Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật ông hai trong tác phẩm làng của kim lân khi nghe tin làng mình theo giặc

Phân tích diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai trong tác phẩm Làng của Kim Lân khi nghe tin làng
mình theo giặc.
( Đề thi vào 10 THPT, năm học 2013-2014, Sở GD&ĐT Hải Phòng)
I. Mở bài:
*Mở bài 1: Kim Lân là một nhà văn có sở trường về truyện ngắn. Đề tài chính trong sáng
tác của ông là cảnh sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của những người nông dân sau lũy tre
làng. Ra đời năm 1948 – thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, “Làng” là một
trong những tác phẩm xuất sắc của Kim Lân . Tiêu biểu trong truyện ngắn “Làng” là
nhân vật ông Hai – người nông dân chân lấm tay bùn, có tình yêu làng và lòng yêu nước,
yêu cách mạng.Tình cảm ấy được thể hiện rất rõ trong tình huống khi ông nghe tin làng
Chợ Dầu lập tề, theo giặc.
* Mở bài 2: Là nhà văn có sở trưởng viết truyện ngắn, Kim Lân được biết đến qua những
thiên truyện xuất sắc như: “Vợ nhặt”,”Con chó xấu xí”,”Nên vợ nên chồng”... Cả đời
gắn bó với nông thôn Việt Nam, Kim Lân là người hiểu hơn ai hết về người quê, hồn quê,
chính vì thế đề tài trong sáng tác của ông thường là cảnh sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ
người nông dân sau lũy tre làng. Ấn tượng sâu đậm nhất trong lòng người đọc là việc nhà
văn đã xây dựng rất thành công hình tượng người nông dân – những con người lao động
chân lấm tay bùn, mộc mạc,hiền lành mà giàu tình nghĩa với quê hương, với đất nước,
với cách mạng. Ông Hai trong truyện ngắn “Làng” là một con người như thế! Tình yêu
làng, lòng yêu nước ở nhân vật được nhà văn Kim Lân diễn tả một cách chân thực và sinh
động trong tình huống khi ông nghe tin làng Chợ Dầu lập tề, theo giặc.
*Mở bài 3: Kim Lân là nhà văn hiện đại Việt Nam có sở trường về truyện ngắn. Do hoàn
cảnh sống của mình, ông am hiểu sâu sắc sinh hoạt, tâm lí của người nông dân. Kim Lân
được xem là nhà văn của nông thôn, của người dân quê Việt Nam với những vẻ đẹp mộc
mạc mà đậm đà. Được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp và đăng
lần đầu trên tạp chí Văn nghệ năm 1948, “Làng” là một trong những tác phẩm đặc sắc


nhất của ông. Truyện đã thể hiện một cách sinh động và tinh tế diễn biến tâm trạng của
ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc.
II.Thân bài:

1.Khái quát (Dẫn dắt vào bài):
- Ông Hai – nhân vật chính của tác phẩm là người rất yêu làng, nhưng phải xa làng đi tản
cư. Tình yêu làng của ông bị đặt vào thử thách:có tin làng làng Dầu theo giặc, phản bội
kháng chiến. Ông Hai đã trải qua tâm trạng dằn vặt đau đớn, phải đấu tranh quyết liệt để
lựa chọn còn đường đi đúng đắn cho mình.
2. Phân tích:
- Niềm vui đang ngập tràn trong lòng ông Hai khi ông vừa ở phòng thông tin bước ra, đó
cũng là lúc ông nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc.Cái tin quá đột ngột ấy khiến ông bàng

