Một số biện pháp giúp trẻ 4 5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong mọi thời đại, giáo dục chiếm một vị trí quan trọng trong xã hội.
Cùng với một số ngành khác, giáo dục góp phần nâng cao đời sống xã hội của
mỗi con người, có điều tuỳ theo mỗi thời đại mà giáo dục sẽ tổ chức kiểu này
hay kiểu khác. Tuỳ theo mỗi độ tuổi mà giáo dục khác nhau. Do đặc điểm của
lứa tuổi nên việc giáo dục học sinh mẫu giáo được tiến hành theo phương châm
“học mà chơi, chơi mà học”. Dạy trẻ cảm thụ văn học là một trong những nội
dung quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho trẻ. Trẻ được cảm thụ văn
học chính là hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc
thẫm mĩ, phát triển trí tưởng tượng như: Lòng yêu thiên nhiên ở quả, cây hoa lá,
lòng kính trọng yêu thương gần gũi và giúp đỡ những người thân xung quanh
trẻ như ông bà, bố mẹ, cô giáo, anh chị em.
Các tác phẩm văn học là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với trẻ thơ
nhất là lứa tuổi mẫu giáo. Nó đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc
sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng
tạo nghệ thuật. Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến cho trẻ là một việc rất
quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình được tiếp xúc với tác
phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, để từ đó trẻ bộc lộ
khả năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực
tiếp của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức - Thẩm mĩ - Ngôn ngữ - Tình cảm xã
hội. Tuy nhiên khi đưa tác phẩm đến cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải có
những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi,
có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra những phương pháp thích hợp nhằm
giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ tác phẩm văn học.
Từ lúc ra trường đến nay, tôi được phân công đứng lớp bé và nhỡ. Tôi thấy
đa số trẻ từ nhà trẻ chuyển lên đều đã được làm quen với một số tác phẩm văn
học ở khối bé. Song không vì thế mà đa số trẻ đều cảm nhận được cái hay cái
đẹp trong mỗi tác phẩm văn học. Do đó trong quá trình giảng dạy cũng như việc
truyền thụ những kiến thức kĩ năng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học tôi
thấy: Khả năng cảm thụ văn học của trường tôi nói chung và khối 4- 5 tuổi nói
1

riêng vẫn còn nhiều hạn chế, kết quả trên tiết học chỉ đạt 60- 70%. Với kết quả
trên, bản thân tôi thấy mình cần có những biện pháp cụ thể nhằm giúp trẻ phát
triển tốt khả năng cảm thụ văn học theo hướng đổi mới. Đó là lý do tôi chọn đề
tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 4- 5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học”
ở Trường Mầm non Xuân Thành.

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình
cảm, trí tuệ, thẫm mĩ hình thành yếu tố đầu tiên của nhân cách, hình thành và
phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất mang
tính nền tảng, những kĩ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và
phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn của trẻ. Chính vì thế nhiệm vụ giáo
dục mầm non là khâu đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo viên mầm
non là người đầu tiên đặt nền móng cho việc đào tạo nhân cách con người mới,
đào tạo nên một thế hệ mới phát triển toàn diện về nhân cách. Lứa tuổi Mẫu
giáo là lứa tuổi bắt đầu cho quá trình phát triển ngôn ngữ. Chính vì vậy mà hoạt
động “làm quen tác phẩm văn học” giúp trẻ hình thành và phát triển ngôn ngữ,
tìm hiểu và khám phá thế giới tự nhiên và xã hội.
Hoạt động “làm quen tác phẩm văn học” sẽ góp phần phát triển ngôn
ngữ, vốn từ, tình cảm đạo đức. Qua hoạt động “làm quen tác phẩm văn học”
tích lũy vốn sống giúp trẻ lĩnh hội nội dung của các hoạt động vui chơi, lao
động một cách tích cực, phong phú đa dạng từ cuộc sống thực tế hằng ngày.
Hoạt động “làm quen tác phẩm văn học” giúp trẻ hiểu biết về sự đa dạng
trong cuộc sống. Qua hoạt động này trẻ được gặp rất nhiều nhân vật trong các
câu chuyện, bài thơ bao gồm vạn vật thế giới xung quanh như hòn đá, viên sỏi,
biển ,núi… đều biết nói, đều có tình cảm như con người. Trong tác phẩm văn
học nếu là hình ảnh nhân vật có tính tốt thì đó là cơ hội để trẻ thảo luận và rút ra

