Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện luật thuế giá trị gia tăng trên điạ bàn TP HCM

/

BQ GIAO DVC VA DAO Tl)..O
TRifliNG Dl)..I HQC KINH Tf TP.H6 CHl MINH

NGUYEN DlJY THANH

I

?

I

.

A

.A

?

CAC GIAI PHAP NANG CAO HIEU
QUA
•
THVC HI eN LU~T THUE GIA TRI GIA
TANG TREN f>IA
BAN TP.H6 CHi MINH
•
Chuy~n nganh: TAl CHfNH LUU TH6NG TitN

ret VA TIN DVNG

Ma s6: 5.02.09

LU~N VAN TH~C Si KINH

TE

Ngu'Oi htiong din khoa hqc: TS PH~M VAN NANG
TP. HCM, 2002

··''


GDP cua Vi~t Nam khoang 380.000 ty, trU' di ph~n gia tr! ttl' nang nghi~p
(chi~m 25% GDP, khoang 95.000 tY d&ng ), trlt' di gia tr! cac hang hoa djch Vl;t
tlm9c di~n chju tlme' tieu th\1 d~c bi~t, trU' di gia trj cac ho~t dQng tfnh vao
GDP nhttng khang chju thu~ gia trj gia tang\ con khoang 150.000 ty d6ng.
Nhrr v~y, vdi thue' sua't bmh quan 10%, ta se thu dli~c khoang 15.000 ty ddng
(thu~ gia tr~ gia tiing hlmg nh~p kh'u coi nhu' d\n bhng vdi phftn thu~ gia tq
gia tang hoan l~i cho xua't khiu).
Nam 2001 t5ng thu ngan sach d!a phrrdng toan thanh ph6 la 16.300 tY c6
3.507 tY thu ttl' thu~ GTGT trong nu'dc.Chiffig to thu tU' thue' GTGT n()i dja t~i
thanh ph6 Hd Chi Minh c6 rhQt vi tri quan tr<;>ng trong t5ng thu ngan sach.
Thue' GTGT drr~c ap d\mg vao Vi~t nam con r!t mdi me,trong qua trlnh tri~n
khai thljc hi~n da g_~P khang it kh6 khan vu'6ng m~c.Trong d6 c6 nguy~n nhan
xay dl)llg Lu~t thue' thie'u tinh h~ th6ng.
Thanh ph6 H6. CW Minh la thanh phO'ldn,dan cu' dang la dftu m6i kinh doanh
cling nhu' la trung tam thanh to{m thu'dng m~i cua ca nu'6c,cfing la ndi phat
sinh, t~p trung nhll'ng vffn d~ nh~y cam v~ cWnh sach chii tru'dng cua Bang va
Nha nu'dc.B~c bi~t Ia v[n d~ cWnh sach thu€ GTGT.

Trang nhung di~u ki~n nhfft d!nh ,tac gia ch9n d~ tai:Cdc gidi plutp nbng coo
ltieu gulz tlt~tc hien LulU thui GTGT tren tli(l ban thanh phiJ'Hb Chi Minh <18
nghien cu\1 sti' dl;tllg cac kie'n thft'c ,cac cd sC1 ly lu4n khoa h9c da du'~c h<;>c t~i
tru'Cing ke't h~p vdi thu'c ti~n nhhm fim ra cai chung ,phai kh~c ph1;tc hay cftn
nhan rc.)ng d~ d~t du'~c ml;lc tieu hi~u qua.
Tac gilt khong t:h~ nao khong c6 sai s6t ho~c t:hi~u y tu'ong ,r[t mong slf th6ng
cam cua qui th§y co va cac b~n.Xin ti~p thu Slf chi d~y cua qui thdy co d8 lu~n
van du'~c hoan chinh hdn.
Xin chan thanh dim dn qui th~y co khoa sau d~i hqc tru'ong d~i h<;>c kinh t~
thanh ph6 Hd chi Minh va d~c bi~t thdy hrrdng dfin khoa Iwc TS:Ph~m Van
Nang ,da he't long giup do tdi hoan thanh lu~n van nay.

Quan ly nha mt'&, qu6c phong, tr~t hf an toan xa hQi; giao d\1c va dao t~o; y t6 va cU'u tr~ xa h9i;
ho~t d9ng van hoa va th& thao; ho:,tt d{>ng phl)C VlJ ca nhan Va CQng d6ng; ho~t dQng lam thu8 cong Vi~C gia dlnh,
1


Ml)C Ll)C

sa

vt

CmJONG 1: CO
LY LU4N
THU:t GIA TRf GIA TANG
TRONG NiN KINH TE THJ TR11i1NG .....•.....•..........•. 1
1~1.

KHAI NI:¢MVA D!C Dil'fMCUA THU~ GTGT ................................. 1
1.1.1. Slf ra dm va phat tri~n cua tho~ GTGT ................................. 1
1.1~~

Kh&i ni~m thut;.GTGT •••••••.•••.••.••••~.•••••.••.•••.•.•..•••••••.•.•...•••••..•.. !

1.1~3. Dij.c di~m cuB thut; GTGT •••.•..•.••..•..••••.••••••••••...•••..•.••...••.••••••.. 3

1.1A. Di~u ki~n cAn thi~t d~ ap dl}.ng tho~ GTGT ......................... 4
1.1.4.1. Y~u cfiu d6i vdi chlnh sach thu~............................................. 4
AI" ..:~
1.2.·.3.2. Y"eu ca~ u a..,.
01 Vul
to ch~li'c vit. n h'anh
. ......................................... . 4

1.2.

VAl TRO CUA THU:~ GTGT TRONG N~N KINH Tif XA H(H ........... .

1.2.1. Tho~ GTGT Ia khoan tho chii y~u cua ngftnsachnhimu'6c .5

1.2.2. Tho~ Ia c8ng C\f. quan ly va di~u chlnh vi mB ••••••••••.•••••••••••••• 6
1.2.3. Thu~ g6p phAn di~u hoa tho nh(\p va th\ic hi~n c8ng bling
·xi he.i trong phA.n phffi •••...••••.....•••...•••...•••••.•.•••••.•.•.•.••••.•.•..••.• 10

1.3.

Mc)T s6 D~CDIJiM CCI BAN LU!T THU~ GTGT .......................... 11
1.3.1. T6ng quan v~ slj phat tri~n h~ tb6ng thu~ l1 Vi~t Nam ............. 11

1.3.2.

H~

a

tb6'ng thud ginn tho Vi~n Nam ........................................... 14

1.3.3. Nhftng dijc di~m cd ban Lu.t thud GTGT a Vi~t Nam .............. 16
1.3.3.l.NhU':ng ID\IC tiBu,y~u c:iu chii y~u cua Lu~t thu~ GTGT ....... 16
1.3.3.2.Nhung n()i dung cd ban cua Lu~t thui GTGT ....................... 17
E>6i t&t(jng chj.u..................................... ... ..... .... ... ...... ............. 17

E>O'i tu'<;Jng n()p ..... . .•... .. .. .. ...... .. •...... ... ....•.. •...... ... ..... .. .. .. ..... .. 19
Ciin err tlnh thu~ ................................................................... 20

1.3.4. Cd ch~ v411 banb thn~ GTGT ...............................•..................... 22
1.3.5. Plttidltg pl18p tflill tl1u~ .................................................................. 23
1.3.6. Khliu trU ho&n thul .................................................................. 24
-

.2..

,

1.3.7 . Ml6n glum thui ........................................................................ 27


cmfdNG 2: Tmtc TR~NG v A TINH HiNH THTjc mtN LU~ T

Tmffi GTGT TRtN DfA BAN TP. H6 CID lVIINH Tif
N~~ JL~!»~ D~N NA~...............................................
~~
.

~

o ••••••

2.1. m:¢N TRJ).NG KINH~ -.XA H(>I TP. H6 CID MINH .................... 28
2;2. TINH HINH TRI:aN KHAI LU! T THUE GTGT T~N DfA BAN TP.
HO CHI l\.1INH ............................... ".......... ,......................................... 31
~

0 ••

2.2.1. Tinb blnh tri~ khai tbi di~m tbue' GTGT giai do~m1993-1997 ... 31
2.2.2. Tinb hlrih tri~n khai va thtfc hi~n Lu~t tbue' GTGT tO' 1997 de'n
nay cu& TpH~M ·············~·······················•···································· 32
2.2.2.1. Tfl chU'c be) may qmln ly thu ................................................. 32
2.2.2.2. D6i mdi qui trlnh hanh thu ................................................... 32
2.2.2.3. Thtfc hi~n cfing tac tuy~n truy~n ,hu'dng d§n ........................ 33
2.2.2.4. Tri~n khai cfing tac tin hQc ................................................... 34
2.2.2.5. Thlfc hi~n ch1nh sach hoan thuG ........................................... 35
2.2.2.6. Thlfc hi~n chfnh sach u'U diii thu6 ......................................... 35
2.2.2.7. Ki~m tra thuG, ki~m tra chOng thit tlm ................................. 36
2.2.2.8. Cfing tac dao t~o b6i du'tlng .................................................. 37

2.3. NHO'NG TAC D()NG TICH Cl)C CUA VI:(tC THljC HI:¢N THUE

GTGT ...................................................................................................... 37

2.3.1. Tho ngiin s8cl1 Iill8 nlillc........................ .,...........................

a •••••••••

37

2.3.2. Tac d{)ng d€n san xua't kinh doanh ............................................. 38
2.3.2.1. Khuy6n khfch thanh l~p DN phat tri~n sx-kd ....................... 39
2.3.2.2. G6p phftn

6 djnh gia

ca ........................................................ 39

2.3.2.3. Tang cu'ong tinh chip hanh Luijt tlmG ................................. 40

2.4. NHO'NG NIRJ<)C DI:al\1 ........................................................................ 40

2.4.1. Nhi~u tl1t,ng tti van ban ............................................................... 40

2.4.2.

V~11 d~ v~ hoB dd11 .................................•..................................... 40

2.43.. Vin d~ v~ thu~ suit .................................................................... 42
2.4.4. Vil'n d~ 1ili¥p ldtiu ................................. ., .................................... 42
2.5. NHO'NG BAI HQC KINH NGID:G:M ..................................................... 42

CHUONG 3: CAC GIAIPHAP NANG CAO HJ.tU QUA THl}C
K·
HIEN
LUA T THUE GTGT TREN DIA BAN TP .
'.
HO"" CH][" 1\([~H ..•.....•.•......•.•......................•....•..... 'i:i
"'

3.1.

.

A

.

A

'

NHfJNG TRONG BI~M PHA T TRiifN KINH T~ XA H()I THANH PH6
Ti1 NAM 2001 D:tfN NAM 2010 ............................................................... 45
3.1.1. Giai doo\m tu2001 d~n 2005 ............................................................ 45
3.1.2. Giai do,n til 2006 de'n 2010 ........................................................... 47

3.2.

