Một số giải pháp nhằm phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ tại phnôm pênh đến năm 2010

BO GIAO Dl)C v A DAO T~O

TRUONG D~I HQC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH

SORIN V ANNAK

~

"

?

~

,

~

,

MOT
SO GIAI PHAP NHAM PHA T TRIEN
•
DOANH NGHIEP
vUA v A NHO
•
TAl
PHNOM-PENH DEN NAM 2010
•
?

CHUYEN NGANH :

QUAN TRJ KINH DOANH

MASO

60.34.05

A

..,

,.,

K

LUAN
VAN THAC
SI KINH TE
•
•
NGUOI Hu'ONG DAN KHOA HQC :
~
PGS. TS. DONG THl THANH PHU<1NG
B¢ GIAO Dl.JC VA DAO TP,.O
TRLIONO f)~i KINH TE TP.HCM

'I'J!lf.YJ~N

~I ~rrJ3

,

TI. Ho cHi MINH- N.AM 2oo6


Ml)C Ll)C

Trang phQ bia
Danh mQc bang
Danh mQc tit vie't tilt
Ph~n mChu'dng 1. Vai tro coa Doanh nghi~p vua va nho t~i tho do Phnom-Penh ..................... 1
17 , .
"" Ve~ uoan
_, h ngh lf}p
"" Vua
. . . va' nh 0. . ....................................................................... .1
11
•
.n..,hal
nlf}m

1.2

1. 1. 1

,tl
. .. . ............................ .2
, quan d'Iem

Cac
ve~ DNVVN cua mQt so nu'oc tren th"'
e gioL

1.1.2

Khai ni~m v~ DNVVN d Campuchia ............................................................... 3

?

A

"'

..

A

Vai tro cua DNVVN lJ thu do Phnom-Penh ................................................................. 4

Chu'dng 2. Hi~n tr~ng ho~t d()ng coa cac DNVVN t~i tho do Phnom-Penh
trong thoi gian vua qua ................................................................................... 10
2.1

2.2

JJq,c diim cua thu do Phnom-Penh ............................................................................ 10
..,

~

.;J

A

K

2.1.1

E>~c

diem ve dan so ........................................................................................ 10

2.1.2

E>~~c

d',t/
Iem k'Inh te"' - xa- h"'
QI ............................................................................. . 10

Tinh hinh phat triin DNVVN lJ thu do Phnom-Penh trong thai gian qua ............... 13
221
. .

.,t?
, th''k'
t~I·campuc h'Ia qua cac
oi y ...................................... . 13
T,mhh'mh p h'at tnen

2.2.2

Tlnh hlnh d§ u tu' nu'oc ngoai trl!c tie'p ............................................................. 17

2.3 M{jt so' kho khiin dffi vfli DNVVN tq,i Campuchia .................................................. .... 18
c61u~t

doanh nghi~p n6i chung va

1u~t

2.3.1

Chua

DNVVN n6i rieng .................. 18

2.3.2

T~p

2.3 .3

Tinh c~nh tranh ciia san phffm trong nu'oc ra't h~n che' ................................... 19

2.3.4

Nhan 1\l'c va trlnh dQ chuyen mon ky

2.3.5

Thong tin thi tru'ong ........................................................................................ 20

2 .3.6

K
K
'
,..' h
v~t 1•H~U san xuat
con
rat
~n ch"'
e .................................................. .20
C ung cap

2.3.7

S\1' h6 trq ciia co quan Nha nu'oc ..................................................................... 20

2.3.8

VO'n .................................................................................................................. 21

2.3.9

Co che' di~u tie't vi mo chua t~o di~u ki~n cho cac DNVVN phat tri€n ......... 23

quan sii' d1:1ng hang ngo~i. ........................................................................ 19

A

A

thu~t

.................................................... 19

?


Chtidng 3. Giai phap nhdm phat triin DNVVN t11-i tho do Phnom-Penh ..................... 25
3.1

Bffi canh quffc ti va trong mtuc anh kttllng din viic phat triin DNVVN ................ .. 25
,.,.
h
,...,
3 . 1. 1 B 01 can quoc te ............................................................................................. 25
?

3.1.2
3.2

~

BO'i ciinh trong nuoc ......................................................................................... 26

Quan diim phat triin DNVVN II thil do Phnom-Penh ...............................................28

3.2.1

Phat tri~n DNVVN dlfa tren co sd khuye'n khich slf phat tri6n
cac thanh ph§n kinh te' .................................................................................... 28

3.2.2

Phat tri~n DNVVN phiii phil hqp voi quy ho~ch phat tri~n
Kinh te'- xa h{)i ciia thii do Phnom-Penh ....................................................... 29

3.3

Mf)t sff giai phap va kiin nghi nhlim hB tr(l phat triin
DNVVN tq,i Phnom-Penh ............................................................................................ 30

3 .3. 1

,k
d,:t.
~· quan 1'
..~A d"''
01 mo1
y n h'a nuoc
01 vo1 DNVVN .......................................... .. 30
C an

3.3.2

C§n tri6n khai cac chfnh sach khuye'n khich va h6 tro cac DNVVN

?

A•

dad~ ra ........................................................................................................... 33

3.3.3

Cac giiii phap chii ye'u nh~m h3 trq cac DNVVN phat tri~n ......................... 34

3.3.3.1 Cdc gidi phdp thuqc linh V¥C vi mo .................................................... 34
3.3.3.2 Cdc gidi phdp thuqc lfnh V¥C vi mo .................................................. .42
Ke"t lu~Jn ............................................................................................................................... 46
Tai Ii~u tham khao


,

?