bài học cho bản thân.
Ở tuổi mẫu giáo trẻ thích khám phá tìm tòi những điều mới lạ trong cuộc
sống hằng ngày, quanh trẻ là hàng vạn câu hỏi xuất hiện, từ đó trẻ bộc lộ những
2


suy nghĩ, cảm nhận của mình với mọi người xung quanh bằng ngôn ngữ một
cách mạch lạc, chọn câu đủ nghĩa, hình thành một số kĩ năng giao tiếp ứng xử.
Giúp trẻ phát triển trí nhớ, cũng cố được kiến thức của trẻ. Không những
thế văn học còn là nguồn sữa mẹ nuôi dưỡng, phát triển tâm hồn trẻ thơ. Truyền
cho các cháu những vẻ đẹp truyền thống của cha ông lòng nhân ái thuỷ chúng
tính công bằng, đức cần cù chăm chỉ, yêu nước thương nòi, tự tin lạc quan yêu
đời.
II. THỰC TRẠNG NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
* Trong quá trình thực hiện đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng
cao khả năng cảm thụ văn học” ở Trường Mầm non Xuân Thành, tôi gặp
những thuận lợi và khó khăn sau:
1. Thuận lợi
- Bản thân uôn nhận được sự quan tâm giúp đỡ tạo mọi điều kiện của Ban
giám hiệu và các giáo viên trong trường cho cô và trẻ hoàn thành tốt chương
trình học của mình.
- Lớp cũng được trang bị tương đối đầy đủ về cơ sở vật chất như ti vi, đầu
đĩa, đàn…
- Bản thân giáo viên nắm vững các phương pháp hoạt động.
- Phụ huynh luôn quan tâm, ủng hộ tạo mọi điều kiện như hỗ trợ về đồ
dùng, đồ chơi, học liệu.
- Trẻ ở lớp ngoan, có nề nếp trong mọi hoạt động và trẻ hứng thú với các
hoạt động đặc biệt là những tiết văn học trẻ rất hứng thú.
2. Khó khăn
- Bên cạnh những thuận lợi bản thân tôi còn gặp phải những khó khăn sau:

- Trẻ trong lớp tổng số là 30 trẻ trong đó trẻ trai khá đông, các cháu trai rất
hiếu động nên cũng ảnh hưởng đến quá trình cảm thụ tích cực của trẻ
- Một số trẻ phát âm còn chưa chuẩn vẫn còn nói ngọng, nói lắp.
- Một số cháu trong lớp vẫn nhút nhát như cháu Hà, Việt… Nên cũng ảnh
hưởng tới khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của các cháu.
- Bản thân giáo viên cũng chưa được đi dự giờ thường xuyên để học hỏi
thêm nhiều kinh nghiệm.
3


- Vẫn còn một phần nhỏ các bậc phụ huynh chưa quan tâm tới việc giáo
dục con cái vẫn còn ỷ lại cho giáo viên và nhà trường.
3. Thực trạng việc dạy làm quen văn học của giáo viên ở trường.
Qua các năm thực hiện chuyên đề cho trẻ làm “quen tác phẩm văn họclàm quen chữ viết” giáo viên đã thực sự có nhiều đầu tư vào việc nâng cao các
phương pháp, hình thức cho trẻ “làm quen tác phẩm văn học” đã chú trọng
nhiều đến việc đọc, kể diễn cảm và dạy trẻ kể lại chuyện. Song việc lựa chọn và
nghiên cứu kĩ tác phẩm cũng là một khâu quan trọng trong việc dạy trẻ làm
quen văn học. Ở cấp học mầm non, mỗi chủ đề giáo viên dạy phải lựa chọn các
bài học (câu chuyện hoặc bài thơ) phù hợp với chủ đề đó để dạy cho các cháu.
Chính vì vậy việc lựa chọn các tác phẩm như thế nào để tiết dạy mang lại hiệu
quả cao cũng là một vấn đề mà chưa được các giáo viên chú trọng.
Áp dụng công nghệ thông tin trong việc dạy trẻ Làm quen tác phẩm văn
học (dạy học bằng máy chiếu) cũng là một việc mà giáo viên ít quan tâm đến.
Chỉ trừ những buổi dự giờ thao giảng còn phần đa các giáo viên gần như không
sử dụng máy chiếu trong giảng dạy bao giờ. Đây là một phương tiện giúp giáo
viên có thể chuẩn bị tương đối đầy đủ về đồ dùng dạy học. Các loại tranh ảnh,
đoạn phim, video phục vụ bài học đều có thể trình chiếu để mọi trẻ được quan
sát trực tiếp, sinh động giúp trẻ hứng thú học tập.
Sử dụng nghệ thuật múa rối trong dạy học còn ít được áp dụng. Trong
việc dạy trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học thì đây là biện pháp tốt giúp trẻ

