng ở cấp cực kỳ nguy cấp.
2.2. Chính sách phát triển du lịch bền vững tại Khu du lịch Cát Bà, thành phố
Hải Phòng
2.2.1. Cơ sở pháp lý xây dựng chính sách phát triển du lịch bền vững tại khu
du lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng

Chính sách phát triển du lịch bền vững tại khu du lịch Cát Bà, thành phố Hải
Phòng được triển khai dựa trên các văn bản sau:
- Luật Du lịch số 44/2005/QH11 ngày 14/06/2005;
- Nghị định số 92/2007/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 01/06/2007 quy
định chi tiết thi hành một số điều của Luật Du lịch;
- Nghị định số 180/2013/NĐ- CP của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một
số điều của Nghị định số 92/2007/NĐ- CP quy định chi tiết thi hành một số điều
của Luật Du lịch;

- Quyết định số 201/2013//QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày
22/01/2013 về việc phê duyệt Chiến lược phát triển Du lịch Việt Nam đến năm
2020, tầm nhìn đến năm 2030;
- Quyết định số 271/2006/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày
27/11/2006 về việc phê duyệt “Điều chỉnh, bổ sung Quy hoạch tổng thể phát triển
kinh tế- xã hội thành phố Hải Phòng đến năm 2020”;
- Quyết định số 1448/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày
16/09/2009 về việc phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thành phố
Hải Phòng đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2050;

12


- Quyết định số 142/2008/QĐ-UBND của UBND thành phố Hải Phòng ban
hành ngày 17/01/2008 về việc phê duyệt “Rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch
tổng thể phát triển du lịch thành phố Hải PHòng đến năm 2020”;
- Quyết định số 602/2012/QĐ-UBND của UBND thành phố Hải Phòng ban
hành ngày 07/05/2012 về việc phê duyệt “Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch
bền vững quần đảo Cát Bà đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2050”;
Những văn bản nêu trên tạo thành hệ thống hành lang pháp lý, tạo thuận lợi
cho các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong quá trình triển khai thực hiện chính sách
phát triển du lịch bền vững tại khu du lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng ở giai
đoạn hiện nay cũng như trong tương lai.
2.2.2. Nội dung chính sách phát triển du lịch bền vững Khu du lịch Cát Bà,
thành phố Hải Phòng
2.2.2.1. Mục tiêu
- Phát triển du lịch bền vững tại Khu du lịch Cát Bà phải trở thành động lực kinh tế
cho phát triển kinh tế- xã hội của thành phố Hải Phòng và vùng đồng bằng sông Hồng.
- Khai thác có hiệu quả các tiềm năng và lợi thế so sánh về nguồn lực du lịch, tạo ra
được sự khác biệt về sản phẩm du lịch để nâng cao tính cạnh tranh của du lịch Cát Bà

trong mối quan hệ gắn kết phát triển du lịch với Đồ Sơn, Hạ Long, Vân Đồn và các trung
tâm du lịch khác ở vùng đồng bằng sông Hồng và cả nước, khu vực và quốc tế.
- Phát triển Cát Bà trở thành đảo “Ngọc bích” nơi du khách sẽ có những trải nghiệm
tốt nhất về các giá trị sinh thái- cảnh quan toàn cầu; nơi nỗ lực bảo gồm sẽ được hỗ trợ bởi
những công nghệ “xanh” hiện đại và những hoạt động dựa trên nguyên tắc của du lịch bền
vững mà nòng cốt là du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng.
- Bảo tồn và tôn tạo các giá trị tài nguyên. Phát triển du lịch phải chú trọng bảo
tồn các giá trị mang tầm quốc tế về sinh thái, đa dạng sinh học, về cảnh quan môi
trường, giá trị địa chất cũng như các giá trị di sản văn hóa, lịch sử cho phát triển du
lịch bền vững ở Cát Bà.
2.2.2.2. Các giải pháp
Một là, nâng cao nhận thức về du lịch.
Hai là, giải pháp về quản lý.
Ba là, giải pháp về cơ chế, chính sách.
Bốn là, giải pháp về quảng bá và tiếp thị du lịch.
Năm là, giải pháp về phát triển nguồn nhân lực.
13