DANHMlJC CAC BANG

Bang 1.1

Tieu chi xac djnh DNVVN C1 m<}t s6 mtoc

1

Bang 1.2

Ty 1~ ngu'C1i c6 sue lao d<}ng va ty 1~ ngu'C1i c6 vi~c lam

5

Bang 2.1

T6c d<} tang tru'dng kinh tt tu 1993-2001

Bang 2.2

T6c dQ tang tru'dng kinh tt cua Campuchia

14

so voi cac nu'oc xung quanh

15

Bang 2.3

T6c dQ tang tru'dng kinh tt ctia Campuchia so theo nganh

15

Bang 2.4

T6c dQ tang tru'dng san xutlt nong nghi~p

16

Bang 2.5

T6c dQ tang tru'dng khach du ljch de'n Campuchia

16

Bang 2.6

s6Iuqng DNVVN t~i thti do Phnom-Penh 2005

17

Bang 2.7

B§u tu' nu'oc ngoai trlfc tie'p t~i Campuchia

18


'
"'
..&
DANHMVC TUVIETTAT

ASEAN

Association of South East Asian Nation
Hi~p h()i cac quO'c gia Dong NamA

DNVVN

Doanh nghi~p vua va nho

GDP

Gross Domestic Products
T6ng san ph~m quO'c n()i


'

?

~

LOIMODAU
1. Ly do chQn d~ tai
Hi~n nay trong n~n kinh te' ciia cac nu'oc tren The' gioi co de'n hdn 90%

trong t6ng s6 cac doanh nghi~p Ia doanh nghi~p vua va nho (DNVVN), do
do DNVVN dong gop dang k€ trong phat tri€n kinh te'.

d Campuchia,

s6

lu'(J

thii do Phnom-Penh thl ty

I~

do con (J muc cao hdn.

Thii do Phnom- Penh Ia trung tam kinh te' van hoa - khoa h<;>c - cong
ngh~,

thu'dng

m~i,

tai chinh, djch V\1 cua ca nu'OC Va ca cua khu VlfC, nen

cac DNVVN t~p trung ph~n Ion (J ndi day.
V oi mo~g mu6n kh~ng djnh nhfi'ng dong gop to Ion ciia doanh nghi~p vua
va nho (J Thii do Pnom- Penh noi rieng va ca nu'oc noi chung, cilng nhu' d~
xua't m{)t s6 giai phap h6 trtu'dng lai, nh~m khai thac t6t hdn ti~m nang ciia khu vlfc kinh te' nay, tac
gia lu~n van m~nh d~n ch<;>n d~ tai "MI)t sll gicii phap nhlim phat triin

doanh nghiQp vita va nho tq,i Phnom-Penh den niim 2010 ".
2. Ph~m vi nghi~n cuu ciia d~ tai
- V~ khong gian: Lu~n van chi khao sat cac DNVVN t~i Thii do PhnomPenh.
- V€ thoi gian:Lu~n van chi d€ c~p de'n slf phat tri€n ciia cac DNVVN t~i
Thii do Phnom-Penh tu nam 2002 de'n nay.


3. Ml}C til~D nghien CUD cua ID~n van
Thong qua vi~c danh gia xu the' phat tri~n, ti€m nang va nhii'ng h1;tn che'

cua DNVVN, tac ghi dua ra cac giiH phap h6 trq phat tri~n nhanh DNVVN
t1;ti Thii do Phnom-Penh.
4. Phlidng phap nghien CUD
v€ t6ng th~, lu~n van sti' dvng phu'dng phap duy v~t bi~n chung, phu'dng
phap lOgic ke't hqp voi phu'dng phap lich sti'. Ngoai ra lu~n van con sti' dvng
cac phu'dng phap t6ng hqp, th6ng ke phan tich, quy nl;lp, di€n giai, mo hlnh
hoa ... d~ lam ro nhii'ng lu~n di~m d€ ra trong lu~n van.

5. Ke't ca'D ID~n van
Ngoai ph~n md d~u va ke't lu~n, ke't cilu lu~n van duqc chia ra lam ba
chu'dng nhu' sau:
- Chu'dng 1: Vai tro cua doanh

nghi~p

vua va nho t1;ti Thii do

Phnom-Penh
- Chu'dng 2: -

Hi~n

tr1;tng ho1;tt d()ng cua cac doanh

nghi~p

vua

va nho t1;ti Thu do Phnom-Penh trong thai gian qua.
- Chu'dng 3:- Giai phap nh~m phat tri~n doanh nghi~p vua va

nho t1;ti Thii do Phnom-Penh.
Ngu6n sef li~u trong lu~n van qua nien giam th6ng ke va qua di€u tra m()t

sef DNVVN t(.li Thu do Phnom-Penh.


- 1-

CHu'<1NG 1

VAl TRO CUA DOANH NGHI:¢P VUA VA NHO
T~I

?

A

A

A

THU DO PHNOM- PENH

1.1 Khai ni~m v~ doanh nghi~p vua va nho
DNVVN Ia lo~i doanh nghi~p du'tieu thuc xac dinh DNVVN thu'ong la: vO'n, lao d9ng, doanh thu. C6 nu'oc
chi dung mxac dinh DNVVN. MQt sO' nu'oc dung tieu chi chung cho ta"t ca cho ta"t ca
cac nganh, nhu'ng cilng c6 nu'oc l~i dung tieu chi rieng d~ xac dinh
DNVVN trong nganh. E>i€u d6 du'

Bang 1.1- Tieu chi xac djnh DNVVN lJ mQt so' nztuc.