NHUNG Ml)C TlftU VA PHU'dNG mJdNG PHA T TRI:itN CHiNH
s.AcH THU:tf cuA VI~T NAM DEN NAM 2010 ................................... 48

3.2.1. M9c ti~u •••••••e•••••••••••••••••••••••••••••••.•••••••••••••••••••••••··~·········~·····••••••••• 48
3.2.2. Phlidng huang phat tri~n chinh sach thu~ cua Vi~t Nam d~n n~m
2010 ~································································································ 50
3.2.2.1. Giam tha'p tmh tqmg bao h9 san xua't n<)i d1a bhng thu€
nh~p khfttt.

t

t t t

I

I

I

I

I I

I I I

I I I I I

I I I I I I

I I

I I I

I I I II I

I I I I

I I

I I I

I I I

I I I I

I I I I I I I I

I I I I

I I

I I I

51

3.2.2.2. Gian thue' ho~c hoan thu€ d~ kich cfttt ........................... 52
3.2.2.3. MC$ r<)ng din blm thue' ,ddn gian boa h~ th6ng thue' sua't
theo hu'e1ng thu hyp cac mll'c thue' sua't danh nghia ......... 52
3.2.2.4. Xay d\ffig h~ thc5ng thue' thich hgp d~ phat tri~n cd sCI h~
t~ng tai chfnh ...........

llllltllltllflltlfltflllltltltltttllllttltltlltlttl53

3.2.2.5. Bi~u chlnh cd ca'u h~ thc5ng tlm€ theo hu'e1ng d1fa chu ye'u
vao ngu5n thtt n()i dia .................................................. 53
3.3.

CAC GIAI PHAP NANG CAO 1-ntu QUA THJjC mtN LU! T THUfi
GTGT TMN BJA BAN 1P. H6 cHi MINH ........................................... 53
3.3.1. Phu'dng hu'ong hoan thi~n Lu~t thu~ GTGT ................................. 54
3.3.2. Ki~nngbi cbi'nh quy~n trmtg tidngb~n tbi~n Lu;u thu~ ........... 55

3.3.3. Ki~n ngbj cblnh quy~n thanh ph6 ............................................ 59

3.4.

CAC GIAI PHAP HO TR(J ................................................................... 60
3.4.1. Cac djnh ch~ tai cbinh phai pltn lujp voi Lu~t tlm(f...................... 60
3.4.2. Hoiill thi~n chinh sach tbanh toan qua ngan hang ........................ 60
3.4.3. Cai each lulnh cblnh trong banb thu ............................................. 61
3.4.4. M8i trtiong phap ly cbo miu hi; V~ d()i ngti can b(}.. -...... ·-·-·-·-·-·-·-·-·~·
KETLUAN


1

Cm1<1NG 1:

.

COSOLYLUANvE
GIA TRIGIA TANGTRONG

. A: . TlllJE
.
"'
'
NEN KINI-1 TE THJ TRUONG
1.1.

KHAI NitM VA Dt).C DI~M CUA TIRJt GIA TRJ GIA TANG
(THUfGTGT)

1.1.1. Sl)' RA DtJJ: VA PilAT TRilfNCUA THU~ GIA TRJ GIA TANG (GTGT)
S\f ra dcsi vA phat tri~n ciia nha nu'& lA ti~n d~ J.ich sii' cho s\f ra dCii cua thue'.C6

th8 khdJtg d.jnh ding, Slf phat tri~n cua thu€ di ddi vdi Slf phat tri~n CUa Xa h<)i, ban
chfft ciia thu€ g~n li~n vdi ban chd't ctla nha nu'&. K.Marx vie't: "Chinh phu m~nh
va thu€ cao la hai khru ni<$m d6ng nh[t". Xa h<)i cang van minh, y ni<$m v~ thu€
dmg trl:J nen he't sU'c t1;t' nhien.
Thu€ GTGT c6 ngu6n g6c ttl' thu€ doanh thu,ngu'W d§u tien nghi ra thu€ nay la
m<)t ngu'Cii BU'c ( 1918) t~n : Carl Friedrich Von Siemens, tuy nhien e,ng kh6ng
thuye't ph\lC du'gc chinh phii lo~i thu~ nay. Phap la nu'dc d~u tien tri~n khai thf
di8m thue" GTGT thay th~ thu~ doanh tlm (1954). Ngay nay thue' GTGT kh5ng
ngiib.g du'gia.
1.1.2. KHAI NI:@:M THUfi GTGT
Thue' GTGT la m()t lu4t thu€ tien tie-'n v<'1i nhi~u u'u di~m n5i b4t so v<'1i nhfi'ng lo~i
thue' gian thu khac, d~c bi~t lA thu~ doanh thu. Thu~ GTGT con kh6ng ngifug dtihoan thi~n th6ng qua Vi~c nghien cll'u va ap dl}ng kh~p tren ch§u ll}C trong th(ji
gian g~n m9t the-' ky . Chfnh vl th~, da s6 cac qu& gia d~u ap dl}llg thue' GTGT,
Vi~t Nam cling nlim trong s6 d6.
Thu€ GTGT la thue' tinh tren khoan gia trj tang them ciia hang h6a, djch V\1 phat

sinh trong qua trlnh tu' san xu[t, lu'U the,ng d~n tieu dtmg.
Gia trj gia tang la gia trj tang them ciia hang h6a d!ch Vl} do td chU'c, ca nh!in san
xu~t, kinh doanh hang h6a, djch V\1 t~o ra m{>t trong nhii'ng qua trlnh tu' san xud't,
lu'u th5ng de'n tieu doog.
Gia trj, theo kinh t~ chfnh tri h9C, la lao d{>ng xa h<)i c§n thie't cua ngu'<1i san xud't
hang h6a ke't tinh trong hang h6a. N6 du'<Jc xac djnh bling phf lao d{>ng bora d8 t;,to
ra san phfun d6. Tuy nhien, vi~c xac djnh du'~ gia trj bhng phu'dng phap d6 hoan
toan mang t.inh ly luijn va do d6 to ra kh5ng thljc hi~n du'<;:lc tren th\l'c t€. Trong n~n

--


2

kinh t€ hang h6a, gia tq cda hang h6a du'~c biiu di~nbhng gia cii. Chinh vi v~y,
gh1 tQ gia tang ciia hang h6a du'gc hiiu la phin ch~nh l~ch girra "gia tQ dAu vao"
vdi "gia tQ dAu ra" ciia hang h6a do cd sCJ san xuKt, kinh doanh q.o ra.
Gh1 trj dAu vao va gia trj d§u ra ciia hang hoa tr~n th! tntCing l;.ti ph\1 thu{)c vao
nhi~u ylu t6, trong d6 m6i quan h~ cung ciu d6ng m{>t vai tro hlt sU'c quan tr9ng.
Du'6i tac d{)ng ciia cac y€u t6 d6, m()t s6 san phftm hoan toan c6 th~ c6 mU'c gh1 trj
gia tang §m ho~c khl>ng c6 gh1 tQ gia tang. BAy la m()t miiu thufin v6i khai ni~m
c6 di~n song l~i ho1m phu h9P vdi quy lu~t kinh te'
San phftm hang hoa, djch Vl) du c6 qua nhi8u khan hay it kh§u tU' san xu«"t d(n ti~u
.di'tng d~u ch}u thu€ GTGT nhu' nhau. Thu€ GTGT danh vao tUng khAu tU' san xuKt
dln ti~u dung tr~n phin gia tri tang th~m phat sinh trong tung khAu. Thu€ GTGT
cilng nhu' thu€ doanh thu la thu€ gh1n thu, di~u ti€t d6i vdi ngu'~i ti€u di'.tng.
Thu~ GTGT Ia thu~ gian thu do ng11M ti2u dung chiu thl>ng qua vi~c phai tra ti~n
mua h~mg hoa, djch Vl,l. Ngu'<1i san xuKt, kinh doanh chl la ngu'<1i nl)p thud' thay

nglilli tiau tlltng. v 6i tu' each la ngu'~i ban hang, cac nha san xufi't, kinh doanh se

c{)ng thu€ GTGT vao gia ban r6i thu s6 thu€ d6 ttl' ngu'<1i mua hang va n()p s6 thu€
GTGT da thu vao ngan sach nha nu'6c. Khi mua hang boa v~ kinh doanh ho~c mua
nguy~n v~t li~u v8 san xufi't, kinh doanh vdi tu' each Ia ngu'<1i mua hang cling phai
tra cho ngu'<1i ban tdng s6 ti~n g6m t6ng gia tr.j mua hang va thu€ GTGT. Nhung
khi ban ra h9 se thu thu~ GTGT tU' ngu'<1i mua hang, d()ng th<1i kha"u trll' s6 thu€
GTGT aa n()p Inc mua hang va chl phlri n()p s6 ch~nh l~ch vao ngan sach nha
nu'Cic.
Thu~ GTGT c6 vai tro quan tr9ng trong vi~c t;,to ngu6n thu cho ngan sach nha

nu'6c. d cac nu'dc ap dl)llg thu€ GTGT, thu€ nay d6ng g6p tU' 12% d8'n 30% s6 thu
v8 thu€. Thu€ GTGT thu'Cing ft thu€ su!t, dam bao slf ddn gian, ro rang, d6i tu'<;hlg
va ph~ vi danh thu€ r()ng. Tfnh trung l~p cua thu€ GTGT la m()t di}.c di~m quan
tr<,mg, khf>ng ~o ra s\1' meo m6, l~ch l;,tc v~ kinh t€ vl n6 gAn r(t ft tru'Cing htrU' ctlng nhu' thu€ su(t 0%.
B~ khfi'u trU' du'gc thu~ GTGT diu vao, ngu'C1i mua phai doi hoi d ngu'<1i ban cac
boa ddn chung minh cho vi~c cung cfi'p hang hoa, djch V\l d§u vao. Slf t1f giac ch'p
hanh thu€ ct1a ngu'Cfiban va ngu'<1i mua nhu' th€ g6p phin r!t quan tr9ng vao vi~c
kh'c ph\lc tlnh tr~ng tr6n l~u thu€.

Nhu'gc di~m ciia thu€ doanh thu la tri\ng lAp, thu€ ch6ng len thu€, gAy ra tmh tr~ng
meo m6 v~ kinh t€ trong c~h tranh giU'a cac doanh nghi~p va lam gia san phfun
cao hdn. Du'di g6c d{) quan ly, thue" doanh thu c6 nhi8u thue" su§'t va nhi8u tntC1ng
hgp mi~n giam lam lo;,ti thu€ nay trd n~n phll'c t{lp, vll'a gay kh6 khan cho quan ly,


3

VU'a t~O ke hCJ tr6n thue' cho cftc doanh nghi~p va lam phJit sinh tmh t.r~ng ti~U
nhu' n~n nh\lng nhi~u, m6c ngo~c ...