hứng thú trong học tập, trẻ dễ nhớ lời thoại của các câu chuyện, dễ thuộc câu
chuyện, từ đó mới cảm nhận sâu hơn về nội dung câu chuyện muốn đề cập.
Với phương pháp dạy như hiện nay việc, trong tiết học Làm quen tác
phẩm văn học, dạy trẻ đóng kịch cũng còn có nhiều hạn chế. Chưa có sáng tạo
trong việc chuyển thể từ chuyện kể sang kịch bản sân khấu, không tạo ra được
tính kịch - sự kiện - sự biến, lời thoại còn dài dòng khó hiểu, giáo viên còn nặng
nề trong việc dẫn chuyện làm cho kịch bản trở nên rời rạc - kém hấp dẫn. Bên
cạnh đó vẫn còn một số giáo viên khả năng còn cảm nhận các tác phẩm văn thơ
chuyện còn hạn chế giọng đọc và cách phối hợp ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, minh
họa chưa bộc lộ cảm xúc hấp dẫn cuốn hút trẻ, phương pháp lồng ghép tích hợp
4


chưa linh hoạt sáng tạo kết quả trên trẻ chưa cao, trẻ chưa thực sự say mê, hào
hứng, sử dụng đồ dùng dạy học chưa có khoa học, dẫn đến giờ học trẻ ít tập
trung chú ý hiệu quả trên tiết học chưa cao. Hầu hết các vở kịch còn thiếu các
yếu tố phụ trợ như: Âm thanh, cảnh trí, trang phục… làm cho hoạt động đóng
kịch không thu hút được sự chú ý của trẻ. Giáo viên chưa chủ động linh hoạt
trong việc tổ chức các hoạt động đóng kịch cho trẻ - nếu có thì chủ yếu là trong
tiết học. Còn trong các giờ chơi, các buổi sinh hoạt thì hầu như chưa có. Đối với
ngành giáo dục yêu cầu trẻ “học mà chơi, chơi mà học” thông qua các tác phẩm
văn học một cách nhẹ nhàng, gần gũi hơn.
4. Thực trạng việc học Làm quen văn học của trẻ.
Năm học này tôi được phân công dạy lớp Mẫu giáo nhỡ, sĩ số lớp 30 cháu.
Qua các tiết Làm quen tác phẩm văn học từ những buổi đầu năm, tôi nhận thấy
còn nhiều trẻ không hứng thú với môn học. còn nhiều cháu chưa hiểu về nội
dung của câu truyện, đọc thơ chưa diễn cảm, diễn tả lại ngôn ngữ của nhân vật
vẫn chưa lưu loát và chưa đúng với giọng của nhân vật. Cũng có khi cháu hiểu
nội dung, ghi nhớ được tác phẩm những khả năng đọc hay kể diễn cảm còn
chưa tốt. Vì thế các tiết học Làm quen tác phẩm văn học thường chưa mang lại

hiệu quả cao. Trẻ mới nhớ được một vài tác phẩm thơ, có những tác phẩm đã
được học nhưng đến khi nghe cô kể (hay đọc) lại thì nhiều trẻ vẫn không nhớ gì
về nội dung cũng như về các nhân vật trong truyện.
5. Kết quả của trực trạng.
Để năm bắt thực trạng một cách khách quan và khoa học và chính xác,
tôi tiến hành khảo sát về hiệu quả của tiết Làm quen tác phẩm văn học do lớp tôi
phụ trách.
* Thời gian khảo sát: Tuần 3 của tháng 9 năm 2013.
* Đối tượng khảo sát: 30 trẻ của lớp 4 tuổi – Trường Mầm non Xuân Thành.
* Nội dung khảo sát: Thông qua tiết học Làm quen tác phẩm văn học tôi khảo
sát khả năng cảm thụ văn học của các cháu theo các tiêu chí: Hứng thú học tập,

5


hiểu nội dung, đọc diễn cảm. Đối với thơ thì thêm tiêu chí là thuộc tác phẩm.
Kết quả cụ thể như sau:

