Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán doanh nghiệp việt nam nhằm mục đích tin học hóa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.41 MB, 88 trang )
BO GIAO DUC VA DAO TAO
TRUONG D~I HQC KINH
THANH PRO HO CHf MINH
TE
-
..
A
A
..
· NGUYEN HONG HA
"
,..,
?
,
'
"
MQT SO GIAI PHAP HOAN THII;N
"
,..,
,..,
,
"
"
HE• THONG KE lOAN DOANH NGHIEP
VIET
NAM
• ,
•
,
NHAM MUC
DICH TIN HOC
HOA
•
•
~
CHUYEN NGANH
KE TOAN -TAl VU VA PHAN TICH HOAT DONG KINH TE
.
""'
.
.
MA SO 5.02.11
,./'
.,1'
'-
A
LU~N
'
.JI>
-
A
-'
A
,.('
,.t
-
AN T~C SY KHOA HQC KINH TE
....
,
:X
NGUOI HUONG DAN KHOA HQC: TIEN SY NGUYEN VIeT
,.!'
-
~
1'\.
·---------,
E6 GIAO DUC VA 8AO TAO
i
l TRU'ONG Dl-I.I
~(flo ~.9
THANH PHO HO CHf MINH
NAM 2001
Ml)C Ll)C
Trang
MlJC LlJC
?
;:
MdDAU ............................................................................................................................. l
1. Ly do chQn d~ tai ............................................................................................................ 1
2.
Ml,lC
dich nghien cuu ....................................................................................................... 2
3. N9i dung va
ph~m
vi nghien cuu ................................................................................... 2
4. Phuong phap nghien cuu ................................................................................................. 2
K
K
cau
cua 1u~n an ........................................................................................................ . 2
5 . K et
?
A
/
~"'
N
CHU'dNG 1: TONG QUAN VE
HI;~
K
K,
A
THONG THONG TIN KE TOAN ......................... 3
1.1. Ban chift cua ke' to an ................................................................................................... 3
/ trong doanh ng h•1~p ........................................ . 4
ong th"ong t•m k""
e toan
1.2 . Vl• tn/ cua h"~ thK
?
A
1.2.1. H~ th6ng thong tin ke' to an va h~ th6ng thong tin quan tri . .......................... .4
/ va' h"~ t h""
/ nQl b"Q............................ . 5
ong th"ong tm k""
e toan
ong ki;/
em soat
1.2 .2 . H ~ th""
"" to"" co b?an cua
? h"~ th""
/ .................................................... . 6
/ yeu
. . Cac
13
ong th"ong t•m k""t
e oan
0
0
A
A
1.3.1. M1J.c tieu cua ke' toan ....................................................................................... 6
1.3.2. Dffu vao cua ke' toan ........................................................................................ 7
1.3.3. Dffu ra cua ke' toan ........................................................................................... 7
1.3.4. Tai khoan va ghi
s6 kep ................................................................................. 10
1.3.5. Moi tru'ong cua ke' toan .................................................................................. 12
4
At soK nguyen tac
th•""tk""h"
/ .......................................... . 14
14
1e e ~ th""
ong th"ong t•m k""t
e oan
. . MQ
A
1.4.1. Nguyen ta:c kinh t€ ......................................................................................... 14
1.4.2. Nguyen ta:c linh ho~t.. .................................................................................... 14
1.4.3. Nguyen ta:c ki~m soat .................................................................................... 14
1.4.4. Nguyen ta:c phu h<;5p .............................................. :........................................ 14
1.4.5. Nguyen ta:c tuan thu phap lu~t ...................................................................... 14
1.5. Cac lo~i h~ th6ng thong tin ke' toan .......................................................................... 15
1.5.1. H~ th6ng ke' toan thu cong ............................................................................ 15
1.5.2. H~ th6ng ke' toan tren co sd may tinh ........................................................... 17
CHU'dNG 2: THljC TRANG He THONG
KE TOAN DOANH NGHieP vreT NAM
2.1. So lu'Qc qua trlnh phat tri~n cua h~ th6ng ke' toan doanh nghi~p Vi~t nam ........... 21
~ d.;;
/ doanh ngh."
1em h"~ th""
ong k""
e to an
1ep v·"t
1~ nam ............................................. .. 24
2 .2 . f) ~c
2.3. Thl!c tr~ng h~ th6ng ke' toan doanh nghi~p Vi~t nam .............................................. 25
2.3.1. H<$ th6ng tai khoan ......................................................................................... 25
2.3.2. Ch€ d2.3.3. Ch€ d() s6 k€ toan .......................................................................................... 27
2.3.4. H<$ th6ng bao cao tai chinh ............................................................................ 29
2.4. Vu, nhu
2.4.1.Vu di~rn ........................................................................................................... 30
2.4.2. Nhu
/ kx
/ t:p. cac
/ doan h ngh."
nn h t•m h QC h oa
e toan
typ ......................................... .. 35
2 .5 . V an
"'""?
/
'
"'A
K
K
/
CHu'dNG 3: MQT SO GIAI PHAP HOAN THieN He THONG KE TOAN DOANH
NGHreP vieTNAM NHAM Ml)c BfcH TIN Hoc HoA .......................................... 38
3.1. Dinh huang phat tri~n h<$ th6ng k€ toan doanh nghi<$p Vi<$t narn ........................... 38
·~
.. / h oan
' th."
/ .................................... . 39
va' ph•..
uong h•uong
lyn h"y thx
ong kxt
e oan
3 .2 . Quan d tern
3 .2.1. Quan di~rn hoan thi<$n .................................................................................... 39
3 .2.2. Phuong huang hoan thi<$n .............................................................................. 40
"t sox g1a1 p h/ap h'
/ ........................................................ . 40
33
. . MQ
oan th."
lyn h"y thx
ong kxt
e oan
·?·
3.3.1. Hoan thi<$n h<$ th6ng tai khoan ..................................................................... .41
3.3.2. Hoan thi<$n ch€ d3.3.3. Hoan thi<$n ch€ d3.3.4. Hoan thi<$n h<$ th6ng bao cao tai chinh ......................................................... 51
3.3.4.1. Hoan thi<$n Bang din d6i k€ toan ...................................................... 51
3.3.4.2. Hoan thi<$n bao cao Ke't qua ho~t d()ng kinh doanh-Phgn I-Hii, 16 .. 53
3.3.4.3. Hoan thi<$n bao cao Ke't qua ho~t d()ng kinh doanh-Phgn II.. .......... 55
3.3.4.4. Hoan thi<$n Thuye't rninh bao cao tai chinh ....................................... 56
3.4. M()t s6 giai phap ti~n d~ ............................................................................................ 57
3.4.1. Giai phap v~ cac qui d!nh vi mo .................................................................... 57
/ ve~ cong
" tac
/ d'ao t~o ...................................................................... . 57
3 .4 .2. Gtat p h ap
.?.
3.4.3-. Giai phap d6i vai doanh nghi<$p .................................................................... 58
KETLUAN ....................................................................................................................... 60
'
"
?
TAILieUTHAMKHAO
PHlJ Ll)C
?
~
Md E>AU
1.
LV
DO CHQN flE TAl
Ke' tmin Ia m()t cong C\1 quan trQng trong h~ cong Cl,l qmln ly kinh te'. Thong qua
vi~c thu th~p va xii' ly dfi' li~u, ke' tmin cung cffp thong tin cfin thie't cho nhfi'ng ngu'oi sii'
dl,lng d~ du'a ra quye't dinh. Cling voi S\1' phat tri~n nhanh chong cua llfc lu'<;jng san xua"t,
kt§ to an cfin phiii du'QC thu'ong xu yen hoan thi~n d~ CO th~ a p dl,lng t6t cac thanh tl,l'U
cua khoa hQc-cong ngh~ nh~m nang cao nang sua't va hi~u qua cua h~ th6ng.
Trong chie'n lu'<;jc tai chinh, ti~n t~ giai do~n 2000-2010, Bang va nu'oc ta da xac
dinh "... tai li~u,
s6 ke' tmin, ki~m tmin, tho'ng ke phai co
dii cd sd phap Iy ro rang
dtfa tren nhii'ng chuifn mtfc tie'n ddn tOi thong I~ quo'c te' va sii' d1,1ng nhii'ng
phu'dng ti~n ky thu~it hi~n d~i, tie'n tie'n "· [1, trang 8]. Trong dinh hu'ong phat tri~n
h~ th6ng ke' toan Vi~t nam giai do~n 2000 - 2010, t~i ky sinh ho~t diu l~c b() ke' toan
tru'dng Ifin thli 20 t~i thanh ph6 H6 Chi Minh, H()i ke' toan Vi~t nam cling da xac dinh:
" ... thtfc hi~n vi tinh boa hdu he't cac ddn vi ke' toan va cac phdn hanh ke' toan,
bao dam yeu cdu cung dtp kip thoi nhanh chong, chinh xac va ddy dii nha't mQi
thong tin tai chinh va m()t phdn Ion cac thong tin quan tri doanh nghi~p". [13]
H~ th6ng ke' toan Vi~t nam, sau m()t qua trlnh phat tri~n, da tung bu'oc dap ling
du'QC nhi~m Vl,l cua cong CUQC xay dl,l'ng va bao v~ t6 qu6c Vi~t nam xa h()i chu nghia.
Tuy nhien, d6i chie'u voi yeu cfiu cua cai each kinh te' va quan di~m hi~n d~i v~ ke'
toan, h~ th6ng ke' toan hi~n hanh vftn b()c 19 m()t s6 t6n t~i. H~ th6ng chua da p ling t6t
nhu cfiu thong tin cho nhfi'ng nguoi sii' dl,lng, cac thu tl,lc va phu'dng phap ke' toan du<;1c
thie't ke' n~ng v~ phu'dng pha p v~n hanh thu cong nen chua t~o di~u ki~n thu~n l<;1i cho
vi~c vi tinh h6a cac phfin hanh ke' toan, cac di~u ki~n moi tru'ong vi mo cho vi~c tin
hQC h6a kt§ toan con thie'u.
