Leture 5
Mécanique en Référentiel
Non Galiléen
Trần Thị Ngọc Dung
HCMUT
Loi de la dynamque en référentiel non galiléen
Étant donné un point matériel M de mass m, en mouvementdans Rg et dnas R.
Lois de composition des vitesses :
v(M) /Rg v(M) /R ve
Lois de composition des accélérations :
a(M) /Rg a(M) /R a e a c
ma(M) /Rg ma(M) /R ma e ma c
Relation fondamentale de la dynamiquedans un référentiel non galiléen :
ma(M) /R ma(M) /Rg ma e ma c
ma(M) /R F Fie Fic
F : force réelle
Fie ma e : force d' inertie d' entraˆi nement
Fic ma c : force d' inertie de CORIOLIS
d R / R g
O M ( O M )
a e a (O 2 ) / Rg
2
2
dt
/ R
a c 2 R / R g v(M ) / R
La force Coriolis n' existe que si
le point matériel est en mouvementpar raport à R
et R est en rotation par rapport à Rg.
R est en translation accélérée par rapport à R g
0
a e a (O 2 ) / Rg Fie ma (O 2 ) / Rg
a c 0 Fic 0
ma(M) /R F Fie
R est en rotation autour d' un axe fixe de Rg. R / Rg ez
a e a (O2 ) / Rg (d R / Rg / dt ) / R O2 M ( O2 M )
(d / dt ) / R O2 M (d / dt )ez (rer zez ) r e
2
( O2 M ) ez (ez (rer zez )) rer
2
ae r e rer
z
ac 2ez (rer re zez ) 2re 2rer
2
Fie mae m rer mr e
M
Fic mac 2mrer 2mre
O
y
yg
xg
x
Théorème du moment cinétique dans R non galiléen
L O / R mOM v(M) / R
dL O / R
dv(M) / R
mOM
OM (F Fie Fic )
dt
dt
R
/ R
Đạo hàm moment động lượng trong HQC phi Galilê thì
bằng tổng Moment các lực thức, lực quán tính theo và lực
quán tính Coriolois
Puissance et énergie cinétique en référentiel non galiléen
Puissance de la force Coriolis:
PFic / R
(2m v(M) / R ).v(M ) / R 0
Trong HQC phi Galiê, độ biến thiên động năng bằng công của
lực thực và công của lực quán tính theo. Công của lực
Coriolis bằng 0
k W (F) W (Fie )
W (Fic ) 0
CAS PARTICULIER R en rotation à vitesse angulaire constante autour d’un axe
fixe de Rg
d
2
Fie ma e m re r mr
e
dt
2
2
W (Fie ) m re r .(dre r rde dze z ) m rdr
1
W (Fie ) d ( m2 r 2 cte)
2
1
p ( Fie ) m2 r 2 cte
2
M / R K / R ptotal/ RF
ptotal/ R pF pF ie
APPLICATION 4 : PERLE SUR CERCLE TOURNANT
2
Fie mae m R sin e y
FiC mac 2mez Re 2mR cosex
L
mR 2
z
Ox / R
x
dLOx / R
mR 2 mgR sin m 2 R 2 sin cos
y dt
g
sin 2 sin cos
R
g
o2
R
N
M
mg
2
Fie sin ( 1
cos )
2
o
e cosey sin ez
2
o
Posision d' equlibre 0
sin 0
o2
cos 2 1 o
2
df ( )
2
f ( ) o sin (1 2 cos )
( e )
o
d
e
2
[o2 cos e (1 2 cos ) sin 2 e 2 ]( e )
o
e 0 f ( ) (o2 2 ) : o2 2 : CB _ben
2
e : f ( ) [o2 (1 2 )]( e ) 0 : ko _ ben
o
0
f ( ) [
(1 2
) (1
o
2
o
2
o
2
2
2
o
2
0
2
o
2
2
) 2 ]( e )
2
o2 2
f () (1 2 ) ( e )
e
2
o2 2
(1 2 ) 0 o
THế năng:
1
p mgR cos m 2 R 2 sin 2
2
d p
mgR sin m 2 R 2 sin cos
d
2R
mgR sin (1
cos ) ; o2 g / R
g
2
mgR sin (1 2 cos )
o
d p
o2
0 sin 0; cos 2
d
d 2 p
2
2 2
mgR[cos (1 2 cos ) 2 sin ]
2
d
o
o
d 2 p
d 2
2
2 2
mgR[cos (1 2 cos ) 2 sin ]
o
o
0:
:
d 2 p
d 2
d 2 p
d 2
2
mgR[1 2 ] 0 : o : stable
o
2
mgR[1(1 2 )] 0 : unstable
o
d 2 p
o2
2 o2 2 2
cos
:
mgR[ 2 (1 2 2 ) 2 sin ] 0 : stable( o )
2
d
o
o
2
o
2
0
d 2 p
2
g/R
g/R
2 2 g / R
2 2
2
mgR 2 m R 2 m R sin 0 : cos 2 ben
2
d
0
F
d p
Rd
d 2 p
d 2
e
R
m R sin
R
2
2
2
mR m2 R 2 sin 2
2
R
2
2
o
(1 2 )() 0
2
d p
1 d p
2
( e )
p ( ) p ( e )
(
)
e
d 2
d
2
e
e
0
2
1 d p
1 d p
F
( e )
2
R d
R d
e
d 2 p
( e )
F .R
2
d
e
0
2
d
p
2
( e )
mR
d 2
e
d 2 p
2
d
e
( e ) 0
2
mR
d 2 p
2
d
e
2
mR 2
1/20 Hòn đáo trên bán cầu có gia tốc
Bán cầu có gia tốc a
ma ' mg N Fie (1)
N
Tìm vị trí m rời bán cầu
ao
v2
m
mg cos N ma o sin (2)
R
M / R WN WF ie
Fi
e
mg
1
( mv2 mgR cos ) (0 mgR ) Fie .ds ma o cos Rd
2
0
0
1
mv2 mgR cos mgR ma o R sin
2
v o2 2gR cos o 2gR 2a o R sin o (3)
v o2
(2), N 0
g cos o a o sin o (4)
R
(3)(4)
gR cos o a o R sin o 2gR cos o 2gR 2a o R sin o (3)
3gR cos o 2gR 3a o R sin o
2 ao
cos o sin o
3 g