Môn

Trẻ cảm thụ tốt văn học
Hứng thú: 20 trẻ = 66,7%

Thơ

Truyện

Trẻ chưa có khả năng
cảm thụ tốt văn học
Chưa hứng thú: 10 trẻ = 33,3%

Hiểu nội dung: 17 trẻ = 56,7% Chưa hiểu nội dung: 13 trẻ = 43,3%
Thuộc t/phẩm: 17 trẻ = 56,7%

Chưa thuộc t/phẩm: 13 trẻ = 43,3%

Đọc diễn cảm: 12 trẻ = 40%
Hứng thú: 20 trẻ = 66,7%

Chưa đọc diễn cảm: 18 trẻ = 60%
Chưa hứng thú: 10 trẻ = 33,3%

Hiểu nội dung: 20 trẻ = 66,7% Chưa hiểu nội dung: 10 trẻ = 33,3%
Kể diễn cảm : 10 trẻ = 33,3 %

Chưa kể diễn cảm: 20 trẻ = 66,7%

* Với những kết quả trên tôi đã tìm hiểu một số lý do khiến khả năng cảm thụ
văn học của trẻ còn nhiều hạn chế
- Một phần do các em chưa hứng thú với môn học “Làm quen văn học”
- Một phần do một số trẻ phát âm chưa chuẩn cũng không thể đọc diễn cảm
được.
- Một phần là cháu rất nhút nhát, một số cháu chưa hòa đồng được với các bạn
trong lớp.
III. NHỮNG BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ CẢM THỤ VĂN HỌC
Biện pháp 1: Lựa chọn và nghiên cứu kĩ tác phẩm.
Khác với các cấp học khác, ở cấp học mầm non giáo viên phải tự lựa chọn
tác phẩm để dạy cho trẻ. Vì thế giáo viên phải biết lựa chọn các tác phẩm có
nhiều giá trị nghệ thuật cho trẻ cảm nhận. Tôi thấy trên thực tế hiện nay giáo
viên mầm non đang được khuyến khích sáng tác ra các câu chuyện bài thơ để

dạy trẻ, điều này cũng tốt tôi không hề phản đối tuy nhiên không phải ai cũng có
thể sáng tác tốt. Chính vì vây phải lựa chọn thật kĩ trước khi dạy trẻ. Nếu là một
tác phẩm để trẻ cảm nhận ta nên chọn các tác phẩm đã được chuyên môn đánh
giá cao. Ta có nhiều cách lựa chọn. Chẳng hạn với tác phẩm có nhiều giá trị cảm
thụ về ngôn từ ta hướng trẻ về những từ hay ý đẹp trong tác phẩm, có những tác
phẩm ta cho trẻ cảm nhận nhiều hơn về mặt nhịp điệu, âm vần, hay có những
6


tác phẩm ta cho trẻ thấy được nội dung rất hay. Khi đã chọn được tác phẩm hay
lúc đó ta mới có các hình thức giúp trẻ cảm nhận cho phù hợp
Người giáo viên phải nghiên cứu kĩ tác phẩm, xác định rõ mục đích – yêu
cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội dung giáo dục phù
hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải chú
ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật trong
truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến của câu truyện thì
mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp
điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả năng
cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao.
Biện pháp 2: Sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học.
a. Sử dụng “công nghệ thông tin” trong dạy học Làm quen với tác phẩm
văn học.
- Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay
truyện. Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ
dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây giáo
viên thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ
làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại
“công nghệ thông tin” nên việc ứng dụng “công nghệ thông tin” vào bài giảng
mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này luôn gây sự chú ý, tò mò cho trẻ. Vì vậy
giáo viên nên đưa “công nghệ thông tin” vào giảng dạy để mang lại kết quả cao.

* Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù
hợp cũng đã gây sự chú ý của trẻ.
* Bản thân tôi có khả năng sử dụng máy tính thành thạo hơn tôi có thể
chuyển các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn phim hoạt hình,
hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như thế rất thu hút
và gây hứngthú hơn cho trẻ.
- Với câu chuyện “ Dê đen, dê trắng” tôi đã xây dựng một đoạn phim hoạt
hình về nội dung câu chuyện, ngoài ra tôi còn làm đoạn phim về các con vật kết
hợp với nhạc đệm rất hứng thú làm cho trẻ dễ nhớ nội dung truyện và thấy được
nét đặc trưng của các nhân vật.
7


