Kinh nghiệm hội nhập kinh tế quốc tế của một số nền kinh tế Đông Á và những bài học với Việt Nam

BQ GIAODVC VA DAO T.;.O
TRUONG D.;.I HOC KINH TE THANH PHO HO CHI MINH

DE TAl NGHIEN cuu KHOA HOC CAP BQ

KIND NGBiiM HOI NB!P KIND TE QUOC TE
9
CUA MOT SO NEN KIND TE BONG A
VA NBUNG BAI HOC VOl VliT NAM
A•

,_.•

(MA

~

A•

SO : B 2003 - 22
?

"

~

A

- 53)

'

CHU NHIJ::M DE TAl:

TS. HOANG AN QUOC

THANH PHO HO CHi MINH - 2004 .

#


BQ GIAO DTJC vA DAO T!O
TRUONG D!l HOC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH

DE TAl NGHIEN cuu KHOA HOC CAP BO

A

A

A

A'

A'

A'

KINH NGHI:t:M HOI NH~P KINH TE QUOC TE
CUA MOT SO NEN KINH TE DONG A
VA NHUNG BAI HOC VOl VItT NAM

(MA SO : B 2003 - 22 - 53)
9

A

A'

,:0

A'

A

#

THAM GIA DE TAl:
TS Hoang An Qu6c, Tntong E>C;li hQc Kinh te' T.p H6 Chi Minh
TS Ph~m Thang,
Truong E>C;li hQc Kinh te' T.p H6 Chi Minh
PGS TS Nguy~n Xutln Tht\ng, Vi~n Kinh te' & Chinh tri The' gidi Vi~n

PGS TS T~ Kim NgQc,

Khoa hQc Xa h9i Vi~t Nam
Trung tam Chau A- Thai Blnh Du'dng

THANH PHO HO CHi MINH - 2004


CHU THICH CHU VIET TAT

HNKTQT:

H9i nh~ p kinh te" quO'c te"

CHAU A-TBD: CMiu A -Thcli Bmh Du'dng

TCKTQT:
APEC :
WTO:

GATT:

T6 chile kinh te" quO'c te"
Di€n dan h<;Jp tac kinh te" Chau A-TBD
T6 chile Thu'dng m~i The' gidi
Hi~p djnh chung v€ Thu'dng m~i va Thue" quan

IMF:

Qui Ti€n t~ QuO'c te"

WB:

Ngan hang The' gioi

NIEs:

Cac n€n kinh te" cong nghi~p mdi

ASEAN:

Hi~p h9i cac quO'c gia Bong NamA

AFTA

Khu vrf.c

FDI:

Dffu tu' trrf.c tie"p nu'oc ngoai

XNK:

Xua"t nh~p kh~u

DN:

Doanh

nghi~p

DNNN:

Doanh

nghi~p

DTNN:

Bffu tu' Nude ngoai

CNNN:

Cong

LTSS:

L<;Ji the' so sanh

m~ u

ngh~

djch trf. do ASEAN

Nha nu'oc

Nude ngoai


Ml)C Ll)C
Trang
Mil dtlu

1

Chlldng 1:

Nhiing Iu(ln cu khoa hqc v~ hc)i nh(lp kinh t~

,..,
,.,.,
~~~f)~ t~ ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

4

tt quo'c tt- xu tht hi~n th\l'c khach quan

I. HQi nh~p kinh

4

II. Titn trinh va tri€n VQng phat tri€n cua hQi nh~p kinh tt
quo'c tt ''"'"'"'"'"'"'"'"'"'" ............................ "............. "'"'"'"'"'"'"'"''""'"'"'"''
III. Nhfi'ng tac dQng va h~ qua kinh tt chii ytu ciia hQi nh~p
. h ,..., ,.., "'"
k In
te quoc te """""'""""'""""'""""'""""'""""'""""'""""'""""'"""""..

Chlldng 2:

I.

11

16

Tie'n trinh va chinh sach hc)i nh(lp kinh te' qu6c
m ctia mc)t s6 n~n kinh te- trong khu vyc
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

HQi nh~p kinh ·
quo'c
ciia Nh~t Ban

tt

23

tt

23
II. HQi nh~p kinh

tt

quo'c

tt

ciia Han Quo'c va Dai Loan
31

III. HQi

nh~p

kinh

tt

quo'c

tt · ciia

Thai

Lan

""'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"""'..
IV. HQi nh~p kinh tt quo'c tt ciia Trung Quo'c

42
49

Chlldng 3:

I.

Nhiing bai hqc kinh nghi~m t•tit ra til ~ua
trinh hc)i nhl)p kinh te' qu6c te' ctia mc)t s6
n~n kinh t~ trong khu vtlc ••••••••••••••••••••••••••••

63

Ho~ch djnh va dU~u chinh cd c~u kinh tt theo hu'6'ng phat
huy to't nha't nhfi'ng u'u tht ciia da't mi6'c trong qua trinh

HNKTQT .............................................................. ".......................................... .
II. Thuc ddy xu~t khdu, nang cao kha nang c~nh tranh ciia
san phdm xu~t khdu va h,ia chQn, da d~ng h6a thj tru'ong

ngo~i thu'dng ........... "...................... "'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'~ ...... .

63

76


III. Tung bii6'c thlfc hi~n h! do h6a cac ho~t d(}ng thiidng m~i
va dftu tii, lam cho vi~c di chuy€n cac luang hang h6a djch Vt} - vffn - lao d(}ng - ky thui_it - cong ngh~ trong Va
ngoai nii6'c ngay dmg thong thoang hdn. ""'""
IV. Cai each doanh nghi~p va ciH each h~ tho'ng tai chinhtH~n t~ , hoan thi~n hdn cd che' thi triiong, tang cu'ong cai
thi~n moi triiong kinh doanh theo cac cam ke't, tieu chu~n
va'- th"ong IA£; quoc te ...._............................................................... .
V. Chuy€n m~nh sang n~n kinh te' tri thuc, h6 trq phat tri€n
khoa hQC cong ngh~, d~to t~O Va chu~n bj ngufin nhftn llfc
dap ung to't cac doi hoi cua qua trlnh h(}i nh(ip kinh t~
A-'

A"

quo'c te'. .... "'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'""""'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"'"''
VI. Tich ql'c, kh~n triidng trong vi~c ky ke't, tham gia cac
. h h"' . . ,;? h , k' h ,.., ,.., ,...,
d JD
c e va to c ii'c m te quoc te ""'""""'""""'""""'"""
Kt'
"' ...........................................................................................................
et l uqn
Phl,ll(lC .................................................................................................................