Nti8c
Nh~t

Cac tieu chi ap dQng
SO' lao d()ng
Tdng vo'n ho~c
(ngtiOi)
gia tri tai san
<200 trong huon ban
<150 Tri~u yen
<450 trong cac nganh khac

Singapore

<200

Canada

<450 Trong CN va DV

Indonesia

<400 Trong CN

H6ng Cong

< 200 Trong CN va DV

Doanh tho

<500 Tri~u U$
<21 Tri~u do
1a Canada

(Ngu&n: BQ Cong nghi~p Campuchia, D¥ an chinh sdch h6 tn;
DNWN
2001).

a Campuchia.

Vi~n nghien cau dao tq,o phdt triin tq,i Campuchia


-2-

Can eli' vao tieu thli'c xac djnh DNVVN neu tren, c6 th€ khai quat thanh
cac khai nic$m sau:

1.1.1 Cac quan dilm

vi DNNVN cua ml)t sff nztbc tren tht gifli

- Quan ni~m tha nhtft cho rdng, tieu chuffn de' danh gia xe'p lo'}.i DNVVN
ngoai tieu thll'c ve lao d9ng va vO'n kinh doanh con quan tam de'n doanh
thu hang nam ciia doanh nghic$p, theo quan nic$m nay c6 Canada : doanh
nghic$p c6 21 tric$u dola canada doanh sO' du'qc xe'p vao DNVVN.

- Quan ni~m tha hai Ia can eli' vao tieu thli'c sO' lu'qng lao d9ng tham gia
ho~c c6 phan bic$t nganh nghe, ho~c khong c6 phan bic$t nganh nghe, quan

nic$m nay nhdm d€ nha nude c6 nhfi'ng chinh sach dO'i voi doanh nghic$p
trong va'n de thu hut lao d9ng giai quye't vic$c lam. Theo quan nic$m nay c6
cac nude nhu: Myanmar, Oxtraylia, Hdng cong.

- Quan ni~m tha ba cho rdng, tieu chuffn danh gia xe'p lo'}.i DNVVN khong
phan bic$t nganh nghe rna chi can eli' vao sO' lao d9ng va vO'n thu hut vao
kinh doanh, cac nude theo quan nic$m nay gdm c6: Thai Lan, Sigapore,
Philippin ... Tuy nhien ve mli'c d9 thl c6 khac nhau, nhu' Thai Lan la 200 lao
dqng, con Philipppin chi la 250 lao d9ng, ve vO'n thl Singapore Ia 500 do la
Singapore, con Nh~t la nho hdn 150 tric$u yen.

- Quan ni~m tha tzt la tieu chuffn danh gia xe'p lo£J.i DNVVN phai gAn voi
d~c diem tll'ng nganh ddng thai phcli tinh de'n sO' luqng vO'n va lao d9ng

du'qc thu hut vao ho'}.t d9ng san xua't kinh doanh, Nh~t Ban la nude theo
quan nic$m nay, lu~t ve DNVVN ciia Nh~t Ban quy djnh trong linh vlfc
kinh doanh huon ban cac DNVVN la nhil'ng doanh nghic$p thu hut duoi 200


- 3-

lao d()ng, nhu'ng trong linh Vf!C che' bie'n va cac nganh khac Ia du'oi 450 lao
d()ng va vo'n Ia du'oi 150 trit$u Yen.
1.1.2 Khai ni~m

vi DNVVN (J Campuchia

Qua vit$c nghien cll'u rut kinh nghit$m v~ tinh hinh cv th€ ciia cac nu'oc phat
tri€n va cac nu'oc dang phat tri€n c6 th€ khai quat chung v~ DNVVN nhu'
sau:
- DNVVN la doanh nghit$p de thay dcSi linh vf!c san xua't kinh doanh khi
tinh hinh thj tru'ong bie'n d()ng
- DNVVN Ia doanh nghit$p c6 gia trj tai san khong qua 2 trit$u USD, lao
d()ng khong qua 500 nguoi (Theo quy phat tri€n nong thon thu()c Ngan
hang nha nu'oc)
Ne'u phan logi Cl:l thl hdn c6 thl khdi quat nhu sau :
- Doanh nghit$p vlia Ia cac doanh nghit$p c6 so' lao d()ng tli 50 de'n 400
ngu'oi, c6 vo'n co' djnh duoi 1 trit$u USD.
- Doanh nghit$p nho Ia cac doanh nghit$p c6 so' lao d()ng duoi 50 nglioi, c6
vo'n co' djnh du'oi 200 USD.
Tli cac khai nit$m da neu

(J

tren va theo quy djnh phap ly ciia Nha nlioc

Campuchia, c6 th€ djnh nghia DNVVN

(J

Campuchia Ia cac cd sd san xua't

kinh doanh c6 dang ky' khong phan bit$t cac thanh ph~n kinh te', c6 quy mo
v~ vo'n, lao d()ng thoa man quy djnh ciia chinh phii do'i voi tling thai ky

phat tri€n ciia n~n kinh te'. Nhli v~y khu vf!c DNVVN
~

gom:

(J

Campuchia bao


-4-

+ Cac hqp tac xa c6 quy mo vua va nho dang ky

ho~t

lu~t

d()ng theo

doanh nghi<$p nha m.tdc.

+ Cac doanh nghi<$p nha nu'dc c6 quy mo vua va nho du'QC thanh

l~p

va dang ky theo Lu~t doanh nghi<$p Nha nude.