C\l'C

1.1.3. D~C DI1fM CUA THUJi GTGT
Thue' GTGT la lo~i thul gian thu tien ti€n vCii nhi~u u'u diem va c6 the t6ng h<;lp
nhllng u'u di~m sau dfty:
Thue' GTGT chi danh vao gia tti tang them ciia hang h6a, djch V\1 t~i mlSi
c8ng do~n san xu~t va lu'u th5ng lam sao d~ cu6i kY san xu~t kinh doanh ho~c
cung ca"p d!ch Vl;t thl tdng s6 thue' thu du'~ (J cac c6ng do~n se kh(Sp vCii s6 thue'
tinh theo gia ban san ph1[m, djch V\1 cho ngu'Cii ti8u dilng. B~c diem nay se t~o tinh
li8n th6ngtrong toan b{> chu trmh v~ d{>ng ciia san ph~m hang boa, d!ch V\}.
o

Thue' GTGT du'nh~t cda thue' nay. Theo phu'dng phap nay thl d mlSi khAu ti8u th1;t hang boa, thue'
GTGT du'~ tfnh tren toan b6 gia tti hang ban ra, nhu'ng du'GTGT n()p (1 giai do~n tru'&. Bi~u d6 khie-'n cho toan bQ quy trmh quan 19 thue',
ngoai cd quan chll'c nang con c6 ca cac doanh nghi~p ctlng tham gia tich C\l'C. BCii
nghia V\1 thul cii.a doanh nghi~p g~n li~n vCii toan bQ quy trlnh v~n d9ng ciia hang
hoa, n€u doanh nghi~p tru'dc kh6ng cha'p hanh thue' thl doanh nghi~p san se chin
thay.
o

o
Thue' GTGT la lo~i thul c6 ph1;1m vi d6i tu'su!t kh5ng cao, it thu€ suilt nhu'ng vftn dam bao du'nha Iiu'Cic.
o
Tlme' GTGT tranh du'phu'dng thll'c kha"u trU' thu€ chi danh Mn ph~n tang th~m do cd sl1 t1;1o ra n~n kh6ng
danh cb6ng 18n gia bj tlnh thue' ciia khAn tntCic.

o
Tbue' GTGT cho phep cb6ng tr6n l~u tbu€, c6 hi~u qua va t~o ra sv' ki8m
soat lfin nbau v~ thu€. Vi~c kha'u trU' thu€ GTGT du'{fc ti€n banb tbllng qua boa
ddn. Do v~y khi mua ban, ngu'C1i mua y~u cAu ngtrt1i ban cung d(p boa ddn dung
gia. N~u ghi mll'c gia cao hdn thl ngu'<1i ban se bi tbi~t do n()p thue' d§u ra ldn.
Ngu'du'gian 14n thu'dng m~ va ~0 ra cd cbe' tlf ki8m soat lfin nbau gill'a cac thu'dng nbftn.
Phrrdng phap ti~n tie'n nay se thuc d~y vi~c sd' d1;tng boa ddn cbii'ng tir va g6p phAn
nftng cao tmh th~n t1f giac va trach nhi~m ciia ngu'C1i n{>p tbue'.
o
Time' GTGT c6 tinh tnmg l~p, vl v~ cd ban, thue' GTGT khllng can tl1i~p
situ vao vi~c khuye'n khich hay h~n che' san xua't, kinh doanb. N6 kh6ng t~o n~n s\}'


4

phi\n bi~t d6i xii'. Do d6, dam bao m6i tntC1ng c~nh tranh hoan hao va khuy8'n
khich phat trie'n san xuil"t toan xa h(}i. M~t khac, trong gia tr! gia tang, b() ph~n ldn
va quan tr9ng nhil"t la ltrong gia tJ.i gia tang va lkh6ng hi~u qua va di~u ki~n kinh doanh cang kern lcang it. 0 dliy ti~u chuRn cl>ng bhng da du'~ dap U'ng trong m()t mU'c d() dang k~.
Tuy nhi~n, trong c~nh tranh, kh6ng doanh nghi~p nao mu6n d~t trong gill tri gia
tang thi\"p bl:Ji vl doanh nghi~p nao cling mue>n d~t lvllchuftn ctmg blmg v~ kinh t€.
o
Thu€ GTGT khuyln khich xuff't khfiu tang thu ngo~i t~ cho di\"t nu'dc. Hang
xufi't khd'u ch!u mit'c thul su(t 0%. Bi\y lA mll'c u'tl dai nhlft ciia thu€ GTGT. Hang

xuA't khllu kh6ng nhll'o.g khl>ng phai n(}p thu€ GTGT (J khfiu xufi't khfiu rna con
du'~ hoan toan s6 thul GTGT d~u vao lam tang kha nang c~nh tranh ciia hang
xuA't khd'u tr~n thi trn'Cing qu6c te.
1.1.4. DI~U KI~NCAN TIDfiT D:tf AP Dl)NG nru:fi GTGT
1.1.4.1.

Y~u ciu d6i v8i chlnh sach thu~

Chfnh sach thut phai dam bao ngu6n thu ldn va 6n dtnh cho ngi\n sach . MU'c huy
d()ng thu€ phai phu hly se kh6ng dam bao du'ti8u C\l'C dln san xufi't, ti~u dtmg ciia n~n kinh t€. Nlu mll'c thu qua ch~nh l~ch vCfi
mll'c thul eli se phat sinh nhung d()t biln kh6lu'CJng.
1.1.4.2.

Y~u c4u da"i v8i t6 chuc vtn hanh

Phai dam bao Sf/ t(tp trung wl liht t~c cua h? thtfng hoa ddn ch(lng tit trong qua
trinh v~n hanh h? thdng qudn ly thud va tfnh chfnh xac cua dllli?u tr~n cac. hod ddn
d6. H~ th6ng chtrng ttl' hoa ddn phai th~t slf la dm ell' quan tr<;mg d~ c6 the' ap dl}llg
phu'dng phap kha'u trU' thul GTGT. Khi tinh thul phat sinh dju ra ctmg dfing thCfi
ki~m tra thul dAu vao do d6 hoa doo hang hoa dich VQ. phru dam bao tinh li~n tc;t.c

trong qua trlnh lu'U th6ng.
Trinh d() phat trie'n kinh tl xa h()i phai d~t m()t mll'c d() nhfi't dl»h,th~ hi~n d' cac
m~t:

o Trinh d() t4p trung hoa ctla n~n san xu[t. BO'i tu'1{1n mdi c6 di~u ki~n t6 chll'c b() may kl toan va thlfc hi~n t6t chl d() chU'ng ttl', h6a
ddn theo yeu c§u quan ly thu€ CJ:TGT.

5

o Trlnh d9 h~ch toan k~ toan ciia ca n~n kinh t~ phai d~t mll'c d9 c§n thi€t va
phai d~c bi~t tu'dng d6ng. S\1' ch8nh lt$ch qua thip ho~c bo tr6ng trong khfiu chd'p
hanh h~ch toan va chung ttl' h6a ddn trong bit ky c()ng do~n nao cling se v() hi~u
toan b9 quy trJnh qulin ly thu~. B.6ng thC1i c~n c6 m{>t h~ th6ng ngfin hang ho~t
d{>ng vCii hi~u qua cao va vi~c thanh toan kh&ng di't.ng ti~n m~t tro thanh th6i quen
ciia ca n~n kinh tl.

Trlnh d() ti~u di'tng ciia xa h()i. Th~ hi~n qua th6i quen va cd cd'u ti~u di'tng
ciia toan xa h()i. VCii yeu c~u phat triEn ciia n~n kinh tt va nhung rang bu{lc ciia
thu€ GTGT. Nang suit lao d()ng xa h(}.i cao, mll'c thu nh~p ldn, ngu'C1i ti~u dung c6
th6i quen chi ti8u£4p trnng hdn va nhi~u hdn cho inbi I§n mua sfun t~o di~u ki~n
thu~n h;1i cho vi~c ap d\Ulg ch€ d() h6a ddn gift'a ben mua va ben ban ngay cang t6t
hdn. Mua ban phru sit dtJng hoa dcln tro thanh m{>t th6i quen ciia ngu'C1i dan. D6ng
thC1i d{>ng vi8n m{>t ph~n thu nh~p ciia ngu'Cii ti~u dung vao ngftn sach cua nha
nu'&.
o

o
TrJnh d() nh~n thfic ciia c5ng dftn. V Cli trlnh d() nh~n thlfc cao ciia xa h()i,
me>i ngutli dlin se y thU'c du'cJc nghia V\1 n()p.thul ciia mlnh. Can b9 thu~ va cac d6i
tu'thu thu~. Hi~n tu'
B(J may quan ly va kihn soat thul dll(JC td chtic m(Jt each hilu hi?u, thdng nhdt va
d8ng b(J. D6ng thC1i phai du'gc trang bi may m6c, phu'dng ti~n d~ ph\lC V\1 cho vi~c
qulin ly thu n()p thu€.

1.2. VAITROCUA THUt GTGTTRONGNtNKINHtt-xA H(n
Thu€ GTGT la m{>t ph~m tru tai chlnh, cho nen xet v~ ban chlft, thu€ GTGT phan
anh quan h~ phftn.ph6i thu nh~p xa h()i. Ban chit nay th~ hi~n qua hai chli'c nang
cd ban: tai phan ph6i thu nh~p xa h{>i va di~u tilt n~n kinh t~ v:r m5. Qua trJnh phat
tri~n thu€ qua cac thCii dl}.i cho th(y khi nha nu'& ngay cang nh3n ra thli'c dAy dii
v~ thue' va sii' d\lflg thu~ trong thlfc ti~n ngay m()t thanh th~o, linh ho~t th1 cang
lam tang vai tro ctla thu~ d6i vCii slf phat tri~n kinh t€-xa h{>i. N6u nhu' 6 thCJi ky
d~u, thu€ chi d6ng vai tro nhu' m{>t cdng C\l ti}.O ngu6n thu chii y€u cho ngfin sach
nha nu'Cfc thl d€n nay n6 con du'<Jc sii' d\lng nhu' m{>t ct>ng cl). clfc k:Y slrc ben d~
quan ly va di~u chinh ho~t d{>ng kinh t~ vim&, hay nhu' m()t cong C\1 g6p phAn t~o
ra cong bhng xa h()i ( cong bhng bhng thue). L~n lu'gc du'Oi day, ch11ng ta ph an tich
cac vai tro ciia thu€ GTGT trong n~n kinh t€ - xa h()i.

1.2.1. THU~ GTGT LA KHOAN THU crnj YifU CUA NGAN SACH NHA Nlfdc


6

E>~ tlm kilm ngu~n v~t cha't tai trphu'dng th(t'c ngoai thu€ nhu': quy~n g6p ttl' diin chfulg, xin vi~n tr<;l tll' nu'dc ngoru,

vay trong va ngoai nu'dc, cho thu~ c6ng san, ban tai nguyen thl~n nhi~n khaithac
dU'ngu6n thu vira ddi dao, vll'a vung ch~c va lQp th~i cho nha nu'&. Chi c6 time', v6i
tinh ctmng che' va tinh khc:lng d6i gia mdi ~o du'~ ngu6n thu nhu' v~y,
Khi dam bao ngu6n v~t ch!t cung ling J.Qp thm cho nhu cAu chi thu'~ng xuyen, ngay
ca Iilli n~n kinh t6 c6 nhung bie-'n d()ng khOng thu~n l<;1i, cAn coi trQng thu€ gian
thu, bCJi tinh dn dtnh ciia n6 t6t hdn tinh 6n djnh ciia thu€ t:ntc tlm. Thue' gian thu
dlfa tren cd si!J tieu dtmg xa h<}i rna xa h{>i thi kh5ng ngttng.ti~u dtmg cho du n~n

kinh t€ bi khling hoang. Vi~c coi tr<;>ng thu€ gian thu con xuA't phat tll' nguyen ly
:danh thu€ vao nhung gl rna ngU'~i chju thu61.(y di ciia xa h{>i se c6 tac d\lD.g t6t
hdn lh danh gia vao nhli'ng gi rna dffi tu'<Jng chju thu€ nh~p vao cho xa h{>i. Hdn
ntl'a, v~ m~t t§m 19, do tinh ba't cam, danh thu€ gian thu se du'~c ngti{1i chin thu€ d~
dang chffp nh~n, dl>i khi con "ki8u hanh" khi trii gia cho s~ tieu dung cao cA'p ciia
min h.
E>~ th~t slf gill' dnng vai tro 1A ngu6n thu quan tr<;>ng nha't vao ngftn sach nha m.tdc,

thu€ phiii bao quat he't mQi ho~t d<}ng san xuA't kinh doanh: ch€ bie'n, sim chll'a, che-'
~o, khai thac, xdy d'¢1g, v~n tai, bu6n bftn, an u6ng, dich V\1... ; m<;>i ngu6n thu
nh~p: thu'~ng xuyen, khl>ng thu'n~n tai chfnh qu6c gia chi li\nh m~nh khi dlfa chii ye'u vao ngu6n thu n{>i b(> n~n
kinh t€. Ngu6n thu d61.(y ttl' thu nh~p qu& ddn n{>i dja. M<;>i srf trl>ng c~y hay dlfa
vao b~n ngoai d~u mang l~i nhtl'ng h~u qua xKu va keo dai.