Vi nhfi'ng ly do tren, vi~c hoan thi~n h~ th6ng ke' toan doanh nghi~p hi~n hanh d~
dap ung du'QC yeu cfiu cua m()t h~ th6ng thong tin, phu h<;jp VOi Slf phat tri~n cua cong
ngh~ thong tin nh~m t~O di~U ki~n thu~n lQi cho Vi~c ap dl,lng tin hQC trong cong tac kt§
toan la yeu cfiu khach quan. Do d6, chung toi nghien cliu d~ tai:
"MQT SO GIAI PHAP HOAN THieN He THONG
NGHieP VIeTNAM NHAM Ml)C fliCH TIN HQC HOA"
KE
TOAN DOANH
2. Ml)C E>ICH NGHIEN CUU
Dlfa tren quan di~m k€ toan Ia mh6a, thlfc trqng h~ thdng k€ toan doanh nghi~p hi~n h~tnh va thlfc ti~n ling dt,mg tin h9c
trong cong tac k€ toan tqi mg6p ph
3. N{U DUNG VA PH~M VI NGHIEN CUU
H~ th6ng k€ toan la mh~ th6ng con, va c6 nhi~u giac d
va'n d~ ciia h~ thdng k€ toan rna chi nghien cuu trong phqm vi ch€ dnghi~p g6m h~ thdng tai khoan, chung tu, s6 sach va bao cao tai chinh. Lu~n an cling
chu ye'u d~ c~p de'n k€ toan tai chinh va chi nghien cuu h~ th6ng k€ toan duOi giac dxii' ly thong tin. c~ th~:
+Nghien cuu m
di~m k€ toan
Ja ffiQt h~ thdng thong tin Va ffiO hlnh k€ toan trong moi trliong tin hQC.
+Nghien cuu h~ thO'ng k€ ch€ d() toan doanh nghi~p hi~n hanh, khao sat thlfc t€
vit%c ap d~ng tin h9c trong cong tac k€ toan tqi ffiQt sO' doanh nghi~p.
+D~ xwft m
phu hqp voi phudng phap xii' ly thong tin cua may tinh va tqo di~u ki~n thu~n lqi cho
vit%c ung d~ng tin h9c vao cong tac ke' toan.
4. PHUONG PHAP NGHIEN CUU
Phttdng phap nghien cuu t6ng quat cua lu~n an la phttdng phap duy v~t bi~n
chung va quan di~m duy v~t lich sii'. Trong tung ncac phu'dng phap chuyen mon nhu phudng phap phan tich va t6ng hqp, phttdng phap
phan tich, thie't ke' h~ thdng d~ giai quye't cac nhi~m v~ nghien cliu c~ th~.
,.,
_,
?
5. KET 'CAU CUA
.ft.
LU~N
,.
AN
Ngoai ph
Chu'dng 2: Thlfc trqng h~ thO'ng k€ toan doanh nghi~p Vi~t nam hi~n hanh.
Chudng 3: Mm~c
dich tin h9c h6a.
2
CHUdNG 1
~
~
A
A
1
A
A
1
I
TONG QUAN VE HI; THONG THONG TIN KE TOAN
1.1. Ban cha't ctia ke' tmin
Cling voi qua trlnh phat tri~n cua xa h()i, quan ni~rn ve ke' toan c6 slj thay d6i va
phl,l thu()c vao dieu rna nhfi'ng nh6rn nguoi khac nhau trong xa h()i doi hoi (j ke' toan.
Trong ph~n nay, chung toi dua ra rn()t s6 quan ni~rn lam cd sd cho vi~c nghien cuu.
Theo uy ban thu~t ngu cua vi~n ke' toan cong chung Hoa ky(AICPA) narn 1941,
"Ke' toan la ngh~ thu~t ghi chep, phan lo<;ti va t6ng h
quan de'n tai chinh va giai thich ke't qua cua vi~c ghi chep nay" [34, trang 2]. Theo H()i
ke' toan Hoa ky (AAA) narn 1966, "Ke' toan Ia rn()t qua trlnh nh~n di~n, t6ng h
danh gia va ra quye't dinh". Narn 1970, Vi~n ke' toan cong chung Hoa ky cho ding ke'
toan la rn()t ho<;tt d()ng c6 tinh cha't dich Vt;t va chuc nang cua ke' toan la "Cung ca'p
thong tin dinh lu
toan qu6c te' narn 1996 "Ke' toan la rn()t h~ th6ng thong tin. N6 do Iuong, xU' ly va cung
c
hlnh thuc gia tri, hi~n v~t va thoi gian lao d()ng, chu ye'u duoi hlnh thuc gia tri d~ phan
anh, ki~rn tra tlnh hlnh v~n d()ng cua cac lo<;ti tai san, qua trlnh va ke't qua kinh doanh,
sli' dt;tng v6n va kinh phi cua nha nuoc, cling nhu cua t6 chuc, xi nghi~p".
Qua CclC quan ni~rn tren, Chung ta tha'y ke' toan dUQC Xern Ia ll1Qt khoa hQC ve xU'
ly thong tin, rn()t ho<;tt d()ng dich v1,1 cung c
cua m()t t6 chuc kinh te' cho cac d6i tu
do lttong chung b~ng each ghi chep l<;ti, sau d6 slip xe'p, phan lo<;ti va t6ng h
dt,mg thong qua h~ th6ng bao cao b~ng ngon ngfi' rieng cua ke' toan. Do d6, slj phat
tri~n cua ke' toan glin lien voi slj phat tri~n cua cong ngh~ thong tin.
3
1.2. Vi tri cua he tho'ng thong tin ke' tmin trong doanh nghiep
1.2.1. He tho'ng thong tin ke' tmin va he tho'ng thong tin quan tri.
Theo each hi€u chung nhfft, h~ th6ng Ia t6ng th€ g6rn cac b() ph~n khac nhau co
rn6i quan h~ tac d()ng qua 1~i voi nhau va du'<;Jc s~p xe'"p theo rn()t trlnh tl;l' nh~rn t~o
thanh rn()t chinh th€ th6ng nha't, c6 kha nang thl;l'c hi~n du<;Jc rn()t
s6 chuc nang ho~c
rn1,1c tieu nha't djnh [14, trang 11]. Tinh chfft quan tn;mg nhfft ciia h~ th6ng Ia kha nang
rnoi va Vu'Qt tr()i ciia h~ th6ng rna cac phgn ttl' cua h~ th6ng khong co du'QC. M()t h~
th6ng c6 th€ bao g6rn cac h~ th6ng con co tinh chfft nhu' 1a rn()t h~ th6ng. Gioi h~n cua
h~ th6ng du'QC gQi Ja du'ong bien Va ben ngoai du'ong bien 1a rnoi tru'ong CUa h~ th6ng.
Cffu true cua h~ th6ng bao g6rn cac ye'"u t6 cd bltn sau day:
+MZJC tieu cua h¢ thong: Ia tr~ng thai rnong d<;Ji, co th€ co va cgn phai co t~i rn(}t
thoi di€rn hay sau rn()t khoang thoi gian nhfft d!nh.
+Ddu vao cua h¢ thcfng: 1a nhung tac d()ng cua rnoi tru'ong de'"n h~ th6ng.
+Ddu ra cua h¢ thong: Ia nhung tac d()ng cua h~ th6ng de'"n rnoi tru'ong cua no.
+Cdu true cua h¢ thong: 1a each s~p xe'"p cac phgn tii' trong h~ th6ng d€ t~o thanh
rn()t chinh th€. Mu6n h~ th6ng ho~t d()ng t6i u'u cgn phai 1l;l'a ch9n each s~p xe'"p cac
phgn ttl' rn()t each t6t nhfft.
+Moi truiJng cua h¢ thdng: 1a cac ye'"u
t6, cac di~u ki~n ben ngoai du'C1ng bien va
c6 anh hu'dng de'"n ke'"t qua ho~t d()ng cua h~ th6ng.
Theo quan di€rn h~ th6ng, doanh nghi~p 1a rn()t h~ th6ng g6rn t~p h<;Jp nhan
vien, nguyen v~t 1i~u, qui t~c quan 1y, kinh nghi~rn, cd ca'u t6 chuc, ... nh~rn thl;l'c hi~n
rn1,1c tieu t6i da h6a 1Qi nhu~n. M()t doanh nghi~p thu'ong bao g6rn 3 h~ th6ng con: h~
th6ng quye'"t djnh, h~ th6ng thong tin va h~ th6ng tac nghi~p. H~ th6ng quye'"t djnh lien
quan de'"n cac ho~t d()ng quan 1y nhu' quye'"t dinh chie'"n 1u'<;Jc, chie'"n thu~t, ... h~ th6ng tac
nghi~p lien quan de'"n cac ho~t d(}ng nghi~p Vl,l nhu' ho~t d(}ng san xufft, tlrn kie'"rn khach
hang, ... H~ th6ng thong tin dong vai tro trung tarn lien ke'"t giua h~ th6ng quye'"t dinh va
h~ th6ng tac nghi~p, Jam cho cac h~ th6ng nay V~n hanh nh~rn d~t Illl,IC tieu chung cua
doanh nghi~p. H~ th6ng thong tin g6rn t~p h<;Jp thong tin (huu ich hay vo ich, co hlnh
thuc hay phi hlnh thuc, c6 cffu true hay khong) 1uan ch1:1y€n trong doanh nghi~p, each
thuc sii' d1,1ng chung, cac phudng ti~n giup xii' 1y thong tin, ... M()t h~ th6ng tich hQp
nguoi-rnay du'<;Jc t6 chile d€ cung cffp thong tin giup con nguoi trong ho~t d()ng san
4
xua't, qmln ly va ra quye't dinh gQi Ia h~ th6ng thong tin quan tri (MIS). H~ th6ng thong
tin quan tq thtiong bao g6m cac h~ th6ng con: h~ tie'p thi, h~ san xua't, h~ kinh doanh,
h~ ke' toan, h~ ki€m soat n()i b() va h~ thong tin ngu6n nhan hfc. Trong d6, h~ thong tin
ke' toan Ia b() ph~n quan trQng nha't cua MIS. Dfi' li~u phat sinh tU' ho~t d()ng san xua't
kinh doanh dti
vao h~ th6ng ke' toan th€ hi~n nhu c~u thong tin, ho~c tac d()ng vao h~ th6ng san xua't
lam nay sinh dfi' li~u moi tie'p tl;IC dti
Tom l~i, h~ th6ng thong tin quan tq (MIS) dong vai tro trung tam lien ke't cac
h~ th6ng trong m()t doanh nghi~p giup cho doanh nghi~p ho~t d()ng theo m1;1c tieu da
dinh, trong doh~ th6ng thong tin ke' toan co vai tro d~c bi~t quan trQng trong MIS.