Tiii li?u tham khdo ......................................................................................... ..

91

105

122

135
145
155
162


~

?

MODAU
Ngay nay, toan c~u hoa kinh te' da trd thanh d~c tntng ciia slf phat tri~n kinh te'
the' gidi - m()t xu the' hi~n thtfc khach quan, dang loi cu6n h~u he't cac qu6c gia vao
cu()c, ba't lu~n do Ia mtdc co trlnh d() va tinh cha't phat tri~n nhu the' nao. E>~i h()i IX
ciia E>CS Vi~t Nam neu ro "Toan cilu hoa kinh tt Ia xu tht kluich quan, lOi cuiln

cac nllflc , bao trt'un hliu htt cac linh vifc , vita tlutc ddy lufp ttic, vita tiing cztung sue
ep C[Jnh tranh va tinh tuy tlm{jc /On nhau giila cac ne'n kinh tl" [2 tr 157]. Trong xu
the' toan c~u hoa kinh te' hi~n nay, h{ji nhljp kinh tl quffc tt (HNKTQT) la phuong
thtl'c chii ye'u d~ m6i nude co th~ t~n dvng du<;jc cac co h()i phat tri~n. d6ng thoi bao
v~ dtl'Qc nhfi'ng l<;ii ich ciia mlnh. Kinh nghi~m thlfc ti6n cho tha'y, khong m()t qu6c

gia nao co th~ phat tri~n du<;jc vdi m()t n~n kinh te' khep kin, tach bi~t vdi the' gidi.
Trong g~n 20 nam tie'n hanh cong cu()c d6i mdi, Vi~t Nam da tung bttdc phat
trie'n kinh te' thi tn.tong, md cii'a va HNKTQT vdi chii tntong xay d~tng m()t n~n kinh
te' mdi, da phttong hoa va da d~ng hoa quan h~ kinh te' d6i ngo~i. Trong b6i canh cac
n~n kinh te' qu6c gia ngay cang tuy thu()c lfin nhau va glln ke't thanh n~n kinh te' the'

gidi th6ng nha't, Vi~t Nam c~n phiii tie'p tvc va kien dinh vdi qua trlnh d6i mdi, dfty
nhanh tie'n trlnh h()i nh~p qu6c

t€. Vdi tinh each la m()t n~n kinh te' di sau co xua't

· phat di~m tha'p, d6i vdi Vi~t Nam day la m()t cong vi~c kha mdi me, doi hoi phiii co
thai gian d~ thich ung va giam thi~u nhfi'ng thudng t6n co th~ xay ra d6i vdi n~n kinh

t€.

Vi~c h<;>c t~p kinh nghi~m ciia cac qu6c gia di tntdc, vl v~y, co m()t

y nghia

to

ldn, gop ph~n g<;1i md cho Vi~t Nam trong vi~c ho~ch dinh m()t chie'n ht<;jc HNKTQT
dung dltn.
Vdi

.

y nghia do, cac tac gia da ch<;>n d~ tai "Kinh nghi?m h{ji nhljp kinh tt quoc

tt cil.a m{jt so~ nln kinh tt Bong

A va nhilng bai h(Jc vm Vi?t Nam"

nghien cuu.

*
1

lam chii d~


Toan cfiu h6a va HNKTQT dang la nhii'ng va'n d~ thtfc tic3n n6ng bong, soi
d()ng, dttqc nhi~u Uic gia quan Him. Ba c6 nhi~u cong tdnh nghien cU'u trong va
ngoai nuoc d~ c~p toi khia qmh nay hay khia c~nh khac co lien quan toi chii d~
nghien cU'u tren. Co tht3' neu m()t s6 cong trlnh co gia tri nhu : Cong nglzi?p lzoa

Vift Nam trong tlzlli dq-i Clzliu A-TBD (Tac gia : GS. TS Tran Van ThQ, NXB.
TP. H6 Chi Minh, 1997); Kinlz tt Clzliu A-TBD. (Tac gia: PGS.TS
,TS Diw

Le

Le

Van Sang

Minh chii bien, NXB. Chinh tri Qu6c gia, Ha N()i, 1998); Mt)t sff xu

hll{jng plzat triin clzu ytu lzi?n nay ciia n~n kinh tt tilt gifli (Tac gia: Nguy~n Xuan

Th~ng chu bien, NXB Khoa h9c Xa h()i , 2003); Toan cl}ulzoa: Quan diim va tlu,tc