1.2.2. THUt LA CbNG Cl) QUAN LV VA DlftU CHiNH KINH Tt vi M6

B(t Icy lo~i thue-' nao khi du'{fc ban hang d~u c6 anh hu'On.g d€n cac hanh vi ciia
doanh nghi~p va ngu'(1i tieu dUng bl1i vi n6 dich chuy~n mc?t chi8u nhil'ng phjn thu
nh~p ciia ngu'~i nhil'ng ngu'~i nay vao tay nha nU'&. Xa hdn ntra, thu€ c6 tac d()ng
tntc tilp de-'n cac tdng lu'~ng l(ID ciia n~n kinh t€ vi rna nhu': ti)ng san lu'(GDP ho~c GNP), gia ca, Iai su!t, th~ng du', thftm h\lt ngol}i thu'dng... Thu€ con gill'
m{>t vi tri quan tr<;>ng trong cac chinh sach Ichinh sach ti~n t~, chfnh sach t~o vi~c lam, chfnh sach ngol}i thU'dng, chinh sach
tieu dung-tilt ki~m-dftu tu' xa hQi. ..

1.2.2.1.

Thu~ hie d(.ng d~n t6c

ae. Uing tru'O'ng GDP


7

Theo d!nh nghia, tji s6 san 1u'~g bi~n va v6n bi~n (ICOR) 1 J.a tu'dng quan ph~n
tram giii'a mqt d&ng v6n dju tu' tang th~m va m()t ddng san 1u'
AK
ICOR= /iY
(K:MU'c v6n dAn tu'tiing ho~c giam trong mqtnam (vO'n dAn tu'rong trong nam)
(Y : MU'c thay a5i GDP trong nam. .
ICOR cho bi~'t citn bao nhi~u ddn vi v6n dAn tu' dS tang GDP 1~n mqt ddn Vi. d'
nhung qu6c gia sii' dl}Ilg nhi~u lao d()ng, ICOR thu'cmg nho. Ttl' ICOR bi€n d5i va

.

~

.,

AK

chia cho Y, k~t qua thu du'
.

flY

y

::::>

AKIY

= ICOR

D..Y
j

y :

la tY 1~ tang tntCJng GDP, du'Ngohl ra, AK =I, n~n:

I/1r

GY = ICOR

::::>

I
y

=GY xiCOR

I

y Th ty 1~ dAn tu' so v8i GDP.
C6ng thll'c tr8n g9i la phu'dng trlnh Harrod-Domar. Phu'dng trmh nay cho thA'y srf

ph\1 thuqc ciia GY vao tY 1~ dju tu' /GDP va ICOR. d Singapore, nam 1990, cy 1~
d~u tu'/GDP 1~ d€n 40% n~n cho dU.ICOR=5 nhung t& dq tiing tru'dng cua n~n
kinh t~ v§n d{lt 8%. Trong khi d6 ,
BQ cling c6 ty 1~ Qju tu' kha cao (25% ), song
ICOR=6 n~n tY 1~ tiing tru'oog kinh t€ chi d~t 4,17%.

An

Nlu g9i C va Sp 18. ti8u dUn.g, tie't ki~m ctia khu v\).' c, T 1a tdng thu ciia nha nu'&
va Y 1a GDP, thl: Y =C+Sp+T
(1)
M~t khflc, ne'u g9i G 1a chl ti8u (kh8ng bao g&m chi phf dAu tu' phat trien) cua
chfnh phii, X la xua"t khlu, M 1a nh~p kh~u va I JA dAu tu', thl:

Y = C +I + G + (X - M)
(2)
can bhng ding thll'c ciia hai c8ng thll'c (1) va (2),ta c6:
C + Sp + T = C +I + G + (X - M)
Hay
I = Sp + (T - G ) + (M - X)
.
I = Sp + Sg + St
(3)
E>~u tu' = Ti€t ki~m tu' +Tilt ki~m c8ng + Tie't ki~m nu'& ngoai
: T=tx Y
G9i t la tY 1~ thu ngfin sach I GDP, suy ra
a= G/1r: Ty 1~ c~ ti~u ciia chinh phu so v8i GDP, suy ra : G = axY
s: Ty 1~ tilt ki~m hay khuynh hu'(1ng ti€t ki~m bi~n, suy ra : Sp = s(Y -T)
m: Tyl~nhijpkhfiubi~n. suy ra: M =MO +mY hay (M-X) =MO+mY-X =mY
thlSp=s(Y-T); Sg=tY -aY va St=mY

Ta du'1

Incremental Capital-Output Radio.


8

I
Chia cho Y, ta c6: y = s(l-t) + (t-a) + m

I
rna y

=GY X ICOR,

.
nen : GY

X

.
ICOR = s(l-t) + (t-a) + m

s(l-t) + (t-a) + m

V.y: Gv=

ICOR

.

Trong mt> hinh Harrod-Domar, ty 1~ tim ngful sach/GDP cao bon o&ng thCii vCJi ti~t
ki~m chi tieu se giup nha nu'l1c c6 tich 1fiy, tang cu~g dAu tu' va thuc d«y n~n kinh
t~ tang tntCing. Tuy nhien, n8'u chinh phil tang thue' o8 tai trxuy8n, dfutg thCii tang tY 1~ chi ti8u nglln sach/GDP dting bling nh.lp d() tang cy 1~
tlm ngiln sach/GDP, thl khi d6 t6c d(> ·tang tru'CJng kinh t€ se giam xu6ng chll'c
kht>ng tang.
Ba

s6 cac queiC gia dang phat tri€n c6 ngu6n nhlln ll)'c d6i dho va re, n8n thu hut

nhi~u lao d()ng vao vi~c sang t{!O san phitm rna it dUng may m6c. Trong bO'i canh
d6 ICOR se nho. Nhtt v~y, mU'c tilt ki~m va d§u tu' kht>ng 1&1, t6c d(> tang tru'Csng
GDP Ci cac qu6c gian nay vin tang li8n ~c d mli'c d(> cao. Ngu'gc l{li, d nhung mtl1c
ct>ng nghi~p phat trien kht>ng con ngu6n lao d()ng d6i dao va re, n8n phlti ddu tu'
vao ct>ng ngh~ va H\i san c6 dlnh. Do d6, ICOR s~ 1dn. Du mli'c d~u tu' cao ciing
kh6 c6 th~ diy m{lnh t6c d(> tang tnt&g GDP 18n du'gc.

1.2.2.2.

Thut; tac d()ng len cac san xutt va tu' li~u lao d{mg

Thu~ con Uic d()ng trtfc ti6p d8'n vi~c sii' dv.ng tu' li~u lao d()ng, nh§'t la thi san

c6

djnh. So vl1i tai san 1u'u. d()ng, tai san c6 djnh d6ng vai tro n~n tang ciia san xua't, c6
gia tQ d§u tu' 1l1n n8n ch~m luiln chuy8n va kern linh ho~t. Do d6, d~ khuye'n khich
cac doanh nghi~p ddu tu' theo chi~u s<iu, hi~n d{li hoa ct>ng ngh~, nghien cli'u ung

d\lllg t11anh u;m mOi ciia khoa hgc kY th1,1iit. .. Cac qu6c gia thu'~g dbng chinh sach
time' u'u. dai trong linh V\l'C nay. Ching h{ln, giam ho~c mi~n thue' nh4p khfiu, thue'
GTGT d6i v8i cac tai san c6 djnh nh~p khifu thu()c lo~i trong nu'& chu'a san xu!t
dugc; cho phep kh§'u hao nhanh; quy djnh tlm€ su!t th(p d6i vl1i cac doatih nghi~p
san xua't cdng Cl,l lao d()ng. Ben C{lllh chlnh sach thue' tf\l'c ti~p lh cac chfnh sach
tlme' gian ti~p nhu': mi~n thue' GTGT cho cac ho~t d(?ng ciia quy d§u tu', h~t d<)ng
cho tlme tai chlnh ... qua d6 khuye'n khich a6i m(1i ct>ng ngh~ ~i cac don vj san
xua't.
Cilng vCJi tai san c6 djnh, nguy~n li~u va v~t li~u dimg cho san xu!t cnng du'gc
hu'emg nhi~u u'u. dai ho~c bao h9 bhng tlme' ciia nha nu'Oc nhu': mi~n thue' nh~p
khfiu va thue' GTGT d6i vdi nguy~n v~t li~u nh~p khdu d~ san xua't hang xua't
khdu; n€u nguy~n li~u san xu(t du

9

chfnh sach bao h9. Tuy nhi~n, ctlng cin phlli chu y m{lt tieu c\l'c khi bao h9 qua
mtfc:lam suygiam tJ.nh.CC}nhtranh Va C6 th~ gi\y ra tlnh trC}ng dQC quy~n.

1.2.2.3.