+ Cac Cong ty c6 ph~n, Cong ty TNHH, Cong ty hqp doanh va
doanh nghi<$p Tu' Nhan c6 quy mo vua va nho dang ky

ho~t

d()ng theo

lu~t

doanh nghi<$p, lu~t d~u tu' nude ngoai t~i Campuchia.
T6m

l~i, (J

Campuchia vi<$c xac djnh DNVVN trong nam 2000 la phu hqp

vdi thl.fc te' khach quan trong di~u ki<$n ngu6n vo'n c6 h~n, lao d()ng d6i
dao, dap U'ng du'qc yeu c~u bll'c bach cua xa h()i la t~o cong an vi~c lam,
nang cao muc so'ng cua nhan dan lao d()ng- G6p ph~n xoa d6i giam ngheo.
M~c khac, ciing da dl.f tinh de'n tO'c d() phat tri€n kinh te' theo hu'dng cong

nghi<$p hoa, hi<$n d~i hoa.
1.2. Vai tro cila DNVVN lJ Thil do Phnom-Penh
T~i Campuchia, Bang va Nha nude d~c bi<$t quan tam de'n vi<$c phat tri€n

DNVVNvl:
- Phat tri~n DNVVN Ia t~o c6ng an vi~c lam cho nhan dan lao d(}ng
nen se co chinh sach hfi trcj. Theo thO'ng ke (J BQ Lao d()ng Campuchia
cho tha'y sO' ngu'oi tha't nghi<$p la 5.408.800 ngu'oi, trong d6 chi c6
2.593.000 ngu'oi ho~c 47,9% Ia nam va 2.815.800 ngu'oi ho~c 52,1% la nfi').
Trong nam 2000 chi c6 2,1% la nam va 2,8% la nfi' khong c6 vi<$c lam.


-5-

- DNVVN khong doi hoi nganh ngh~ ky thu~t cao, vo'n khong nhi~u rna
c6 th~ mang l~i nhi~u lfji ich cho n~n kinh te'-

xa h()i. d Campuchia c~n

phat triSn cac nganh ngh~ truy~n tho'ng, vi trlnh d(> van h6a ciia ngu'oi dan
chua cao, theo tho'ng ke nam 2002 so' ngu'oi chua to't nghit%p ph6 thong,
nam chie'm 79%, nii' chie'm 55%. Do d6 c~n phat triSn DNVVN dS t~o ra
vit%c lam cho hQ

d

Thii do Phnom - Penh va nong thon da so' ngu'oi c6 vit%c lam Ia nam

nhi~u han nfi'. Ti It% ngu'oi c6 cong an vit%c lam khoang 97,5%, trong d6

nam 97,9% va nii' chi c6 97,2%.

Bang 1.2 -

Ty l? ngllm co sue lao dl)ng va tj l? ngllm co vi?c lam
BVT:%

Khu Vrfc

Ty 1~ ngu'oi c6
sue lao d()ng tren
t6ng s6lao d()n_g

Ty

1~

ngu'oi c6
vi~c lam

Ty

1~

nguoi khong c6
vic$c lam

Nam

Nii'

Nam

Nii'

Nam

Nii'

Campuchia

64,2

68,6

97,9

97,2

2,1

2,8

Thu do
Phnom Penh

62,4

53.9

96,9

96,3

3,1

3,7

Nong thon

69,4

68,2

98,0

97,3

2,0

2,7

Ngu6n:Ty l~ nhilng nguili co sac lao dtJng va co vi~c lam, khong co
vi~c

lam (BQ Lao dtJng- Campuchia 2002).

Do di~u ki~n hlnh thanh DNVVN don gian han, chu ye'u xua't phat tu nhu
c~u t~i dja phu'ong, vit%c tra cong lao d(>ng khong doi hoi cao nhu' doanh


- 6-

nghi~p ldn, ddng thoi c6 th~ sii' d1,1ng lao dqng theo thoi v1,1, chu doanh

nghi~p khong cffn sef vefn ldn, nen vi~c ph'it tri~n DNVVN nhanh bon va
vi~c thanh l~p DNVVN don gian hon nhieu so vdi doanh nghi~p ldn.

DNVVN d€ dang tie'p nh~n lao dqng doi ra tu khu vl:f.c nong nghi~p, chua

c6 trlnh dq cao, khong doi hoi dao t~o qua nhieu thoi gian va chi phi tefn
kern, rna chi cffn bdi du'ong hay dao t~o ngifn h~n Ia c6 th~ tham gia san
xua't du'qc ngay.

Vai tro giai quye't vi~c lam cua cac DNVVN khong chi Ia sef lao dqng
thu'ong xuyen (j cac doanh nghi~p rna con la vi~c tie'p nh~n lao dqng thoi
Vl,l

- DNVVN c6 bic dl}ng quan trQng do'i v8i qua trlnb cong ngbi~p boa bi~n d~i boa va cbuyin djcb cd cdu kinb te' cua dja pblidng.

Qua trlnh phat tri~n DNVVN cling la qua trlnh cai tie'n may moe thie't bj,
d6i mdi cong ngh~ nang cao nang ll:f.c san xua't va nang cao cha't lu'qng san
phffm d~ dap ung thi hie'u ngu'oi tieu dung, md rqng cac mefi quan h~ giua
san xua't va tieu dung. Tu d6 phat tri~n them nhieu nganh nghe moi, md
rqng them nhieu nganh nghe moi, md rqng nhieu mij.t hang lam cho qua
trlnh cong nghi~p boa - hi~n d~i boa da't nude di€n ra khong chi C1 chieu
sau rna con (1 ca chieu rqng. DNVVN phat tri~n lam cho cong nghi~p va
djch

Vl,l

phat tri~n ddn de'n chuy~n djch co ca'u kinh te' theo hu'dng ngay

mqt teft bon dap ung nhu cffu ngay cang gia tang cua xa hqi. Dieu nay cling
phu hqp voi chu tru'dng cua Thu Do Phnom Penh la tu nay de'n 2010.