Minh h9 a 1.1 -
ne THONG THONG TIN KE TOAN TRONG DOANH NGHI:er
~<~~1--------Quye't
dinh - - - - - - - - 1
Nguoi ra quye't dinh
L-~~--------~t--~
Nhudu
tholg tin
Ho~t
d()ng
kinh
doanh
Thong tin
I
1.2.2. He tho'ng thong tin ke' toan va h~ tho'ng ki~m soat noi bo.
Ki€m soat la m()t chuc nang quan trQng cua quan tq va dti
cac chinh sach, thu tl;IC dti
d~t
dti
+Cung ca'p thong tin dang tin c~y ;
+Bao v~ hfi'u hi~u va sii' d1;1ng co hi~u qua mQi ngu6n llfc, ngan ngU'a va phat hi~n
mQi hanh vi lang phi, gian l~n, sii' d1;1ng tai san khong dung ml;IC dich hay VtiQt quy~n;
+Danh gia ke't qua ho~t d()ng d€ nang cao hi~u qua di~u hanh;
5
+MQi thfmh vien trong don vi phai tuan thu cac chinh sach va qui dinh n<)i b<).
M<)t h~ th6ng ki~m soat n<)i b<) g6m 3 b<) ph~n: moi tntong ki~m soat, h<% th6ng
k€ toan va cac thu tlJC ki~m soat. H<% th6ng k€ toan va h<% th6ng ki~m soat n<)i b<) Ia
hai h<% th6ng d<)c l~p nhu'ng c6 m6i quan h<% tttong tac voi nhau. Sl,l' t6n t
nhung di~u ki<%n nha"t dinh. H<% thdng k€ toan la m<)t b<) ph~n quan tr9ng cua h<% thdng
ki~m soat n<)i b<). Thong qua vi<%c thl,l'c hi~n chuc nang thong tin, h<% th6ng k€ toan vua
cung ca"p thong tin theo yeu cftu quan ly, vua thl,l'c hi<%n chuc nang ki~m soat hoqt d<)ng
cua don vi, gop phftn thl,l'c hi<%n cac mt;tc tieu cua ki~m soat n<)i b<). H~ thdng ki~m soat
n<)i b<) mqnh se bao dam thong tin do k€ toan cung ca"p c6 d<) tin c~y cao.
Nhtt v~y, h<% thdng k€ toan vua cung ca"p thong tin cho h<% th6ng ki~m soat n<)i b<)
vua tie'p nh~n thong tin phan h6i d~ hoan thi<%n h~ th6ng. H<% thdng k€ toan t6t phai
dttqc thie't k€ sao cho c6 th~ v~n dt;tng ki~m soat n<)i b<) d~ hqn ch€ anh hu'dng tieu cl,l'c
cua moi trtiong Jam giam cha"t lu'<;fng thong tin du'QC cung cffp.
1.3. Cac ye'u to' cd ban ciia he tho'ng thong tin ke' toan
1.3.1. Muc tieu ciia ke' toan.
Mt;tc tieu co ban cua k€ toan Ia cung ca"p thong tin tai chinh cua m<)t doanh
nghi<%p cho cac ddi tli<;fng sll' dt;tng d~ lam can err d~ ra cac quye't dinh kinh
t€. Thong
tin do k€ toan cung cffp cftn thie't cho nhi~u d6i tttqng khac nhau: nhung ngttoi C5 trong
hay ngoai doanh nghi<%p va c6 quy~n lqi trl,l'c tie'p hay gian tie'p d6i voi doanh nghi<%p
d6. D6 la chu doanh nghi<%p, nha quan
tri, nha
dftu tu', chu n<;f, cac co quan quan ly nha
nttoc, khach hang, nha cung ca"p, ngttoi lao d<)ng, cac t6 chuc phi chinh phii, ...
,
K
?
,..,
K
,.
Minh h9a 1.2- CAC DOl TU<)NG SO' DlJNG THONG TIN KE TOAN
Nha
quan ly
ChuDN
HDquan tri
Ban giam d6c
Ngttoi c6 lqi
ich trl,l'c tie'p
Nha dftu tu
Chun<;f
Thu€
Ngttoi c6 lqi ich
gian tie'p
Chungkhoan Th6ngke
Ke'hoqch
Khach hang
Nhan vien
D6i tliqng #
M6i d6i -tttqng sll' dt;tng c6 nhu cftu thong tin k€ toan khac nhau d~ du'a ra cac loqi
quye't dinh khac nhau. Bang sau day minh h9a t6ng quat nhu cftu thong tin k€ toan cua
m<)t s6 nh6m ddi tttqng ddi voi tung loqi quye't dinh. [24, trang 18]
6
;::_
"'
K"'?
"'K
Minh hQa 1.3- NHU CAU THONG TIN KE TOAN CUA CAC DOl TVQNG
Nh6m d6i tu'<:jng
c6 don_g
Chun<:J
Nhan vien
Chinh quyen
Khach hang
Nha quan tri
Cong chung
Quye't dinh c6 nhu c~u thong tin
Mua, ban hay na:m giu c6 phie'u
Tang, giam hay giu nguyen muc tin dvng n<:j
Yeu c~u tang luang, thay ddi vi~c lam
Tinh thue', danh gia tac d()ng cua DN de'n moi tru'ong
Mua san phgm cua doanh nghi~p
Xac dinh trlnh d9 va hi~u quad~ dieu hanh ho<;1t d()ng
Danh gia tac d()ng ve kinh te' va xa h()i cua doanh nghi~p
Nhu' v~y, thong tin doh~ th6ng ke' toan cung c!p r!t da d<;1ng vi cac d6i tu'qng c6
nhu c~u sli' dt;mg thong tin r!t khac nhau. Dieu d6 d~t ra v!n de thie't ke' h~ th6ng ke'
toan c6 du kha nang cung c!p luqng thong tin c~n thiet cho mQi d6i tu'<:Jng.
1.3.2. Dfiu vao ciia he tho'ng thong tin ke' tmin.
Dftu vao cua h~ th6ng thong tin ke' toan Ia du li~u phat sinh til ho<;1t d()ng san xu!t
kinh doanh nhu mua hang, ban hang, ... Cac du li~u nay c6 nhieu hinh thuc bi~u hi~n
khac nhau: c6 hinh thuc v~t cha"t ho~c phi v~t ch!t, c6 th~ lu'<:jng h6a va bi~u hi~n b~ng
tien ho~c khong. Tuy nhien, h~ th6ng ke' toan chu ye'u ghi nh~n du li~u ve cac nghi~p
Vl,l
kinh te bi~u hi~n du'<:jc b~ng thu'dc do tien t~. Cac du li~u nay c6 th~ du'<:jc chuy~n
th~ng vao h~ th6ng ke' toan ho~c thong qua cac h~ th6ng thong tin khac trong MIS. Vi
du li~u d~u vao Ia nguyen li~u cua h~ th6ng thong tin ke' toan nen vi~c nh~n bie't m9t
each r6 rang va d~y du cac d~c tinh cua du li~u la v!n de r!t quan trQng. Mu6n v~y,
phai thie't ke' t6t bi~u m~u thu th~p du li~u, phai t6 chuc t6t cong tac ghi chep ban d~u
d~ thu th~p chinh xac,
kiP thoi,
d~y du thong tin ve nghi~p vv kinh te' phat sinh. D6ng
thoi, phai t6 chuc t6t vi~c luan chuy~n du li~u giua cac b9 ph~n sao cho tranh trung
Ia:p, bao dam thong tin d~u ra chi xu!t phat til m9t ngu6n du li~u duy nh!t.
1.3.3. Dfiu ra ciia ciia he tho'ng thong tin ke' tmin.
Dftu ra cua h~ th6ng thong tin ke toan Ia du li~u da qua xU' ly th~ hi~n thong tin
huu ich cho vi~c de ra quyet dinh kinh te'. Thong tin nay du'<:Jc truyen d<;1t de'n nguoi sli'
d1,1ng thong qua h~ th6ng bao cao tai chinh va bao cao quan tri. Theo chugn mlfc ke'
toan qu6c te' IASl, [32, trang 8]. H~ th6ng bao cao tai chinh d~y du g6m: Bang din d6i
ke tmin (Balance Sheet); Bao cao thu nh~p (Income Statement); Bao cao thay ddi v6n
7
chu sd huu (Changes in Equity Statement); Bao cao htu chuy~n ti~n (Cash Flow
Statement); Chinh sach ke' toan va cac thuye't minh (Accouting Policies & Notes).
M6i bao cao phai trlnh bay: ten doanh nghi~p l~p bao cao, bao cao cua doanh
nghi~p hay t~p doan, ngay va ky bao cao, ddn vi ti~n t~ bao cao, muc d() chinh xac.
