Nghiên cứu hoạt động sinh kế của người dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu tại địa bàn xã Linh Sơn, Huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên. (Khóa luận tốt nghiệp)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------------------

LÊ TIẾN TRUNG
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU HOẠT ĐỘNG SINH KẾ CỦA NGƯỜI DÂN TRONG BỐI
CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TẠI ĐỊA BÀN XÃ LINH SƠN,
HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo

: Chính quy

Định hướng đề tài : Hướng nghiên cứu
Chuyên ngành
: Phát triển Nông thôn
Khoa
Khóa học

: KT & PTNT
: 2013 - 2017

Thái Nguyên năm 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------------------

LÊ TIẾN TRUNG
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU HOẠT ĐÔNG SINH KẾ CỦA NGƯỜI DÂN TRONG BỐI
CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU TẠI ĐỊA BÀN XÃ LINH SƠN,
HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
Định hướng đề tài

: Chính quy
: Hướng nghiên cứu

Chuyên ngành
Lớp

: Phát triển Nông thôn
: K45 – PTNT- N02

Khoa
Khóa học
Giảng viên hướng dẫn
Cán bộ hướng dẫn

: KT & PTNT
: 2013 - 2017
: ThS. Đặng Thị Bích Huệ
: Đặng Thị Thu Hằng

Thái Nguyên, năm 2017


i

LỜI CẢM ƠN
Được sự nhất trí của Ban Giám Hiệu, thầy cô giáo khoa Kinh tế & Phát
triển nông thôn, Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, sau một thời gian
thực tập tốt nghiệp tại xã Linh Sơn, huyện Đồng Hỷ, thành phố Thái Nguyên,
nay em đã hoàn thành báo cáo với tên đề tài: "Nghiên cứu hoạt động sinh kế
của người dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu tại địa bàn xã Linh Sơn,
Huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”.
Có được kết quả này lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn sự tận tình
dạy dỗ của các thầy cô trong khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn trường Đại
học Nông lâm Thái Nguyên, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giảng viên ThS.
Đặng Thị Bích Huệ đã chỉ bảo và hướng dẫn tận tình để em hoàn thành báo
cáo thực tập tốt nghiệp.
Cho phép em gửi lời cảm ơn chân thành tới cán bộ và nhân dân xã Linh
Sơn, huyện Đồng Hỷ đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp những thông tin và số
liệu cần thiết và tạo mọi điều kiện giúp em hoàn thành đợt thực tập tốt nghiệp
này. Ngoài ra, các cán bộ xã còn chỉ bảo tận tình, chia sẻ những kinh nghiệm
thực tế trong quá trình công tác, đó là những ý kiến hết sức bổ ích cho em sau
khi ra trường.
Em cũng xin cảm ơn !
Thái Nguyên, ngày 12 tháng 06 năm 2017
Người thực hiện

Lê Tiến Trung

ii

DANH MỤC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ
Hình 2.1 Khung sinh kế bền vững …………………………………………..12


iii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 4.1:

Diện tích và cơ cấu đất xã Linh Sơn năm 2016......................... 27

Bảng 4.2:

Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu phát triển kinh tế giai đoạn
2014-2016 ................................................................................ 29

Bảng 4.3:

Tình hình dân số và lao động của xã Linh Sơn ......................... 30

Bảng 4.4:

Thông tin chung về hộ và chủ hộ điều tra ................................. 33

Bảng 4.6:

Sử dụng nguồn tài nguyên đất đai của hộ ................................. 35

Bảng 4.7:

Nhà ở và phương tiện sản xuất của hộ ...................................... 36

Bảng 4.8:

Thiết bị sinh hoạt trong gia đình ............................................... 37

Bảng 4.9:

Hoạt động sinh kế của hộ điều tra............................................. 38

Bảng 4.11: Các nguồn thông tin về thời tiết của các hộ điều tra ................. 42
Bảng 4.12: Các yếu tố ảnh hưởng của thời tiết đến hoạt động sản xuất của
hộ ............................................................................................. 43
Bảng 4.13: Các yếu tố dịch hại ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất............. 46
Bảng 4.14: Tổng hợp thiệt hại của các hộ dân trên địa bàn xã Linh Sơn ..... 48
Bảng 4.15: Thay đổi của các hộ khi đối mặt với BĐKH ............................. 50


iv

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
Cụm từ viết tắt Giải nghĩa
BĐKH

: Biến đổi khí hậu

KT - XH

: Kinh tế - xã hội

WB

: Ngân hàng thế giới

NTM

: Nông thôn mới

SL

: Số lượng

CC

: Cơ cấu

ĐVT

: Đơn vị tính

BQ

: Bình quân

LHQ

: Liên hợp quốc

UBND

: Ủy ban nhân dân

DT

: Diện tích

CĐ-ĐH

: Cao đẳng - Đại học

IPCC

: Ủy ban liên chính phủ

HDI

: Chỉ số phát triển con người

DFID

: Cục phát triển quốc tế

LĐ

: Lao động

HTS

: Hệ sinh thái

KHKT

: Khoa học kỹ thuật


v

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. i
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT .............................................. iv
MỤC LỤC ..................................................................................................... v
Phần 1. MỞ ĐẦU ......................................................................................... 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................... 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ................................................................ 3
1.2.1. Mục tiêu chung ..................................................................................... 3
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................... 3
1.3. Ý nghĩa của khóa luận ............................................................................. 3
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ..................................... 3
1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn .................................................................................. 4
Phần 2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ....................................................... 5
2.1. Cơ sở lý luận ........................................................................................... 5
2.1.1. Một số vấn đề cơ bản về biến đổi khí hậu ............................................. 5
2.1.2. Một số vấn đề cơ bản về sinh kế ......................................................... 10
2.2. Cơ sở thực tiễn ...................................................................................... 16
2.2.1. Biểu hiện và tác động của biến đổi khí hậu đến sinh kế trên thế giới .. 16
2.2.2. Biểu hiện và tác động của BĐKH đến sinh kế ở Việt Nam ................. 18
Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 22

