TỰ HỌC VI TÍNH (Dành cho thầy cô lớn tuổi)

Pháưn I
NHÁÛP MÄN TIN HC
I. Khại niãûm Tin hc:
Tin hc l khoa hc nghiãn cỉïu cáúu trục v cạc tênh cháút
chung ca thäng tin v nhỉỵng váún âãư thu tháûp, xỉí l, tçm kiãúm,
biãún âäøi, lỉu trỉỵ, truưn, phäø biãún v sỉí dủng thäng tin trong
cạc lénh vỉûc hoảt âäüng ca con ngỉåìi.
Váûy thäng tin l gç? Thäng tin (Infomation) l ngưn gäúc ca
nháûn thỉïc v hiãøu biãút. Nhçn chung, nhỉỵng gç giụp ta nháûn biãút
âỉåüc sỉû váût v hiãûn tỉåüng trong thỉûc tiãùn thç âọ chênh l cạc
thäng tin. Thäng tin thỉåìng âỉåüc thãø hiãûn dỉåïi nhiãưu dảng thỉïc
khạc nhau nhỉ: sọng ạnh sạng, sọng ám, sọng âiãûn tỉì, cạc kê hiãûu
viãút trãn giáúy hồûc khàõc trãn gäù, trãn âạ, trãn cạc táúm kim loải
v.v...Thäng tin cọ thãø âỉåüc phạt sinh, âỉåüc lỉu trỉỵ, âỉåüc truưn,
âỉåüc tçm kiãúm, âỉåüc xỉí l, âỉåüc sao chẹp v nhán bn. Thäng tin
cng cọ thãø bë biãún dảng, sai lãûch hồûc bë phạ hu. Thäng tin
thỉåìng âỉåüc biãøu diãùn bàòng cạc dỉỵ liãûu (data).
Mäüt trong nhỉỵng âàûc th quan trng ca Tin hc l tênh âënh
hỉåïng tåïi ỉïng dủng. Cạc váún âãư nghiãn cỉïu ca Tin hc âãưu
âỉåüc phạt sinh tỉì thỉûc tiãùn v mi thnh qu ca Tin hc âãưu
âỉåüc nhanh chọng v trỉûc tiãúp triãøn khai vo thỉûc tiãùn.
Mäüt säú ỉïng dủng chênh ca Tin hc âỉåüc phán loải theo låïp
cạc bi toạn m ta cáưn gii quút nhỉ sau: Gii cạc bi toạn khoa
hc k thût, Gii cạc bi toạn qun l, Tỉû âäüng họa v âiãưu
khiãøn, Soản tho in áún v lỉu trỉỵ vàn bn, Trê tû nhán tảo.
Cäng củ phäø biãún, vỉìa l âäúi tỉåüng nghiãn cỉïu ca Tin
hc, vỉìa l phỉång tiãûn dng âãø nghiãn cỉïu v ỉïng dủng cạc
thnh tỉûu ca Tin hc trong cüc säúng l Mạy tênh âiãûn tỉí.
II. Mạy tênh âiãûn tỉí:
Mạy tênh âiãûn tỉí (MTÂT) l thiãút bë k thût cọ kh nàng tỉû
âäüng hoạ cạc quạ trçnh thu tháûp, lỉu trỉỵ, xỉí l, tçm kiãúm v

truưn tin. Củ thãø nọ l thiãút bë âiãûn tỉí hoảt âäüng theo ngun
tàõc “tỉû âäüng âiãưu khiãøn bàòng chỉång trçnh”. Âàûc âiãøm ch
úu ca MTÂT l kh nàng tỉû âäüng hoạ cạc quạ trçnh nọi trãn våïi
täúc âäü cao, cọ täúc âäü tênh toạn cỉûc låïn cọ thãø lãn âãún hng tè
phẹp tênh trãn mäüt giáy.
MTÂT âáưu tiãn l ENIAC khạnh thnh 15/1/1946 tải M. Sỉû phạt
triãøn ca mạy tênh chia thnh 4 thãú hãû:
+Thãú hãû thỉï nháút(1950-1959): Cạc mạy tênh sỉí dủng cạc
ân âiãûn tỉí â âỉåüc thu nh lải, tiãu thủ êt nàng lỉåüng, hoảt
âäüng tin cáûy.
+Thãú hãû thỉï 2(1959-1963): Mạy tênh thãú hãû ny dng bọng
bạn dáùn, bäü xỉí l trung tám våïi cạc mảch nhanh v tin cáûy bàòng
bạn dáùn, bäü nhåï dung lỉåüng låïn bàòng li Pherit .
+Thãú hãû thỉï ba(1964-1974): Mạy tênh dng mảch têch håüp
(IC), nhåì âọ kêch thỉåïc váût l v giạ thnh gim. Bäü nhåï bạn dáùn
bàõt âáưu xút hiãûn nhiãưu âãø thiãút kãú bäü nhåï chênh.
1
+Thãú hãû thỉï tỉ(1974- cho tåïi nay): Mạy tênh sỉí dủng mảch
têch håüp cåỵ cỉûc låïn (chỉïa trãn mäüt ngn bọng bạn dáùn). Mảch
têch håüp cåỵ cỉûc låïn m láûp trçnh âỉåüc thç gi l mäüt bäü vi xỉí
l. Mạy tênh âỉåüc rạp tỉì vi mảch têch håüp cåỵ cỉûc låïn bao gäưm
bäü vi xỉí l, bäü nhåï v cạc mảch giao tiãúp vo ra gi l mạy vi
tênh. Mạy vi tênh âáưu tiãn l XT ra âåìi vo âáưu nhỉỵng nàm 80, tiãúp
âọ l cạc mạy vi tênh AT-286, AT-386, AT-486. Cạc mạy vi tênh thäng
dủng hiãûn nay l 586-ATX, Pentium.
Cng våïi mạy vi tênh cạ nhán (PC-Personal Computer), hiãûn nay
cn cọ hai loải mạy tênh:
- Cạc mạy tênh låïn(Mainframe): cọ kh nàng xỉí l cạc dỉỵ liãûu
cỉûc låïn våïi täúc âäü hng triãûu phẹp tênh trong mäüt giáy.Trong säú
ny cọ cạc siãu mạy tênh, nọ cọ thãø lm viãûc våïi täúc âäü hng tè

phẹp tênh trong mäüt giáy.
- Cạc mạy tênh Mini(Minicomputer): loải ny nh hån v cháûm
hån cạc mạy tênh låïn, nọ thỉåìng dng lm cạc mạy ch tải cạc
trung tám tênh toạn phäø dủng.
1. Xỉí l thäng tin bàòng MTÂT:
Hàòng ngy con ngỉåìi ln ln phi tiãún hnh xỉí l thäng tin.
Quạ trçnh xỉí l âọ cọ thãø hçnh dung nhỉ sau: tỉì nhỉỵng dỉỵ kiãûn
cọ âỉåüc v cạc mủc âêch âỉåüc âàût ra, con ngỉåìi cáưn suy nghé
âãø lỉûa chn nhỉỵng tạc âäüng v trçnh tỉû âãø thỉûc hiãûn cạc tạc
âäüng âọ nhàòm âỉa ra âỉåüc nhỉỵng quút âënh âụng âãø âảt
âỉåüc mong mún (mủc âêch). Nhỉ váûy phỉång ạn hnh âäüng
chênh l kãút qu ca xỉí l thäng tin. Quạ trçnh xỉí l thäng tin nọi
chung cọ thãø mä t bàòng så âäư täøng quạt nhỉ sau:
MTÂT chè cọ thãø thỉûc hiãûn cạc chỉïc nàng mäüt cạch tỉû
âäüng khi con ngỉåìi â trao trỉåïc cho nọ mäüt dy cạc chè dáùn (quy
tàõc) gi l cạc cáu lãûnh hay chỉång trçnh. Chỉång trçnh cho MTÂT do
con ngỉåìi láûp ra v nảp vo trong mạy. Khi nháûn âỉåüc lãûnh thỉûc
hiãûn thäng qua viãûc báúm vo mäüt vi phêm quy âënh, mạy s theo
chè dáùn ca chỉång trçnh , tỉìng bỉåïc thỉûc hiãûn cạc thao tạc â
âỉåüc vảch sàón âãø tiãún hnh xỉí l cạc dỉỵ liãûu âỉåüc nảp ton
bäü hồûc tỉìng pháưn trong mạy. Ta cọ thãø hçnh dung så âäư xỉí l
dỉỵ liãûu trãn MTÂT bàòng lỉåüc âäư sau:
2
Chỉång
trçnh
Dỉỵ liãûu
vo
MTÂT
Kãút
qu