Bang ciin dlfi kt toan Ia bao cao phan anh tlnh trt;tng tai chinh cua m()t doanh
nghi~p tt;ti m()t thoi di~m. Thong tin tren bang din d6i ke' toan g6m cac ye'u t6:
+Tai san, bao g6m bftt d()ng san, nha xu'dng, thie't hi; tai san tai chinh, tai san vo
hlnh, hang t6n kho, cac khoan dciu tu' theo phu'dng phap g6p v6n, ti~n va cac khoan
tu'dng du'dng ti~n, cac khoan phai thu thu'dng mt;ti va cac khoan phai thu khac.
+N9 phai tra, bao g6m cac khoan phai tra thu'dng mt;ti va cac khoan phai tra khac,
nghia Vl} n
Ngoai ra, c6 th~ trlnh bay them cac thong tin khac tren cling bang din d6i ke'
toan ho~c tren bao cao thuye't minh.
N()i dung cua bang din d6i ke' toan du'
d~ phan tich thong tin nhung c6 nhu'
may tinh. M~u bang can d6i ke' toan ki~u m()t ben thu~n l
thie't k€ theo hlnh thuc m()t ben (xem phl;l ll}c 1.1 ).
Bao cao thu nhijp la bao cao cung cftp thong tin v~ ke"t qua hot;tt d()ng cua m()t
doanh nghi~p trong m()t thoi ky. Thong tin t6i thi~u phai trlnh bay tren bao cao thu
nh~p g6m: Doanh thu, ke't qua cua hot;tt d()ng kinh doanh, chi phi tai chinh, lai 16 cua
cac khoan dciu tu', cac khoan bftt thu'ong, thue' thu nh~p, 16 lai tu cac hot;tt d()ng thong
thu'ong, lai 16 thucin trong nien d(), lai 16 cua cac ddn vi lien ke't va lien doanh theo v6n
g6p. Ngoai ra, ccin trlnh bay them trong bao cao thu nh~p hay trong bao cao thuye't
minh phan tich chi phi dlja tren ban chftt va chile nang, c6 tuc tren tung c6 phie'u.
Bao cao thu
nh~p
c6 2 hlnh thuc thong dl,lng: dt;tng ddn buoc va dt;tng da bu'oc.
Bao cao thu nh~p dt;tng da bu'oc (xem phl;lll}c 1.2) du'
h
va nho. Nhuqc di~m cua m~u bao cao nay la kh6 xii' ly trong moi truong may tinh.
Bao cao thu nh~p dc.tng don buoc duqc trlnh bay b§.ng each li~t ke cac khmin mt;tc
doanh thu va chi phi sau d6 thl;l'c hi~n m()t buoc kh1u tru chi phi d~ xac dinh thu nh~p.
D~ng m~u
bao cao nay don gian, co d<;mg nen thuong phu hqp voi cac doanh nghi~p
IOn va thich hqp voi giai thu~t xii' ly cua may tinh. Nhuqc di~m cua m~u bao cao nay
la y nghla phan tich khong cao. G~n day, m~u bao cao thu nh~p d~ng don buoc ngay
cang dUQC sfr dt;tng r(}ng rai do tinh don gian Va d~ t~O l~p CUa no. [29, trang 132].
Minh hQa 1.4 - BAO cAo THU NHAP D~NG DON BUOC
Cong ty pht;t tung Shafer
BAO CAO THU NH~P
Cua thang ke't thuc ngay31 thang01 nam 19xx
DOANHTHU
Doanh thu ban hang
Thu nh~p tu tien lai
C()ng doanh thu
CHIPHf
Gia v6n hang ban
Chi phi ban hang
Chi phi quan ly chung
Chi phi tien lai
C()ng chi phi
LAIRONG
$289.656
1.400
$291.056
$181.260
54.780
34.504
2.631
273.175
$17.881
Bao cao lltu chuyin tiln la bao cao trlnh bay nhii'ng thay d6i ve tien va cac khoan
tuong duong tien phan theo cac lo~i ho~t d()ng: kinh doanh, d~u tu va tai chinh. f)~ l~p
bao cao htu chuy~n tien c6 th~ ap dt;tng 2 phuong phap voi 2 m~u trlnh bay khac nhau:
phuong phap trl;l'c tie'p va phuong phap gian tie'p. Theo phuong phap trl;l'c tie'p, bao cao
htu chuy~n tien dUQC l~p b§.ng each Xac dinh Va phan tich trl;l'c tie'p CaC khoan thl;l'c thu,
thl;l'c chi. Theo phuong phap gian tie'p, bao cao lu'u chuy~n tien duqc l~p b§.ng each
dieu chinh lqi nhu~n rong sau thue' cua ho~t d()ng san xufft kinh doanh khoi anh hudng
cua cac khoan khong lien quan de'n thu, chi tien nhung lam thay d6i lqi nhu~n va lo~i
tru cac khoan tien lam thay d6i lqi nhu~n nhung dUQC tinh vao lu'u chuy~n tien CUa
ho~t d()ng d~u tu va tai chinh. Hai phuong phap nay chi khac nhau bdi each trlnh bay
lu6ng ti~n tu ho~t d()ng kinh doanh. Phuong phap trl;l'c tie'p c6 u'u di~m d~ hi~u, d~ l~p
va thich hqp voi moi truong xii' ly b§.ng may vi tinh. Phuong phap gian tie'p cung cffp
9
du'<;Jc nhi~u thong tin v~ tlnh hlnh ali chinh han, c6 y nghia phan tich cao han nhu'ng
kh6 t'].O l~p, nha't Ia trong di~U ki~n ap dl;lng may tinh.
T6m l'].i, thong tin dftu ra cua h~ th6ng ke' tmin du'QC th€ hi~n tren cac bao cao ke'
toan, tru'oc he't la cac bao cao tai chinh. M6i bao cao tai chinh c6 th€ c6 2 each trlnh
bay (hay 2 phu'ong phap l~p) voi nhfi'ng u'u, nhu'QC di€m rieng. D€ bao dam thong tin
du'<;Jc cung ca'p nhanh chong, cftn phai chQn each trlnh bay ho~c phu'ong phap l~p thich
hqp voi qui trlnh xii' ly thong tin cua h~ th6ng hi~n hanh. C6 nhu' v~y, nang sua't va
hi~u qua cua h~ th6ng thong tin ke' toan moi du'qc nang cao.
1.3.4. Tai khoan va ghi s6 kep
Tai khodn. D€ theo d6i sl,l' bie'n dt)ng va t6ng hqp s6 li~u theo tung d6i tu'qng
phl;lc V\1 cho vi~c l~p bao cao, cac nghi~p V\1 kinh t€ phat sinh cftn phai du'qc phan lo~i
va ghi chep vao nhfi'ng h6 so nha't dinh. Phuong phap cua ke' toan nh~m phan lo~i va
h~ th6ng h6a cac nghi~p V\1 kinh te' phat sinh rieng bi~t theo tung d6i tu'qng gQi
Ia
phu'ong phap tai khoan. M6i tai khoan la m9t don vi lttu trfi' du li~u v~ m9t d6i tu'qng
ke' toan nhu' m9t khoan m1;1c v~ tai san, m9t khoan ml;lc v~ nq phai tra hay v6n chu sd
hfi'u. D~ng t6ng quat cua tai khoan g6m ten tai khoan (du'qc ghi s6 hi~u), ben ghi Nq
(ben trai) va ben ghi C6 (ben phai). Sai bi~t gifi'a ben Nq va C6 Ia s6 du' cua tai khoan
va du'qc ghi vao v€ c6 sffli~u IOn han. Vl nhu cftu thong tin tren bao cao ke' toan g6m
nhi~u khoan m1;1c, nen ke' toan cftn sii' d1;1ng nhi~u tai khoan. S6 luqng cac tai khoan
cftn thie't ph1;1 thu9c vao nhu cftu thong tin tren bao cao ke' toan. Trong h~ th6ng tai
khoan, cac tai khoan du'qc danh s6 theo mt)t each rna h6a nha't dinh d€ thu~n ti~n cho
vi~c tra cuu s6 li~u. Ma s6 cua tai khoan thu'ong g6m 3 thanh phftn: thanh phftn thu
nha't ben trai phan anh lo~i, thanh phftn thu hai tie'p theo phan anh nh6m va thanh
phftn thu ba phan anh tai khoan. Day la 3 muc d9 tu'ong ling voi 3 ca'p d9 thong tin tren
bao cao tai chinh.
S6 ky tl,l' dung d€ ki
hi~u trong m6i phftn ph1;1 thut)c vao tinh phuc
t'].p trong vi~c phan lo'].i nghi~p VlJ. Ngoai ra, d€ ph1;1c VlJ cho m1;1c tieu cua ke' toan
quan tri, c6 th€ them ky hi~u vao ben trai rna lo'].i d€ chi trung tam trach nhi~m va
them ky hi~u vao ben phai rna s6 tai khoan d€ chi cac d6i tu'qng h~ch toan chi tie't,[36,
trang 149]. Thie't ke' rna s6 h~ th6ng tai khoan m9t each khoa hQc la n~n tang cho mQi
xU' ly cua h~ th6ng ke' toan, d~c bi~t Ia trong h~ th6ng ke' toan c6 sii' dl;lng may vi tinh.
Theo m6i quan h~ voi bao cao tai chinh, tai khoan du'QC phan lo~i thanh:
10
+T~Li khmln thu()c bang can d6i ke' tmin. Lo~i tai khoan nay cung ca'p thong tin
dung d€ l~p bang can d6i ke' tmin t~i rn()t thai di€rn.
+Tai khoan thu()c bao cao thu nh~p. Lo~i tai khoan nay cung ca'p thong tin dung
d€ l~p bao cao ke't qua ho~t d()ng kinh doanh trong rn()t ky ke' toan.
+Bao cao htu chuy€n ti~n khong yeu cffu cac tai khoan d€ thu th~p s6Ii~u.