3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................... 22
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................... 22
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 22
3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu .......................................................... 22
3.3. Nội dung nghiên cứu ............................................................................. 22
3.4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 22


vi

3.4.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu ................................................. 22
3.4.2. Phương pháp xử lý, phân tích số liệu .................................................. 23
3.4.3. Phương pháp đối chiếu so sánh........................................................... 24
3.4.4. Phương pháp thống kê mô tả .............................................................. 24
Phần 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 25
4.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội xã Linh Sơn, huyện Đồng Hỷ, tỉnh
Thái Nguyên................................................................................................. 25
4.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 25
4.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................... 28
4.2. Hoạt động sinh kế của người dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu trên địa
bàn xã Linh Sơn. .......................................................................................... 32
4.2.1. Nguồn lực con người của hộ điều tra .................................................. 32
4.2.2. Nguồn tài nguyên của hộ điều tra ................................................................. 35

4.2.3. Các hoạt động sinh kế của hộ điều tra ................................................. 38
4.2.4. Mức hiệu quả khi sử dụng tài nguyên của hộ ...................................... 39
4.2.5. Ảnh hưởng của thời tiết đến hoạt động sản xuất của hộ điều tra ......... 41
4.2.6. Các yếu tố gây nguy hại đến hoạt động sản xuất ................................. 45
4.2.7. Thiệt hại của hộ do các yếu tố ảnh hưởng ........................................... 48
4.2.8. Những thay đổi trong hoạt động sinh kế khi phải đối mặt với BĐKH . 49

4.3. Một số giải pháp ứng phó, thích nghi với BĐKH .................................. 51
4.3.1. Giải pháp về đất đai ............................................................................ 51
4.3.2. Giải pháp về nguồn nhân lực .............................................................. 51
4.3.3. Giải pháp về việc làm ......................................................................... 51
4.3.4. Giải pháp về vốn................................................................................. 52
4.3.5. Giải pháp về giáo dục và truyền thông ................................................ 52
Phần 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................... 54
5.1. Kết luận ................................................................................................. 54


vii

5.2. Kiến nghị ............................................................................................... 55
5.2.1. Đối với Đảng và nhà nước .................................................................. 55
5.2.2. Đối với Chính quyền và đoàn thể địa phương ..................................... 55
5.2.3. Đối với người dân địa phương ............................................................ 55
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 56
I. Tài liệu tiếng việt ...................................................................................... 56
II. Tài liệu Internet ....................................................................................... 57
PHỤ LỤC


1

Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, biến đổi khí hậu đã trở thành vấn đề trên
toàn thế giới. Hệ quả tất yếu là những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế và
an ninh lương thực. Biến đổi khí hậu không những tác động đến con người

mà còn đe dọa hệ sinh thái tự nhiên.
Tác động chủ yếu của BĐKH là làm cho thay đổi nhiệt độ, bốc hơi,
mưa dẫn tới sự thay đổi dòng chảy trong năm, dòng chảy mùa lũ, mùa cạn;
kèm theo các hiện tượng thời tiết cực đoan (lũ quét, lũ ống, sương muối…)
xảy ra bất thường với tần suất nhiều hơn, khó dự đoán hơn. Bên cạnh đó, làm
suy thoái đáng kể chất lượng đất, đặc biệt là đất dùng cho nông nghiệp và lâm
nghiệp. Những thay đổi về khí hậu khiến con người phải sử dụng thêm nhiều
biện pháp hóa lý khác nhau để tăng hiệu suất sử dụng đất, là nguyên nhân làm
mất dần độ phì nhiêu, tăng nhiều độc tố trong đất gây suy thoái đất đai. Hậu
quả cuối cùng là tạo thành những vùng đất không thể canh tác - vùng đất chết.
Đa số đất đồi núi trở nên nghèo, khô, chua, rắn ảnh hưởng đến sản xuất nông
nghiệp và đa dạng sinh học. [12]
Những dấu hiệu cụ thể cho thấy BĐKH toàn câu đang diễn ra như: mực
nước biển dâng cao và nước biển đang ấm dần lên, xuất hiện hiện tượng bang
tan ở hai cực, nền nhiệt độ liên tục thay đổi, nồng độ carbon dioxide trong khí
quyển đang tăng lên làm tăng tính hiệu ứng nhà kính của khí quyển và do đó
dẫn đến sự nóng lên của Trái đất.
Ở Việt Nam trong khoảng 50 năm qua, nhiệt độ trung bình năm
đã tăng khoảng 0,5 - 0,70C, mực nước biển đã dâng khoảng 20cm. Lượng
mưa tăng đột biến vào mùa mưa và giảm dần vào mùa khô. Lũ lụt và cường


Khóa luận đầy đủ ở file: Khóa luận full