ti~n, kinh nghi?m quffc

ti (Tac gia:

Vi~n Quan ly kinh te' Tmng ttdng , NXB Th6ng

ke, Ha n()i 1999); Toan cllu hoa kinh tt, lffi tlwat ciia Trung Quffc Ia lJ dliu (Tac gia
Ltru Ltfc, NXB Khoa h9c Xa h()i, 2002.) ... Ngoai ra con co cac bai bao,

t~p

chi, cac

dtf an, cac d~ tai nghien cU'u khoa h9c khac.Tuy nhien, c6 tht3' khiing dinh ding cho
de'n nay chtta co m()t cong trlnh nao nghien cU'u m()t each trtfc di~n, sau sa:c va co
h~ th6ng v~ chu d~ nghien cU'u tren.

M1;1c dich chinh ciia d~ tai nghien cU'u nay la: 1. Lam ro nhilng luljn cu klwa

h{Jc vi HNKTQT; 2. Tim hiiu qtmn diim, tiln trinlz va chinh sach HNKTQT cua
ml)t so" nllflc va vlmg tanh thlf trong kim vljc; 3. Neulen ml)t sff bai h{Jc kinlz nghi?m
rtlt ra tll qua trinh HNKTQT cua cac mtflc va lanh tlzd trong khu vljc.
Ph~m vi nghien c(tu ciia d~ tai gioi h~n d khu v~tc Bong A - bao g6m Bong

Ba:c Ava Bong NamA . Trong khu V~(C nay, d~ tai d~ c~p tOi mo hlnh hqi nh(lp ciia
m()t s6 qu6c gia va vung lanh th6 tieu bit3'u v~ cac m~t nhtt: trlnh d() phat trit3'n kinh
/.1

te', tfnh cha't ciia n~n kinh te', mU'c d() thanh cong trong h()i nh~p ... va it nhi~u co net

tttdng d6ng voi Vi~t Nam. Tren tinh thfrn a'y, cac tac gia ch9n Nhljt Ban voi

ttt

each

Ia m()t mtoc cong nghi~p phat trit3'n; Han Quoc va Dai Loan la hai n~n kinh te' moi

2


cong nghi~p h6a (NIEs); Thai Lan la qu6c gia dang ph'it tri€n; Trung Quffc la mtdc
c6 n~n kinh te' chuy€n d6i- tham gia HNKTQT.
D~ tai tie"p c~n va'n dc3 dttdi g6c d() kinh ti chinh trj. Phu'ong cham chu d~o

trong vi~c khao cuu, phan tich va danh gia cua cac tac gia d~ tai Ia tOn tn;mg hi~n
thl,l'c khach quan. Tren co sd nhfi'ng ho~t d()ng di~n ra trong th~l'c ti~n d m()t s6 n~n
kinh te" trong khu vlfc, cac tac gia khai quat thanh nhfi'ng nguyen ly chung d~

ttr d6

soi rQi vao tht;tc ti~n cda nuoc ta. Ngoai cac phuong phap ph6 bie'n duqc dung trong
nghien cuu kinh te' chinh tri (nhu duy v~t bi~n chung, duy v~t lich sii', truu ttl'qng
h6a khoa hQC ...), cac tac gia d~ tai con chu y tdi phtl'dng phap logic - lich sit Va
phttong phap so sanh- d6i chie'u. Cac ky thu~t th6ng ke, tinh toan, t6ng hqp ... ciing
du<;jc sit dvng d~ xit ly cac ttl' li~u c~n thie't.

3

Chu'dng 1
,..,

"

,

~

•

A

"

A'

K

,,,.,

NHiJ'NG LU~N C(J' KHOA H()C VE HOI N~P KINH TE QUOC TE
I. H(H NH!P KINH TE QUOC TE- xu THE HlltN TH\JC KHACH QUAN
1. Khai ni~m Toim cliu h6a, Khu v{tc h6a va Hi)i nhlj,p kinh tt quilc It

Thu~t ngii' toan ctlu lzoa (gobalization) xua't hi~n dfiu tien trong til di€n tie'ng

Anh vao nam 1961 va du'<;fc sii' dvng ph6 bie'n til' khoang cu6i th~p nien 1980 trd l~i day
d€ di€n d~t m()t nh~n thll'c moi cua loai ngu'oi v~ m()t hi~n tu'<;lng - qua trlnh quan tn;mg
trong quan h~ qu6c te' hi~n d~i. C6 nhi~u diflh nghia khac nhau v~ khai ni~m nay, chu

ye'u g6m hai lo~i :