Klch thlch d4u to' trong nli8c va thu hut v6n d4u tu' mi8c ngoai

Lo~i thu€ c6 anh hu'l1ng de'n diu tu' trong nu'& va thu hut v6n dAu tu' m.t&: ngoai la
thue' thu nh~p doanh ng;hi~p. Tnr& khi quy~t djnh diu tu' vao m{)t qu& gia, die
nha d~u tu' se xem xet ky hQ se con du'~c htt&g bao nhi~u ph~n tram l<;ti nhu~ sau

khi n{>p thue' cho chlnh phii nude chii nha. Tuy nbi~n chinh sach mi~n giam thue'
GTGT do lu~t khuye'n kWch diu tu' trong nu'dc.Mi~n thu€ cho hoC}t d{mg chuy~n
giao c6ng ngh~ (Qui d!flh nay lA nhhm khuye'n khich cac d\1' an chuy~n giao ct>ng

ngh~ .Nhu' da de c~p 111.1'&: d6 thue' GTGT khtieu,thue' GTGT khl>ng phai la phu'dng ti~n dflng dltn cho vi~c ~o ra khuye'n khich
d~u tu' .Hdn nii'a dtnh nghia. v~ chuy~n giao choan toan kht>ng ddn gian chnt nao.Qui.djnh nay c6 th~ diy cac nha d~u tu' de'n
ch6 c6 g~ng chung minh nhU'ng d\1' an cua hg lA nhung dl,l' an chuy~n giao cl>ng
ngh~ ,tit d6 lam giam cd sa thu~ cii:hg nhu' s6 tlme' tlm du'~c. )Thu€ GTGT du'~ v~n
hanh trong n~n kinh te' Vi~t nam kh&ng ddn d{)c rna ph6i h<;lp va dan xen vdi cac
s~c thue' khac tu'dng h5 nhau de khich thfch diu tu' trong nu'& va thu hut v6n diu tu'
nu'dc ngoai
Ngoai vi~c giam thue', chfnh phil con quy d1nh mft'c trich khKu hao u'u dai.~D6i vdi
van phong va cl>ng trlnh c6ng nghi~p, tY 1~ trfch khff'u hao a nam thft' nha't Ia 25%
sau d6 Ia 3% nam. D6i vdi nha may va may m6c, thie't b1, ty 1~ trlch khi'u hao a
nam diu la 20%, sau d6 tU' 5% de'n 16% m&i nam (tuy loC}i may m6c, thie't bD. D6i
vdi may vi tfnh va m9t s6 thie't bj t1t d{)ng mU'c kha'u hao la 100% trong nam d!u
tien. GAll dAy phu'dng phap khiu hao nhanh giam din theo gia tr! da du'~ qui djnh
ro trong cac van ban v~ thue' du'8i Lu~t nhhm giup doanh nghi~p thu h6i vO'n nhanh
,tinh toan gia thanh tfnh toan thu€ hang nam d~ tang sll'c cC}nh tranh thl>ng qua
cl>ng ngh~ d6i mdi. Hdn nll'ad~ khuye'n kWch dAu tu' nu'dc ngoai, chinh phil se kh!u
trU' thu'€ ddn phu'dng v(fi lthu()c v~ cac qu6c gia chu'a kY hi~p d!nh tranh danh thul hai l~n v(fi Singapore.

1.2.2.4.

Thu~ trong linh V\fC ngo\li thu'dng

Cac 1y do d~t ra thu€ GTGT dfmh vao hang nh~p kh~u l1i :
o Khing dinh chu quy~n qu6c gia.(Ding1tCJi ti~u dung thg thu€ va chfnh sach hoan tra thu€ d do~n cu6i)
o Ki~m soan hC}n ch€ ti~u dimg hang nh~p kh~u d~ tilt ki~m ngoC}i t~.

o Bao h9 cac nganh cl>ng nghi~p non

tre va cac nganh kinh t€ chi€n lu'9c


10

o Bao h() san xu!t n()i d!a trong chi~n tranh gia ca giiy ra bdi doanh nghi~p nu'dc
ngoru
o Ch6ng phan biQt do'i xii' trong quan hQ thu'dng m~i qu& t€.
o T~o c
Tuy nhi~n, thu~ GTGT danh vao hang nh~p kh§u t{lo n~n m()t hang rao ngan can
ngo~ thu'dng va g§y khTrong xu hu'dng h()i nh~p thl gidi ,Vi~t nam tham gia AFfA thl hang rao thu€
quan khGTGT se tham gia can d6i thu ngb sach .
Do thul GTGT du'~ hoan djy dii d6i vdi hang xu(t khdu,nhung thu~ doanh thu va
thue' tnfc thu khac l~i kh8ng nhu' v{ly ,n~n ngutfi ta thutmg hay cho rhng vi~c thay
thu~ GTGT cho cac lo~i thu~ nhu' v~y c6 th~ giup cai thiQn can din thanh toan cua
tal khoan vang lai (current account)
1.2.3. THU:ti G6P PHAN ar~u HoA THU NIL)P v A. Tm}c m{tN c6NG BANG
XA H(>I TRONG PHAN PH6I
E>i~u

hoa.thu nh~p dam bao cang bhng khthu~ nhtt nhau rna cnhi~u hdn ngttoi c6 thu nh~p it va di~u quan trgng la sau khi n()p thu~ xong thl thu
nh~p con l~i cua ngttW c6 thu nh~p cao phai nhi8u hdn ngtt{1i c6 thu nh{lp ft.Ngtt{1i
khang c6 thu nh~p thl kh<lng phru n(}p thu~.E>u'~c th8 hi~n d tfnh cM't lily thoai cua

thu~ GTGT (Cac kMu sau thu~ GTGT c6 xu httdng giam)
Thu~ GTGT c6 tinh luy thoai hdn cac lo~i thu6 khac rna n6 thay th~, chAng h~n

nhtt thu~ doanh thu rna thu~ GTGT thay th~ c6 nhi~u thu~ su(t va thttC1ng danh ca
vao v6n va hang xu(t khdu.Thu~ GTGT trung tinh tht\m chf da dtt~c rna rQng de
ap dlJllg cho ca mijt hang xa xi tru'(fc day chu'a du'~ danh thue' (dtch V\l chuy~n
m<ln,vi~n thllng...) .Ttl> ngu6n thu mdi rna chii ylu do mo r<}ng d6i ttt~ng chju thu6
,thug GTGT tac d()ng l~i d~ giup feb cac h9 gia dmh ngheo thang qua cung cKp v8
va"n d~: nha d , yte', giao d\lc...Y dju ti~n cua tinh luy thoai la phai suy nghi di~u gl
se xay ra ne'u khong c6 ngu6n thu m6i rna thu~ GTGT mang l~i d~ cung ca"p cac
d!ch V\1 x1i h<}i n~u tr~n. Quan di~m sii' d\lfig cac u'u di~m cuii thue' GTGT d8 t{lo
ngu6n thu cho phep chfuh phii giup du'la tinh cong bling.
Thue' GTGT khthu nh~p va cua cai .Bay la nhi~m V\l khac cua cac s~c thug khac, d~c bi~t cua
thue' thu nh~p ca nhan c6 tinh cha"t luy ti6n. Do v~y rae d<}ng cuii thu6 GTGT phai


11

du'ri~ng lo~i thue' nay.

1.3. MQTS6D!CDifM CdBANLU!TTHU:fi GTGT
1.3.1. T6NG QUAN vi Slj PHA T TRI:ffN II@; TH6NG TIIU~ (j Vl(tT NAM
Nhung nguy8n tifc cd ban ciia m{)t h~ th6ng thu€ hi~n d~ da du'(fc ap dv.ng l:J Vi~t
Nam vao nam 1990. Hi~n nay, tuy chu'a th~t hoan hao nhung it nh~t h~ thd'ng thu€
Vi~t Nam aa di vao ho~t d()ng va ding d1f ffi.o ngu6n thu ngftn sach ttl' nhi~u h'inh
thfi'c thu nht\p thu'dng m~i va ti~u dU.ng. Cac lut\t thu€ du'(fc ban hanh va sd'a d6i kt
ttl' sau em each g6m c6: thue' GTGT '· thue' ti~u th\1 d~c bi~t, thue't xult nh~p khlu,

thue' thu nhap doanh nghi~p, thul tai nguy~n, thue' dlt n6ng nghi~p va thu€
chuy~n quy~n sii' dvng dft't.

S6 thu ttl' thue' hi~n chie'm 86% t6ng tim ng1in sach nha nu'dc va khoang 20% GDP.
tj 1~ ph~n tram thue' tr~n GDP ciia Vi~t Nam ngang bhg vC1i Malaysia nhu'ng cao
hdn Thai Lan, Phlliphines va Indonesia. Dlu hi~u kha quan la h~ th6ng ngftn sach
mdi ciia Vi~t Nam kh6ng con 1~ thu{)c vao cac doanh nghi~p nha nu'Clc va ngu6n
thu tll' khai thac dAu. M{ic du. doanh nghi~p nha nu'Cfc vftn d6ng vai tro tr<;mg ye'u
trong n~n kinh t€ trong giai do~n hi~n nay va ca trong tu'dng lai, nhu'ng d6ng g6p
ciia nhfi'n.g doanh nghi~p nay trong tdng thu ngfin sach nha nu'& giam tU.' 29% nam
1991 xu6ng con 26% nam 1996 (khtmg k~ ti~n thu thu6 tll' dAu va xult nh~p canh).
S\1' ph\l thu9c vao ngu6n thu d~u khi c\1ng giam tll' 19% nam 1991 xu6ng con
khoang 11% nam 1996. Trong khi d6, s6 thu thue' ttl' nhung ng6n thu khac ngohl
dAu va cac doanh nghi~p nha nu'& da tang r!t m~Jnh tll' 42,1% nfun 1991 18n
62,3% nfun 1996.

S6 thu thue' li~n ~c d mll'c cao trong 6. nam qua 18 m{>t sl( ki~n dang chu y d Vi~t
Nam. Trong n~n kinh te' k€" ho~ch, chinh phii can thi~p vao vao qua trlnh san xufi"t
va quye't d.jnh gia ca ciia cac nganh c()ng nghi~p va cac c()ng ty ri~ng le. du'dng
nhi~n la nhil'ng d~i bi~u ciia cac nganh c6ng nghi~p th6ng qua cac nha lam chlnh
sach trong nhi.'i'ng nganh tu'dng (tug Se t~JO ra m{>t Cd ch€ ap dt.tng chinh sach thu€
li~ng cho tll'n.g nganh. Trong m{>t n~n kinh t6 thi tru'CJng thl khac, thl ffil).C ti~u cua
h~ th6ng thue' la nhhm ffi.o ngu6n thu ngftn sach 6n dinh va thay dBi slj phftn b6
nhftn lljc. Ro rang la khi mll'c d{> tu' nhftn h6a trong n~n kinh t€ tang l~n thl kh6 rna
d~Jt du'\fe hai ml).c ti~u trai ngu'(fc nay. Vi~t Nam cling lAm vao finh tr~Jng kh6 xii'
nay khi h~ th6ng thu6 vU'a dam nhi~m vai tro quan ly d5ng thvljc tu' nhftn mdi phat tri~n va khu vvc nha nu'dc. C6 kha nang la vln d~ nay vAn
ti6p tt;tc tdn fiJi vi cho d6n nay vAn chu'a c6 m9t n3 lljc rn~nh me nao du's:fc th\l'c
hi~n nhlim ttl' nhftn h6a cac doanh nghi~p nha nu'Clc.