b. Sử dụng nghệ thuật múa rối.
- Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều
kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối, một môn nghệ thuật truyền thống
của dân tộc.
- Với câu truyện trong trương trình đã xây dựng từ đầu năm tôi sử dụng
những con rối được làm từ vải ví dụ như em bé, con thỏ, cá sấu, con gấu… kết
hợp với những phụ cảnh như đầm lầy nhỏ, có hoa, cỏ, cây….. nhân vật trong
truyện được cách điệu hoá, thỏ mặc quần áo, đi bằng 2 chân… Khi tôi dạy, tôi
dùng cánh tay lồng vào con rối, điều khiển con rối bằng ba ngón tay: ngón cái,
trỏ, giữa sao cho những cử chỉ phù hợp với lời thoại trong truyện… Nhờ việc sử
dụng nghệ thuật rối trong tiết học mà số trẻ có khả năng cảm thụ tác phẩm văn
học đạt cao, đa số trẻ nhớ được nội dung câu truyện, lời thoại của các nhân vật
trong truyện và qua đó trẻ biết nhận xét đánh giá tính cách của nhân vật trong
truyện như ai là người xấu? Ai là người tốt đâu là cái thiện, đâu là cái ác …

8

Biện pháp 3: Cho trẻ thực hiện “Trò chơi đóng kịch”.
- Là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể.
Qua hoạt động đóng kịch trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại
tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng
thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi đóng
kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên
tục của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển tư duy, cảm thụ
tác phẩm một cách sâu sắc ở trẻ. Để đạt được điều đó thì trước khi cho trẻ đóng
kịch giáo viên phải cho trẻ ôn lại nội dung câu truyện và đàm thoại với trẻ về
nội dung. Giúp trẻ hiểu sâu hơn về nội dung truyện và lời thoại của các nhân vật
trong truyện. Để từ đó trẻ biết thể hiện những sắc thái khác nhau về ngữ điệu,
tính cách tâm trạng của các nhân vật trong truyện. Nhằm giúp trẻ phân biệt được
giọng điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách nhân
vật. Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng
kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai
theo tổ hoặc nhóm.
Ví dụ: Trong truyện “Chú dê đen” cho tổ 1 làm dê trắng, tổ 2 làm dê đen,
tổ 3 làm cho sói để trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của nhân vật cho quen và
thành thạo. Sau đó phân vai cho từng trẻ theo vai của các nhân vật trong truyện
và cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ đóng. Lúc này
cô giáo là người dẫn truyện và trẻ tự diễn theo nội dung câu truyện.

9


Khi trẻ diễn xong lên cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của mình, của bạn, từ
đó trẻ xác định được thái độ của trẻ đối với nhân vật trong truyện là yêu hay
ghét.
Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách

sâu sắc và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hoá trang cho trẻ rất
quan trọng. Bên cạnh việc làm mô hình sân khấu thì việc hoá trang cho trẻ đóng
kịch cũng rất cần thiết. Ngoài ra cũng phải chuẩn bị cho trẻ quần áo phù hợp với
từng nhân vật mà trẻ tham gia đóng kịch. Việc hoá trang và bố trí sân khấu phù
hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin khi nhập vai tạo cho trẻ hứng thú hơn với
từng vở diễn.

Biện pháp 4: Cho trẻ làm quen văn học ở mọi lúc mọi nơi.
Tư duy của trẻ mẫu giáo còn hạn chế,vốn kinh nghiệm chưa cao.Vì vậy
việc cho trẻ Làm quen tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi giúp trẻ hình thành
và phát triển ngôn ngữ, cung cấp cho trẻ thêm vốn từ, giúp trẻ tiếp xúc với thế
giới xung quanh thật dễ, và nhanh chóng.
Giáo viên cần tranh thủ thời gian rãnh hoặc vào giờ đón trẻ, vào giờ tổ
chức hoạt động ngoài trời cho trẻ tự do trả lời các câu hỏi của cô và nói ra
những điều mà trẻ thắt mắc cho cô giải thích, chúng ta cũng nhắc nhỡ trẻ như
nhắc nhở trẻ để đồ dùng đúng nơi qui định, biết tự rửa mặt đi tiêu đi tiểu, biết
chào người lớn khi đi học, biết thưa cô khi vào lớp. Mỗi buổi sáng tôi đến lớp
10


trong giờ đón trẻ tôi thường trò chuyện với trẻ theo từng chủ điểm trong chương
trình dạy của mình.
Ví dụ: Chủ điểm thế giới động vật hay trò chuyện với trẻ bằng cách đặt
các câu hỏi như: Gia đình con có nuôi những con vật gì? ở nhà các con làm gì
để giúp mẹ chăm sóc các con vật nuôi? Từ đó giáo dục trẻ biết yêu thương,
chăm sóc, bảo vệ những động vật nuôi trong gia đình của mình.
Trong khi trò chuyện với cô trẻ sẽ làm quen được với nhiều ngôn ngữ
mới lạ, nhiều câu, nhiều cụm từ mà trẻ chưa sử dụng, qua đó sẽ cung cấp thêm
vốn từ cho trẻ, giúp trẻ hiểu được ý nghĩa của câu, phát triển ngôn ngữ mạch lạc
cho trẻ.