Thäng tin
vo
Quạ trçnh
xỉí l
Kãút
qu
Quy tàõc theo âọ
quạ trçnh
xỉí l âỉåüc
thỉûc hiãûn.
2. Cáúu trục täøng quạt ca MTÂT:
Cáúu trục täøng quạt ca cạc hãû mạy tênh âáưu tiãn cng nhỉ
cạc hãû MTÂT nọi chung v hãû cạc mạy vi tênh nọi riãng âãưu bao
gäưm cạc khäúi chỉïc nàng ch úu sau:
- Khäúi nhåï(Memory).
- Khäúi nháûp-xút.
- Khäúi xỉí l.
2.1. Khäúi nháûp-xút:
Khäúi nháûp xút cọ tạc dủng chuøn dỉỵ liãûu tỉì bãn ngoi
vo bãn trong mạy tênh v ngỉåüc lải.
2.1.1. Thiãút bë vo:
Gäưm cạc thiãút bë: bn phêm, con chüt, mạy quẹt, bụt quang,...
*Bn phêm (Keyboard): L thiãút bë nháûp cå bn, dng âãø
âỉa dỉỵ liãûu vo mạy tênh âiãûn tỉí mäüt cạch trỉûc tiãúp khäng qua
giạ mang tin. Tỉång tỉû nhỉ bn phêm âạnh mạy chỉỵ, trãn bn phêm
cọ cạc phêm chỉỵ cại, chỉỵ säú v cạc phêm kê tỉû âàûc biãût. Cạc
phêm chia thnh 3 nhọm: Nhọm cạc phêm chỉïc nàng cho phẹp truưn
cho mạy tênh mäüt säú lãûnh no âọ, näüi dung cạc lãûnh âỉåüc xạc
âënh bàòng tỉìng pháưn mãưm củ thãø. Nhọm phêm chênh bao gäưm
cạc phêm tỉång tỉû nhỉ phêm mạy âạnh chỉỵ. Nhọm cúi cng l

cạc phêm chỉỵ säú.
Lm quen våïi mäüt säú phêm quan trng:
- Phêm SHIFT: Thay âäøi kiãøu chỉỵ in hay thỉåìng hồûc chn kê
tỉû åí phêa trãn ca phêm cọ hai kê tỉû. (cạch g: nháún giỉỵ phêm
Shift räưi báúm phêm tỉång ỉïng ta s âỉåüc chỉỵ in hoa hồûc kê tỉû
åí phêa trãn ca phêm âọ).
- Phêm CAPSLOCK: Nháún phêm ny thç ân s sạng dng âãø
thiãút láûp chãú âäü g chỉỵ in hoa. Âãø tråí lải chỉỵ thỉåìng ta nháún
phêm ny mäüt láưn nỉỵa.
- Phêm HOME: Âỉa con tr (âiãøm sạng nháúp nhạy trãn mn hçnh)
vãư âáưu dng.
- Phêm END: Âỉa con tr vãư cúi dng.
- Phêm PAGE DOWN (PgDn): Hiãûn tiãúp trang sau ca mn hçnh.
- Phêm PAGE UP (PgUp): Tråí vãư trang trỉåïc ca mn hçnh.
-Cạc phêm mi tãn ,,,: Dëch chuøn con tr sang phi mäüt
kê tỉû, sang trại mäüt kê tỉû, lãn mäüt dng, xúng mäüt dng.
- Phêm ENTER: Con tr xúng dng, thỉûc hiãûn lãûnh.
- Phêm SPACEBAR (thanh ngang di phêa dỉåïi bn phêm): Âãø
biãøu diãùn kê tỉû tràõng.
- Phêm DELETE (DEL): xoạ kê tỉû åí vë trê con tr.
- Phêm BACKSPACE ( phêa trãn phêm Enter): li v xoạ kê tỉû bãn
trại con tr.
3
- Phêm INSERT: Chuøn âäøi chãú âäü viãút chn (Insert) thnh
viãút â (Overwrite) v ngỉåüc lải.
- Phêm NUM LOCK: báût/tàõt ân Num lock. Khi ân sạng thç khu
vỉûc phêm táûn cng bãn tay phi s cho ra cạc säú, cn khäng s sỉí
dủng våïi cạc chỉïc nàng åí dỉåïi.
- Phêm PRINT SCREEN: in näüi dung hiãûn thåìi ca mn hçnh lãn
giáúy hồûc vng âãûm ca Windows.

*Con chüt (Mouse): L thiãút bë vo cọ hçnh dạng con chüt,
màût dỉåïi cọ qu bọng làn âỉåüc trãn màût phàóng âỉåüc sỉí dủng
âãø âënh vë cạc âäúi tỉåüng trãn mn hçnh, sỉí dủng ch úu cho
hãû âiãưu hnh cọ giao diãûn âäư hoả (Windows,..).
2.1.2. Thiãút bë xút (Thiãút bë ra): Gäưm: mn hçnh, mạy in,
mạy v(Plotter),...
*Mn hçnh(Monitor/Display): dng âãø hiãøn thë thäng tin trong
mạy tênh, cọ hai loải khạc nhau:
-Mn hçnh âån sàõc (Monochrome): chè cọ hai mu âen tràõng
-Mn hçnh mu (Color): cọ thãø sỉí dủng nhiãưu mu, giäúng
mn hçnh mạy thu hçnh.
Mn hçnh cọ thãø sỉí dủng åí hai chãú âäü vàn bn hồûc chãú
âäü âäư hoả.
*Mạy in(Printer): dng âãø in thäng tin trong mạy tênh ra giáúy in.
Cọ hai loải: Mạy in kim(dot Printer) v mạy in Lade(Laser).
2.2 Khäúi nhåï (memory): l khäúi thiãút bë dng âãø lỉu trỉỵ cạc
dỉỵ liãûu v chỉång trçnh. Gäưm hai loải: Bäü nhåï trong v bäü nhåï
ngoi.
2.2.1. Bäü nhåï trong hay bäü nhåï chênh(Main memory): l
loải bäü nhåï âỉåüc dng âãø ghi chỉång trçnh v dỉỵ liãûu trong thåìi
gian mạy tênh xỉí l. Gäưm hai loải:
*ROM(Read Only Memory): l bäü nhåï chỉïa cạc thäng tin do nåi
sn xút mạy ghi vo mäüt láưn duy nháút khi chãú tảo nọ. Chè cho
phẹp âc dỉỵ liãûu tỉì ROM m khäng cho phẹp ghi dỉỵ liãûu vo. Khi
tàõt ngưn âiãûn thäng tin trong ROM khäng bë máút âi. Bãn trong ROM
thỉåìng chỉïa cạc chỉång trçnh cå bn âiãưu khiãøn viãûc nháûp/xút
cọ tãn l ROM-BIOS(Read Only Memory-Basic Input Output System).
*RAM(Random Access Memory/Read Write Memory): l loải
bäü nhåï lỉu cạc chỉång trçnh v dỉỵ liãûu ca ngỉåìi sỉí dủng. Cọ
thãø âc dỉỵ liãûu tỉì RAM v ghi dỉỵ liãûu lãn RAM. Khi måïi báût mạy