- 7-

DNVVN Ia ngudn tang tntdng kinh te', gop ph~n gia tang GDP d dia
phu'dng vl hi<%n nay DNVVN chie'm 90% trong tdng s6 doanh nghi<%p t~i dia
phu'dng.

d

Thu do Phnom Penh, theo s6 li<%u th6ng ke nam 2002 uoc tinh khoclng

35% GDP du'
tu khu vrf.c DNVVN. CJ trong linh vrf.c san xufft cong

nghi<%p khu vrf.c DNVVN cilng dong g6p u'oc tinh 39% gia tri tdng san
lunh~p ngu'oi lao d()ng tang len, cai thi<%n du'
lao d()ng, lam cho giao thong d nhii'ng vung ven, nong than phat tri~n, tren
cd sd do dffy nhanh nhip d() do thi hoa nong thon. Hdn nii'a DNVVN gop
ph~n tang GDP cho khu Vrf.C va di~u ki<%n d~ tai d~u tu' l~i cho dia phu'dng,

ddng thoi t~O di~U ki<%n rut ngii:n Srf. each bi<%t gifi'a thanh thi Va nong thon.
- DNVVN phat tri~n t~o di~u ki~n thuc dd'y srf. phat tri~n ciia nong

thon
Cac DNVVN co th~ xay drf.ng d nhii'ng vung nong than d~ t~n dvng ngudn
nguyen li<%u dia phu'dng Va phl;IC Vl;l cho thi tru'ong cua dia phu'dng do.
DNVVN co lva do do co th~ phan bd hnhau. Tren cd sd do nose t~o nen bu'oc phat tri~n nong thon va t~o c~u n6i
giii'a nang than va thanh thi, rut ngii:n each bi<%t giii'a nang thon va thanh

thi. Nho srf. phat tri~n cua cac DNVVN tren cac linh Vrf.C kinh te' xa h()i, Srf.
phat tri~n cua doanh nghi<%p nong nghi<%p da gop ph~n dang k~ vao di<%n
khi hoa nong nghi<%p nong than, phat tri~n giao thong nang than, srf. ph:H

-8-

tri€n ciia cac doanh nghi~p cd khi sua chua da dffy nhanh t6c dhoa nong nghi~p tu khau lam d(t de'n khau thu ho~ch, slf phat tri€n ciia
doanh nghi~p xay - xat g~ch ng6i da t~o di€u ki~n cho nong dan tieu th~
san phffm, thu hut lao d<}ng nhan r6i trong nong thon, slf phat trie'n
DNVVN lam cho bnong thon thay d6i nh~n thuc dang k€', d6 Ia tu lao d<}ng thii cong truy€n
th6ng sang lao d<}ng cho doanh nghi~p. Tren cd sd d6 vi~c sii' d~ng lao
d<}ng nhan r6i c6 hi~u qua ro r~t, t~o di€u ki~n phat trie'n dan tri va c6

y

nghia IOn trong vi~c thlfc hi~n cong nghi~p hoa - hi~n d~i hoa (j nong thon

- DNVVN co tfnh linh ho~t, d~ thfch nghi v8i di~u ki~n bie'n d()ng ciia
thi tru(fng:
St! hlnh thanh, t6n t~i va phat trie'n ciia doanh nghjep vua va nho r(t nh~y
voi bo'i canh kinh te'. N6 phan ung nhanh tru'oc slf chuye'n bie'n m~nh v€
san phffm, djch v~, quy trlnh san xu(t ciia thj tru'ong.
DNVVN c6 kha nang khai thac nhung khoang tr6ng ciia thj tru'ong nhu': C6
the nh~n thffu l~i cac doanh nghi~p lon va c6 the' ho~t d<}ng nhi€u linh vlfc:
Cong nghi~p, djch v~, thu'dng m~i, ban Ie, v.v ... Vi~c phat trie'n DNVVN
t~o kha nang thuc dffy ti€m nang ciia cac nganh ngh€ truy€n tho'ng (j dja

phu'dng ciing nhu' nganh ngh€ thii cong my ngh~ ... Ngoai ra c6 DNVVN voi
u'u the' nang d<}ng da tham gia vao cac nganh san xua"t ky thu~t cao. M
doanh nghi~p da m~nh d~n dffu tu' mua sdm may m6c thie't bj cong ngh~

tien tie'n lam hang xua"t khffu, vl v~y ti trQng xu(t khffu trong n€n kinh te'
qu6c dan ciia cac DNVVN da tang len trong m(y nam nay.


-9-

- DNVVN gop phan dao t~o, b6i dliO'ng, ren luy~n trong thl.fc te' m()t
d()i ngii doanh nhan mO'i trong kinh te' thi tru(ing.
DNVVN cilng la vuon udm nhan tai cho cong cuqc phat tri€n kinh te' ciia
da't mtoc. Phai xoa bo mQi St! ky thi, phan bi~t ho~c dO'i xu dO'i voi doanh
nhan nha't Ia doanh nhan trong khu vt!c tu nhan. Day Ia nhfi'ng nguoi ra't
dang ton vinh vl hQ da dung cam bo vO'n ddu tu kinh doanh trong di~u ki~n
nhi~u kho khan ba't tra:c hi~n nay d€ gop phdn phat tri€n kinh te' ciia da't

nude.

Tom ltJ,i, DNVVN co vai tro ra't Ion trong vi~c t~n dl;lng tri~t d€ cac ngu6n
lt!c xa hqi, gop phdn khong nho trong vi~c giai quye't cong an vi~c lam cho
nguoi lao d9ng, gop phdn xoa doi giam ngheo, gop phdn phat tri€n kinh te',
t~o di~u ki~n thuc diy st! phat trien ciia nong thon va co tac dl;lng quan

trQng trong qua trlnh cong

nghi~p

hoa -

hi~n d~i

Penh noi rieng va da't nude Campuchia noi chung.

hoa Thii Do Phnom-


- 10-

CHUONG II

HIEN
. TRANG
. HOAT
. DONG
. CUA CAC DNVVN
"

T~I

"

?