Sáu là, giải pháp về tài chính, thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước để phát
triển du lịch bền vững tại Cát Bà.
Bảy là, giải pháp liên kết phát triển du lịch với các lãnh thổ khác nhau nhằm cho
phép khai thác lợi thế tương đối của nhau về tài nguyên du lịch, về vị trí trong giao thông,
về hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật và các nguồn lực khác cho phát triển du lịch.
2.3. Đánh giá chung về chính sách phát triển du lịch bền vững tại Khu du
lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng thông qua phân tích swot
2.3.1. Điểm mạnh
2.3.1.1. Đã xác định mục tiêu phát triển du lịch gắn với bảo vệ môi trường và
bảo tồn các giá trị văn hóa- lịch sử tại Khu du lịch Cát Bà.
Cụ thể, về phát triển du lịch với mục tiêu Cát Bà trở thành viên ngọc xanh, bộ

mặt du lịch nơi đây đã có nhiều khởi sắc. Mục tiêu trên được xây dựng dựa trên
những tiềm năng có sẵn tại đây.
Cát Bà là một trong hai trung tâm du lịch của TP Hải Phòng. Du lịch Cát Bà
được xem như là thương hiệu du lịch của Hải Phòng, được đông đảo du khách trong
nước và quốc tế biết đến là trung tâm du lịch sinh thái biển của Hải Phòng và khu vực
phía Bắc. Du lịch Cát Bà đóng góp lớn đối với sự phát triển của du lịch Hải Phòng,
là cực quan trọng góp phần thúc đẩy du lịch Hải Phòng phát triển. Năm 2011, khách
du lịch đến Hải Phòng đạt 4.172.000 lượt (có 558.000 khách quốc tế) trong đó khách
du lịch đến Cát Bà là 1.203.000 lượt ( có 310.000 lượt khách quốc tế). Năm 2013,
khách du lịch đến Hải Phòng đạt 4.500.000 lượt (568.000 khách quốc tế), trong đó
khách du lịch đến Cát Bà là 1.324.000 lượt (có 340.000 lượt khách quốc tế).
Cơ cấu các ngành kinh tế của huyện Cát Hải
giai đoạn 2009- 2015 (%)
Nội dung

Năm
2009

Năm
2011

Năm
2013

Năm
2014

Năm
2015

Tỷ trọng ngành du lịch - dịch vụ

63,4

64

66

67

68,4

Tỷ trọng ngành CN - xây dựng

13,2

13

16

17

16,8

Tỷ trọng ngành nông nghiệp

23,4

23

18

16

14,8

Nguồn: Chi cục Thống kê huyện Cát Hải

14


Thống kê kết quả hoạt động kinh doanh du lịch Cát Bà
giai đoạn 2009 - 2015
STT

Chỉ tiêu

Năm 2011

Năm 2013

Năm 2014

Năm 2015

L/k

1.005.000

1.126.500

1.203.000

1.335.000

1.324.000

Tổng
khách

1.1

Khách quốc tế

L/k

286.200

303.500

310.000

320.500

340.400

1.2

Khách nội địa

L/k

718.800

823.000

893.000

1.014.500

983.600

Tổng doanh thu
từ DL-DV
Tốc độ tăng
trưởng lượng
khách
Tỷ trọng giá trị
sản xuất ngành du
lịch trong cơ cấu
ngành kinh tế

Tỷ.đ
ồng

335,4

369,8

541,0

590,7

587,9

%

132,2%

112%

106,8%

111%

99,17%

%

63,4%

64%

66%

67%

68,4%

3

4

lượt

Năm 2009

1.