Theo tinh cha't cua d6i tu'
sO' du' C6 dung d€ l~p bang can d6i ke' toan (phffn ngu6n v6n).
+Cac tai khoan phan anh doanh thu va chi phi la tai khoan t~rn thai dung d€ xac
dinh ke't qua kinh doanh trong ky. Tai khoan chi phi c6 sO' du N<;J, tai khoan doanh thu
c6 sO' du' C6. SO' du' N<;J va C6 cua tai khoan chi phi va doanh thu chinh Ia chi phi va
doanh thu cua ky ke' toan. Chenh l~ch giua danh thu va chi phi Ia l<;Ji nhu~n kinh doanh
thu()c khoan rn~c ngu6n v6n tren Bang can d6i ke' toan. Sau khi ke't chuy€n doanh thu,
chi phi va chuy€n l<;Ji nhu~n kinh doanh vao tai khoan l<;Ji nhu~n, cac tai khoan doanh
thu va chi phi khong con s6 du' va san sang nh~n s61i~u cua chu ky k€ toan rnoi.
K
,.._-'
?
',.
" '
"
Minh h9a 1.5- MOl QUAN H~ GlUA TAl KHOAN VA BAO CAO TAl CHlNH
(Trlnh bay tren bang can d6i k€ toan)
I
Taisan
I
+
I
N
I
=
I V6n chu sd huu
I
I
I TKRutv6n II
TK flffu tu'
(Bao cao v6n chu sd huu)
I
I TK Chi phi
II
•
Tai khoan v6n
+
i
TKDoanh thu
(Trlnh bay tren bao cao thu
I
nh~p)
Ghi sfl kep. B€ phan anh cac nghi~p v~ kinh te' phat sinh vao tai khoan, ke' toan
chu ye'u sfr d~ng phucJng phap ghi s6 kep. PhucJng phap ghi s6 kep Ia rn()t trong nhung
kham pha t6t dyp nha't cua tri tu~ loai nguai ra dai narn 1494 bdi linh rn~c Fra Luca.
11
Cd sd cua phu'dng pha p ghi kep Ut m6i quan h~ khach quan giii'a cac d6i tu'
trong tung nghi~p
nay, m()t nghi~p
Vl;l
Vl;l
kinh te' va ke't ca'u cua tai khmln c6 lien quan. Theo phu'dng phap
kinh te' phat sinh bao gio cling lien quan de'n it nha't 2 d6i tu'
toan, do d6 du'
N
thu s6 phat sinh tang ghi ben C6 va s6 phat sinh giam ghi ben N
&
-'
'
'
?
Minh hQa 1.6- NGUYEN TAC GHl CHEP VAO TAl KHOAN
' ?
TAl SAN
s6 phat
s6 phat
sinh tang sinh giam
GhiC6
GhiN
?
.?
NQ PHAl TRA
s6 phat
s6 phat
sinh tang
sinh giam
GhiC6
GhiN
CHlPHf
s6 phat
s6 phat
sinh tang
sinh giam
GhiC6
GhiN
K
?
?
"""
VON CHU Sd HUU
s6 phat
s6 phat
sinh giam
sinh tang
GhiC6
GhiN
DOANHTHU
s6 phat
s6 phat
sinh giam
sinh tang
GhiC6
GhiN
Trong phu'dng phap ghi s6 kep, lo~i but toan thong thu'ong th~ hi~n m()t tai khoan
ghi C6 d6i ling voi m()t tai khoan ghi N
tha'p. Ki~u but toan ghi N
Vl;l
phlic t~p. Ki~u
but toan nhi~u N
T6m l~i, h~ th6ng tai khoan Ia xu'dng s6ng cua h~ thdng thong tin ke' toan va ghi
s6 kep la phu'dng phap ghi chep d~c tru'ng cua khoa hQC ke' toan. H~ th6ng tai khoan
c~n phai du'
sd nhu c~u thong tin dlfa tren h~ th6ng bao cao tai chinh
va phai du'QC phan lo~i va rna h6a th~t khoa hQC. Bay la ye'u t6 quye't dinh de'n cha't
lu
1.3.5. Moi trliong cua ke' toan
12
Moi tntong Ut cac ye'u t6 n~m ben ngoai ph~m vi cua h~ th6ng. Nghien cliu cac
ye'u t6 moi tntong c6 y ngh!a ra't quan tn;mg trong vi~c thie't ke' va hoan thi~n h~ th6ng
ke' toan. Theo nghien cliu cua nhieu tac gia, cac ye'u t6 cua moi tntong k€ toan g6m:
+H¢ thdng luqt phap: Cac h~ th6ng ke' toan g6m 2 lo~i, m<)t lo~i tu:in thu nghiem
ng~it cac qui dinh cua phap Iu~it va m9t Io~i tuan theo quan diSm thuong m~i h
+Luqt thut· m<)t s6 h~ th6ng ke' toan chiu Slf chi ph6i cua lu:%t thue', bao cao s6
li~u theo yeu c~u cua lu~t thue' dS phl)C Vl) cho vi~c tinh va thu thue'. M<)t s6 h~ th6ng
ke' toan khac c6 slf phan bi~t r6 rang giii'a ke' toan tai chinh va ke' toan thue', l<;li tlic
chiu thue' chu ye'u la l<;li tlic ke' toan voi nhii'ng dieu chinh nha't dinh.
+Mlic dq lC;Lm phat:
d nhii'ng qu6c gia c6
mlic d<) l~m phat cao, ke' toan ra't quan
tam de'n anh hu'dng cua gia ca d6i voi nhii'ng thong tin trlnh bay tren bao cao tai chinh,
va do d6 se keo theo nhii'ng khac bi~t ve phu'ong phap ke' toan.
+Ye'u td van h6a xii hqi: Nhii'ng gia tri van h6a c6 anh hu'dng de'n Slf phat triSn
kinh te' cua m<)t qu6c gia, do d6 cfing anh hu'dng de'n h~ th6ng ke' toan d ca t~m VI mo
va vi mo. H~ th6ng ke' toan theo van h6a g6c du ml)C thu'ong thu~n l<;li hon trong vi~c
tin hQC hoa ke' toan do tac phong khoa hQC, khach quan trong Vi~c chffp hanh cac qui
dinh, qui trlnh ke' toan cfing nhu' th6i quen ra quye't dinh tren co sd lu~n eli khoa hQc.
+SI! rimg buqc vi kinh te' va chinh trj: Nhii'ng y tu'dng va ky thu~t ke' toan cua cac
qu6c gia thu'ong chiu anh hu'dng cua m6i quan h~ rang bu<)c ve kinh te' va chinh tri voi
qu6c gia khac. Do d6 mo hlnh h~ th6ng ke' toan cung chiu anh hu'dng theo.
+Mdi quan h¢ cua doanh nghi¢p v6'i nhilng nha cung ling vdn: M6i quan h~ nay
anh hu'dng de"n vi~c so~n thao va trlnh bay bao cao tai chinh. Thong tin cong b6 tren
bao cao tai chinh chu ye"u dap ling cho nhu c~u cua d6i tu'<;lng cung ling v6n chu ye"u.
Cac ye"u t6 neu tren chu ye'u tac d<)ng de"n ke" toan tai chinh va yeu c~u h~ th6ng
ke" toan phai phu h<;lp voi qui dinh cua lu~t phap, th6i quen van h6a, mo hlnh ke' toan
cua qu6c gia chi ph6i kinh te" va chinh tri, .. .Ngoai ra, quy mo va tinh phlic t~p trong
ca'u true doanh nghi~p, Slf tinh vi cua quan ly, trlnh d<) giao dl)c t6ng quat, Slf phat triSn
cua cong ngh~ thong tin, Slf phat triSn nhanh chong cua cac lo~i hlnh doanh nghi~p va
hlnh thlic kinh doanh cung anh hudng dang kS de'n h~ th6ng ke' toan. Cac ye'u t6 nay
yeu du h~ th6ng ke' toan phai phu hphu h<;lp voi trlnh d<) cua nhan vien ke' toan, trlnh d<) quan ly, qui mo cua doanh nghi~p
va phai ra't linh ho~t trong vi~c dap ling cac nhu c~u thong tin khac nhau.[l5, trang 19]
13
Tom l~i, ht% th6ng thong tin ke' tmin t6n t~i va ho~t d(>ng trong m(>t moi tntong
nhcft dinh. Nhii'ng anh hu'dng cua moi tru'ong co th~ tac d(>ng theo cac chieu hudng
khac nhau de'n ho~t d(>ng cua ht% th6ng. Do v~y cffn xac dinh r6 anh hu'dng cua tung
ye'u t6 de'n ke' toan trong vit%c thie't ke' va hoan thit%n ht% th6ng.
1.4. Mot s6 nguyen tile thie't ke' he th6ng thong tin ke' toan.
1.4.1. Nguyen tile kinh te'.
f)cly Ia nguyen Hie quan tr9ng nhcft chi d~o vit%c thie't ke' ht% th6ng thong tin ke'
toan. Nguyen Hk nay doi hoi chi phi cho vit%c sll' dt;mg ht% th6ng phai nho hcJn l
chi phi nhan vien, chi phi cfn chi, chi phi thie't hi, chi phi do quye't dinh sai lffm vl thong
tin khong chinh xac, ... L
s6 lu'
cua thong tin doh~ th6ng cung ccfp. H~ th6ng phai cung ccfp thong tin hii'u ich m<;>t each
dffy du, kip thoi va chinh xac cho cac d6i tu'
1.4.2. Nguyen tile linh boat .
. Nguyen t~c nay yeu cffu h~ th6ng phai du'
d6i v~ cd ccfu t6 chile va anh hu'dng cua cac nhan t6 moi tru'ong, cung ccfp du lu'
1.4.3. Nguyen tile ki~m soat.
Nguyen t~c nay doi hoi h~ thO'ng phiii co kha nang v~n d1;1ng ki~m soat nhao v~ an toan tai san, hao dam tinh trung thlfc cua thong tin doh~ th6ng cung ccfp. H~
th6ng phai co kha nang ngan ngua va phat hi~n kip thoi sai sot.