"'

,...

?

,

"

'

THU DO PHNOM- PENH TRONG THOI GIAN QUA

2.1. Dijc di~m ciia Tho do Phnom - Penh

2.1.1. Bijc diim vl dan slf

()

Thu Do Phnom-Penh c" 1~n tich da't tlf nhien Hi 181.053km2 va c6 dan s6
-···..---'

?4,2 trieu n

(Ji, ca nu'oc s6 ngu'oi lao d()ng chie'm 47,3% dan s6, c6 24

qu~n, c6 185 huy~n va 1621 phu'C1ng. M~t d() dan

s6 59,1 ngu'C1ilkm2

(1996), 64 ngu'C1il km2 (1998), 74 ngu'C1i I km 2 (2004).
2.1.2. Bijc diim kinh ti- xii hfji

Ba't nu'oc Campuchia da trai qua nhi€u giai do~n phlH tri€n khac nhau. Tu
nam 1975- 1979 Ia giai do~n rna Campuchia s6ng du'oi che' d() Khomer do
di~t chung, nhan dan vo cung dau kh6. Sau khi giai ph6ng 1979 de'n nay

Campuchia da vu'dn len, phat tri€n n€n kinh te' da't nu'oc, da nang cao vi tri

cua Campuchia tren the' gioi.
Voi dan s6 14 tri~u ngu'C1i va GDP binh quan dffu ngu'C1i khoang 350
r----...
USD/ngu'C1i/n~m. Trong nam 2004, Campuchia- m()t thi tru'C1ng nho d Bong
Nam 1\- da du'qc the' gioi da quan tam.


- 11-

Campuchia Ut m()t nu'oc dang phat tri~n va du'qc h6 trq nu'oc ngoai ra't
nhi~u dij.c bi~t la

My va khcSi ASEAN, Campuchia da

thu hut nhi~u dlf an

d~u tu' (1 nu'oc ngoai vl sue lao d()ng re, c6 nhi~u ngu6n llfc tlf nhien.

T6c d() phat tri~n kinh te' blnh quan la 6-7% nam 1994 - 2004. Tuy nhien
voi t6c d() tang len d6 khong th~ dap ung cho nhu c~u phat tri~n ctia xa
h()i, ty 1~ ngu'oi ngheo vfin con cao. NSn kinh te' phat tri~n chti ye'u la do
nganh may mij.c, du lich g3:n li~n voi sl)' h6 trq nu'oc ngoai. Ngoai ho~t
d()ng ctia h~ th6ng nganh may mij.c, du lich va qmin ly xa h()i, c~n phiii
phat tri~n cac nganh khach moi co th~ d~y nhanh t6c d9 phat tri~n nen
kinh te' Campuchia. Vi~n nghien cuu kinh te' t~i Campuchia dlf doan la n~n
kinh te' Campuchia c6 th~ sti' dtJng khoang 85% tGng sue lao d()ng trong ca
nu'oc. Cac DNVVN

t~i

Campuchia da

t~o

cong an

vi~c

lam cho ngu'oi dan

Campuchia, dij.c bi~t (1 thanh thi.
Trong nam 2004 slf giam slit GDP la 2%. Ti~n vay (1 nu'oc ngoai h6 trq
khoang 21%. Trong thoi gian 12nam g~n day, t6ng ti~n nq nu'oc ngoai
chua tra khoang 1,2 ty USD, muc s6ng giil'a ngu'oi dan thti do va cac thanh
phO' c6 slf chenh l~ch kha Ion, tuy v~y muc thu nh~p ctia nguoi dan thanh
thi vftn chua 6n dinh, vftn con thay d6i theo mua.
Thti do Phnom-Penh tru'oc day cfing nhu' hi~n nay la trung tam kinh te', van
h6a, chinh tri, thu'dng m~i. Thti do hi~n c6 h~ th6ng giao thong d~y dti hdn
so ca nuoc (vS m~t d9 va chtl't luqng) g6m h~ th6ng duong b(), duong thtiy,
du'ong hang khong voi cac cd sd h~ t~ng va c6 kha nang phat tri~n teSt, cac
be'n cang san bay, kho tang v.v ...kha hoan chinh. Thti

Do Phnom-Penh


- 12-

cfing la ndi t~p trung nhi~u cd sd van h6a, xa hQi, y te', giao d1;1c Ion trong
ca mtoc. H~ tho'ng cac ngan hang, cac cd sd thu'dng m~i, du lich, khach
s~n, cac cd sd cong nghi~p Ion va da d~ng cfing d~u t~p trung t~i thii do.

Nhii'ng thanh t\fu d~t du'Phnom-Penh da lam cho cu9c so'ng ciia nhan dan thii do ngay cang 6n
dinh, t~o ra the' va l\fc moi dS thii do phat triSn c6 hi~u qua hdn. Tuy
nhien, so voi yeu c~u ciia mQt trung tam kinh te' quan trQng ciia ca nu'oc,
thii do c~n pha'u da'u d~t mli'c tang tru'dng b~n vii'ng va toan di~n hdn.
So voi yeu c~u phat triSn, Thii f>o Phnom- Penh cfing dang dli'ng tru'oc
nhi~u kh6 khan va thach thli'c nhu':

•

Cd sd h~ t~ng xuo'ng ca'p nghiem trQng, khong du sli'c phat triSn
n~n kinh te' voi t6c dQ cao.

•

Cong ngh~ l~c h~u con chie'm ty 1~ Ion.