2.

số

Thực hiện qua các năm

Đơn
vị
tính

Nguồn: Chi cục Thống kê huyện Cát Hải
Năm 2009, du lịch Cát Bà đạt mốc đón một triệu khách du lịch trong một năm.
Đánh dấu một bước phát triển của du lịch Cát Bà. Từ năm 2009 đến năm 2013, mỗi
năm du lịch Cát Bà đều đón trên một triệu khách du lịch trong đó có trung bình là
26,17 % là khách du lịch quốc tế. Du lịch dịch vụ đóng góp tỷ lệ lớn trong tổng giá trị
sản xuất theo cơ cấu ngành kinh tế của huyện Cát Hải.
2.3.1.2. Đã quan tâm tới mục tiêu bảo vệ môi trường và tôn tạo di tích lịch sử,
văn hóa
Nhận thức của các cấp chính quyền, cộng đồng dân cư về những giá trị của
Quần đảo Cát Bà và ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường Quần đảo Cát Bà trong cộng
đồng ngày càng được nâng lên. Bảo vệ môi trường được xem là tiêu chí hàng đầu

trong việc triển khai các dự án đầu tư trên địa bàn; mọi dự án đầu tư, kinh doanh vào
địa bàn đảo Cát Bà đều phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường của các cơ
quan có thẩm quyền phê duyệt. Chính quyền huyện Cát Hải có chủ trương không
chấp nhận các dự án phát triển công nghiệp trên địa bàn thị trấn Cát Bà. Công tác bảo
vệ rừng, bảo vệ các hệ sinh thái và nguồn lợi thủy sản được triển khai hiệu quả với
nhưng việc làm cụ thể như: thực hiện tiếp giảm 50% số ô lồng nuôi trồng hải sản trên
vịnh Lan Hạ vì gây ô nhiễm môi trường; trồng bổ sung rừng; phá bỏ bờ đê bao đầm,
15


hồ nuôi trồng thủy sản khu vực rừng ngập mặn xã Phù Long để hoàn trả, phục hồi
môi trường tự nhiên; Tổ chức các cuộc thi cấp huyện về tìm hiểu về giá trị tài nguyên
thiên nhiên Quần đảo Cát Bà; Tổ chức ngày toàn dân chung tay vì quần đảo Cát Bà
xanh, sạch, đẹp; triển khai các dự án bảo vệ nguồn lợi thủy sản ven bờ.
2.3.1.3. Mục tiêu chính sách phát triển du lịch bền vững Khu du lịch Cát Bà đã
gắn chặt với phát triển văn hóa, giải quyết việc làm, nâng cao đời sống vật chất và
tinh thần của nhân dân
Du lịch Cát Bà phát triển là điều kiện thuận lợi để phát triển văn hóa, giải quyết
việc làm và nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân. Mỗi năm ngành du
lịch thu hút trên 3.500 lao động làm việc, vào những tháng cao điểm có đến 5.000 lao
động làm việc trong lĩnh vực du lịch Cát Bà. Bên cạnh đó, du lịch cũng có tác động
thúc đẩy các ngành, nghề kinh tế khác phát triển qua đó cũng tạo thêm việc làm và
thu nhập cho người dân.
2.3.1.4. Phát triển du lịch còn hướng tới góp phần tăng cường hợp tác và hội
nhập quốc tế đã được đề ra trong mục tiêu của chính sách
Bảng tổng hợp điều tra về mức độ hài lòng của khách du lịch đối với các
dịch vụ du lịch Cát Bà (%)
Rất hài
lòng