thäng tin trong RAM coi nhỉ räùng. Nãúu âang lm viãûc m máút ngưn
âiãûn cung cáúp thç thäng tin trong RAM bë xoạ (máút). Vç váûy cạc
thäng tin cáưn dng nhiãưu láưn cáưn phi ghi trỉỵ lãn mäüt phỉång
tiãûn mang tin vénh cỉíu no âọ nhỉ âéa tỉì, bàng tỉì ,...
2.2.2. Bäü nhåï ngoi: Bäü nhåï RAM chè dng cho viãûc ghi dỉỵ
liãûu v chỉång trçnh khi xỉí l, khäng dng âỉåüc khi khäng cn
ngưn ni. Täúc âäü truy nháûp trãn RAM l nhanh, nhỉng dung lỉåüng
nhåï ca nọ khäng låïn làõm, giạ thnh tỉång âäúi cao nãn âãø cọ thãø
lỉu trỉỵ thäng tin láu di våïi khäúi lỉåüng låïn ta phi sỉí dủng bäü
nhåï ngoi. Våïi bäü nhåï ngoi, tuy täúc âäü khai thạc cháûm hån nhỉng
4
chi phê cho viãûc sỉí dủng loải bäü nhåï ny r hån. Cọ thãø âc/ghi
thỉåìng xun âäúi våïi bäü nhåï ngoi v thäng tin khäng bë máút khi
tàõt mạy. Trãn mạy vi tênh bäü nhåï ngoi hay sỉí dủng l âéa mãưm,
âéa cỉïng, âéa quang,...
*Âéa mãưm(floppy disk): L chiãúc âéa hçnh trn lm bàòng
cháút do täøng håüp hồûc kim loải. trãn âọ cọ ph mäüt låïp váût
liãûu cọ tỉì tênh, âỉåüc chỉïa trong v bc hçnh vng bàòng nhỉûa
âãø bo vãû. Cọ cạc loải : âéa cọ âỉåìng kênh 5.25 inch dung lỉåüng
1.2MB (hiãûn nay khäng cn sỉí dủng), âéa âỉåìng kênh 3.5 inch dung
lỉåüng 1.44MB (âa säú âang sỉí dủng).
Âãø dãù dng truy xút thäng tin trãn âéa, âéa tỉì âỉåüc phán
thnh cạc màût\ rnh\ trủ\ cung\ liãn cung:
-Hiãûn nay cạc âéa mãưm cọ thãø ghi thäng tin lãn c hai màût âéa.
Mäùi màût (side) cọ mäüt âáưu tỉì (head), âỉåüc âạnh säú l âáưu 0 v
âáưu 1.
-Mäùi màût ca âéa tỉì âỉåüc chia thnh cạc âỉåìng trn âäưng
tám gi l rnh (track). Hai rnh ca hai màût nàòm trãn cng mäüt
hçnh chiãúu âỉïng tảo thnh mäüt trủ (cylinder).
-Mäùi rnh lải âỉåüc chia thnh cạc pháưn bàòng nhau, mäùi

pháưn l mäüt cung (sector). Säú cung trãn mäüt rnh thay âäøi tu theo
loảii âéa. Thäng thỉåìng mäüi cung cọ 512 byte.
*Âéa cỉïng(Harddisk): l mäüt chäưng nhiãưu âéa cọ cáúu trục
v täø chỉïc nhỉ âéa mãưm, âỉåüc bo vãû trong häüp kên v thỉåìng
âàût cäú âënh trong mạy. Dung lỉåüng ca âéa cỉïng låïn hån nhiãưu so
våïi âéa mãưm, thäng thỉåìng l 120MB, 250MB, 1.2GB, 40GB,...täúc âäü
truy xút dỉỵ liãûu tỉì âéa cỉïng nhanh hån âéa mãưm ráút nhiãưu, máût
âäü tỉì tênh ph trãn màût cng ráút dy.
ÄØ âéa: Giạ âàût âéa gi l äø âéa. Thäng thỉåìng mạy vi tênh
cọ mäüt hồûc hai äø âéa mãưm, äø âéa mãưm âáưu tiãn gi l äø âéa A,
äø cn lải (nãúu cọ) l B. Âãø âc/ghi thäng tin trãn âéa mãưm thç ta
phi âàût âéa mãưm vo trong äø âéa. Tỉång tỉû mạy tênh cng cọ
thãø cọ nhiãưu âéa cỉïng hồûc khäng cọ. Âãø dãù qun l cọ thãø chia
mäüt âéa cỉïng váût l ra nhiãưu khu vỉûc v âỉåüc âàût tãn theo thỉï
tỉû C, D, ...
2.3 Khäúi xỉí l: Gäưm mäüt bäü pháûn duy nháút gi l âån vë xỉí
l trung tám (Central Processing Unit, viãút tàõt l CPU), l bäü pháûn
quan trng nháút ca mäüt mạy tênh. Cọ chỉïc nàng tênh toạn v xỉí
l dỉỵ liãûu dỉåïi sỉû âiãưu khiãøn ca mäüt chỉång trçnh â âỉåüc
lỉu trỉỵ trong bäü nhåï, âiãưu khiãøn v phäúi håüp táút c cạc bäü
pháûn ca mạy tênh. CPU gäưm cạc thnh pháưn:
- Âäưng häư (Clock): tảo cạc xung thåìi gian chênh xạc âãø âäưng
bäü hoạ cạc thnh pháưn khạc ca CPU.
- Khäúi tênh toạn säú hc v logic (ALU: Arithmetic Logic Unit)
thỉûc hiãûn háưu hãút cạc phẹp toạn cå såí, cạc phẹp tênh quan trng
ca hãû thäúng: âọ l cạc phẹp tênh säú hc (cäüng, trỉì, nhán,
chia,...), cạc phẹp tênh logic (AND, OR, XOR, NOT), v cạc phẹp tênh
5
quan hãû (so sạnh låïn hån, nh hån,...) âäúi våïi cạc dỉỵ liãûu m mạy
tênh xỉí l.

- Khäúi âiãưu khiãøn (Viãút tàõt CU: Control Unit): l khäúi chỉïc
nàng âiãưu khiãøn sỉû hoảt âäüng ca MTÂT theo chỉång trçnh âënh
sàơn, quút âënh cạc thao tạc cáưn lm âäúi våïi hãû thäúng bàòng
cạch tảo ra cạc tên hiãûu âiãưu khiãøn mi cäng viãûc.
-Cạc thanh ghi (Register): Ngoi bäü nhåï trong, CPU cn dng cạc
thanh ghi nhỉ l cạc khäúi ghi chẹp âãø âáøy nhanh viãûc thỉûc hiãûn
cạc phẹp toạn.
3. Âån vë âo dung lỉåüng bäü nhåï: Dung lỉåüng bäü nhåï chè
khäúi lỉåüng thäng tin m bäü nhåï cọ thãø lỉu trỉỵ âäưng thåìi. Bit l
âån vë nh nháút dng âãø do dung lỉåüng bäü nhåï, trong mäùi bit cọ
thãø lỉu trỉỵ hồûc chỉỵ säú 0 hồûc chỉỵ säú 1 (m củ thãø l cọ
âiãûn têch hay khäng: cọ mang giạ trë 1, khäng mang giạ trë 0). Ta
thỉåìng dng cạc âån vë dáùn xút ca bit sau âáy: 1
byte (âc l bai) = 8bit
1KB (âc l kiläbai hồûc kabai) = 1024byte
1MB (âc l mãgabai) = 1024KB = ...byte
1GB (âc l Gigabai) = 1024MB = ...KB = ...byte
III. Khại niãûm pháưn cỉïng, pháưn mãưm:
Trong Tin hc thût ngỉỵ pháưn mãưm (Software) âỉåüc dng âãø
nọi vãư cạc chỉång trçnh dng âãø âiãưu khiãøn hoảt âäüng ca mạy
tênh, xỉí l dỉỵ liãûu phủc vủ cho mäüt ỉïng dủng củ thãø trong
hoảt âäüng kinh tãú, sn xút, kinh doanh, dëch vủ, an ninh hồûc
qúc phng,.v.v. Thê dủ cạc chỉång trçnh nảp sàơn trong ROM, cạc
chỉång trçnh tênh lỉång cho mäüt xê nghiãûp, chỉång trçnh soản tho
vàn bn, chỉång trçnh âiãưu tra dán säú, chỉång trçnh dảy toạn bàòng
MTÂT,.v.v.
Pháưn mãưm âỉåüc chia thnh 3 loải: Pháưn mãưm hãû thäúng,
cạc ngän ngỉỵ láûp trçnh v cạc chỉång trçnh ỉïng dủng.
Nãúu ta loải b khi MTÂT ton bäü cạc chỉång trçnh nảp sàón
trong nọ, kãø c cạc chỉång trçnh ghi sàơn trong ROM thç nhỉỵng gç