•

Ti~m h.fc trong dan con ra't IOn chu'a du'
dung mli'c.
•

Cac t~ huon l~u, lam hang gia, quan lieu cii'a quy~n con khong it.

•

Ty

•

T~ n~n xa hQi con nhi~u va'n d~ bli'c xuc.

•

T6c dQ tang dan so' cd hQc con cao.

1~

lao d9ng chua c6

vi~c

lam con cao.

Ta't ca nhii'ng kh6 khan n6i tren anh hu'dng Ion de'n phat trie'n n~n kinh te'
Campuchia n6i chung va cac DNVVN n6i rieng

t~i

Phnom-Penh.


- 13-

2.2. Tinh hinh phat tri~n DNVVN t~i tho do Phnom - penh trong th(li
gian qua
2.2.1 Tznh hinh phat triin kinh te' tf}i Campuchia qua cac thiJi ky

B~ c6 cd sd de ra nhfi'ng giai phap phat tri~n DNVVN t~i Thii Do Phnom-

Penh, c5n phan tich tlnh hlnh ho~t d{)ng cua cac DNVVN. Can ell' vao dieu
ki~n ct;t th~ cua Thu Do Phnom- Penh trong chie'n tranh cilng nhu' qua

trlnh xay dl.fng nen kinh te', c6 th~ phan chia tlnh hlnh ho~t d{)ng DNVVN
thanh cac thoi ky sau.
a. ThiJi kY niim 1979 - 1992:

La giai do~n thu nha't sau khi danh dd che' d{) Khdmer do di~t chung
da thO'ng tri ca nu'oc g5n 4 nam. Trong giai do~n nay g5n nhu' nen kinh te'
phai xay dl.fng tu con sO' khong.
b. ThiJi kY ndm 1993 - 1997:

La giai do~n thu 2 rna thoi gian ddt nu'oc c6 sl.f tac d{)ng, va giup do
cua cac nu'oc tren the' gioi, tuy nhien sau thoi ky di~t chung, nhieu va'n de
trong n{)i b{) da't nu'oc gl}p ra't nhieu kh6 khan, g5n nhu' cac doanh nghi~p
. n6i chung va DNVVN bi x6a bo hoan toan. Do d6 ml}c du c6 sl.f giup do
cua nu'oc ngoai nhu'ng n{)i ll.fc qua ye'u, nen chu'a phat tri~n du'ke.
~

c. ThiJi kY ndm 1998 de'n nay:

La giai

do~n

thu 3 , la giai

do~n

do~n da't nu'oc c6 hoa blnh, dan sO'ng

chinh phd da du'
l~p,

la giai

5n dinh. Tu nam 1988, sau khi giai


- 14-

ph6ng che' dQ di~t chung, m~c du chinh phd ciing g~p ra't nhi€u kh6 khan
nhung tO'c dQ tang tru'dng kinh te' ciing da tang dffn qua cac nam
Bang 210

Toe do tiing tntling kinh te' tit 1993 - 2001
0

r-:

Nam

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 200oj 2001

To'c d() tang GDP %

4.1

6.3

8.4

3.5

3.7

1.5

6.9

5.4

'61-

229

246

304

300

231

247

260

253

286

To'cd()tang
GDP /tmu ngtim

T6ng GDP (Tri~u do Ia) 2173 2406 3079 3153 3059 2794 3054 3090 3259

Ngu&n: Vifn nghien cau phdt triln Campuchia.

+

ve

dich

Vl;l

da tang len tu 34% cua GDP trong nam 1990 len

37,7% trong nam 2000, len 45% nam 2002. Thudng

m~i,

giao thong v~n tLH

va du ljch tang blnh quan 12,03% tu nam 1998 - 2000. Do nganh thu'dng

m~i va du lich phat tri~n, sO'luqng khach du lich de'n Campuchia va v~n
chuy~n hang h6a da tang len 0,3% nam 2000, ho~t dQng lien quan de'n voi

khach du ljch la khach s~n va nha hang da tang len nl't nhanh trong nam
1993 de'n 1996 blnh quan tang 17,6% , tuy c6 giam xuO'ng trong nam 1997
- 1998 nhung sau d6 h;li tang len 18,4% trong nam 1999. Do nam 2000 c6
tht!c hi~n chinh sach md rQng duong hang khong lam cho doanh sO' nganh
du lich da tang len 9%, c1;1 th~ khach du lich da tang len 26%, tudng dudng
466.365 nguoi so voi nam 1999.

+ Nganh cong

nghi~p ciing c6 vai tro ra't quan trQng trong n€n kinh

te' cua Campuchia, nam 2000 nganh may m~c tang len 29%. GDP cua


- 15-

nganh cong

nghi~p

tang 13% trong nam 1999. Mij.c du (J My da quy djnh

Quota xua't khffu trong nam 1999, rna GDP nganh may mij.c nay vfin d~t
40% - 63,8% trong t6ng thu nh~p quO'c dan nam 2000. Do thl;fc hi~n dung
cac di€u 1u~t cua My dij.t ra nen Campuchia da nh~n du'qc ty 1~ Quota xua't
khffu tang them 9% nam 2000- 2001 va 16% nam 2002.

Toe dQ tiing trlillng kinh tt cua Campuchia so voi cac nlioc xung

Bang 2.2 -

quanh (% so vOi niim 2000)

Nam

2002

2003

2004

2005

Vi~tNam

7.1

7.3

7.7

7.5

Thai Lan

5.3

6.9

6.1

5.2

Lao

5.8

5.3

6.0

7.0

Campuchia

5.2

7.0

7.7

5.0

Ngu6n: Vi?n nghien cau thong ke CPC.