Hài lòng

Không hài
lòng

Rất không
hài lòng

Ý kiến
khác

40

56,66

2

1

0,33

Phong cảnh

58,66

38,33

2

0,66

0,33

Môi trường

51,33

40,66

6,66

1

0,33

Quà lưu niệm

11,66

57

25,33

3

3

Giao thông

22,66

64

10,33

2,33

0,667

Dich vụ giải trí, thể thao

32,33

54

9

2,33

2,33

Món ăn

31

57,33

9,33

2,33

0

Phong ngủ

33

60,66

4,66

0,66

1

Chất lượng của nhân viên

35,66

55,33

6,66

2,33

0

Các tuar du lịch

30,33

58,66

8

1

2

Môi trường an ninh

41,33

56

2,33

0

0,333

Sự thân thiện của cư dân
ĐP

42,66

53

3,33

0,33

0,66

Dịch vụ
Toàn chuyên đi

*Nguồn: Tác giả

2.3.2. Hạn chế

16


2.3.2.1. Mục tiêu phát triển du lịch gắn với phát triển bền vững đã được xây
dựng nhưng chưa được hiện thực hóa trong thực tế
2.3.2.2. Các giải pháp phát triển du lịch đã được xây dựng cụ thể trong chính
sách, song chưa giúp du lịch Cát Bà phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế hiện có
So sánh với du lịch Hạ Long thì du lịch Cát Bà có nhiều điểm tương đồng về tài
nguyên thiên nhiên, địa lý, khí hậu và sản phẩm du lịch. Nếu Hạ Long được du khách
trong và ngoài nước biết đến là một Di sản thiên nhiên thế giới với những giá trị ngoại
hạng mang tính toàn cầu về thẩm mỹ, địa chất, sinh học và văn hoá - lịch sử, vịnh Hạ
Long gắn liền với thành phố Hạ Long thì Cát Bà cũng được biết đến là Khu dự trữ sinh
quyển thế giới với những giá trị đặc biệt mang tính toàn cầu về đa dạng sinh học, mỹ
học, cấu trúc địa chất, địa mạo và di chỉ khảo cổ học. Song việc khai thác các tiềm năng,
lợi thế cho phát triển du lịch Cát Bà so với Hạ Long còn nhiều hạn chế.
So sách các chỉ tiêu về số lượng khách và doanh thu giữa du lịch Cát Bà và du
lịch Hạ Long ta nhận thấy các chỉ tiêu của du lịch Cát Bà rất hạn chế. Năm 2009,
tổng số khách du lịch đến Cát Bà đạt 1.005.000 lượt, bằng 36,34% so với số khách du
lịch đến Hạ Long; doanh thu từ hoạt động du lịch đạt 335 tỷ đồng bằng 23,94%

doanh thu du lịch Hạ Long. Năm 2013, số khách du lịch đến Cát Bà đạt 1.324.000
lượt khách du lịch bằng 27,76% tổng số khách du lịch đến Hạ Long; doanh thu đạt
587,9 tỷ đồng bằng 24,24% doanh thu du lịch Hạ Long.
5,000,000
4,000,000
Năm 2009

3,000,000

Năm 2011

2,000,000

Năm 2013
Năm 2014

1,000,000

Năm 2015

0
Du lịch Cát Bà

Du lịch Hạ
Long

Biểu đồ so sánh số lượng khách du lịch Cát Bà
và du lịch Hạ Long giai đoạn 2009 - 2015

2.3.2.3. Chính sách phát triển du lịch bền vững Khu du lịch Cát Bà chưa gắn với

quy hoạch, chiến lược phát triển du lịch tại địa bàn trong tương lai dài hạn.
2.3.2.4. Chính sách phát triển du lịch bền vững Khu du lịch Cát Bà được dự báo
được những hệ lụy về xã hội và môi trường khi đẩy nhanh tốc độ phát triển du lịch.
Việc phát triển du lịch tại Quần đảo Cát Bà khiến khoảng cách giàu nghèo trong
giai tầng dân cư ngày càng gia tăng. Những người được hưởng lợi ích từ du lịch có
17