hoàng, sững sờ: “cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại,da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi tưởng
như không thở được”. Từ đỉnh cao của niềm vui,niềm tin ông Hai rơi xuống vực thẳm
của sự đau đớn, tủi hổ và tuyệt vọng. Khi trấn tĩnh lại được phần nào,ông còn cố chưa tin
cái tin ấy. Nhưng rồi những người tản cư đã kể rảnh rọt quá, lại khẳng định họ “vừa ở
dưới ấy lên”, “Cả làng chúng nó Việt gian từ thằng chủ tịch mà đi cơ ông ạ” khiến ông
không thể không tin. Kim Lân đã tỏ ra rất khéo léo,chỉ qua một vài chi tiết mà miêu tả
được nỗi đau đớn, nhục nhã,ê chề của một người yêu làng khi nghe tin làng mình làm
Việt gian. Từ lúc ấy,trong tâm trí ông Hai chỉ có cái tin dữ ấy xâm chiếm, nó trở thành
nỗi lo sợ,sự ám ảnh, day dứt với mặc cảm là kẻ phản bội. Nghe tiếng chửi bọn Việt
gian“ông cúi gằm mặt mà đi”.
- Về đến nhà, ông nằm vật ra giường, tủi thân, thương con,thương dân Chợ Dầu, thương
thân mình phải mang tiếng là dân làng Việt gian “nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó
cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư?. Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy


ư?” Căm giận lũ người phản bội làng theo giặc, ông nắm chặt hai tay mà rít lên: “Chúng
bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để
nhục nhã thế này?” Nhưng rồi ông lại “ngờ ngợ như lời mình không được đúng
lắm”. Niềm tin, nỗi ngờ vò xé tâm can ông. Ông kiểm điểm từng người trong óc và thấy “
họ toàn là những người có tinh thần cả. Họ đã ở lại làng, quyết tâm một sống một chết
với giặc, có đời nào lại cam tâm làm điều nhục nhã ấy!...”Nhưng “không có lửa làm sao

có khói?” Ông cảm thấy vô cùng tủi nhục và lo lắng: “Rồi đây biết làm ăn buôn bán ra
sao?...Lại còn bao nhiêu người làng, tan tác mỗi người một phương nữa, không biết họ đã
rõ cái cơ sự này chưa?...”
- Suốt mấy ngày liền, ông Hai chẳng dám đi đến đâu, chỉ quanh quẩn ở nhà, trong gian
phòng chật hẹp nghe ngóng binh tình ở bên ngoài: “Một đám đông tụm lại, ông cũng để
ý, dăm bảy tiếng cười nói xa xa, ông cũng chột da. Lúc nào ông cũng nơm nớp tưởng
như người ta đang để ý, người ta đang bàn tán đến “cái chuyện ấy”. Cứ thoáng nghe
những tiếng Tây, Việt gian,cam-nhông...là ông lủi ra một góc nhà, nín thít. Thôi lại
chuyện ấy rồi!”Ông Hai mặc cảm thấy mình như có lỗi trong việc làng Dầu theo giặc,
phản bội kháng chiến. Ông thu mình trong nỗi tủi hổ, đau xót, trằn trọc, không ngủ,
không muốn nói năng gì. Điều này không chỉ ông mà cả gia đình ông sống trong tâm
trạng rất đỗi nặng nề, trong bầu không khí u ám, người lớn không dám nói to, trẻ con
không dám cười đùa. Lòng tự hào về làng quê của ông Hai bị tổn thương sâu sắc.
=> Với nghệ thuật miêu tả nội tâm, sử dụng ngôn ngữ độc thoại nội tâm, nhà văn đã
diễn tả rất cụ thể nỗi ám ảnh nặng nề biến thành sự nơm nớp lo sợ thường xuyên
trong ông Hai cùng với nỗi đau xót, xấu hổ, nhục nhã. Kim Lân không nói nhiều, tả
nhiều nhưng cũng đủ cho thấy tình cảm mà ông Hai dành cho làng lớn đến nhường
nào. Nếu ông Hai không yêu làng sâu sắc thì cũng không đau đớn đến vậy!
- Thế rồi, ông Hai tiếp tục bị đẩy vào một tình huống thử thách căng thẳng khi mụ chủ


nhà đánh tiếng đuổi đi: “Nghe nói, bảo có lệnh đuổi hết những người làng Chợ Dầu khỏi
vùng này không cho ở nữa”. Ông Hai cảm nhận hết nỗi nhục nhã, lo sợ vì tuyệt đường
sinh sống: “Biết đem nhau đi đâu bây giờ? Biết đâu người ta chứa bố con ông mà đi bây
giờ?...”. Bị đẩy vào đường cùng, tâm trạng ông vô cùng bế tắc, tuyệt vọng. Mâu thuẫn nội
tâm bị đẩy lên đỉnh điểm. Ông nghĩ “Hay là quay về làng?” nhưng ông hiểu rõ “Về làng
tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây”, là phản bội cách mạng, phản bội Cụ
Hồ...Cuối cùng, ông dứt khoát lựa chọn theo cách của mình: “Làng thì yêu thật nhưng
làng theo Tây mất rồi thì phải thù”. Tình yêu nước đã rộng lớn hơn, bao trùm hơn tình