Lo?i quan ni~m r(>ng xac dinh loan cliu h6a nhu' la m(>t hi~n tu'qng hay m(>t qua trlnh
trong quan h~ quo'c

te lam tang st,t tuy thu(>c l~n nhau tren nhi€u m(it cua diJi sflng xii hQi (trr

kinh tt, chinh trj, an ninh, van h6a den moi tru'ong, th€ cht v.v.) giii'a cac qu6c gia. Ch~ng h?n,
m(>t so' tme nhi'fng moz lien h~, Sl/ anh hu:!Jng, tac dQng lJ.n nhau cua tilt Ca cdc khu Vl/C diJi song chfnh
tr,i, kinh te: xii hQi cua cdc quae gia, cdc dan t9c tren thi gi6'i".[l tr 43]

Lo?i quan ni~m hyp xem loan cliu h6a la m(>t khai ni~m kinh

te chi hi~n tu'qng hay

qua trlnh h?nh thanh tht truiJng toan cdu, lam tang st,t tu'clng tac va tuy thu(>c l~n nhau giii'a cdc
n€n kinh te' quae gia. Theo quan di6m nay, cac nha kinh

tt thu(>c UNCTAD du'a ra m(>t dinh

nghia nhu sau: "Toan cdu h6a lien ~ v6'i cdc luang giao htu khong ngU:ng tang len aia hang h6a
va ngwJn 11/C Vlt(Jt qua bien gi6'i gifla cdc qwfc gia, cung v6'i Sl/ hlnh thanh cdc diu true td chUc
tren plu;tm vi toan cdu nhlim qudn ly cdc hor;tt dQng va giao djch kinh te' quae te' khong ngi'tng gia
tang d6"[l tr 50].

Khai ni~m kim v(lc lzoa du<;~c nghien c(tu va bie't nhi~u til sau the' chie'n II voi s~t
n6i len cua xu httong t~p h<;lp thanh nhii'ng nh6m khu vl,(c 0 nhi~u Hinh vl,(c khac nhau
cua cac mtoc, cac dan t()c. Cling gi6ng nhtt toan cfiu hoa, khai ni~m khu vl,(c hoa dt(QC
d!nh nghia voi nhi~u each khac nhau, chu ye'u la theo hai quan ni~m r()ng va hyp.
Theo quan ni~m r()ng, khai ni~m kim v(lc Twa du<;~c sil' dvng d€ chi m()t hi~n

tu'<;lng hay khuynh hu'ong h<;lp tac ho~c lien ke't vi nlziiu m(it giii'a cac mtoc trong cling
m()t khu vl,(c, hlnh thanh nhii'ng nh6m ho~c t6 chU'c khu vl,(c ho~t d()ng tren m()t ho~c
nhi~u fmh v~tc khac nhau. Theo quan ni~m hyp khai ni~m klzu v(lc Twa dtt<;lc d~ c~p nhtt

m()t hi~n ttt<;lng trong quan lz~ kinlz

tt qutfc tt, bao g6m cac ho~t d()ng lz(lp tac kinlz tt
4


gifi'a m(>t s6 m.toc t~p h
m(tc d9 lien ke"t kinh te" khac nhau. Nhln chung, cac nha nghien cU'u gAn khai ni~m khu
v~tc hoa voi s~t lien ke"t khu vlfc va cac diflh che"- t6 chuc khu v~tc.

Nhtt v~y, cac khai ni~m toim c&u h6a va khu vf(c h6a khi du'
vtfc kinh te" co thG du
vll{lt qua bien gifli giila cac qutfc gia, qua trinlz hinh thanh va phat triin cua cac thj
trlldng loan cilu va khu v{lc, qua trinh /am !ling s{lltidng tac va !Uy th~c tan nhau vi
kinh tt giim cac nlillc thong qua slj gia !ling cac Ioong giao lltu hang hoa va nguon l{lc
(resources), cz'mg vfli s{llzinh th(mh cac djnh cht,

ttJ clzftc qutfc tt nhdm qudn ly cac

ho{lt dl)ng va giao djch kinh tt qutfc tt.
BiGm khac nhau co ban giii'a hai khai ni~m Ia d qui mo va ph~m vi dia ly: Khi
qua trinh nay di~n ra giii'a hai ho~c nhieu nu'oc trong m(>t khu v~l'c dia ly nhfft diflh, n6
du'<;Jc gAn voi khai ni~m khu vf(c hod; khi qua trinh c6 slf tham gia ciia rfft nhieu qu6c