điều kiện phát triển và trở nên giàu có, khiến khoảng cách về thu nhập của người
hưởng lợi ích từ du lịch và những người lao động không được hưởng lợi ích từ lao
động gia tăng. Mặt khác, do tác động của du lịch nên giá cả hàng hóa dịch vụ tăng
cao trong mùa du lịch, khiến những người lao động hưởng lương (công chức, viên
chức, người lao động ...) và một bộ phận nông dân, ngư dân phải chịu tác động của
việc tăng giá hàng hóa dịch vụ tiêu dùng. Do đó, dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ về mâu
thuẫn xã hội, gây mất ổn định giữa những người hưởng lợi từ du lịch và những người
lao động, người hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Đây là yếu tố đe dọa đến việc
phát triển bền vững xã hôi của du lịch Cát Bà.
2.3.3. Cơ hội
Quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới
năm 2004. Năm 2013, Quần đảo Cát Bà được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt Danh lam thắng cảnh Quần đảo Cát Bà, Quần đảo Cát Bà có phần lớn diện tích là
Vườn Quốc Gia, Khu bảo tồn biển. Những danh hiệu này là công cụ hữu hiệu để
quảng bá du lịch Cát Bà đến với du khách trong nước và quốc tế.
Phát triển du lịch Cát Bà bền vững nhận được sự quan tâm đầu tư, ủng hộ lớn
của các tổ chức quốc tế, Chính phủ, TP Hải Phòng. Nhiều dự án đầu tư đã và đang
được triển khai đầu tư trên địa bàn đảo Cát Bà.
Quần đảo Cát Bà có vị trí thuận lợi nằm trong tam giác tăng trưởng năng động
nhất khu vực miền Bắc là Hà Nội, Hải Phòng và Quảng Ninh. Quần đảo Cát Bà có vị
trí liền kề với hai trung tâm du lịch Đồ Sơn và Hạ Long, đặc biệt là nằm kề vịnh Hạ
Long - Di sản thiên nhiên thế giới, một thương hiệu du lịch mạnh đã được được đông
đảo du khách trong nước và Quốc tế biết đến. Đây là điều kiện để thuận lợi để liên

kết du lịch và thu hút khách du lịch theo “dòng chảy” khách du lịch giữa các trung
tâm du lịch.
2.3.4. Thách thức
- Du lịch Cát Bà phát triển tự phát, thiếu các quy hoạch quản lý ngành và quy
hoạch không gian đô thị, do đó, việc phát triển đô thị du lịch thiếu mỹ quan, không
tương xứng với định hướng là trung tâm du lịch sinh thái của cả nước và quốc tế. Do
đó dẫn đến khó khăn trong công tác quản lý nhà nước về du lịch và bảo vệ tài nguyên
môi trường.
- Chưa xây dựng được chiến lược phát triển du lịch qua từng giai đoạn, dài hạn,
trung hạn và ngắn hạn. Do đó chưa có giải pháp phát triển cho du lịch được hiệu quả.
- Hoạt động quảng bá du lịch không có tính kế hoạch, còn mang tính cục bộ.
Các cơ quan chức năng chưa làm tốt công tác phổ biến thông tin du lịch và quảng bá
18


tài nguyên du lịch tịch tại chỗ, trực quan. Du khách chưa được tư vấn kịp thời và
cung cấp đầy đủ về thông tin du lịch.
- Du lịch Cát Bà còn mang nặng tính thời vụ, do đó dẫn đến lãnh phí nguồn lực
đầu tư xã hội. Các khách sạn, nhà nghỉ và các cơ sở du lịch chỉ hoạt động chủ yếu và
mùa hè, và hoạt động cầm chừng vào mùa đông, do đó, dẫn đến lãng phí về cơ sở vật
chất của cơ sở kinh doanh du lịch do không có thu nhập vào mùa đông nhưng chi phí
bảo dưỡng, khấu hao, nhất là hao mòn vô hình về cơ sở vật chất vẫn tiếp diễn. Giao
thông đi lại cách trở, khó khăn.
- Cơ chế phân chia lợi ích từ du lịch giữa các doanh nghiệp, chính quyền và
cộng đồng dân cư địa phương còn bất cập, do đó không động viên, khuyến khích
cộng đồng dân cư, nhất là cộng đồng dân cư các xã, thị trấn sinh sống ở vùng đệm
Vườn Quốc gia tích cực tham gia bảo vệ môi trường và bảo vệ tài nguyên thiên
nhiên. Tình trạng săn bắt chim, thú, khai thác gỗ chưa được khắc phục triệt để. Phần
lớn cư dân sinh sống tại các xã vùng đệm của Vườn Quốc gia Cát Bà chưa được
hưởng lợi ích trực tiếp từ hoạt động du lịch.