cảm làng quê. Nhưng dù xác định thế nào, ông vẫn không vứt bỏ được tình cảm với làng.
Vì thế, mà ông càng đau xót, tủi hổ.
- Trong tâm trạng bị dồn nén, bế tắc ấy, ông chỉ còn biết trút nỗi lòng của mình vào
những lời tâm sự với đứa con để củng cố niềm tin vào cách mạng, vào kháng chiến. Qua
lời thủ thỉ, tâm sự của ông với đứa con, ta nhận thấy tình yêu sâu nặng với cái làng Chợ
Dầu của ông. Ông muốn đứa con nhỏ ghi nhớ: “Nhà ta ở làng Chợ Dầu, ủng hộ Cụ Hồ
con nhỉ?”. Những lời tâm sự ấy thực chất là những lời ông tự nhủ với chính mình, giãi
bày nỗi lòng mình nhằm bộc lộ tấm lòng sâu xa, gắn bó bền chặt với quê hương, đất
nước. Đồng thời cũng khẳng định ở ông tấm lòng thủy chung, trung thành với kháng
chiến, với cách mạng mà biểu tượng là cụ Hồ. Ông mong “Anh em đồng chí biết cho bố
con ông. Cụ Hồ trên đầu trên cổ xét soi cho bố con ông”.Tình cảm ấy ở ông thật bền
vững, sâu nặng và thiêng liêng: “Cái lòng bố con ông là như thế đấy, có bao giờ dám đơn
sai. Chết thì chết có bao giờ dám đơn sai.” Khi thằng con bé rành rọt trả lời: “Ủng hộ Cụ
Hồ Chí Minh muôn năm”, nước mắt ông chảy ròng trên hai má, ông xúc động bởi lời nói
ngây thơ của đứa bé chính là gan ruột, là nỗi lòng của ông.
3. Ý kiến đánh giá, bình luận:


- Có thể nói, thành công của Kim Lân trong truyện ngắn “Làng”là đã sáng tạo được tình
huống truyện giản dị mà độc đáo đã thể hiện tình yêu làng, yêu nước của người nông dân
trong kháng chiến chống Pháp. Ông rất thành công trong việc miêu tả diễn biến tâm trạng
của nhân vật ông Hai một cách tinh tế và sinh động. Đặt nhân vật vào tình huống thử
thách bên trong để bộc lộ chiều sâu tâm trạng. Tác giả miêu tả cụ thể, gợi cảm các diễn
biến nội tâm qua ý nghĩ, hành vi, ngôn ngữ, đặc biệt diễn tả rất đúng và gây ấn tượng
mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt đau đớn trong sâu thẳm tâm trạng nhân vật. Điều đó,
chứng tỏ nhà văn Kim Lân am hiểu sâu sắc người nông dân và thế giới tinh thần của
họ.Ngôn ngữ kể, ngôn ngữ nhân vật thật đặc sắc, đặc biệt là ngôn ngữ nhân vật ông Hai
giàu tính khẩu ngữ, vừa có nét chung của người nông dân vừa mang đậm cá tính của nhân
vật.
III. Kết bài:

- Qua nhân vật ông Hai, người đọc thấm thía tình yêu làng, yêu nước rất mộc mạc, chân
thành mà vô cùng sâu nặng, cao quý trong những người nông dân lao động bình thường.
- Sự mở rộng và thống nhất tình yêu quê hương trong tình yêu đất nước là nét mới trong
nhận thức và tình cảm quần chúng cách mạng mà văn học thời kháng chiến chống Pháp
đã chú trọng làm nổi bật. Truyện ngắn “Làng” của Kim Lân là một trong những thành
công đáng quý.