12

S\1' phat tri~n m()t h~ th6ng thu~ dtnh hu'cmg theo cd ch~ thl tru'Clng (J Vi~t Nam
cho d~n nay Cia g~t hai du'{lc thAnh cf>ng m~c du vdn con t6n t;;.i m()t s6 va'n d~
trong vi~c xfty dlfng cling nhu' th\l'c thi cac lu~t thut. f)~ c6 m()t s6 y ni~m v~ m()t
h~ th6ng thu€, ngutsi ta sii' dQ.ng ba cW s5 sau:

Tinh hjpu qull: Do nhi~u kholm thui dll(lc ban hang m(Jt each ri~ng le vai tffc d(J
thay ddi khd nhanh n~ dlltJng nhi~n !1J h~ thcmg thui se bj m()t stf biin citJng. d Vi~t ·
Nam hi~n nay, chinh sach thu€ va c&ng tac qulm ly thu€ dang g~p phru nhi~u v(n
d~ quan tr9ng. M{)t trong nhung net chfnh cua h~ th6ng thue' CJ Vi~t Nam lA nhi~u
mU'c thu€ su~t. Bi~u nay lAm cho tinh hi~u qua giam m~nh do c6 nhi~u kha nang
IA cac d6i tu'~ng n()p thue' du'a ra nhung quy€t dinh kinh t~ vdi m-.;tc djch lAm giam
t6.i da ganh nfmg thue' hQ phai cblu, hay ·tlf tay d~ ra nhung bi~n phap tranh hay
tr6n thu€ ho~m toan. M~c dil, m()t trong nhung m1,1c ti8u ciia h~ th6ng thu~ mdi 1A
14p ra m<}t b()lu~t thu~ duy nhd't ap d\Ulg chung cho khu vvc tu' nhftn va nha nu'Cic
nhu'ng ml).c ti~u nay vln chu'a thlfc hi~n du'~ vl doanh nghi~p nha nu'6c va doanh
nghi~p tu' nh§n vln dang chju cac khoan thu~ thu nh~p khac nhau.
M()t khfa c;;.nh khac cua h~ th6ng.thu8"' a Vi~t Nam la mbi khoan thu€ d~u c6 r(t
nhi~u mt;tc tieu rna trong s6 d6 c6 nhi~u mt;tc ti~u m§u thuln nhau va thi8"'u m()t he;
th6ng thu~ th6ng nhd't. Trong m()t chll'ng mlfc nao d6, nb llfc ciia mbi c&ng ct;t thu€
lA de thuc diy phat tri~n cl>ng nghi~p trong nhung nganh va khu v-~tc nh~t dtnh, t~o
c6ng bhng va tang thu thu€. Tuy nhien, kinh nghic;m tU' cac mt6c da chii'ng minh ro
rang nhll'ng h~ th5ng thu€ nao du'<JC th\('c hit;n vdi qua nhi~U ffil).C dich d~U khf>ng
thanh cfing trong vi~c t;;to ngu6n thu ngful sach. Hdn nU'a, theo h~ th6ng qulm ly
thu~ hi~n hanh thl cf>ng tac thu thul cling nhu' vi~c dam bao giam du'~c t6i da tiuh
tr;;tng tranh va tr6n thu€ r!t t6n kern. Slf nh~p nhling khfing ro rang ciia cac lu4t
thu€ va sl,l' tuy dinh trong cfing tac quan l}r lam tang chi phi quan ly slf tulln thu n()p
thu~ va t;;to cd h()i nay sinh nhung hanh vi ph~ phap. T~t cii nhung m~c ti~u clfc

nay d~u g6p phin lam giam ngu5n thu ngiln sach nha nu'Cic.
B~ ndi

va d~ co giiin cua stfthu thui.· D~ co gian thui cua m(Jt h~ thdng thui La chl

stf phan anh khdn nang v(in hanh cua 1'11(Jt h~ thdng thul trong dai fu;m. Tuy nhien,
d~ u'& lu'~ng d9 co gian nay c~n phru lo~i bo nhung tac d()ng til' nhrrng thay d6i tuy
d.inh ciia h~ th6ng thu€ 18n t&ng s6 thu thue'.
thay a6i r!t thu'CJng xuyen v~ cd sb
thu€ va thul sua't Ct'ia h§u h€t cac sAc thue' va thi€u me>t ngu6n du li~u d~y dii lam
can trl1 vi~c u'dc lu'gng d{> co gHin thu€ CJ Vi~t Nam3 •

Sv

Stf phi hi~u qua drr<;tc dinh ngh'ia r9ng hdn nh~ bao ham ca nhung chi phi cao phat sinh til' vic$c quan ly.
b~n q.nh nhfi'ng m~t mtit v8 ich do bi€n d~g trong qua trlnh ph~ b6 ngu6n bfc va ti&u dvng
3
Trong vhl trrrong h<;lp. chi trong vong m9t nam da c6 nhi~u sU'a ddi quan tr<;mg v8 thu~ suit
2


13

VietNam da thanh ct>ng trong vi~c duy trl d9 n6i ciia he th6ng thue' cho de'n nam
1995 1a nhC1 nhung thay d6i thu'bng xuyen ngoai dlf kiln ve thu€ su!t va cd sC:J
thue'. Bang 1.1 cho th[y, s6 thu thue' da tang nhanh hdn b6n 1~n td'c d(> tang GDP ttl'
nam 1991 de'n 1993 nhu'ng sau d6 thl td'c d(> tang thu thu€ ch~ 1~i. Narn 1996, d(>
n6i giam rn~nh xu6ng con 0,33. Ngu'Cfi ta nghi rhng o vao giai do~ hi~n ~i ciia
qua trlnh chuy~n d6i, Vi~t Narn vAn chu'a c6 du'gc rn(>t h~ thd'ng thu€ c6 tfnh co
gian. Do d6, nhu ciu bU'c bach d6i vdi Viet Nam la phru c6 m()t h~ th6ng thu€ c6

tfnh n6i d~ c6 th~ dap U'ng du'(jc nhu cau gia tang chi tieu danh cho phat tri~n. Hi~n
nay, slf gia tang ciia s6 thu thu€ vdi t6c d{> bhng 1/3 t6c d{> tang GDP cho th[y h~
th6ng thu€ c~n c6 nhung thay dBi nhanh ch6ng va chfnh phii Vi~t Narn phru quan
tiirn thich dang d€n di~u nay.
Sau cilng h~ thd'ng thul phlti c6 tinh co gian chU' kht>ng chi c6 tinh n6i rna tht>i;
chlng h~n nhu' s6 thu thul phru tang cung vdi t6c d() tang ciia tY 1~ tang GDP rna
kht>ng cin phai c6 m()t stf thay d6i nao. Nhung thay d6i rnang tinh tlnh the' v~ thue'
su!t va cd sl1 thu8 c6 th~ giup tang thu thue' trong thC1i gian ngi{n h~n nhung 1~i g§y
ra tlnh trl,lng kh6ng ch~c ch~ rna ca phfa chlnh phii, d6i tu'gng n{>p thu€ va nen
kinh t€ n6i chung deu kht>ng rnong mu6n. MU'c thu thu€ d Vi~t Narn (tinh theo
GDP) tu'dng du'dng vdi cac ml'& trong khu v1fc Bt>ng Narn A c6 thu nh{ip d~u ngu'Cfi
cao hdn. Do d6, tj I~ nay kh6ng n~n tang them nU'a.

Bang 1.1 D{> nfli ctia h~ th6ng thu~
91192

92/93

93/94

94/95

95/96

Ty 1~ % thay d6i s6 thu thu€

38%

40%

19%

12%

3%

Ty 1~ % thay d& GDP

8,6%

8,1%

8,8%

9,5%

9,4%

D{> n6i ctia s6 thu thu~

4,24

4,94

2,19

1,29

0,33

Ngudn: 1. S61i~u GDP do quy ti~n t~ Qu6c t~ cung cffp
2.

S6 thu thu€ do B() tai chinh Vi~t Narn cung c!p

Ttnh cfJng bltng: Theo h~ thdng thui hi~ hanh, thl c6 nhMu tntbng hf!P vi ph{lm
tfnh c6ng bdng theo chi~u ngang. Thu nh~p ca nhiin va thu nh~p tU' ho~t d()ng kinh

doanh ciia d6i tu'gng n{>p thu€ ph:H clqu nhung khoan thu€ khac nhau. Hdn nfi'a,
cac rn(l'c thu€ su!t khac nhau tuy thUQc VaO hlnh th(l'c thu nh~p kie'm du'\JC. £>6ng
thC1i, cling t6n t~i stt khac nhau v~ thue' danh tr~n thu nh~p ca nhiin va thu nh~p ttl'
ho~t d()ng kinh doanh ciia d6i tu'gng n()p thu€ ngu'oi Vi~t Narn va ngu'Cii nu'Clc
ngoai. Vi~c cho phep mi~n thul trong nhi~u tru'Cing h\Jp ctlng lam cho tlnh tr~mg
ciin b'tmg theo chi~u d9C bi pha vB.


14

NC'u m{>t quoc gia mu6n thl;t'c hi~n m1}c ti~u buy d{>ng ngu5n ngfin sach dAy dii va
dn dinh nhlim d~t du'<;lc t6c d{> tang tru'l1ng nhu' mong mu6n trong tu'dng lai thl chinh
phii bAt bu{>c phai nghi~n cuu kY lu'etng
chfi"t cda cac sAc thu€ khllc nhau cling
nhu' phu'dng cllch quan ly chU.ng, ttl' d6 ti6n hanh thl;t'c hi~n nhll'ng thay ddi cAn
thilt. Do v~y, c~n phai cai each cd cfi"u thue', h@ ly h6a cac thii tuc va ddn gian
h6a cac cl>ng tac thu thu€ 4 •

ban

Sau d~y Ui phfin tich nhifng b{) ph~n clu thanh ri~ng le ciia thu€ gian thu cling nhu'
m(>t s6 thay d6i chinh sach thu€ gian thu dang du'<;lc quan tam hi~n nay.

1.3.2.

$

TH6NG TIRJ~ GIAN TIRJ CUA VItT NAM

Thu€ gian thu (J Vi~t Nam bao g6m: thue' GTGT, thue' ti~u th\1 d~c bi~t, thu€ xult
nh~p khAn. S6 thu thu€ gian thu chie'm trung blnh kholmg 56% t5ng s6 thu thue'
trong vong ba nam qua (Xem bang 1.3 Thue' xu(t nh~p khfiu d6ng g6p khoang
30% tdng s6 thu thu€ vA thu€ ti~u doog d6ng g6p kholmg 26% nrra.

i.

Bang 1.3: Cd d(u s6 thu thu~ (kh6ng k~ thu tO' d4u th6)

1991
s6thutrrthu~

Thue' l<;1i tll'c
Thue' thu nh~p ca nhful
Thu€ doanh thu
Thu€ ti~u thl). dat bi~t
Thu€ ndng nghi~p
Thue' tai nguy~n
Thue' xult nh~p khfiu
Thue'nha da-'t
Thu6 chuy~nquy~n sd' dl}ng ddt

8.842
1.019

62
1.996
808
707
31
1099.
5

1992

1993

1994

1995

1996

Tinh theo cy d6ng Vi~t Nam
16.004 25.006 34.986 46.920 52.506

2.495
153
3.082
1.339
1.293
1.742
2.693
18

4.959
193
4.153
1.898
1.351
1.914
6.288
185

S6 thu tU' thue'

11,5

14,5% 18,8%

Thue' l<;1i tttc
Thue' thu nh~p ca nhfin
Thue' doanh thu
Thue' ti~u thl). d~t bi~t

1,3%
0,1%
2,6%
1,1%

2,3%
0,1%
2,8%
1,2%

3,6%
0,1%
3,0%
1,4%

6.748
336
6.043
2.625
1.107
1.988
10.012
220

7.878
9.538
400
700
8.689 10.339
3.508
3.867
1.450
1.782
2.432
2.800
14.750 16.000
260
324
320
330

Tfnh theo % ciia GDP
20,5%
21,0% 19,8
%
3,5%
3,6%
4,0%
0,3%
0,2%
0,2%
3,9%
3,9%
3,5%
1,6%
1,5%
1,5%

Xem tai li~u "K6ho:Jch d~u tu' nha nu'& giai do\ln 1996-2000". trang 16.
S61i~u cua Vi~t Nam ciing n~m trong khoang ella cac ml'&: ASEAN trong nhU'ng giai do~n dau phat tri~n
cua cac nu'dc nay khi ma mai'c thu nh~p gin veti Vi~t Nam.
4

5

..