cn lải âỉåüc gi l pháưn cỉïng (Hardware). Thût ngỉỵ pháưn
cỉïng dng âãø chè cạc linh kiãûn, chi tiãút, thiãút bë làõp rạp thnh
MTÂT. Thê dủ cạc âiãûn tråí, dáy dáùn, cạc mảch vi âiãûn tỉí, tủ
âiãûn, cạc âäüng cå âiãûn âiãưu khiãøn äø âéa,.v.v.
Sỉû phạt triãøn ca pháưn cỉïng cọ liãn quan nhiãưu âãún ké
thût v âiãûn tỉí hc, âàûc biãût l váût l cháút ràõn. Cạc chun
gia pháưn cỉïng táûp trung vo viãûc thu nh kêch thỉåïc cạc linh kiãûn
âiãûn tỉí, cå khê, bäü nhåï nhàòm gim nàng lỉåüng tiãu hao cho MTÂT;
tàng kh nàng lỉu trỉỵ v täúc âäü tênh toạn ca mạy tênh. Cạc
chun gia pháưn mãưm táûp trung vo viãûc xáy dỉûng cạc chỉång
trçnh hoảt âäüng chênh xạc, khoa hc v tiãûn låüi trãn cå såí pháưn
cỉïng cọ sàón nhàòm khai thạc täúi âa kh nàng ca mạy tênh phủc
6
vuỷ cho lồỹi ờch cuớa con ngổồỡi. Sổỷ phọỳi hồỹp chỷt cheợ giổợa hai lộnh
vổỷc phỏửn cổùng vaỡ phỏửn móửm chờnh laỡ õọỹng lổỷc thuùc õỏứy sổỷ
phaùt trióứn cuớa Tin hoỹc.
IV. Hóỷ õióửu haỡnh:
Tỏỳt caớ nhổợng gỗ nhỗn thỏỳy trón maỡn hỗnh maùy tờnh õóửu õổồỹc
thổỷc hióỷn thọng qua mọỹt phỏửn móửm õỷc bióỷt õoù laỡ hóỷ õióửu
haỡnh. Hóử õióửu haỡnh cuợng chố laỡ mọỹt phỏửn móửm, nhổng laỡ phỏửn
móửm õỷc bióỷt, khọng thóứ thióỳu trón caùc maùy tờnh hióỷn õaỷi.
Hóỷ õióửu haỡnh laỡ mọỹt hóỷ thọỳng caùc chổồng trỗnh quaùn xuyóỳn
toaỡn bọỹ caùc hoaỷt õọỹng cuớa MTT, coù nhióỷm vuỷ quaớn lyù vaỡ tọỳi ổu
vióỷc sổớ duỷng caùc taỡi nguyón phỏửn cổùng, phỏửn móửm cuớa maùy vaỡ
õoùng vai troỡ giao dióỷn giổợa ngổồỡi vaỡ maùy. Hóỷ õióửu haỡnh laỡ cồ sồớ
õóứ xỏy dổỷng caùc ổùng duỷng.
Hóỷ õióửu haỡnh õoùng vai troỡ õióửu khióứn maùy tờnh tổỡ luùc bỏỷt
cho tồùi khi từt maùy. Hồn thóỳ nổợa, caùc hóỷ õióửu haỡnh bỏỷc cao coỡn
coù khaớ nng laỡm cho vióỷc sổớ duỷng maùy õổồỹc tọỳi ổu. Caùc
chổùc nng chuớ yóỳu cuớa hóỷ õióửu haỡnh:

+ióửu khióứn vióỷc thổỷc hióỷn mọỹt chổồng trỗnh trón maùy
tờnh.
+Quaớn lyù toaỡn bọỹ taỡi nguyón cuớa hóỷ thọỳng maùy tờnh: Bọỹ
nhồù, bọỹ xổớ lyù, caùc thióỳt bở ngoaỷi vi, caùc chổồng trỗnh,...
Hóỷ õióửu haỡnh thổồỡng laỡ mọỹt bọỹ chổồng trỗnh rỏỳt lồùn vaỡ
phổùc taỷp, chổùa haỡng vaỡn õóỳn haỡng trm vaỷn cỏu lóỷnh do nhổợng
nhoùm lỏỷp trỗnh vión xuỏỳt sừc lỏỷp ra.
Giao dióỷn giổợa ngổồỡi duỡng vaỡ maùy laỡ mọỹt trong nhổợng õỷc
thuỡ quan troỹng cuớa hóỷ õióửu haỡnh.
Phỏửn II
H IệU HAèNH WINDOWS 98
I. Khồới õọỹng maùy vaỡ õng nhỏỷp vaỡo Windows, thoaùt maùy:
1. Khồới õọỹng maùy vaỡ õng nhỏỷp vaỡo Windows:
Khi bỏỷt maùy (ỏỳn nuùt nguọửn Power trón thuỡng maùy) nóỳu maùy
tờnh õaợ caỡi hóỷ õióửu haỡnh Windows 98 thỗ noù seợ tổỷ õọỹng khồới õọỹng
vaỡ hoaỡn toaỡn nừm quyóửn õióửu khióứn maùy tờnh.
Coù thóứ nhỏỳn phờm Enter thay cho OK vaỡ phờm ESC cho Cancel.
Sau khi õng nhỏỷp vaỡo Windows thaỡnh cọng, maỡn hỗnh cuớa
Windows 98 xuỏỳt hióỷn vồùi nuùt Start, thanh cọng vióỷc vaỡ caùc bióứu
tổồỹng trón maỡn hỗnh tổồng tổỷ nhổ hỗnh veợ ta goỹi laỡ maỡn hỗnh
nóửn Desktop cuớa Windows (ngổồỡi sổớ duỷng coù thóứ thay õọứi caùch
7
trỗnh baỡy maỡn hỗnh naỡy nón khọng nhỏỳt thióỳt moỹi maùy õóửu coù nóửn
Desktop giọỳng nhau).
Hỗnh veợ sau laỡ mọỹt daỷng maỡn hỗnh Desktop cuớa Windows:
2. Thoaùt khoới Windows vaỡ từt maùy :
Khi muọỳn kóỳt thuùc mọỹt phión laỡm vióỷc, cỏửn õoùng Windows
trổồùc khi từt maùy hay khồới õọỹng laỷi maùy tờnh. ỏy laỡ caùch chừc
chừn õóứ kóỳt quaớ cọng vióỷc õaợ õổồỹc lổu giổợ vaỡo õộa cổùng vaỡ õóứ
hóỷ õióửu haỡnh quaớn lyù nhổợng ngổồỡi sổớ duỷng khaùc nhau. Caùc bổồùc

thổỷc hióỷn nhổ sau:
+ oùng tỏỳt caớ caùc chổồng trỗnh ổùng duỷng õang chaỷy trong
Windows.
+ Nhỏỳp chuọỹt traùi vaỡo nuùt Start rọửi di con troớ chuọỹt õóỳn nuùt
Shut down (từt maùy) . Luùc naỡy mọỹt baớng họỹi thoaỷi coù caùc tuyỡ choỹn
hióỷn ra.
+ Coù thóứ nhỏỳp chuọỹt traùi vaỡo mọỹt trong caùc tuyỡ choỹn sau
(mọựi tuyỡ choỹn õóửu coù yù nghộa khaùc nhau):
- Shut down the computer ? (Từt maùy tờnh) õóứ từt maùy tờnh.
- Restart the computer ? (Khồới õọỹng laỷi maùy tờnh) õóứ khồới
õọỹng laỷi maùy tờnh.
- Restart the computer in MS-DOS mode ? (Khồới õọỹng laỷi maùy
tờnh trong chóỳ õọỹ MS-DOS) õóứ khồới õọỹng laỷi maùy trong chóỳ õọỹ
MS-DOS.
- Close all programs and log on as a different user ? (oùng tỏỳt caớ
moỹi chổồng trỗnh ổùng duỷng vaỡ õng nhỏỷp vaỡo Windows vồùi tón vaỡ
mỏỷt khỏứu khaùc) õóứ kóỳt thuùc phión laỡm vióỷc cuớa ngổồỡi sổớ duỷng
hióỷn thồỡi.
+ Nhỏỳp chuọỹt traùi vaỡo nuùt Yes/OK õóứ thổỷc thi lóỷnh, nhỏỳp
vaỡo nuùt No/Cancel õóứ trồớ laỷi Windows vaỡ nuùt Help õóứ xem phỏửn
8
Bióứu
tổồỹng
(Icon/Shortc
ut)
Thanh cọng
vióỷc
thäng tin tråü giụp. Sau âọ chåì cọ dng chỉỵ "It’s now safe to turn off
the computer" thç ta nháún nụt Power âãø tàõt mạy.
Lỉu : Mäüt säú mạy âåìi måïi ra hiãûn nay âãưu cọ thãø tỉû