1.4.4. Nguyen tile phil hdp.
Nguyen t~c nay doi hoi h~ th6ng thong tin ke' toan phai du'
1.4.5. Nguyen tile tuan tho phap Iuat.
Ke' toan Ia m14
thong tin chinh thuc c6 tinh ch1t pha p ly. Do d6 thie't ke' ·ht$ th6ng thong tin ke' to an
phai tuan thu cac qui dinh cua phap lu~t, vi dl,l cac qui dinh v~ l~p chung tU', v~ md s6,
ghi s6, htu trfi' va bao quan s6 sach va chung tU'.
1.5. Cac loai he tho'ng thong tin ke' toan
Theo nghia hyp, ht$ th6ng ghi chep ke' toan bao g6m cac chung tU' kinh doanh, s6
nh~t ky, s6 cai, cac thu tl,lC Va bit$n phap ki~m soat nQi bQ ccln thie't d~ t(_lO ra cac bao
cao tai chinh dang tin c~y va cac bao cao ke' toan khac.(29, trang 150). Chung tlt' la
nhung b~ng chung chung minh m<)t nghit$p v1,1 kinh te' da phat sinh va hoan thanh lam
cd sd d~ ghi nghit$p v1,1 vao s6. S6 nh~t ky htu trfi' thong tin v~ cac nghit$p v1,1 kinh te'
theo trlnh tl.f thdi gian. S6 cai la t~ p h<;jp cac tai khoan htu trfi' cac nghit$p Vl,l kinh te'
theo d6i tu'<;jng. TU' chung tU', nghit$p Vl,l kinh te' du'<;jc ghi vao cac loc.ti s6 sach va l~p
bao cao theo IDQt tdnh tv nh1t dinh, IDQt thu t1,1c nh1t dinh VOi cac m~U s6 sach khac
nhau tc.to thanh m9t hlnh thuc ke' toan hay m9t ht$ th6ng ke' toan. Trong thvc te' khong
c6 m<)t ht$ th6ng ke' toan
c6 dinh cho mQi tru'dng h<;Jp. Cling voi sv phat tri~n cua khoa
hQC Va cong nght$, ht$ th6ng ke' toan da du'<;jC phat tri~n tU' cac ht$ Xlt ly thu cong sang
cac h~ Slt d1,1ng may Vi tlnh VOl cac thie't bi hit$n dc.ti.
1.5.1. He tho'ng ke' toan tho cong.
Trong moi tru'bng thu cong, hclu he't cac ht$ th6ng ke' toan d~u tuan theo qui trlnh
sau day m~c du m~u rna cua chung tU' va s6 sach cua tU'ng ht$ th6ng c6 th~ khac nhau:
+Lqp chang tic va phan tich nghi¢p V¥: Bay la bu'oc dclu tien nh~m ghi nh~n cac
dii' kit$n ban dclu vao cac chung tU'. Chung tU' la m<)t bi~u m~u du'<;Jc thie't ke' dung d~
ghi chep cac dii' kit$n v~ m9t loc.ti nghit$p v1,1 kinh te'. Quan di~m m9t chung tU' cho m9t
nghi~p Vl,l kinh te' phat sinh la quan di~m Cd ban cho t1t ca cac ht$ th6ng ke' toan.
+Ghi chang tic vao s6 nhqt ky: Dva vao chung tU', n<)i dung va quan ht$ d6i ling
tai khoan cua nghit$p Vl,l du'<;jc ghi vao s6 nh~t ky theo tdnh tv thdi gian.
+Chuyin s6 li¢u tren so? nhqt ky vao s6 ccli: S6 lit$u lien quan de'n cac tai khoan
tren s6 nh~t ky du'<;jc chuy~n ghi vao cac tai khoan rieng bit$t trong s6 cai. Qua trlnh
chuy~n s6 du'<;jc ghi d1u ki~m tra d~ tranh nhclm l~n.
+Lqp bang kiim tra tinh can do'i cua vi¢c ghi chep: Trong bu'oc nay, ke' toan c<)ng
s6 phat sinh, tinh s6 du' cu6i ky tren cac tai khoc:ln va l~p bang ki~m tra.
+Lqp bdo cdo tai chinh: S6 du' ho~c s6 phat sinh cua cac tai khoan la cd sd d~ l~p
15
cac bao cao t:H chinh. S6 du' cua cac tai khmln thu<)c bang din ddi ke' toan dung d€ l~p
bang din ddi ke' toan. S6 du' cua tai khoan thu<)c bao cao ke't qua kinh doanh tntoc
kh6a s6 Ia din cu l~p bao cao ke't qua kinh doanh. Bao cao htu chuy€n ti€n du'qc l~p
dlfa vao sdli<$u t6ng hqp tren cac tai khoan tai san va ngu6n v6n ho~c s6 chi tie't.
Vi trong thlfc te' c6 nghi<$p vv phat sinh nhi€u va gidng nhau nen cac nha thie't ke'
d€u nh!t tri r~ng ddi voi nhfi'ng nghi<$p vv lo~i nay c~n l~p rn<)t s6 nh~t ky rieng g9i Ia
nh~t ky d~c bi<$t d€ ghi chep. Sdlu'qng va each thie't ke' cac nh~t ky d~c bi<$t Ia kh6ng
b~t
bu<)c. Cac nh~t ky d~c bi<$t thu'ong duqc sii' dvng la nh~t ky rnua hang, ban hang,
thu ti€n, chi ti€n. u'u di€rn cua each sii' dvng nh~t ky d~c bi<$t Ia dS phan c6ng vi<$c va
giup tang nang su!t ghi chep ke' toan.
M~c du qui trlnh xii' ly nhu' tren day la thdng nh!t trong cac h<$ thdng ke' toan
nhu'ng c6 th~ bi~u hi<$n cv th€ khac nhau. Trong h<$ thdng ke' toan Phap, cac nh~t ky
d~c bi<$t du'qc rnd kh6ng phan bi<$t tinh trung l~p nen khdi lu'qng c6ng vi<$c ghi chep
nhi€u va c~n but toan xii' ly trung l~p gifi'a cac nh~t ky. Tuy nhien, u'u di€rn cua each
ghi nay la cac nghi<$p Vl;l du'QC theo doi CO h<$ thdng Va thu~n lqi cho vi<$c l~p bao cao
chi tie't. M<)t d~c di€rn khac cua ke' toan Phap Ia s6 li<$u tren cac nh~t ky d~c bi<$t
kh6ng du'qc ghi th&ng vao s6 cai rna phai chuy~n vao t6ng nh~t ky' tu t6ng nh~t ky
rnoi chuy€n ghi vao s6 cai va sau khi l~p bang can ddi ki€rn tra rnoi l~p bao cao tai
chinh. Cach ghi nay c6 u'u di~rn d~ ki€rn tra nhu'ng c6ng k€nh, nang su!t th!p.
Minh h9a 1.7- Sd
DO GHI CHEP TAP TRUNG CUA KE TOAN PHAP
I
NK
MUA
NK
BAN
I
NK
NK
QUY
NH
•
l~
I
CHUNGTU
NK
NK
NK
LIT
I
_________
s_o_c_A_-_I________
~I
Trong h<$ thdng ke' toan My, cac nh~t ky d~c bi<$t du'qc rnd c6 tinh de'n ye'u t6 trung
l~p cua cac nghi<$p vv. Vi dv, nh~t ky rnua hang chi theo doi nghi<$p vv rnua chiu.
16
Nghi~p V\1 mua hang b~ng tiSn du'<;ic ghi chep trong nh~t ky chi tiSn. Cach ghi nay giup
giam s6 lu'Qng cong vi~c va thu~n ti~n cho vi~c phan cong ghi chep, do d6 nang su~t
cua h~ th6ng cao bon, kha nang dap ling nhu cffu thong tin nhanh bon. M()t u'u di€m u'u
vi~t cua ke' toan My
Ia vi~c stl' d1:1ng ban nhap. Voi qui trlnh ghi chep nay, vi~c l~p
bang tinh nhap d6ng thoi voi vi~c t(_l.o cac bUt toan diSu chinh, kh6a s6 va l~p bao cao
tai chinh. Cong vi~c cu6i cling la hoan t~t vi~c ghi nh~t ky cac but toan diSu chinh,
kh6a sd va c()ng l(,l.i s6 cai. Qui trlnh nay c6 u'u di€m Ia giup cung c~p thong tin nhanh.
;:::
,
K
?
,
"""'
Minh hqa 1.8- Sd DO GHI CHEP CUA KE TOAN MY.
(5)
~
Chung
t-(1)-.
tu
s6
nh~tky
I
(2) ..
(6)
...
s6
,.
ca1
r-(3)--.
Bang
nhap
{;]
-(4)
I
(7)
~-
Bang can d6i
pha t sinh cu6i ky
1.5.2. He tho'ng ke' tmin tren co sfJ may tinh.
Cac thanh phlin cua hi thl{ng ke' toan tren cd sll may tinh. M<)t h~ th6ng ke' toan
CO ap d1;lng may tinh trong xtl' ly s6li~U du'QC gQi la h~ th6ng ke' toan tren CO SCJ may
tinh hay h~ th6ng ke' toan ap d1:1ng may tinh. Trong lu~n an nay, thu~t ngu may tinh
du'QC hi€u la may vi tinh. H~ th6ng ke' toan ap d1;lng may tinh g6m 3 ye'u t6 chu ye'u:
+Phdn cling: Ia t~t ca cac thie't bi cffn thie't d€ diSu hanh h~ th6ng xtl' ly
s6 li~u
b~ng may tinh nhu' man hlnh, may in, b() xtl' ly' may tinh ca nhan, thie't bi lu'u tru, ...