{


15

Thu€ ndng nghi~p
Thu€ tAi nguyen
Thu€ xu(t nh.ij.p khlu ·
Thu8'nha d(t
Thu6 chuy~n quy~n sit d~ng da.'t

0,9%
0,0%
1,4%
0,0%

1,2%
0,6%
2,4%
0,1%

1,0%
1,4%
4,6%
0,1%

0,6%
1,2%
5,9%
0,1%

0,6%
1,1%
6,6%

0,1%
0,1%

0,7%
1,1%
6,0%
0,1%
0,1%

Ngu8n: B(J tai chtnh cung cdp va Niht giam thdng ~ nltm 1995
N8u tinh g9p l~i thl tlt ca cac lo~i thu6 gian thu da c6 tinh n5i trong su6t thm Icy tU'
nam 1991 d6n 1995 mac dil do n5i ciia n6 aa e:iiim di nhanh ch6ne: k~ tU' nam
1992. S\1' st;tt giam nay ti6p tt;tc sang nam 1996 l1 mU'c rna t6c d9 tang s6 thu thu€
gian thu cW bhng 60% t6c d() tang GDP. Bay khong phlti Ia n6 qua mU'c d() quan
•

•

"-1

'-'

tr9ng Clla t'Jnh tr~ng nay vl thu6 gian thu d6ng g6p tCfi 56% s6 thu thu6 nha mi&

khoang 50% t5ng thu ngful sach.

VQ

.

Bang 1.4: DO n6i thu~ gian thu

91192
Thu€ gian thu .
Thu€ xu(t nh.ij.p khlu
Thu€ ti~u dtmg
Thu€ doanh thu
Thu€ ti~u tht;t d~c bi~t

3,46
9,86
0,98
0,21
2,90

92/93
7,40
12,87
3,79
4,20
1,96

93/94
3,48
4,44
2,48
2,54
2,36

94195

95196

1,97
2,45
1,41
1,48
1,25

0,59
0,00
1,36
1,88
0,17

Ngulm: Quy ti~ t~ Qudc tl va B~ Tai chfnh Vi~t Nam
Thu~ danh vao ti~u dUng
Hi~n ~i, c6 hai nh6m thu€ danh vao ti~u dilng: thu€ GTGT (tru'& d6 Ia thu6

doanh thu) va thu€ ti~u tht;t d~c bi~t. M9t hang h6a hay dich V1,l hoflc cbiu thu€
GTGT ho~c cbiu thu€ ti~u tht;t d~c bi~t. Kholmg 30% cda s6thu thu€ (trU' s6 thu tir
ddu lii'a) Ia tU' hai ngu6n nay: khoang 70% ttr thu€ doanh thu va 30% ttr thu€ ti~u
thtJ d~c bi~t. Thu€ GTGT du'~ Qu6c h()i thong qua ngay 10-05-1995 va bi{t d~u c6
hi~u l1fc tit ngay 01-01-1999. Thu~ doanh thu du'~ du'a vao ph~ vi philn tich nay
nhhm t~o ti~nd~ cho vi~c gidi thi~u v~Lu~t thu€ GTGT.
M~c dil con c6 nhung h{ln ch~ nhung vi~c ap dt;tng thu€ doanh thu ro rang Ia m()t

bu'Cfc di dnng d~n cda h~ th6ng thu8'Vi~t Nam. Nhi~u n~n kinh t€ chuy~n d6i da di
ngay vao vi~c ap dl)llg thu€ GTGT va cu6i cilng da phai dd1 di~n v6i nhi~u v(n
d~. Vao nam 1994, Trung Qu6c da ap dt;tng m()t h~ th6ng thu€ hoan toan theo

phong each thu€ Tiiy phu'dng vdi thu€ GTGT d6ng vai tro trung tiim. M~c du s1f
chuy~n d6i nay chung to la thanh cong n€uxet v~ ti~u chi t6c d9 tang tru'ong GDP
va dong v6n nu'& ngoai chay vao n'hu'ng sl5 thu thu€ da kht>ng th8 theo kiP s\)' tang


16

tru'dng thjnh vu'¢lg n~.y. T5ng s6 thue' mang l~i khoang 24% GDP vao nam 1985
da d~n d~ giam xn6ng sau nhll'ng cai each va dung d mll'c 9,6%GDP vao nam
1996. Trung Qu6c phai dd'i di~n vdi rdi ro th~t sl! ciia s\1' xu6ng c[p cac djch V\1
c3ng ich nhu' du'Cing sa, giao thf>ng va giao d\lC ph5 thdng. M9t trong cac nguy~n
nhfin chfnh du'CJng nhu' la slf thi6u chuifn bi v~ c6ng tac qulm ly thue' trong vi~c thi
hanh h~ th6ng thue' mdi.

1.3.3. NHUNG D!C DI:ifM C<1 BAN LU! T THUE GTGT (J VI~T NAM
1.3.3.1.

Nhifng m\].c ti~u, y~u c4u chii y~u ciia Luftt thu~ GTGT

1.3.3.1.1. M11c tieu
Vi~t Nam bAt d~u thlfc hi~n cf>ng cuc}c d6i mdi n~n kinh te' tll' sau nghl quye't d~i
hc}i VI nam 1980. N~n kinh t€ da c6 slf chuy~n bie'n tich C\l'c. H~ th6ng lu~t phftp
khf>ng ngll'ng du'gc hoan thi~n. Trong xu hu'&g d6, nganh thue' da d~ ra chu'dng

trlnh ciii each h~ th6ng thue'. M{)t trong nhung cai each quan tr<;:mg la thay lu~t thue'
doanh tim bhng l~t thue' GTGT. Thue' doanh tlm sau th(fi gian dai ap dv.ng aa b()c
19 nhi~u ye'u di~m nhu': thu t:rllng lAp, phll'c t~p, khl>ng dam bao tinh c6ng bhng.
Chfnh vl the' y~u c~u d~t ra la phiH thay the' lu~t thue' nay bhng lu~t thue' khac ti~n
tie'n hdn. B6 chfnh la thue' GTGT .
·

Bu'gc Qu6c h()i thdng qua ngay 10-05-1997, Lu~t thue' GTGT chinh thU'c du'gc du'a
vao ap dl}.llg ngay 01-01-1999. Bfiy la mc}t bu'l1c ti6n quan tr<;mg trong l~n cai each
thll' hai h~ th6ng thue' d Vi~t Nam.
Hai m\lc ti~u cd ban rna Quoc hc}i thdng qua du'gc phan anh trong tinh th~n ciia
Lv.fit thue' GTGT la :
0 G6p ph~n thuc dHy san xu[t, mCI r<)ng lu'u th6ng hang holt djch V\1, khuye'n
khich phat tri~n kinh te' qu6c dfin. Thue' GTGT tranh du'gc nhu'gc di8m tt"llng U{p

cua time' doanh thu, do d6 khuye'n khich chuy~n ml>n h6a san xu[t. B~n c~nh d6,
thue' GTGT kh6ng tlnh vao gia thanh san phfim, djch V\1 vl cd sl1 kinh doanh du'gc
khffu trU' thue' d~u vao. Chinh vl the' sfic time' nay khuye'n khich cac thanh ph~n
kinh t~ ddu tu' vao san xua't kinh doanh. B6i vdi ho~t d()ng xua't khifu, thue' sufi"t
time' GTGT =0 va du'o
B<)ng vi~n m9t ph~n thu nh~p ciia ngu'<1i ti~u dung vao ngfin sach nha nu'dc.
Thue' GTGf Ia m()t lo~i thue' gian thu danh vao s\1' ti~u dtmg hang h6a, dtch V\t
ban ra. Gia ban ra san khi ap d\mg thue' GTGT la ghi da c6 thue' GTGT, ngu'CJi san
xua't, cung U'ng hang h6a, djch V\1 chi c6 trach nhi~rn tlm va n()p h9 ngu'Cii ti~u
dung. Ngu'Cfi ti~u dhng mua san phfim v(:fi gia c6 thue' GTGT va thue' GTGT ch1
tinh tr~n phftn ch~nh l~ch gift tang th~m ciia san phifm, khl>ng tinh tr~n toan bQ

tti


17

doanh thu nhu' thu€ doanh thu tru'dc day. Kinh t~ phat tri~n, nang sua't lao d()ng
nang l~n chng v6i vi~c tang ti~u di:mg trong xa hQi. Qua d6 d()ng vi~n m()t phful
thu nh~p cua ngu'Cfi ti~u dung vao ngJln siich.

1.3.3.1.2. Yau edit
Vi~c ap dl)Ilg thu€ GTGT phai dam bao ba y~u c!u cua chi thl sl.f 44 CftrW ngay

04-11-1998 ciia Be? Chfnh tti.
o Thttnhdt: Bam bao ch9 kinh doanh trong n~n kinh t€, giup cac doanh nghi~p dn d!nh du'gc san xu!t
kinh doanh, tang cu'C1ng h~ch toan kinh t€, nfulg cao nang llfc c~h tranh trong
nu'& va tr~n th! tru'Cing qu6c t€.
o Thtt hai: Biio dam s6 du' ngiln sach nha nu'dc khf>ng giam so vdi thut doanh thu.
o
Th(t ba: Blto dam 6n dlnh th! tru'<1ng trong mt&, trailh gay ra nhll'ng bi€n
dqng m~nh v~ gia ca, dr.c bi~t la gia ca v~t tu', hang h6a quan tr9ng dtmg trong san
xuft"t va ti~u dtmg thi€t y€u d~ dn djnh san xuft"t va khf>ng anh hu'Cfng d€ dCfi s6ng
nhan diin.

Trong thCii gian tdi, thu€ GTGT g6p ph~n gi(tp Vi~t Nam h()i nh{ip v6i th€ gidi.
Hi~n nay, Vi~t Nam Ia thanh vi~n ciia ASIAN va APEC. Ti€n t6i, Vi~t Nam se gia
nh~p td chU'c thu'dng m~i th€ gidi WTO. M9t trong nhft'ng y~u c~u d~u ti~n va quan
trQng nhilt trong vi~c h9i nh~p v<1i t6 chtl'c nay la vi~c h~ th(p hang dto thu€ quan.
Thu€ GTGT du'~c ap dl}ng C1 khan nh~p khfiu se la rao can t~m thC1i hfi'u hi~u thll'
hai d~ bao he? san xu[t trong nu'C1c va duy trmh ngu6n thu ngan sach nha nu'Cfc.

1.3.3.2.