Toe dQ tiing trlillng kinh tt cua Campuchia so theo ngimh (% so voi

Bang 2.3 nllm 2000):

Nam

2002

2003

2004

2005

Nong nghi~p

-2.8

12.0

-2.1

1.3

Tr~ng lua

-7.8

22.3

-12.3

-0.4

17.7

12.3

16.5

6.9

21.2

16.9

24.9

8.5

Djch V\1

4.4

0.1

9.2

6.5

Du ljch

18.8

-10.3

23.6

17.9

Cong
May

nghi~p

m~c

va xay dt,tng

Ngu6n: Vi?n nghien cau thong ke CPC.


- 16-

+ Nganh nong

nghi~p:

Trong nam 2004 Campuchia da chiu anh

hudng ye'u to' tlf nhien, bi ma't mua nen t6ng thu nh~p nganh Nong nghi~p
giam xuo'ng 2.1 %, san luqng san xua't nong nghi~p giam xuo'ng hdn 12%

va thuy san giam xuo'ng 3% so vdi nam 2003.
Bang 2.4- Tffc dl) tang trui'lng san xudt nong nghifp (%so vOi nam 2000):

2002

2003

2004

2005

Lua

-7.8

22.3

-12.3

-0.4

Tr6ng trQt khac

-0.9

29.0

6.1

2.1

Thl,l'c v~t

-1.2

5.1

4.3

3.7

Thuy san

0.6

1.7

-3.3

0.9

Cao suva g6

-7.6

-5.3

-1.5

-0.2

Nam

NguJn : Vi~n nghien cuu thdng ke CPC.

+ Nganh du lich, theo B() Du Jich ctia Campuchia cho bie't, trong nam

2005 khach du lich de'n Campuchia tang len 35% so vdi nam 2004. M~c du
khach du lich tang len nhu v~y nhung dich vv chua phong phu, do d6 so' ngay
khach htu tru khong cao, keo theo doanh thu khong tang nhiSu
Bang 2.5 - Tffc dl) tang trui'lng khach du ljch den Campuchia
(% binh qulin 2002)
2002

2003

2004

2005

2006

Thu Do Phnompenh

5,3

-22,6

17,4

25,0

15,0

Tinh Stem-Ric$p

42,4

-1,4

66,1

50,0

35,0

E>uC1ng b() va duC1ng thuy

34,0

-7,2

47,3

30,

35,0

Dich VQ

4,7

0,4

10,3

6,8

5,7

Nam

Ngu6n: BQ du ljch Cdmpuchia 2002.


- 17-

Thu Do Phnom-Penh hit$n c6 1.635 doanh nghit$p thu(>c cac thanh phffn
kinh te" dang ho~t d(>ng.
Bang 2.6- Stf lu(lng DNVVN tfl,i Thu Do Phnom-Penh 2005

~

Doanh
nghi~p

n

Sue lao d()ng

T6ngvo'n
USD)

Vo'nhiu
d()ng(USD)

Qu~n

7 Makera

238

1,228

8,298,500

7,956,341

Qu~n

Don Penh

184

776

1,155,505

981,971

Qu~n

Cham Ka Mon

334

1,791

4,837,348

4,300,795

Qu~n

Tuoi Kork

334

2,025

6,362,722

5,576,502

Qu~n

Mey chey

242

1,842

8,685,856

5,759,595

Qu~n

Rousey kev

213

2,302

3,866,707

3,241,132

Qu~n

Dong Kor

90

591

1,630,610

1,272,830

10~55

34,837,248

29,089,166

...-

~~5 )

T6ngso'

Nguon: B9Ki hot;zch

2.2.2 Tinh hinh dllu ttl nliuc ngoai trt!c tiep
Nam 1994, Campuchia da thttc hit$n lu~t dffu tu', de"n nay da nh~n dttqc
khoang 873 dt! an dffu tu' nude ngoai, vt1i sO' ti€n dffu tu' khoang hdn 5.900
tri~u

USD
B¢ GIAO O~JC VA fJAO TAO
TE TP.HCM

TRUONG f)H KlNH

TH'VVIEN
.

s-l

!lrr(;


- 18-

Bang 2. 7 - Bilu ttt nttuc ngoai tr¢c tiep tf!,i Campuchia

NAM
Tdng

s6 d\1' an

D~ u tu t~i Thii
(tri~u

T8ng

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2005

26

124

189

205

143

91

62

33

873

505.6

2242.8

761.8

744.5

850.2

447.9

269.2

121.9

5943.9

13.261

36.392

70.265

128.457 116.235 77.171 33.112

15.248

490.141

505.6

2242.8

761.8

744.5

850.2

447.9

269.2

121.9

5943.9

358

513.3

518

383.1

433.2

413.9

478.4

528.3

3626.2

s6

Do

USD)

Sue lao d()ng
(ngu<1i)
D~u tUtu nhan
(tri~u

USD)

D~u tungoai

qu6c doanh
(tri~u

USD)

Ngu6n: B9 Ke' hog,ch- Campuchia

Tuy t6ng s6 dt! an c6 ghim di, nhung nhii'ng nam sau bao g6m cac dt! an
Ion nen gia tri d~u tli d~u tang qua cac nam

2.3 M()t s6kh6 khan dffi vbi DNVVN t~i Campuchia
2.3.1 Chzta co luljt doanh

nghi~p

noi chung va luQ,t DNVVN noi rieng

Hi~n nay nha nu'oc chua quan Him toi s\f phat tri€n DNVVN, do d6 phiii c6

bQ lu~t doanh nghi~p ro rang d€ dam bao S\1' t6n t~i Hiu dai, t~o cong an
vi~c lam cho nhan dan va dffy m~nh ho~t d<)ng kinh te' trong nu'oc.