Biện pháp 5: Giúp trẻ cảm thụ văn học thông qua giờ hoạt động góc.
Trong hoạt động chung trẻ có thể chưa cảm nhận hết được các giá trị về
mặt ngôn ngữ, tình cảm của các tác phẩm thì đến giờ họt động góc cô giáo cho
trẻ tham gia vào góc chơi “ Bé yêu văn học”. Tại góc chơi này cô cho trẻ được
xem, đọc hay lắng nghe các câu chuyện bài thơ trẻ vừa được học để trẻ có thể
ghi nhớ sâu hơn, để trẻ một lần nữa lại tiếp tục được cảm nhận những cái hay
cái đẹp trong tác phẩm.
Biện pháp 6: Giúp trẻ cảm thụ văn học thông qua giờ hoạt động thư viện.
Ngoài những giờ học, hoạt động trên lớp, trẻ được luân phiên đến thư viện
chơi, tập… bởi nơi đây vó nhiều loại sách, đồ dùng, đồ chơi phong phú, đa
dạng. Thư viện đồ chơi có nhiều góc chơi giúp trẻ học bằng chơi, chơi mà học
rất có kết quả. Trong những năm qua, nhà trường đầu tư ở góc sách trong thư
viện đồ chơi nhiều loại sách từ nhà trẻ đến lớp mẫu giáo theo chủ đề, chủ điểm
phục vụ nội dung chương trình giáo dục của ngành mầm non.
Đây là môi trường phong phú giúp trẻ làm quen với việc “đọc sách” từ
tuổi mầm non. Bước đầu hình thành cho trẻ có một số kĩ năng “đọc viết” chuẩn
bị điều kiện để trẻ vào học phổ thông.
Những bộ tranh nhà trẻ, truyện tranh chữ to, thơ chữ to, tạp chí, hoạ báo
đều có hình ảnh minh hoạ. Về truyện thì có truyện cổ tích kể theo tranh, truyện
dân gian Việt Nam, truyện kể sáng tạo. Những bài thơ, ca dao, đồng dao cùng
các nguồn tài liệu được chọn lựa phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ và các
11


nội dung sách có liên quan đặc thù văn hoá địa phương. Sách là một phần trong
đồ dùng đồ chơi cho trẻ: sách giúp trẻ làm quen môi trường xung quanh, làm
quen với tạo hình, với toán, với chữ viết…
Trẻ có thể tự làm sách truyện từ tranh ảnh do trẻ tự vẽ hoặc sưu tầm. Trẻ
kể chuyện theo tranh về các loại thực phẩm, món ăn cách chế biến. Bộ tranh lô
tô giúp trẻ kể chuyện những vật nuôi trong gia đình, con vật sống trong rừng…

trên cùng một bức tranh, nhiều trẻ kể theo nhiều cách khác nhau. vừa chơi vừa
đọc thơ, ca dao, đồng dao…
Đồ chơi vốn có nhiều chủng loại trong đó đồ chơi bằng điện tử mang tính
giáo dục hiện đại. Loại đồ chơi này vừa hình ảnh vừa có âm thanh, trẻ phân biệt
tiếng kêu của nhân vật, phân biệt các phương tiện giao thông. Trẻ chơi chuyển
động các hình ảnh trên màn hình thật say sưa hấp dẫn. Trẻ hiểu tiếng tượng
thanh như “suối chảy róc rách”, “chim hót líu lo” tiếng tượng hình “mây trôi
lững lờ”, em bé được “nâng niu”. Ở phòng thư viện đồ chơi còn trang bị phương
tiện nghe, nhìn đầy đủ với băng tiếng, băng hình như Tích Chu, Cô bé quàng
khăn đỏ… trẻ nghe mãi, thích xem phim, hiểu rõ nội dung câu chuyện, kể lại
cho ông bà cha mẹ và bạn bè nghe.
Tại phòng thư viện giáo viên có thể tranh thủ hướng dẫn giúp trẻ phát âm
chuẩn, trẻ thuộc nhiều thơ, biết nhiều truyện, nắm vốn từ phong phú phân biệt
từ láy như “lung linh, lấp lánh…” hiểu từ chính xác hơn như “run cầm cập, kêu
ầm ĩ”… bước đầu cảm nhận từ văn học “đẹp như trăng rằm, đẹp như tơ
nhuộm”… giúp trẻ nói trôi chảy khi diễn đạt ý muốn và cảm xúc tình cảm của
mình; và có thể sử dùng các từ này vào đời sống của trẻ.

IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
* Qua thời gian từ tháng 9 đến hết tháng 3 năm học 2013 - 2014 trực tiếp
giảng dạy tại lớp mẫu giáo nhỡ, tôi đã thực hiện một số biện pháp giúp trẻ nâng
cao khả năng cảm thụ văn học và tôi đã đạt được những kết quả như sau:
1. Chất lượng khảo sát trên 30 trẻ trong lớp.
- Thời gian khảo sát: Tuần 4 tháng 3 năm 2014.
- Đối tượng khảo sát: 30 trẻ lớp 4 tuổi.
12


- Kết quả đạt được như sau:

Môn

Thơ

Truyện

Trẻ cảm thụ tốt văn học

Trẻ chưa có khả năng

Hứng thú: 18 trẻ = 90%

cảm thụ tốt văn học
Chưa hứng thú: 2 trẻ =10%

Hiểu nội dung: 18 trẻ = 90%

Chưa hiểu nội dung: 2 trẻ = 10%

Thuộc tác phẩm: 19 trẻ = 95%

Chưa thuộc tác phẩm: 1 trẻ = 5%

Đọc diễn cảm: 17 trẻ = 85%
Hứng thú: 20 trẻ = 100%

Chưa đọc diễn cảm: 3 trẻ = 15%
Chưa hứng thú: 0 trẻ = 0%

Hiểu nội dung: 18 trẻ = 90%

Chưa hiểu nội dung: 2 trẻ = 10%

Kể diễn cảm : 16 trẻ = 80%

Chưa kể diễn cảm: 4 trẻ = 20%

2. Đánh giá chung:
- Sau khi áp dụng một số biện pháp cho trẻ cảm thụ văn học trong năm học
đã cho thấy:
+ Trẻ thông minh sáng tạo hơn khi học các tiết văn học.
+ Trẻ thích được đóng kịch.
+ Trẻ thích đọc thơ kể truyện.
+ Trẻ ghi nhớ thuộc thơ truyện lâu hơn.
+ Trẻ có khả năng tự sáng tạo và thể hiện tính cách nhập vai một cách linh hoạt.
+ Biết kể truyện sáng tạo, kể theo trí tưởng tượng một cách phong phú và đa
dạng.

V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Với những biện pháp và kết quả nêu trên bản thân tôi tự rút ra những bài
học kinh nghiệm sau:
- Ngay từ đầu năm học người giáo viên phải nắm được đặc điểm tâm sinh lý
của trẻ để có những phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ ngay từ đầu cho hợp lý
- Luyện tập giọng đọc, giọng kể sao cho diễn cảm, thể hiện được nét mặt, cử
chỉ, điệu bộ của các nhân vật trong truyện.
- Ứng dụng “công nghệ thông tin” vào giảng dạy.
- Sử dụng tốt mô hình rối, rối dẹt, rối tay…..
13

- Tham khảo thêm một số kịch bản đã được biên soạn sẵn và tập cho trẻ đóng
kịch.
- Tích cực làm đồ dùng, đồ chơi theo chủ đề, đồ dùng minh hoạ cần phong
phú, đa dạng hấp dẫn. Giáo viên phải sử dụng khoa học gọn gàng đúng lúc.
- Tham mưu tốt với phụ huynh hỗ trợ thêm một số tranh truyện sách báo, tạp
chí.
- Thường xuyên học hỏi đồng nghiệp tham khảo thêm một số tài liệu liên quan
đến việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Để từ đó tổ chức tốt hoạt động
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.