Nhfffig n(>i dung cd ban ciia luO.t tho~ GTGT

1.3.3.2.1. Dtli tllt/ng chiu thut
Theo qtly d!nh t{li di~u 2 Lu{lt thu~ GTGT va di~u 2 ciia ngh! d!nh 28/1998/NB-CP
ciia Chfnh phii thl d6i tu'<;hlg chju thu€ GTGT la hang hoa d!ch V\1 dnng cho san
xufi't kinh doanh va ti~u dU!lg Vi~t Nam, trli cac d6i tu'gng khf>ng cblu thu€ theo

quy djnh t{li di~u 4 clia Lu{it thul GTGT va di~u 4 ctia nghj djnh 2811998/NB-CP
ciia Chfnh phii, di~l.l 1 Nght d!nh 102/1998/ND-CP (sii'a d5i, b5 xtmg ill\lC 4 va
7),th6ng tu' 122/2001 BTC

a

Nhu' v~y, m()t san ph~m du'gc coi la chin thu~ GTGT hay khf>ng phlti din cU' vao
m~c dich sil' dt;mg ciia chung: dnng cho san xu~t, kinh doanh hay ti~u dung. Ba
m~c dich nay tu'CJng chuhg nhu' qua d8 hi~u song tr~n thlfc t€ l~i rlt kh6 p~~~,djnh.

I

·rf

TntJ'GlJG 81\1 HOC 1\lNH
"I'-';·,
f. ,,,,
rr: i ;;
l i t .•r•'
· , I. ,F': '!·jc·')' 'l·li\
". CH
"
.• i·l

I'
:

\_ 1~-!~\[~~XF~-?-~iij!~}(i~:~;- "~-~

18

Can ell' vao quy d!nh ciia phap lu{it, cac khai ni~m nay du'o
Hlmh vi tieu dimg: Bao g6rn hanh vi ti~u dhng cua cac cd sl1 kinh doanh va
ngu'Cfi ti~u dung. Tuy nhi~:h. hanh vi ti8u dilng l1 d§y chii ye'u n6i de'n hanh vi ti8u
di'tng ciia ngu'Cii ti~u di'tng.

o Hanh vi kinh doanh : Theo di~u 2 rn\{c 1 ciia Lu{it doanh.nghi~p du'th8ng qua ngay 12/06/1999, th1 kinh doanh la vi~c thlfc hi~n m{)t, m()t s6 ho~c tit
ca cac ct>ng do~n cua qua trlnh d§u tu' tU' san xuilt d~n mua ban san phfim ho~c
dfch \7\t tr8n thi tru'Cing nhllm ID\lC dfch sinh 1Cii.
Nhu' v{iy, m<)t hanh vi du'gc coila hanh vi kinh doanh khi n6 thoa man a&ng thCii
cac difu hi~u sau:

•

Th(t nhdt: Hanh vi d6 mang tinh ch(t ngh~ nghi~p. Tfuh ngh~ nghi~p l1 dfty

dttgc hi8u la chu th~ ciia hanh vi d6 t1m each sinh s6ng bling lo~i hanh vi d6 va
hi8u theo nghla phap ly va quan ly nha nu'Cfc h<) du'gc phap lu{it thll'a nh{in va bao
v~.

•

Th(t hai: Hanh vi phai di~n ra tr~n thi tru'Cing.

• Tha ba: Hanh vi c6 m\lc dich ki~m 1C1i. Dll'u hi~u nay cho tb&'y nganh kinh
doanh lut>n chll'a dlftlg kha nang va y~u cAu c~n phai du'gc h~ch toan rna ngu'Cfi
kinh doanh lu()n theo du6i ffi\lC dfch ki~m l

Nhu' v{iy, ta c6 th~ khai quat h6a d6i tu'V\t:
0

E>u'~ san xuilt va ti8u dung trong nu'Cfc

0

E>u'gc xuilt khllu va ti8u diing trong nu'dc.

o E>u'9c ti8u dU:ng n()i b<)

o Bu'9c mua ban du'di m<)i hlnh thU'c, bao g6m ca trao d6i bling hi~n v~t (kh8ng
thanh toanh bling ti8n).
o Hang bi6u t~ng, quang cao ...

1.3.3.2.2. IJtfi ltif!ng khtJng thl~Qc di?n chju thui
BO'i tu'Lu~t thn€ GTGT quy diflh d6i tu'ng chin thu~ GTGT se khong phai n<)p
thu€ GTGT nlntng cfing khong du'
hang h6a, djch vr;t nay l1 khftu kh~ng chju thu€ GTGT.


19

Quy diuh d6i khdng cliju thu€ GTGT th~ hi<$n chinh siich u'u dai, khuy€n khich hay
di~u tilt ciia chfuh phii d6i vCii hang h6a djch Vl). nao d6. Qua vi<$c xem xet cac d6i
tu'thu()c di<$n chin thu€ nhu' sau:

U'u aai, khuy~n khich nong dAn tham gia vao san phffm va san xu[t hang boa cho
xa h{>i. M\lC dich nhhm nang cao thu nh~p cua nong dan, h~n ch€ tac d{>ng ciia
thu€ dln gia ca nong phfun. day lA ch.inh sach phat triin kinh t€ rna Bang va Nha
nu'dc ta phai dijt ra trong thCii ky nay. Vi dl).: d6i tu'<Jng thu{>c di~n khong chju thu€
ap dl).llg m{>t s6 tru'Cfng h\fp sau: san phiim trdng tr<;>t, chan nuoi, nuoi trdng thuy
san chu'a ch€ bi€n thanh san phfim khac ho~c chi qua sd ch€ thong thu'C1ng, cac san
phfun mu6i, tu'Cii ti~u phl)c Vl). cho san xuil't nong nghi<$p, nu'Cic s~ch phl).c Vl). cho
sinh ho~t d nong thon, mi~n m1i, hai dao, vtmg sftu, vtmg xa.

a

Khuy€n khich san xuil't va cung cffp hang boa, djch V\1 thilt ylu cho dC1i s6ng xa
h{>i nhu': ho~t d()ng y t€, bao hi~m nhan th9, bao hi~m h9c sinh, v~n chuy~n hanh
khach cf>ng c{>ng b'hng xe buyt. Ho~t d{>ng van h6a triin lam va thi d\lc th~ thao
mangtinh phong trao quAn chling ...
KhuyC'n khich dAu tttva nh~p kh~u nhung thi~t bi trong nu'Cic chu'a san xufft du'Khf>ng thu thu€ GTGT vCii may bay, dan khoan, tau thuy thut! cua nu'Cic ngohl,
thi€t bi may m6c, phu'dng ti~n v~n tai chuy~n dnng rna· cd sl1 c6 dlf an dAu tu' nh~p
kh~u lam tai san c6 djnh theo dlf an d6 thu9c lo~itrong nu'Clc chu'a san xufft du'Kh3ng thu thu€ GTGT d6i vCii ho~t d<)ng kh6ng nh'hm ffil)C dich kinh doanh kilm
l?li, d~y h9c, d~y ngh8 phat s6ng truy~n thanh, truy8n hinh ...
Kh3ng thu thu€ GTGT d6i vCii hang hoa, djch Vl) thlfc t6 kh3ng ti~u th\1 d Vi~t
Nam nhu': hang boa chuy~n kh~u, qua canh, hang ~m nh~p tai xu(t, hang h6a djch
Vl) cung Uhg tf\l'C ti€p cho tau bi~n, may bay, tau boa qu6c t(...
Tranh vi~c danh trUng thu€ phu h\fp v(fi thdng ~~ qu& t6,nhu' kh3ng thu thu~
GTGT d6i v(fi:hang h6a thu{>c di~n ti~u thl). dijc bi~t,chuy~n quy8n sii' dl).llg dfft,d6
dung ciia cac t6 chll'c,ca nhan ngu'Cii nu'& ngoai theo tit!u chuiin mi~n trlt' ngo~i
giao... RiengtheoTT122:Hanghoa chju thue'TTDBkhi xua'tkhfiu thl cliju thu€ GTGT

1.3.3.3.

D6i hifjng n(.p thue' GTGT

Theo quy diflh ~i di€u 3 ciia Lu~t thul GTGT va di~u 3 ciia nglij dinh
28/1998/NB-CP ciia Chinh phil, d6i tlt<}ng n{>p thu~ GTGT la:
0

T6 ch(tc san xudt, kinh doanh hang h6a djch V~l, gbm:


20

• Doanh nghi~p nha nu'dc, td chll'c kinh t€ cua td chll'c chfnh tq, td chll'c chinh
tri xa hQi, td chll'c xa h(>i ngh~ nghi~p, ddn vi vt1 tt·ang nhftn dftn va cac td chll'c,
ddn vi st! nghi~p khac.
• Doanh nghi~p tu' nh§n, c&ng ty trach nhi~m hU'u h~n, c&ng ty c6 ph~n du'gc
thanh l~p va ho~td(>ng theo phap lu4t (Lu4t doanh nghi~p ).
• Doanh nghi~p c6 v6n d~u tu' mt& ngohl va b~n mtdc ngoai tham gia hgp bic
kinh doanh theo Lu~t d§u tu' nu'dc ngoai ~i Vi~t Nam; cac cong ty va t6 chll'c
nu'6c ngoai ho{lt dQng kinh doanh (f Vi~t Nam khong theo Lu~t ddu tu' nu'dc
ngoai t~i Vi~tNam.
o Ca nhtJn san xudt, kinh doanh Julng h6a, dfch v{l, bao g~m nhung ngu'<1i kinh
doanh d()c 14p, h9 gia dlnh, cac ca nhfin h@ tac v6i nhau d~ ci'.mg san xua't,
kinh doanh nhu'ng khong thanh ~P phap nhfin.
Nhu' v~y, di~m khac bi~t gifi'a td chll'c va ca nhfin d trong lu~t nay la vi~c c6 th2tnh
l~p phap nhfin hay kh&ng. Theo di~u 94 cua b{> lu4t hlnh slf th1 m<)t t6 chll'c du'gc
cllng nh~n Ja phap nhfm khi c6 du cac di~u ki~n sau:
o Bu'9C cd quan nha nu'6cc6 thffm quy~n thanh lijp, cho phep thanh 14p, dang Icy
ho~c

c&ng nh~n.
o C6 cd ca'u t6 chU'c ,c6 di~u 1~ ,c6 tn;t. sd .
o C6 tAi san ,v6n d()c 14p v6i ca nhiln, t6 chU'c khllc va tt! chju trach nhi~m bhng
tAi san ,v6n d6.
o Nhfin danh chinh mlnh tham gia cac quan h~ phap lu~t m{>t each d{>c 14p

1.3.3.4.

Cln cu tlnh thu~ GTGT

Can cii' tinh thue' GTGT la gia tinh thue' va thue' su1t

1.3.3.4.1. Gia tfnll tllut
Gia tinh thue' GTGT ctia hang h6a, dich V\1 du'gc quy d!nh t~i di8u 7 ctia Lu~t thue'
GTGT va du'gc chi tie't h6a t~i di8u 6 cua Nghi djnh 28/1998/NB-CP ciia Chinh
phu. Nguyen tdc cd ban d~ xac djnh gia tinh thu€ la gh1 chu'a c6 thue' GTGT (Phl).
1t;Lc 1). Cl). thS m()t s6 tru'C1ng hgp nhu' sau:
o B6i vai hang h6a, djch Vl). do cd sd san xua't, kinh doanh ban ra ho~c cung u'ng
cho d6i tu'<;fng khac lA gia ban chu'a thu€ GTGT.
o B6i v6i hang h6a nh~p khffu la gia nh~p khffu ~i cii'a khffu c(>ng v6i thue' nh~p
khffu; gia nh4p khffu t~i cii'a khffu lam can ell' tinh thue' GTGT du'gc xac djnh
theo quy djnh v~ gia tinh thue' hang h6a :tlh~p khffu. T~i di~m 1 di8u 7 thue'