- Du lịch Cát Bà chịu sự cạnh tranh trực tiếp của du lịch Hạ Long.
- Quần đảo Cát Bà chịu ảnh hưởng sâu sắc của biến đổi khí hậu, nước biển
dâng và bão và triều cường. Mùa du lịch Cát Bà vào mùa hè, nhưng mùa hè cũng là
mùa của Bão, nếu bão xảy ra nhiều sẽ ảnh hưởng đến việc thu hút khách du lịch đến
với Cát Bà.
- Biến đổi và suy thoái tài nguyên môi trường biển do tác động của các dự án
đầu tư ở khu vực quần đảo Cát Bà, nhất là sự tác động do việc xây dựng dự án Cảng
cửa ngõ quốc tế Hải Phòng.
2.3.3. Nguyên nhân của điểm yếu
2.3.3.1. Nguyên nhân chủ quan
- Nhận thức của xã hội đối với vai trò phát triển du lịch còn hạn chế, quản lý nhà
nước về du lịch còn thụ động, thiếu chuyên nghiệp.
- Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với ngành du lịch thiếu tính ổn định,
chưa phát huy hiệu lực, hiệu quả; quản lý liên ngành, liên vùng còn hạn chế. Không
có tổ chức quản lý du lịch ở cấp huyện, dẫn đến sự thiếu hụt về thông tin quản lý và
các biện pháp cần thiết để thực hiện quản lý nhà nước.
2.3.3.2. Nguyên nhân khách quan
Ngành Du lịch chịu tác động tiêu cực của những bất ổn chính trị, xung đột,
khủng bố, dịch bệnh, thiên tai, khủng hoảng kinh tế- tài chính của các quốc gia trong
khu vực và các thị trường truyền thống.
19


Sự cạnh tranh giữa các địa phương có sự tương đồng về nguồn tài nguyên và
loại hình du lịch đã ảnh hưởng trực tiếp đến các dòng khách truyền thống của Cát Bà.
Môi trường ô nhiễm, giá cả không được quản lý… cũng tác động tới du lịch Cát Bà.
CHƯƠNG 3
MỘT Ố ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN
CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU Ị H BỀN VỮNG TẠI KHU DU Ị H CÁT BÀ,
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

3.1. Quan điểm phát triển bền vững Khu du lịch Cát Bà
- Phát triển du lịch Cát Bà bền vững vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy
phát triển kinh tế - xã hội của huyện Cát Hải nói riêng và thành phố Hải Phòng nói
chung. Phát triển du lịch Cát Bà trở thành ngành kinh tế trung tâm của huyện Cát Hải.
- Đa dạng các loại hình và sản phẩm du lịch, thu hút đầu tư, tăng nhanh tỷ
trọng du lịch trong tổng GDP. Phát triển du lịch Cát Bà theo hướng chú trọng về chất
lượng tăng trưởng. Khai thác có hiệu quả các tiềm năng, lợi thế so sánh về tài nguyên
du lịch, tạo tính khác biệt về các sản phẩm du lịch để nâng cao tính cạnh tranh của Du
lịch Cát Bà với các trung tâm du lịch trong khu vực Bắc Bộ và cả nước.
- Ưu tiên phát triển các sản phẩm du lịch chất lượng cao, đồng thời phát triển
du lịch đại chúng để đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách; từng bước nâng cao chất
lượng, hiệu quả của du lịch Cát Bà.
- Phát triển du lịch đi đôi với bảo tồn và tôn tạo tài nguyên thiên nhiên và phát
triển văn hóa, nâng cao thu nhập, giải quyết sinh kế cho nhân dân địa phương. Phát
triển du lịch phải chú trọng bảo tồn các giá trị tài nguyên thiên nhiên mang tính toàn
cầu về sinh thái, đa dạng sinh học, cảnh quan môi trường và bảo tồn phát triển các giá
trị về văn hóa, lịch sử của cộng đồng dân cư vùng quần đảo Cát Bà.
- Quan tâm và chia sẻ lợi ích từ hoạt động du lịch cho cộng đồng dân cư, tạo
điều kiện để cộng đồng cư dân địa phương tham gia vào các hoạt động du lịch,
khuyến khích cộng đồng dân cư địa phương có trách nhiệm bảo vệ và bảo tồn tài
nguyên du lịch.
- Phát triển du lịch phải gắn liền với các yêu cầu bảo đảm an ninh biển đảo, an
ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội
3.2. Mục tiêu, định hướng phát triển du lịch bền vững tại Khu du lịch Cát Bà,
thành phố Hải Phòng trong thời gian tới
3.2.1. Mục tiêu tổng quát
20