C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. Kết luận
Nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ là một vấn đề hết sức quan
trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ sau này. Hình thức
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học phong phú, đa dạng sẽ giúp trẻ toàn diện
về mọi mặt: Nhận thức, thẩm mỹ, ngôn ngữ, tình cảm xã hội
Qua những bài thơ, câu truyện trẻ biết yêu cái đẹp của tự nhiên con
người, biết phân biệt cái thiện, cái ác, cái tốt, cái xấu đem lại cho trẻ những hiểu
biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh, đồng thời biết nhập vai với những nhân
vật trong câu truyện, bài thơ
Qua các bài thơ, câu truyện trẻ được học, được đọc sẽ giúp trẻ tăng thêm
cho mình vốn từ ngữ để sử dụng trong cuộc sống hàng ngày
Ngoài ra văn học còn giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ
thuật và là một trong những hoạt động cần thiết trong việc hình thành nhân cách
cho trẻ, mỗi giáo viên không chỉ giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học ở
các tiết học mà bên cạnh đó phải rèn luyện bản thân để có trình độ chuyên môn
vững, mang tri thức thắp sáng thế hệ mầm non, phấn đấu “Tất cả vì trẻ thơ thân
yêu”.
2. Những ý kiến đề xuất
Để làm tốt hơn nữa trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ bản thân tôi

cũng đưa ra một số những ý kiến như sau:
14


- Rất mong nhận được sự quan tâm hơn nữa từ phía các lãnh đạo của phòng
giáo dục (bộ phận phụ trách mầm non) tạo điều kiện cho chúng tôi được tham
dự nhiều hơn các chuyên đề từ phía các trường bạn để học hỏi thêm vốn kinh
nghiệm, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ
- Rất mong nhận được sự quan tâm hơn nữa từ phía Ban giám hiệu Nhà trường
để chúng tôi được đi học tập kinh nghiệm.
- Bản thân tôi cũng rất mong muốn được đi tham dự những lớp tập huấn để
hiểu sâu hơn, học hỏi thêm được những kinh nghiệm trong công tác chăm sóc
giáo dục trẻ.
Trên đây là một số biện pháp giúp trẻ 4 – 5 tuổi nâng cao khả năng cảm
thụ văn học trong trường mầm non Xuân Thành. Tôi đã áp dụng thành công trên
trẻ, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ phía các đồng nghiệp, Ban giám
hiệu Nhà trường, Hội đồng khoa học ngành để đề tài có giá trị và thực tiễn.
Tôi xin trân thành cảm ơn !
Thọ xuân, ngày 25 tháng 3 năm 2014
Người thực hiện

15


Biện pháp 1: Khảo sát khả năng cảm thụ văn học của trẻ trên tiết học
- Ngay từ đầu năm học. Tôi quan tâm tìm hiểu đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ
cũng như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt động làm quen với tác
phẩm văn học do tôi và giáo viên đứng cùng lớp tổ chức. Qua quá trình giảng
dạy tôi khảo sát khả năng cảm thụ văn học của trẻ thông qua việc kể cho trẻ
nghe một câu truyện, hoặc đọc cho trẻ nghe một bài thơ ngắn. Sau đó cho từng

trẻ nói lại nội dung câu chuyện, bài thơ. Kết quả đạt như sau:
+ 60% trẻ nhớ và nói được nội dung câu truyện , bài thơ.
+ 40% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện, bài thơ.
- Hay tôi hỏi trẻ những câu hỏi thật gần với trẻ như: Con thích nhân vật nào
nhất? Vì sao?. Hay: Con thích câu thơ nào nhất? Vì sao?
- Qua câu trả lời của trẻ mà tôi có thể nắm bắt được sự cảm nhận văn học của trẻ
với các tác phẩm văn học như thế nào?
- Từ đó tôi cần chú ý nhiều hơn đến những trẻ mà khả năng cảm thụ văn học
còn chậm như: cháu Khánh, cháu Thùy Trang, cháu Bảo Duy. Qua đó tôi
thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi nếu
trong giờ hoạt động chung trẻ chưa cảm nhận hết các giá trị về mặt ngôn ngữ,
tình cảm của tác phẩm thì đến giờ hoạt động góc cô giáo cho trẻ tham gia vào
góc chơi xem tranh truyện tại góc chơi đó cô giáo cho trẻ xem tranh truyện,
nghe, đọc bài thơ để trẻ khắc sâu hơn về tác phẩm từ đó cô khảo sát chính xác
hơn nữa về khẳ năng cảm thụ văn học của trẻ.
16


Biện pháp 2: Nghiên cứu kỹ tác phẩm.
- Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ
mục đích – yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội
dung giáo dục phù hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó
giáo viên phải chú ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của
từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến
của câu truyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp
nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu
truyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao.
- Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học (dù là một câu chuyện
hay một bài thơ) thì người giáo viên phải luôn dành thời gian để đọc tác phẩm
nhiều lần. Vì vậy khi tôi dạy về văn học, tôi tin rằng mình cũng đã phần nào góp

phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ.

17