âäüng tàõt mạy (tàõt ngưn) m khäng cáưn ta phi nháún nụt Power
âãø tàõt mạy. Cạc mủc trãn häüp thoải Shut Down khäng hon ton
giäúng nhau m chè tỉång tỉû nãn ty theo tçnh húng củ thãø m ta
chn.
II. Täø chỉïc thäng tin trãn âéa tỉì:
Chỉïc nàng chênh ca mạy tênh l xỉí l thäng tin. Thäng tin
âỉåüc lỉu trỉỵ trãn cạc thiãút bë lỉu trỉỵ ca mạy tênh nhỉ âéa cỉïng,
âéa mãưm,...Trong quạ trçnh xỉí l, mạy tênh cáưn phi truy cáûp tåïi
thäng tin (tçm, âc, ghi) v viãûc thỉûc hiãûn quạ trçnh truy cáûp thäng
tin s nhanh chọng nãúu thäng tin âỉåüc täø chỉïc täút nháút l khi
khäúi lỉåüng thäng tin låïn. Âãø gii quút váún âãư ny , hãû âiãưu
hnh täí chỉïc thäng tin theo mäüt cáúu trục hçnh cáy våïi âån vë thäng
tin cå bn l tãûp.
1. Tãûp (File):
Tãûp l táûp håüp cạc thäng tin cọ cng bn cháút v âỉåüc lỉu
trỉỵ nhỉ mäüt âån vë lỉu trỉỵ âỉỵ liãûu trãn cạc váût mảng thäng
tin(âéa tỉì, bàng tỉì,...)
Cạc tãûp âỉåüc phán biãût våïi nhau bàòng tãn tãûp. Tãn tãûp
âỉåüc âàût theo quy âënh ca hãû âiãưu hnh. Tãn tãûp gäưm hai pháưn:
Pháưn chênh (pháưn tãn) v pháưn måí räng (pháưn âi) âỉåüc näúi våïi
nhau båíi dáúu cháúm. Tãn tãûp bàõt büc phi cọ pháưn chênh, cn
pháưn måí räüng (âàûc trỉng cho mäüt dảng tãûp no âọ) cọ thãø cọ
hồûc khäng.
Âäúi våïi Windows 98 cạc tãn tãûp âỉåüc phẹp di täúi âa tåïi 255
kê tỉû. Thäng thỉåìng tãn tãûp chỉïa gåüi vãư näüi dung hay chỉïc
nàng ca tãûp. Tãn tãûp khäng âỉåüc chỉïa cạc kê tỉû nhỉ: \ / : * ? “ <
> v |. Tãn tãûp khäng phán biãût chỉỵ hoa hay chỉỵ thỉåìng. Thäng
thỉåìng cạc chỉång trçnh, cạc vàn bn, dỉỵ liãûu,...âãưu âỉåüc qun l
trãn âéa tỉì dỉåïi dảng cạc tãûp. Tãûp cn âỉåüc gi l häư så hay
tãûp tin.

Vê dủ:- Cạc tãn âàût âụng: Bang_luong.xls; Don xin viec.doc; bai
tap;.v.v.
- Cạc tãn tãûp sai: Baitap:1.pas; bai/tap;.v.v.
2. Kẻp, thỉ mủc (Folder):
9
Kêch chüt lãn
mäüt trong cạc
mủc ny
âãø chn
Trãn mäüt âéa cọ thãø ghi hng tràm ngn tãûp. Âãø qun l cạc
tãûp âỉåüc dãù dng, cạc hãû âiãưu hnh täø chỉïc thäng tin trãn âéa
theo thỉ mủc theo quy cạch sau:
- Trãn mäùi âéa bao giåì cng cọ mäüt thỉ mủc âỉåüc tảo tỉû
âäüng gi l thỉ mủc gäúc. Kê hiãûu: dáúu \ âáưu tiãn trong âỉåìng
âáùn.
-Trong mäùi thỉ mủc ngỉåìi sỉí dủng cọ thãø tảo cạc thỉ mủc
khạc gi l thỉ mủc con. Cạc thỉ mủc con cng âỉåüc âàût tãn theo
quy âënh ca hãû âiãưu hnh, tỉång tỉû nhỉ pháưn chênh trong tãn
tãûp. Thỉ mủc chỉïa thỉ mủc con gi l thỉ mủc mẻ ca thỉ
mủc con
-Mäùi tãûp lỉu trãn âéa âãưu phi thüc vãư mäüt thỉ mủc no
âọ.
Thỉ mủc âỉåüc täø chỉïc phán cáúp, mỉïc trãn cng l thỉ
mủc gäúc, do âọ cạch täø chỉïc ny cn gi l täø chỉïc cáy.
Trong hãû âiãưu hnh Windows 98 thỉ mủc âỉåüc gi l kẻp
häư så (Folder). Cọ thãø hçnh dung mäüt cạch tỉû nhiãn ràòng khi lm
viãûc våïi tãûp v thỉ mủc nhỉ ta âang lm viãûc våïi cạc häư så (cạc
tãûp) âỉåüc âàût trong cạc kẻp häư så (thỉ mủc). Cạc kẻp häư så
nh lải cọ thãø âỉåüc âàût trong cạc kẻp häư så låïn hån... Âiãưu ny
mang lải hai låüi êch ch úu:

+Gim thåìi gian tçm kiãúm thäng tin trãn âéa.
+Ngỉåìi sỉí dủng cọ thãø täø chỉïc cạc thäng tin ca mçnh
mäüt cạch khoa hc.
Hçnh sau l mäüt minh hoả vãư täø chỉïc cáy thỉ mủc trãn âéa:
3. Âỉåìng dáùn:
Âỉåìng dáùn l dy liãn tiãúp tãn cạc thỉ mủc läưng nhau âỉåüc
phán cạch bàòng dáúu \, thỉ mủc cọ tãn âỉïng sau l thỉ mủc con
trỉûc tiãúp ca thỉ mủc cọ tãn âỉïng ngay trỉåïc tãn ca nọ. Vê
dủ: \TAILIEU\VANBAN
III. Cạc thao tạc våïi chüt:
Khi lm viãûc våïi hãû âiãưu hnh Windows, bãn cảnh bn phêm,
chüt l cäng củ âỉåüc sỉí dủng thỉåìng xun, thỉûc hiãûn pháưn
låïn cạc thao tạc giao tiãúp våïi mạy tênh.
Thäng thỉåìng chüt cọ hai phêm báúm (nụt báúm), phêm trại v
phêm phi. Phêm ngáưm âënh l phêm trại, tuy nhiãn ta cọ thãø thay
10
Thỉ mủc
gäúc (\)
DOS
TAILIEU
COMMAND.COM
CONFIG.SYS
GIAOAN
VANBAN
WINDOWS
Bangluong.d
oc
Danhsach.txt
âäøi phêm ngáưm âënh thnh phêm phi cho nhỉỵng ngỉåìi thûn tay
trại. Mäüt säú loải chüt cọ 3 phêm v nụt giỉỵa thỉåìng âỉåüc sỉí

