Một số đề thường gặp trong bài thơ đồng chí

Một số đề thường gặp:
Bài tập 1:
a, Chỉ ra biện pháp tu từ trong các câu thơ sau:

“Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”
(Chính Hữu)
“Quê hương anh nước mặn đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá”

(Chính Hữu)

b. Viết một đoạn văn ngắn (với câu chủ đề là: Hình ảnh tu từ là kết quả của lao động
nghệ thuật làm cho ý thêm sâu, tình thêm đượm, lời gọn mà nhã), nêu hiệu quả của một
trong số những biện pháp tu từ mà em tìm được.
Bài tập 2: Cho đoạn thơ:

Quê hương anh nước mặn, đồng chua
Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.
Anh với tôi hai người xa lạ
Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau,


Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.
Đồng chí!

(“Đồng chí”, Chính Hữu)
a, Trong những câu thơ trên có một từ bị chép sai. Đó là từ nào? Hãy chép lại chính xác
câu thơ đó. Việc chép sai từ như vậy ảnh hưởng đến giá trị biểu cảm của câu thơ như thế
nào?
b, Câu thứ sáu trong đoạn thơ trên có từ “tri kỉ”. Một bài thơ đã học trong: chương trình

Ngữ văn lớp 9 cũng có câu thơ dùng từ “tri kỉ”.Đó là câu thơ nào? Thuộc bài nào?
Về ý nghĩa từ “tri kỉ” trong hai câu thơ đó có điểm gì giống, khác nhau?
c, Câu thơ thứ bảy trong đoạn thơ trên là một câu đặc biệt.Hãy viết đoạn văn khoảng 5
câu phân tích nét đặc sắc của câu thơ đó.
Bài tập 3: Viết đoạn văn tổng – phân – hợp trong đó có sử dụng câu hỏi tu từ, phân tích
cái hay được sử dụng trong khổ cuối bài “Đồng chí” của Chính Hữu:
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
Đầu súng trăng treo.

Bài tập 4: Trong bài thơ “Đồng chí”, Chính Hữu đã viết rất xúc động về người chiến sĩ


trong kháng chiến chống Pháp:

Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá
Miệng cười buốt giá
Chân không giày
Thương nhau tay nắm lấy bàn tay.

Dựa vào đoạn thơ trên ,hãy viết một đoạn văn ( 10-12 câu) theo cách lập luận tổng phân
hợp, trong đó có sử dụng phép thế và một câu phủ định để làm rõ sự đồng cảm, sẻ chia
giữa những người đồng đội.

D. Chữa đề:
Bài tập 1:
a.


-Ngữ liệu 1:
+ Nhân hóa: “Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính”
+ Hoán dụ: “Giếng nước gốc đa”.
-Ngữ liệu 2:
+Hoán dụ: “nước mặn đồng chua” và “đất cày lên sỏi đá”.
b. Viết đoạn văn có chủ đề cho trước để phân tích tác dụng của biện pháp tu từ.
Bài tập 2:
a.
- Trong đoạn thơ có từ bị chép sai là “hai”, phải chép lại là “đôi” : “Anh với tôi đôi người
xa lạ”.
- Chép sai như vậy sẽ ảnh hưởng đến giá trị biểu cảm của câu thơ như sau: “Hai” là từ chỉ
số lượng còn “đôi” là danh từ chỉ đơn vị. Từ “hai”chỉ sự riêng biệt, từ “đôi” chỉ sự không
tách rời. Như vậy, phải chăng trong xa lạ đã có cơ sở của sự thân quen? Điều đó tạo nền
móng cho chuyển biến tình cảm của họ.
b, -Câu thơ trong bài “Ánh trăng: của Nguyễn Duy cũng có từ“tri kỉ”:
“hồi chiến tranh ở rừng
vầng trăng thành tri kỉ”

- Từ “tri kỉ” trong hai câu thơ cùng có nghĩa chỉ đôi bạn thân thiết, hiểu nhau. Nhưng
trong mỗi trường hợp cụ thể, nét nghĩa có khác: ở câu thơ của Chính Hữu, “tri kỉ” chỉ tình


bạn giữa người với người. Còn ở câu thơ của Nguyễn Duy, “tri kỉ” lại chỉ tình bạn giữa
trăng với người.
c. Viết đoạn văn:

*Về nội dung, chỉ cần chỉ ra được:
- Từ “đồng chí” đứng thành một câu thơ đặc biệt với dấu chấm than,vừa ngân vang như
một tiếng gọi tha thiết; vừa tạo thành một nốt nhấn, lắng lại, như khẳng định về một tình
cảm rất đỗi thiêng liêng.
- Bản lề gắn kết đoạn đầu và đoạn thứ hai của bài thơ: sáu câu thơ trên nói lên cơ sở hình
thành tình đồng chí; mười câu dưới biểu hiện cụ thể và cảm động tình đồng chí.
- Hai tiếng “đồng chí” giản dị, đẹp đẽ, là điểm hội tu, kết tinh của bao tình cảm đẹp: tình
giai cấp, tình bạn, tình người.
*Về hình thức: không quy định cụ thể, nên có thể tự lựa chọn cấu trúc đoạn cho phù hợp,
giới hạn 5 câu.

Bài tập 3:
* Về nội dung, cần chỉ ra được:
- Đêm khuya, nơi rừng hoang, dưới làn sương muối, những người lính đứng cạnh bên
nhau phục kích chờ giặc. Nổi bật trên cảnh rừng đêm giá rét là ba hình ảnh gắn kết: khẩu
súng – vầng trăng – người lính. Sức mạnh của tình đồng chí đã giúp họ vượt lên những
khắc nghiệt của thời tiết và mọi gian khổ, thiếu thốn. Trong những đêm phục kích chờ


giặc, họ đã phát hiện ra hình ảnh”Đầu súng trăng treo”. Hình ảnh rất thực và lãng mạn
mang ý nghĩa biểu tượng gợi nhiều liên tưởng phong phú: súng và trăng là gần và xa, là
thực tại và mơ mộng; súng là biểu tượng của chiến tranh, trăng là biểu tượng của hòa
bình; chất chiến đấu và chất trữ tình; chiến sĩ và thi sĩ... Hai hình ảnh tưởng như đối lập
song lại bổ sung, hài hòa với nhau làm đẹp thêm cuộc đời người lính cách mạng. Các anh
chắc tay súng để bảo vệ vầng trăng hòa bình. Hình ảnh thơ thật đẹp và ý nghĩa biết bao!
Có thể nói, đây là một sự phát hiện, một sáng tạo bất ngờ của tác giả, góp phần nâng cao
giá trị bài thơ và trở thành nhan đề cho cả tập thơ.
* Về hình thức: trình bày đoạn văn theo cách tổng – phân –hợp, không giới hạn số câu và
có sử dụng câu hỏi tu từ.
Bài tập 4:

* Về nội dung, cần chỉ ra được:
- Từ “mặc kệ”: thái độ dứt khoát ra đi khi lí tưởng đã rõ ràng,mục đích đã chọn lựa. Song
dù dứt khoát thì vẫn nặng lòng với quê hương.
- Hình ảnh hoán dụ mang tính chất nhân hóa “Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính” tô
đậm sự gắn bó của người lính với quê hương.
- Bằng những hình ảnh tả thực, hình ảnh sóng đôi, tác giả đã tái hiện chân thực những
khó khăn thiếu thốn trong buổi đầu kháng chiến: thiếu lương thực, thiếu vũ khí, quân
trang, thiếu thuốc men...Người lính phải chịu“từng cơn ớn lạnh”, những cơn sốt rét rừng
hành hạ, sức khỏe giảm sút, song sức mạnh của tình đồng chí đã giúp họ vượt qua tất cả.


Nếu như hình ảnh “Miệng cười buốt giá” làm ấm lên, sáng lên tinh thần lạc quan của
người chiến sĩ trong gian khổ thì cái nắm tay lại thể hiện tình đồng chí, đồng đội thật sâu
sắc! Cách biểu lộ chân thực, không ồn ào mà thấm thía. Những cái bắt tay truyền cho
nhau hơi ấm, niềm tin và sức mạnh để vượt qua mọi khó khăn, gian khổ. Cái nắm tay
nhau ấy còn là lời hứa hẹn lập công.
* Về hình thức: trình bày đoạn văn theo cách tổng –phân–hợp, giới hạn 10 -12 câu, trong
đó có sử dụng phép thế và một câu phủ định