+Phdn mtm: Ia cac chu'ong trlnh may tinh du'QC vie't b~ng cac ngon ngfi' l~p trlnh
trong d6 bao g6m t~p h<;jp cac l~nh yeu cffu may tinh lam cac cong vi~c rna trong h~
th6ng thu cong nhan vien ke' toan phai lam b~ng tay nhu' ghi chep cac nghi~p v1:1 va s6
nh~t ky, chuy€n s61i~u tu s6 nh~t ky vao s6 cai, l~p cac bao cao tai chinh, ...
+Nhan sf!: nhan vien then ch6t trong h~ th6ng ke' toan ap d1:1ng may tinh Ia phan
tich vien, l~p trlnh vien va nhan vien ke' toan. Phan tich vien c6 nhi~m v1:1 phan tich va
thie't ke' h~ th6ng dlfa tren nhu cffu thong tin cffn thie't. L~p trlnh vien c6 nhi~m V\1 vie't
chu'ong trlnh phffn mSm theo thie't ke' va nhan
f '.
A ..,, . . . I~{}; ~ v. diSu hanh va
. TRUONG L:·l I
TE TP.HCM
THUVI:¢N
s-
CJ6
~g
17
khai thac h~ th6ng nhu' nh~p s61i~u, in cac bao cao, 1u'u
tru s6 sach, ...
Nhan vien ke'
toan cfing 1a ngu'oi ph6i hqp cling voi cac phan tich vien trong vi~c xac dinh nhu c~u
thong tin va bao dam thong tin du'qc xU' 1y dung phu'dng phap k€ toan. Tuy vao qui mo
cua h~ th6ng, doanh nghi~p c6 th~ tfit ca hay chi m()t s61o<:ti nhan vien neu tren.
Minh hQa 1.9 - MQT MO HINH
DAU
~
H6a ddn
H6a ddn
vAo
ngu'oi mua
ngu'oiban
...__
Doanh thu
/Phai thu
xU'
LY
KE TOAN AP Dl)NG MAY VI TfNH
Phie'u
thu
Phie'u
chi
- _,--- ---J
Hang h6a
!Phai
tra
Bang
ltrdng
L-----r-....1
/
But
to an
I
,,
Thu
Chi
s6
Nh~t
ti~n
ti~n
1u'dng
ky
I
I
.. ,r ,, ,, ..
~
~
SO CAl
...
~
DAU
RA
Bao cao
tai chinh
Bao cao
khac
Mo hinh xii ly cua hf thong thong tin kt toan tip dZJng may tinh. Do slf phat
tri~n cua khoa hQc, vi~c ap d1;1ng may vi tinh vao vi~c xU' 1y s61i~u 1a nhu c~u khach
quan. Tuy nhien h~ th6ng thong tin k€ toan tren cd sd may tinh khong phai 1a m()t ki~u
ke' toan rieng. Tuy vao ke't qua phan tich va thie't ke', ca'u true cua cac h~ th6ng thong
tin ke' toan ap dl;lng may tinh khong gi6ng nhau nhu'ng c~n kh£ng dinh ding mo hlnh
xU' 1y s61i~u tren may tinh chi Ia m()t Slf mo phong theo cac h~ th6ng ke' toan thu cong.
Ph~n m~m ke' toan thu'ong duqc thie't ke' bao g6m m()t s6 chuc nang. M6i chuc nang
thlfc hi~n m()t nhi~m V\1 ghi chep ke' toan nhu' phan h~ mua hang va nq phai trii, ban
hang va cong nq phai thu, thu chi ti~n, hang t6n kho, tai san c6 dinh, 1u'dng, chi phi va
gia thanh san phftm va phan h~ cac nghi~p Vl;l khac. So voi h~ th6ng k€ toan thu cong,
h~ th6ng k€ toan ap d1;1ng may vi tinh c6 u'u di~m 1a xU' 1y s6 li~u voi s6 1uqng IOn
18
nhanh chong va chinh xac, tang kha nang ap d1;1ng ki€rn soat n9i b9, co kha nang xii' ly
theo thoi gian thvc lam tang nang sua't va ph;;trn vi cung ca'p thong tin.(rninh hQa 1.9)
Stj phat triin cila hf thl{ng thong tin kt toan tip d11-ng may tinh. Ngay nay, ph;;trn
vi xU' ly cua h~ th6ng ke' toan tren co sd may tinh r9ng dii hon cac h~ th6ng ke' toan
thu cong truySn th6ng. No bao g6rn ca ke' toan tai chinh va ke' toan quan
tri, xU' ly ca
cac nghi~p Vl;l co tinh cha't ke' toan va khong co tinh cha't ke' toan. Theo quan di€rn
hi~n d;;ti, ho;;tt d9ng kinh te' trong rn9t doanh nghi~p du'qc chia thanh cac chu trlnh
nghi~p Vl;l, trong do bao g6rn cac nghi~p Vl;l
CO
lien quan VOi nhau,
CO
th€
CO
tlnh chftt
ke' toan hay khong. M6i nghi~p Vl;l trong rn9t chu trlnh du'qc xU' ly bdi rn9t h~ th6ng
ung d1;1ng. Qua khao sat, hiu he't cac phin rnSrn ke' toan thuong rn;;ti hi~n nay cua mtoc
ngoai dSu du'qc thie't ke' theo rno hlnh chu trlnh nghi~p v1;1. Co nhiSu each nhln khac
nhau vS each phan lo;;ti cac chu trlnh nghi~p Vl;l trong rn9t doanh nghi~p, nhu'ng dSu
th6ng nha't chia cac nghi~p Vl;l kinh te' thanh cac chu trlnh nghi~p Vl;l sau:
+Chu tr1nh doanh thu: ghi chep cac nghi~p Vl;l lien quan de'n vi~c t;;to ra doanh thu
va thu tiSn. Chu trlnh nay xU' ly 4 ki€u nghi~p Vl;lla nh~n yeu ciu rnua h~mg, giao hang
hay cung ca'p dich Vl;l, yeu ciu khach hang thanh toan va nh~n tiSn thanh toan.
+Chu tr1nh chi phi: ghi nh~n nghi~p Vl;l lien quan de'n rnua hang va thanh toan.
Co 4 ki€u nghi~p Vl;l du'qc xU' ly trong chu trlnh nay la dl}t yeu ciu rnua, tie'p nh~n, xac
dinh nghia Vl;l thanh toan va thanh toan cho ngu'oi cung ca'p ..
+Chu tr1nh chu tr1nh san xui{t: ghi nh~n cac nghi~p Vl;l lien quan de'n vi~c chuy€n
d6i cac ye'u t6 diu vao d€ t;;to thanh san phffrn. Chu trlnh nay thu'ong g6rn 3 h~ th6ng
ling dl;lng la h~ th6ng lu'ong tinh lu'ong va cac khoan lien quan de'n thu nh~p cua ngu'oi
lao d9ng, h~ th6ng hang t6n kho theo d6i bie'n d9ng hang t6n kho va duy trl rnlic t6n
kho h<;lp ly' h~ th6ng chi phi san xua't t~p hqp chi phi va tinh gia thanh san phffrn.
+Chu tr1nh tili chfnh: ghi nh~n cac sv ki~n vS v6n chu sC1 huu, v6n vay va tai san
c6 dinh. Cac h~ th6ng ling d1;1ng tuong ling la h~ th6ng tai san c6 dinh, h~ th6ng tiSn
vay va h~ th6ng ghi but toan nh~t ky.
+Chu tr1nh lq_p baa cao tili chfnh: Chu trlnh nay khong thvc
nh~n cac nghi~p Vl;l kinh
t€ phat sinh rna
Illl;IC
hi~n nhi~rn
Vl;l ghi
dich chu ye'u la t~p hqp s6 li~u tu cac
chu trlnh nghi~p v1;1 khac d€ l~p bao cao tai chinh.
Torn l;;ti, d€ thvc hi~n duqc chlic nang cua ke' toan la cung ca'p thong tin lam co
Sd ra quye't dinh, cin phai ph6i hqp cac ye'u t6 chling tu, tai khoan, s6 sach Va bao cao
19
ke' tmin thfmh m<)t h~ th6ng th6ng nha't. C6 hai h~ th6ng cling m<)t chile nang ghi nh~n,
xU' ly' cung ca'p thong tin ke' tmin Ia h~ th6ng ke' tmin thu cong va h~ tho'ng ke' toan ap
d1;1ng may tinh. Vi~c ap d1;1ng may tinh vao xU' ly s61i~u la yeu c~u khach quan va c6
nhi~u u'u di~m nhung n6 khong t;;to ra m9t ki~u h~ tho'ng ke" toan khac bi~t voi mo hlnh
thu cong truy~n tho'ng. Vai tro then ch6t trong vi~c di~u khi~n h~ thO'ng ph1;1c v1;1 nhu
cftu cua con nguoi v§n thu<)c v~ ye"u to' con nguoi, trong d6 c6 nhan vien ke" toan. B~
phat huy to'i da u'u di~m cua h~ tho'ng ke" toan ap dl;lng may tinh, mo hlnh ke' toan thu
cong cftn phai dUQC thie't ke' phu hqp VOi yeu cftu x\i' ly thong tin hi~n d;;ti CUa may tinh.