dủng âãø thỉûc hiãûn cạc thao tạc âàûc biãût.
Cạch thỉûc hiãûn: Chn Start\Settings\Control
Panel\Mouse\Buttons\ chn Left button hồûcRight button.
Trãn mn hçnh Windows 98 ta tháúy con tr chüt cọ hçnh mi
tãn. Tuy nhiãn ta cọ thãø thay âäøi hçnh dạng ca con tr v tu tỉìng
ỉïng dủng củ thãø m hçnh dạng ca nọ khạc nhau. Mäüt säú hçnh
dạng con tr chüt trong mäüt säú trỉåìng håüp âàûc biãût:
Hçnh dạng thỉåìng gàûp ca con tr chüt, lục kêch chüt âãø chn âäúi
tỉåüng
Khi con tr cọ dảng ny, cọ thãø kêch chüt âãø nháûn tråü giụp
Cạc ỉïng dủng âang chảy dỉåïi nãưn v ta cọ thãø lm viãûc tiãúp tủc
Khi con tr chüt cọ hçnh dảng ny thç hãû thäúng âang báûn (ta phi chåì)
Khi con tr cọ dảng ny thç nghéa l lục ta âang v mäüt âäúi tỉåüng âäư ha
Kẹo th chüt âãø chn cạc däúi tỉåüng kê tỉû
 rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc âäúi tỉåüng theo chiãưu cao
 rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc âäúi tỉåüng theo chiãưu ngang
 rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc âäúi tỉåüng theo âỉåìng chẹo
 rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc âäúi tỉåüng theo âỉåìng chẹo
 rã chüt lãn trãn âäúi tỉåüng âãø thay âäøi vë trê
Âãø di chuøn chüt cáưn phi âàût chüt trãn mäüt màût
phàóng tiãúp xục. Khi âọ viãn bi bãn trong chüt chuøn âäüng v con
tr chüt cng di chuøn theo. Sau âáy l cạc thao tạc khi dng
chüt:
- Di chüt: Di chuøn con tr chüt âãún mäüt vë trê no âọ
trãn mn hçnh.
- Click (kêch chüt/nhạy chüt/nháúp chüt): nháún mäüt láưn
phêm chüt trại (ngáưm âënh) räưi th ra.
- Double click (kêch âụp/nháúp âụp chüt/nhạy âụp chüt): Click
chüt hai láưn liãn tiãúp.
- Drag (â rã chüt/di th chüt/kẹo th chüt): Nháún giỉỵ

phêm chüt v di chuøn chüt sang mäüt vë trê måïi.
IV. Nhỉỵng thnh pháưn cå bn trong mäi trỉåìng Windows:
Giao diãûn âäư hoả trong Windows bao gäưm nhiãưu thnh pháưn
khạc nhau, trong âọ cọ cạc cỉía säø, cạc thanh bng chn, cạc bng
chn tri xúng, cạc thanh cäng củ v cạc biãøu tỉåüng,...Mi
thnh pháưn trong Windows âãưu âỉåüc gi våïi tãn chung l cạc âäúi
tỉåüng.
1. Bng chn Start v thanh cäng viãûc:
Khi khåíi âäüng Windows xong, ta vo mn hçnh lm viãûc ca
Windows (mn hçnh Desktop), trãn âọ nụt Start v thanh cäng viãûc
nàòm åí âạy mn hçnh. Theo ngáưm âënh chụng ln âỉåüc hiãøn thë
khi Windows hoảt âäüng.
11
1.1. Bng chn Start:
Khi kêch chüt trại lãn nut Start, mäüt bng chn (menu) gi l
bng chn Start xút hiãûn. Bng chn ny chỉïa cạc lãûnh cáưn
thiãút âãø bàõt âáưu sỉí dủng Windows (Säú lỉåüng cạc mủc cọ thãø
thay âäøi tu theo ta thiãút âàût). Tỉång ỉïng våïi tỉìng mủc cọ thãø
cọ bng chn cáúp dỉåïi ca nọ nãúu ta dỉìng con tr chüt åí mủc
âọ (mủc m cúi dng chỉỵ cọ mi tãn). Trong âọ, mủc Program
chỉïa cạc chỉång trçnh m ta â ci âàût.
1.2. Thanh cäng viãûc:
Thanh nàòm åí cúi mn hçnh theo màûc âënh, bãn trại l nụt
Start, bãn phi thỉåìng l nụt hiãøn thë thåìi gian ca hãû thäúng mạy
tênh (cọ thãø nháúp âụp chüt vo biãøu tỉåüng ny âãø thiãút láûp
thåìi gian nãúu thåìi gian ca hãû thäúng khäng âụng). Vç Windows 98 l
mäüt hãû âiãưu hnh âa nhiãûm, cọ nghéa l nọ cho phẹp thỉûc hiãûn
nhiãưu nhiãûm vủ (chỉång trçnh) cng mäüt lục. Hån nỉỵa nãúu mäüt
chỉång trçnh no âọ âang gàûp läùi thç cng cọ thãø khäng lm nh
hỉåíng âãún cạc chỉång trçnh khạc. Nhỉ váûy mäüt lục cọ thãø måí

nhiãưu ca säø (mäùi chỉång trçnh s âỉåüc måí trãn mäùi ca säø
riãng biãût). Khi ny pháưn giỉỵa nụt Start v nụt thåìi gian s chỉïa
cạc âãư mủc chỉång trçnh âang måí.
Lỉu : Khi mäüt cỉía säø âang måí nãúu ta thu nh cỉûc tiãøu thç
biãøu tỉåüng ca nọ váùn hiãøn thë åí thanh cäng viãûc. Do âọ, nãúu ta
mún sỉí dủng lải chỉång trçnh thç ta chè viãûc kêch chüt lãn biãøu
tỉåüng ny thç cỉía säø s âỉåüc phủc häưi ngun trảng.
2. Cỉía säø (Window):
Trong mäi trỉåìng Windows, ngỉåìi sỉí dủng thỉûc hiãûn cạc cäng
viãûc thäng qua cạc cỉía säø, v chçnh chụng gåüi cho tãn gi ca hãû
âiãưu hnh ny. Khi chảy trãn nãưn Windows, mäùi chỉång trçnh âãưu
cọ cỉía säø riãng v ngỉåìi sỉí dủng giao tiãúp (ra lãûnh hay nháûn
thäng tin) våïi chỉång trçnh thäng qua cỉía säø tỉång ỉïng ca nọ. Mäùi
lục chè cọ mäüt cỉía säø âỉåüc chn lm viãûc gi l cỉía säø hat
âäüng (lm viãûc).
Mäüt chỉång trçnh ỉïng dủng cọ mäüt cỉía säø lm viãûc våïi hãû
thäúng bng chn riãng, nhỉng táút c cạc cỉía säø âãưu cọ nhiãưu
thnh pháưn chung. Hçnh sau minh hoả mäüt säú thnh pháưn chung
âọ.
12
Cạc biãøu
tỉåüng
ca cạc tãûp v
kẻp
Thanh cún
ngang
Thanh bng
chn
Thanh trảng
thại

Thanh tiãu
âãư
Thanh cäng
củ
Cạc nụt
lãûnh
Thäng
tin vãư
âäúi
tỉåüng
âỉåüc
chn
2.1. Thanh tiãu âãư (Titlebar):
Dng trãn cng ca cỉía säø gi l thanh tiãu âãư. Gọc trại ca
thanh tiãu âãư l biãøu tỉåüng ca ỉïng dủng chảy trong cỉía säø âọ
v tãn ca cỉía säø. Tải gọc phi mäùi cỉía säø l cạc nụt Minimize
(thu täúi thiãøu) -, Maximize (phọng cỉûc âải)  v nụt Close (âọng) .
Chụng âỉåüc dng âãø thu gn cỉía säø lãn thanh cäng viãûc, phọng to
cỉía säø lãn ton mn hçnh hay âọng cỉía säø (âäưng thåìi kãút thục
sỉû hoảt âäüng ca chỉång trçnh ỉïng dủng).
Thanh tiãu âãư:
Lỉu : Trỉåìng håüp khi cỉía säø âang åí chãú âäü Maximize thç
nụt ny cọ chỉïc nàng Restore (Phủc häưi lải kêch thỉåïc c) . Âãø
thỉûc hiãûn cạc thay âäøi åí trãn ta chè viãûc kêch chüt vo cạc nụt
tỉång ỉïng.
2.2 Thanh bng chn (Menu/thanh trçnh âån):
Mi cỉía säø âãưu cọ thanh bng chn bãn dỉåïi thanh tiãu âãư,
thanh bng chn chỉïa tãn ca cạc bng chn khạc nhau. Bng
chn l nhọm cạc lãûnh m ngỉåìi sỉí dủng cọ thãø chn âãø thỉûc
hiãûn. Khi nhạy chüt tải mäüt tãn bng chn, mäüt bng chn tri