Xây dựng đảo Cát Bà trở thành một trung tâm du lịch sinh thái rừng - núi biển - đảo của cả nước và quốc tế. Phát triển đảo Cát Bà trở thành điểm đến du lịch

xanh đẳng cấp quốc tế, nơi du khách có được những trải nghiêm tốt nhất và các giá trị
sinh thái - cảnh quan thiên nhiên mang tính đặc hữu toàn cầu.
3.2.2. Mục tiêu cụ thể
Phấn đấu đến năm 2020, du lịch Cát Bà đón 1.500.000 lượt khách, trong đó có
500.000 lượt khách quốc tế. Đến năm 2020, du lịch Cát Bà đón khoảng 2.400.000
lượt khách, trong đó có khoảng 900.000 lượt khách quốc tế.
Phấn đấu đến năm 2015, du lịch Cát Bà có 4.700 buồng nghỉ, trong đó có 420
buồng nghỉ đạt tiêu chuẩn từ 4 đến 5 sao; 1050 buồng nghỉ đạt từ 1 đến 3 sao. Đến
năm 2030, du lịch Cát Bà có 6.200 buồng nghỉ, trong đó có 750 buồng nghỉ đạt tiêu
chuẩn từ 4 đến 5 sao, 2100 buồng nghỉ đạt từ 1 đến 3 sao.
Phấn đấu đến năm 2020, du lịch Cát Bà thu hút 6.100 lao động, trong đó có
3.200 lao động trực tiếp, 2.900 lao động gián tiếp; đến năm 2030, du lịch Cát Bà thu
hút 10.400 lao động, trong đó có 5.000 lao động trực tiếp và 5.400 lao động gián tiếp.
3.3. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách phát triển
du lịch bền vững Khu du lịch Cát Bà, thành phố Hải Phòng
3.3.1. Xây dựng chính sách phát triển du lịch bền vững Khu du lịch Cát Bà
cần đặt trong mối quan hệ với Quy hoạch du lịch Cát Bà và các quy hoạch ngành
liên quan theo mục tiêu bền vững
Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của huyện Cát Hải được xây
dựng và phê duyệt vào năm 2004. Qua 10 năm thực hiện, do sự tác động của nhiều
nguyên nhân nên đến nay một số nội dung quy hoạch không còn phù hợp, đòi hỏi cần
điều chỉnh, bổ sung quy hoạch làm căn cứ để hoạch định chiến lược, giải pháp và lựa
chọn các mục tiêu ưu tiên cho phát triển kinh tế - xã hội của huyện Cát Hải cũng sự
phát triển du lịch Cát Bà.
Xây dựng và hoàn thiện quy hoạch phát triển du lịch Cát Bà bền vững là căn cứ để
xây dựng chiến lược, kế hoạch tổng thể và giải pháp phát triển du lịch Cát Bà; đồng thời là
điều kiện kiên quyết để phát triển du lịch Cát Bà bền vững trong tương lai.
3.3.2. Cần nhấn mạnh tới công tác tuyên truyền, quảng bá, các hoạt động
xúc tiến du lịch
- Tăng cường công tác quảng bá du lịch trên hệ thống các cơ quan thông tin đại

chúng trong nước và quốc tế. Đầu tư nâng cấp trang website của du lịch Cát Bà
(www.catba.com.vn) theo nhiều thứ tiếng như: tiếng Việt, tiếng Anh, Tiếng Nhật,
21