KETLUAN
Ngay nay, ke" toan duqc quan ni~m nhu Ia m9t h~ tho'ng thong tin dung d~ do
Iuong, xU' ly va truy~n d;;tt thong tin huu ich cho vi~c lam quye"t djnh kinh te'. H~ tho'ng
thong tin ke' toan c6 mo'i quan h~ huu cd voi h~ thO'ng ki~m soat n<)i b9 va Ia b9 ph~n
quan tn,mg nha't trong h~ tho'ng thong tin qmln trj (MIS). M1;1c tieu co ban cua h~ th6ng
thong tin ke' toan la cung ca'p thong tin, chu ye"u c6 ban cha't tai chinh cua m<)t doanh
nghi~p cho cac d6i tuqng sU' d1;1ng lam can cu ra quye"t djnh kinh te". B~u vao cua h~
tho'ng la du li~u phat sinh tu ho;;tt d<)ng san xua't, kinh doanh duqc chuy~n tai tnfc tie'p
hay gian tie'p de'n h~ tho'ng ke" toan. Bftu ra cua h~ tho'ng Ia cac bao cao ke" toan, trong
do bao cao tai chinh g6m bang can do'i ke" toan, bao cao thu nh~p, bao cao lu'u chuySn
ti~n, bao cao thay d6i v6n chu sd huu va bao cao thuye't minh. Phuong phap xU' ly cua
h~ thO'ng chu ye'u la phuong phap tai khoan va ghi s6 kep. H~ tho'ng ke" toan t6n t;;ti
trong m<)t moi truong Cl;l thS va chju anh hudng cua cac ye'u to' moi truong nhu lu~t
phap, ffiUC d<) l;;tm phat, ye"u tO' van h6a xa h<)i, Slf rang bUQC V~ kinh te' chinh tq, m6i
quan h~ voi cac nha cung ling vo'n, cong ngh~ thong tin va cac ye"u tO' khac. f)~ thie"t
ke" m<)t h~ th6ng thong tin ke" toan t6t, cftn tuan thu cac nguyen ta:c: nguyen ta:c kinh te",
nguyen ta:c linh ho;;tt, nguyen ta:c ki~m soat, nguyen ta:c phu hqp va nguyen ta:c tuan
thu phap lu~t. C6 nhi~u ki~u thie"t ke" h~ th6ng ke" toan nhung mo hlnh duqc ap d1;1ng
ph6 bie"n Ia hlnh thuc nh~t ky chung voi 2 mo hlnh la mo hlnh thu cong va mo hlnh ap
d1;1ng may tinh. H~ tho'ng ke" toan ap d1;1ng may tinh khong phai la m<)t kiSu ke" toan
rieng bi~t rna chi Ia S\f V~n d1;1ng ffiO hlnh ke" toan thu cong trong di~U ki~n CO S\f tham
gia cua rna y tinh trong xU' ly thong tin. Do d6 thie"t ke" h~ thO'ng ke' toan phu hqp voi
cong ngh~ x\i' ly thong tin CUa may tinh la yeu cftu quan tr9ng d~ tin hQC h6a ke" toan.
20
\
CHu'dNG2
THI)'C TR~NG He THONG
KE TOAN DOANH NGHieP VIeT NAM
2.1. So hide qua trinh phat tri~n cua he thO'ng ke' toan doanh nghiep Viet nam.
Til ngay thanh 1~p nude Vi~t nam dan chu c<)ng hoa de"n nay, h~ th6ng ke" tmin
doanh nghi~p Vi~t nam da phat tri&n qua cac giai do~n chinh:
Giai dor;tn
trU(Yc niim
1970: Trong giai do~n nay, ke" toan chu ye"u phl;IC Vl;l cho
nhi~m Vl;l cua thoi ky d~u cai t~o xa h<)i chu nghia d mi~n Bile. Ngay 28/3/1945 B<) tai
chinh du'<;jc thanh 1~p va nam 1948, B<) tai chinh ban hanh "Th~ 1~ thu chi va ke" toan
d~i cu'ong" theo phu'ong phap ghi don. Nam 1957, B<) tai chinh ban hanh "Che" d<) ke"
toan cong nghi~p" theo phuong phap ghi kep. Nam 1960, B<) tai chinh ban hanh "Che"
d<) ke" toan xay dt;tng co ban", "Che" d<) ke" toan tai san c6 dinh", "Che" d<) ke" toan v~t
1i~u,"Che" d<) ke" toan v~t re ti~n mau hong", "Che" d<) ke" toan kho hang h6a", ... flay 1a
1~n d~U tien, cac qui dinh V~ ke" toan du'QC ban hanh tu'ong d6i CO h~ th6ng, bu'dC d~U
bi~u hi~n st;t th6ng nha't va tung bu'dc tieu chu~n h6a cong tac ke" toan t~i Vi~t nam.
Nam 1961, chinh phu ban hanh "Di~u 1~
t6
chile ke" toan nha nude" theo nghi dinh
175/CP ngay 2811011961 nh~m tang cu'ong cong tac ke" tmin t~i cac nganh, cac ca'p.
Ngoai ra, qui dinh v~ s6 sach va chung til ke" toan ciing du'<;1c B<) tai chinh ban hanh
theo thong tu' 07-TC/CDKT ngay 21112/64 va quye"t dinh 583-LB/TC-TK ngay 11111967
cua lien B<) tai chinh va T6ng Cl;IC th6ng ke ban hanh che" d<) ghi chep ban d~u.
Giai dor;tn tit 1970 din 1987: Trong giai do~n nay, ke" toan chu ye"u phl;IC Vl;l cho
nhi~m Vl;l xay dt;tng chu nghia xa h<)i. Tu'nam 1970, chinh phu thay d6i h~ th6ng ke"
toan til cac che" d<) rieng reap dl;lng cho tung nganh thanh h~ th6ng ke" toan th6ng nha't
cho linh vt;tc san xua't kinh doanh va hanh chinh slf nghi~p dt;ta tren co sd che" d<) ke"
toan Lien xo vdi st;t ra doi cua hlnh thuc nh~t ky chung til va chu tru'ong th6ng nha't h~
th6ng thong tin ke" tmin va th6ng ke. Nhung van ban phap 1y chinh v~ h~ th6ng ke" toan
doanh nghi~p trong giai
do~n
nay 1a:
Nghi dinh 176/CP ngay 10/0611970 cua chinh phu sli'a d6i chu'ong III cua "Di~u 1~
t6 chuc ke" toan nha nu'dc" do~n n6i v~ quy~n h~n va trach nhi~m cua ke" toan tru'dng.
Quye"t dinh s6 425/TC/CDKT ngay 1112/1970 cua B<) tai chinh ban hanh h~ th6ng
tai khoan th6ng nha't cho cac xi nghi~p qu6c doanh. Dt;ta vao h~ th6ng tai khoan nay,
cac B<), nganh chu quan c1;1 th& h6a cho cac linh vt;tc d~c thu.
21
Quye't dinh s6 233/CP ngay 111211970 cua Chinh phu ban hanh che' d() bao cao
th6ng ke, ke' toan d!nh ky chinh thlic. Quye't d!nh nay sau d6 du
cao th6ng ke, ke' toan djnh ky cua cac ddn vi thudng nghi~p h;;tch toan d()c 1~p va
quye't djnh s6 13/TC-TK/PPCB ngay 13/01/1986 qui djnh bi€u rn~u bao cao th6ng ke,
ke' toan d!nh ky cua cac ddn vi h;;tch toan d()c 1~p nganh cong nghi~p.
Quye't dinh s6 200/TCTK-PPCB ngay 24/03/1983 cua T6ng Cl,lC th6ng ke sii'a d6i,
b6 sung rn()t s6 chling tu trong che' d() ghi chep ban dffu da ban hanh trudc d6 theo
quye't d!nh s6 583-LB/TC-TK nh~rn dap ling yeu cffu tieu chuffn h6a cac 1o;;ti chling tu,
bi€u rn~u va d€ tht;t'c hi~n t6t vi~c cd gidi h6a tinh toan.
Giai do(ln tit 1988 din 1995: Narn 1986 danh dffu the1i ky d6i rndi. Cling vdi cac
chu trudng cai each kinh te', h~ th6ng ke' toan trong giai do;;tn nay c6 2 budc phat tri€n
Cd ban nh~rn dap ling yeu cffu cua cong CUQC d6i rndi.
Narn 1988, 1ffn dffu tien, chinh phu ban hanh "Phap 1~nh v~ ke' toan th6ng ke"
theo 1~nh s6 06-LTCIHI>NN ngay 10/05/1988 Ia van ban phap 1y cao nhfft v~ cong tac
ke' toan nhlirn tung budc dua cong tac ke' toan va n~ ne'p.
Narn 1989, chinh phu ban hanh nghi djnh 251HI>BT ngay 18/3/1989 qui d!nh Bi~u
1~ t6 chlic ke' toan nha nude va B9 tai chinh ban hanh h~ th6ng tai khoan th6ng nhfft
cho cac nganh trong n~n kinh te' theo quye't djnh s6 212/TC/CBKT ngay 1511211989.
Ngay 31103/1990, B9 tai chinh chinh thlic sii'a d6i, b6 sung hlnh thlic ke' toan nh~t
ky chling tu ap d1,1ng cho tfft ca cac nganh kinh te' theo thong tu 19/TC/CBKT.
Narn 1990, B9 tai chinh ban hanh quye't djnh s6 224/TC/CBKT ngay 18/0411990
qui djnh che' d() bao cao ke' toan djnh ky chinh thlic a p dl,lng cho cac xi nghi~p cong
nghi~p qu6c doanh.
Giai do(ln tit 1995 din nay: Bay 1a giai do;;tn deft nude ta budc vao the1i ky h()i
nh~p vdi khu vl;t'c va the' gidi. Vl v~y d~t ra yeu cffu cai each toan di~n va tri~t d€ h~
th6ng ke' toan, rn()t rn~t nh~rn rn1,1c dich hoan thi~n h~ th6ng ,ke' toan cho phu h
c~n vdi thong 1~ va chuffn rnl;t'c ke' toan ph6 bie'n tren the' gidi. Sau rn()t qua trlnh
nghien cliu va thii' nghi~rn, B() tai chinh ban hanh "H~ th6ng ke' toan doanh nghi~p"
theo quye't djnh s6 11411TC/QB/CBKT ngay 111111995. H~ th6ng g6rn 4 che' d() du