xúng hiãûn ra v ta nhạy chüt tải mäüt dng lãûnh âãø ỉïng dủng
thỉûc hiãûn lãûnh tỉång ỉïng. Khi mäüt bng chn âang âỉåüc måí v
mún hiãøn thë bng chn khạc, chè cáưn di chüt (khäng nháúp
chüt) âãún tãn ca bng chn âọ.
Trãn bng chn cọ thãø mäüt vi dng lãûnh cọ kê hiãûu åí bãn
phi. Âiãưu ny cọ nghéa ràòng khi tr chüt vo dng lãûnh âọ s cọ
mäüt bng chn con xút hiãûn, cn nãúu l dáúu 3 cháúm thç nãúu
chn s xút hiãûn häüp häüi thoải, cn nãúu l ty chn (cọ hai
trảng thại chn hồûc khäng) thç nãúu nọ âỉåüc chn s tỉû âäüng
thãm dáúu  åí trỉåïc. Säú bng chn trãn thanh bng chn phủ
thüc vo tỉìng ỉïng dủng. Nọi chung, thanh bng chn ca cạcc
cỉía säø thỉåìng cọ bng chn File (tãûp) chỉa cạc lãûnh liãn quan
âãún cạc thao tạc våïi tãûp, trong âọ cọ lãûnh Close , nháúp chüt åí
lãûnh ny tỉång âỉång nháúp nụt Close. Bng chn View (xem) chỉïa
cạc lãûnh liãn quan âãún cạch thỉïc hiãøn thë cạc thnh pháưn ca
cỉía säø trãn mn hçnh hồûc bng chn Edit (soản tho/biãn táûp)
gäưm cạc lãûnh lãn quan âãún cạc thao tạc biãn táûp näüi dung ca cỉía
säø.
13
Thanh cún
dc
Minimiz
e
Maximiz
e
Close
Lỉu : Ngoi bng chn trãn cỉía säø ta cn cọ cạc bng chn
khạc: bng chn tàõt (menu shortcut), bng chn Start,...Nãúu dng
lãûnh hay ty chn bë måì âi thë thåìi âiãøm hiãûn tải khäng thãø thỉûc
hiãn âỉåüc lãûnh tỉång ỉïng våïi cạc âäúi tỉåüng âỉåüc chn.

2.3 Thanh cäng củ (Toolbars):
Pháưn låïn cạc cỉía säø thỉåìng cọ mäüt hay nhiãưu thanh cäng
củ, nåi cọ cạc nụt lãûnh âải diãûn cho cạc lãûnh thỉûc hiãûn nhỉỵng
cäng viãûc thỉåìng lm nháút nhỉ: càõt (Cut), dạn (Paste), sao chẹp
(Copy), måí kẻp häư så mẻ (Up),...
Nụt lãûnh cho phẹp truy cáûp nhanh tåïi cạc lãûnh tỉång ỉïng
thỉåìng dng trong cạc bng chn m khäng cáưn måí chụng. Nháúp
chüt åí nụt lãûnh tỉång âỉång våïi viãûc måí bng chn tỉång ỉïng
v kêch hoảt mäüt lãûnh hay mäüt dy cạc lãûnh thêch håüp.
Hçnh ny minh ha thanh cäng củ ca cỉía säø Windows Explorer
Hy lỉu âãún tạc dủng ca nụt lãûnh Undo (khäi phủc) trãn
thanh cäng củ. Nụt ny âàûc biãût cọ êch khi thỉûc hiãûn nháưm mäüt
thao tạc no âọ v cọ thãø dáùn âãún kh nàng máút thäng tin, nháút
l trong trỉåìng håüp xọa tãûp. Trong trỉåìng håüp nhỉ thãú ny nãn
sỉí dủng ngay nụt ny ngay láûp tỉïc.
Âãø hiãøn thë cạc thanh cäng củ nãúu nọ chỉa âỉåüc hiãøn thë
trãn cỉía säø ta thỉûc hiãûn nhỉ sau: chn View\Toolbars\kêch chüt
chn thanh cäng củ cáưn thiãút.
2.4 Cạc thanh cún (Scroll):
Nãúu kêch thỉåïc khäng hiãøn thë âáưy â thäng tin, cạc thanh
cún (thanh cún ngang, thanh cún dc hồûc c hai) s xút
hiãûn mäüt cạch tỉû âäüng v cọ tạc dủng nhåì nọ m ta cọ thãø xem
cạc thäng tin m trong thåìi âiãøm hiãûn tải khäng âỉåüc hiãøn thë trãn
mn hçnh bàòng cạch kêch chüt tải vng träúng thêch håüp trãn âọ
(xem tỉìng trang mn hçnh) hay â rã chüt trãn cạc nụt giỉỵa thanh
cún.
2.5. Thanh trảng thại:
Nàòm åí cúi mn hçnh, hiãøn thë cạc trảng thại hiãûn thåìi
ca cạc âäúi tỉåüng trãn cỉía säø.
2.6. Thay âäøi kêch thỉåïc cỉía säø:

Âãø thay âäøi vë trê ca cỉía säø ta â rã chüt trãn thanh tiãu âãư
âãí di chuøn vë trê, mún thay âäøi âäü räüng theo chiãưu ngang hồûc
chiãưu âỉïng ca cỉía säø thç ta di chuøn chüt âãún âỉåìng biãn
14
 rã chüt lãn nụt
ny
âãø xem pháưn
thäng tin bë khút
Kêch
chüt lãn
nụt ny
âãø cün
mn hçnh
âãø xem
Häüp Combo
box
ca cỉía säø âãún khi con tr chüt cọ dảng ↕, ↔, hồûc chẹo,...räưi
â rã chüt âãø thay âäøi kêch thỉåïc.
2.7. Cạc cỉía säø häüi thoải:
Âa säú lãûnh cáưn cạc tham säú âãø thỉûc hiãûn, cạc tham säú ny
âỉåüc âỉa vo qua cạc cỉía säø âàûc biãût dng cho mủc âêch ny.
Cạc cỉía säø âọ âỉåüc gi l cạc cỉía säø häüi thoải (häüp thoải).
Trãn cỉía säø ny thỉåìng chỉïa cạc âäúi tỉåüng sau:
* Cạc ä âạnh dáúu: Cọ dảng hçnh vng nh v thỉåìng âỉåüc
nhọm thnh tỉìng nhọm cọ tãn åí bãn phi. Âãø chn ty chn ta
kêch chüt trong ä tỉång
ỉïng v khi âọ trong ä xút
hiãûn dáúu  (nghéa l âỉåüc
âạnh dáúu-âỉåüc chn) v khi â
âỉåüc âạnh dáúu kêch chüt