Tiếng Trung..). Đăng tải cụ thể, đầy đủ thông tin trên về du lịch Cát Bà trên trang
website du lịch Cát Bà để du khách dễ dàng truy cập và tìm hiểu thông tin như:
3.3.3. Cần tập trung hơn vào các giải pháp nhằm bảo vệ tài nguyên thiên
nhiên và môi trường tự nhiên
- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về bảo vệ tài nguyên thiện nhiên và môi
trường; lựa chọn những thông điệp ý nghĩa để tuyên truyền trực quan. Tổ chức tốt các
hoạt động truyền thông nhân các sự kiện môi trường và các cuộc thi tìm hiểu về môi
trường và tài nguyên du lịch Cát Bà. Nghiên cứu và đưa chương trình giáo dục môi
trường và tìm hiểu giá trị tài nguyên thiên nhiên Quần đảo Cát Bà vào chương trình
học tập ngoại khóa của học sinh các trường học phổ thông trên địa bàn huyện. Kinh
nghiệm về tuyên truyền bảo vệ môi trường có hiệu quả nhất là tuyên truyền cho trẻ
em để tạo lan tỏa trong gia đình và xã hội.
- Triển khai thực hiện nghiêm các quy định về Luật bảo vệ và phát triển rừng,
Luật bảo vệ môi trường, Luật bảo vệ đa dạng sinh học và các văn bản pháp luật về
bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học. Thực hiện nghiêm các cam kết,
điều quốc tế về bảo vệ môi trường Quần đảo Cát Bà và quy chế quản lý Khu dự trữ
sinh quyển Quần đảo Cát Bà.
3.3.4. Đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật
- Tiếp tục ưu tiên đầu tư nâng cấp hệ thống hạ tầng du lịch. Tranh thủ sự hỗ trợ
nguồn vốn của Trung ương và thành phố để đầu tư, nâng cấp, mở rộng các công trình
hạ tầng kỹ thuật, giao thông như: Đường xuyên đảo, bến tàu du lịch, nâng cấp các
tuyến phà Bến Gót - Cái Viềng, Gia Luận - Tuần Châu. Khuyến khích và tạo điều
kiện thuận lợi để các nhà đầu tư tham gia đầu tư kinh doanh du lịch tại Cát Bà.
- Xây dựng cơ chế khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi thu hút đầu tư trực
tiếp nước ngoài (vốn FDI) vào du lịch Cát Bà, nhất là mời gọi các tập đoàn kinh

doanh du lịch có uy tín trong khu vực và thế giới để học tập kinh nghiệm quản lý,
nghiệm vụ và kết hợp đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ.
3.3.5. Đào tạo nguồn nhân lực
3.3.6. Tăng cường liên kết du lịch và phát triển sản phẩm du lịch Cát Bà
Do du lịch là hoạt động có tính chất liên vùng và xã hội hóa cao, do đó phát
triển du lịch đòi hỏi phải đẩy mạnh các hoạt động liên kết. Đối với du lịch Cát Bà một
yêu cầu có tính bắt buộc là phải đẩy mạnh các hoạt động liên kết với các trung tâm du
lịch Hạ Long, Vân Đồn, Đồ Sơn... trong việc khai thác tài nguyên, bảo tồn và quảng
lý tài nguyên du lịch, xây dựng sản phẩm du lịch, xúc tiến quảng bá điểm đến, đào
22