tải âọ ta s xọa âạnh dáúu ty
chn âọ. Trong nhọm cạc ä
âạnh dáúu, ta cọ thãø âạnh
dáúu nhiãưu ä hồûc khäng
âạnh ä no.
*Cạc ä lỉûa chn:
Cọ dảng khun trn nhỉ
hçnh bãn, cng nhỉ cạc ä âạnh
dáúu, chụng âỉåüc nhọm
thnh tỉìng nhọm, cọ tãn åí bãn phi. Ta cng cọ
thãø kêch chüt âãø chn ty chn tỉång
ỉïng, khi âọ trong ä s cọ dáúu cháúm (âỉåüc chn), ngỉåüc lải ta
kêch chüt láưn nỉỵa s b âạnh dáúu chn. Trong nhọm cạc ä lỉûa
chn phi âạnh dáúu v chè cọ thãø âạnh dáúu mäüt ä duy nháút.
* Cạc ä âãø nháûp thäng tin:
Cạc ä âãø nháûp thäng tin cọ mäüt vi dảng khạc nhau nhỉ hçnh
v chụng âỉåüc sỉí dủng âãø g thäng tin trỉûc tiãúp tỉì bn phêm
hồûc kêch chüt âãø chn trong
danh sạch âỉåüc liãût kã.
Âãø nháûp thäng tin vo mäüt ä
no âọ ta kêch chüt vo trong ä âọ v
g thäng tin tỉì bn phêm. Våïi nhỉỵng ä
cọ hçnh mi tãn xúng | (häüp Combo
Box) bãn phi thç ta kêch chüt tải nụt
âọ s hiãøn thë mäüt danh sạch lỉûa chn ngáưm
âënh v khi kêch chüt chn mäüt dng thç näüi
dung dng âọ âỉåüc nháûp vo ä.
Hçnh bãn thãø hiãûn khi ta kêch chüt vo
nụt mi tãn, cn bãn phi l mäüt âäúi tỉåüng khạc ta gi l nụt
Spinner dng âãø nháûp giạ trë

säú (kêch chüt lãn nụt mi tãn
lãn hồûc xúng thç giạ trë trong
ä s tỉû âäüng tàng thãm hồûc
15
gim xúng mäüt hồûc nhiãưu âån vë ty theo quy âënh ca chỉång
trçnh v ta cng cọ thãø g tỉì bn phêm giạ trë säú trỉûc tiãúp).
*Cạc nụt lãûnh:
Kêch chüt trãn nụt lãûnh no âọ cọ nghéa l chè thë cho
windows thỉûc hiãûn mäüt lãûnh no âọ, thäng thỉåìng chỉïc nàng cu
lãûnh âọ âỉåüc mä t ngàõn gn bàòng tãn (Tiãúng Anh) ca nụt lãûnh.
Mäüt säú nụt lãûnh thỉåìng gàûp:

Ok Cancel Apply Close Remove Brown...
Trong âọ:
- Nụt Ok âỉåüc sỉí dủng âãø cháúp nháûn cạc thay âäøi v âọng
cỉía säø häüi thoải
-Nụt Close dng âãø âọng cỉía säø
-Nụt Cancel dng âãø b qua cạc thay âäøi (hy lãûnh)
-Nụt Apply dng âãø thỉûc hiãûn cạc thay âäøi nhỉng váùn hiãøn
thë häüp thoải,
.....
Kêch chüt lãn cạc nụt lãûnh cọ dáúu 3 cháúm âi km s xút
hiãûn häüp thoải måïi. Cạc nụt cọ khung viãưn cháúm âen xung quanh
cọ nghéa ràòng nháún phêm Enter tỉång âỉång våïi kêch chüt.
2.8. Cạc häüp cnh bạo:
Khi cọ nhỉỵng sai sọt nháút âënh thç Windows s phn ỉïng lải
nhỉỵng sai sọt ny bàòng cạch hiãøn thë cạc cỉía säø nh våïi biãøu
tỉåüng cnh bạo nãn âỉåüc gi l häüp cnh bạo.
V. Lm viãûc våïi tãûp, thỉ mủc :
Âãø lm viãûc våïi tãp hồûc thỉ mủc Windows cung cáúp cho ta

mäüt pháưn mãưm âa dủng qun l ton bäü ti ngun ca hãû
thäúng âọ l Windows Explorer (bản cng cọ thãø sỉí dủng My
Computer (mạy tênh ca täi) tỉång tỉû tuy khäng phi trçnh by
dảng hçnh cáy).
1.Giåïi thiãûu Windows Explorer:
1.1. Khại niãûm : Explorer l mäüt pháưn mãưm ỉïng dủng âa
dủng, nhanh v hiãûu qu trãn Windows. Explorer giụp bản quan sạt
v täø chỉïc cạc file trãn âéa. Nãúu åí DOS cọ pháưn mãưm tiãûn êch NC
thç åí trãn windows cọ pháưn mãưm ỉïng dủng Explorer.
1.2. Khåíi âäüng Explorer .
Cạch 1: Tỉì biãøu tỉåüng (Nãúu cọ):
Kêch âụp chüt trại vo biãøu tỉåüng
Windows Explorer trãn mn hçnh Desktop.
Cạch 2: Tỉì Menu Start:
Chn Start /Program/Windows Explorer.
16
Cáúu trục hçnh cáy ca cạc kẻp häư så âỉåüc hiãøn thë trãn mäüt
cỉía säø gäưm hai pháưn. Bãn trại l cáúu trục täøng thãø ca cạc kẻp
häư så trãn âéa, bãn phi l cạc thäng tin chi tiãút vãư cạc thnh pháưn
trong kẻp häư så tỉång ỉïng (âỉåüc chn) bãn trại. Dỉåïi âáy l
biãøu tỉåüng ca mäüt thỉ mủc (Folder) cọ tãn l My documents:
My documents
Dáúu + åí bãn trại biãøu tỉåüng thỉ mủc chỉïng t ràòng thỉ mủc âọ
chỉïa êt nháút mäüt thỉ mủc con v ta cọ thãø kêch chüt vo dáúu
ny âãø måí tiãúp v hiãøn thë cạc thỉ mủc con chỉïa bãn trong nọ åí
cỉía säø bãn phi, lục ny dáúu + âäøi thnh dáúu -. Âãø chuøn vãø
thỉ mủc mẻ ta chè viãûc kêch chüt vo dáúu -, lục ny dáúu trỉì
âäøi thnh dáúu +.
2. Cạc thao tạc cå bn våïi Explorer:
2.1. Chn cạc âäúi tỉåüng:

Cạc tãûp, thỉ mủc, biãøu tỉåüng âỉåüc gi chung l cạc âäúi
tỉåüng.
Âãø chn mäüt âäúi tỉåüng âãø lm viãûc ta thỉûc hiãûn nhỉ sau:
- Chn 1 âäúi tỉåüng: Kêch chüt lãn âäúi tỉåüng âọ
- Chn nhiãưu âäúi tỉåüng:
+ Chn âäúi tỉåüng råìi rảc: Nháún giỉỵ phêm Ctrl v kêch
chüt lãn cạc âäúi tỉåüng cáưn chn.
+ Chn cạc âäúi tỉåüng liãn tủc: Nháún giỉỵ Shift âäng thåìi
kêch chüt lãn vë trê âäúi tỉåüng âáưu räưi âäúi tỉåüng cúi. Cọ thãø
sỉí dủng phêm Shift cng våïi cạc phêm mi tãn. Nháún Ctrl + A âãø
chn ton bäü.
2.2 Tảo thỉ mủc måïi (Folder):
• Cạc bỉåïc:
+Kêch chüt chn thỉ mủc mún tảo thỉ mủc con.
+Chn File\New\Folder\G tãn thỉ mủc cáưn tảo\nháún Enter.
• Vê dủ: Cạch tảo thỉ mủc Tailieu tải thỉ mủc My documents:
+ Kêch chüt vo thỉ mủc My documents åí cỉía säø bãn trại.
+ Chn File\New\Folder\G Tailieu vo ä cọ dáúu nhàõc\nháún Enter
2.3. Xem näüi dung thỉ mủc hồûc tãûp:
• Cạc bỉåïc:
- Chn thỉ mủc hồûc tãûp cáưn xem.
- Kêch âụp bãn trại lãn vng âỉåüc chn hồûc kêch âụp
chüt trại lãn biãøu tỉåüng ca thỉ mủc hồûc tãûp
• Vê dủ : Bản cáưn xem näüi dung thỉ mủc My Documents.
Cạch lm : Chn v kêch âụp chüt trại lãn thỉ mủc My
Documents.
2.4. Xoạ thỉ mủc hồûc tãûp:
• Cạc bỉåïc :
- Chn thỉ mủc hồûc tãûp cáưn xoạ.
- Chn File\Delete\Yes.

Cọ thãø thay thãú thao tạc Chn File\Delete\Yes bàòng cạch nháún
vo biãøu tỉåüng X trãn thanh cäng củ räưi chn Yes hồûc kêch
chüc phi, chn Delete räưi chn Yes, hồûc nháún phêm Delete räưi
chn Yes.
17