gia d nhii'ng khu vlfc dia ly khac nhau, n6 du'hai hi~n tll'<_jng khac bi~t nhu'ng ve CO ban, to(m c&u h6a Va khu VlfC h6a Ia th6ng nhfft
vdi nhau. C6 thG xem khu vf(c h6a la bt) ph~n ciia qua trinh toan cdu h6a, la nhii'ng bttoc
di dG tie"n toi toan c&u h6a. Noi each khac, khu vt1c hoa la qua trinh toan cfru h6a ul'ng
bt) ph~n Va theo khu VlfC dia ly.
TU' trinh bay tren, c6 thG xac dinh n(>i dung va biGu hi~n cv thG ciia loan cdu hoa

va khu V(IC /zoa g6m:
Thft nhift, sf( gia tang cua cdc lu8ng giao luu quflc t~ v~ thliang mr;zi, d&u tli, vffn,
cong ngh~, djch V~, nhftn cong ...

Thttong m~i qu6c te" la thuoc do dfru tien ciia muc d9 toan cfru h6a, khu vlfc hoa
va s~t

tuy thu(>c lfin nhau giii'a cac mtoc. Khi cac ml'oc trao d6i hang hoa voi nhau ciing

c6 nghia la hQ tie"n hanh qua trlnh xoa di s~l' bi~t l~p ciia cac nen kinh te" qu6c gia. Qua
trinh nay ciing dfrn t~o ra va thuc dfty s~l' phan cohg lao dt)ng qu6c te". Thu'ong m~i qu6c
te" dmg phat t:riGn thi m(tc d9 phan cong lao d9ng qu6c te" trong m8i qu6c gia va tren
toan the" gioi cang chuyen sau hon, va nhtt v~y slf

tuy

thu(>c lfin nhau giii'a cac mtoc

cang tang len.
Dfru tlt tr~tc tie"p mtoc ngoai (FDI) va s~t di chuyGn ciia cac lu6ng tlt ban (v6n ,
tien t~ ), cong ngh~ va nhan cong giii'a cac mtoc ciing Ia m(>t biGu hi~n d~c tntng ciia

5

to~m cfiu h6a, khu vlfc hoa, bdi day chinh

Ia m()t trong nhfi'ng ye'u t6 tang cu'ong s~t glin

ke't gifi'a cac mtoc. S~t gia tang cua cac lu6ng dftu tu' va ttl' ban gifi'a cac mtoc dtl'QC do
bAng muc tang gia tri tuy~t d6i cua FDI va tu' ban btu chuy~n va

tY 1~

tang hang nam

cua chung. Slf di chuy~n nhan cong c6 th~ do dttqc bAng s6lttqng ngttoi lam vi~c dttqc
lttu chuy~n giii'a cac mtoc va muc tang hang nam ciia dong btu chuy~n nay. Slf trao d6i
cong ngh~ th~ hi~n qua cac hqp d6ng mua ban va d~t an chuy~n giao cong ngh~ dlng
nhtl' t6ng gia tri cac hqp d6ng va dlf an d6.
Tklt lzai, Sf! hinh thanh va phat triin cac thj tnt(Jng thffng nh1£t tren ph(fm vi toan

cJu va cac khu Vf!C , Mng th(Ji WJi Vi~c htnh hanh Va tang CUdng cac djnh che' va C(f che'
t6 chac

ill dieu chlnh va qudn ly cac ho(ft d9ng giao djch kinh te' qudc te' theo hu(Jng

ngay cimg lam cho cac ho(ft dQng nay tf! do han.

Bay th~tc cha't la qua trlnh t1f do hoa, xoa bo cac rao can trong cac ho(;lt d()ng
kinh te', tntoc he't Ia trong cac linh v~I'c trao d6i thttong m(;li, dftu tu', dich vv, cong ngh~,
sd hftu tri u~ ... gifi'a cac nttoc va Hinh th6 tren ph(;lm vi khu v~tc va toan cfiu. Cac ho(;lt
d()ng d6 ngay cang dttqc di~u tie't tren co sd nhfi'ng nguyen tile, lu~t 1~ chung va th6ng

nhfit tren ph(;lm vi toan cftu.
Thlt ba, sf! gia tang sff luqng va hof;Zt dQng cua cac cong ty xuyen qudc gia (TNC),

d(ic bi~t la vi~c hinh thanh ngay cang nhi~u cac t(lp doan cong ty xuyen quo'c gia khBng

l6.
Cac cong ty xuyen qu6c gia la nhfi'ng cong ty san xua't - kinh doanh thu()c sd
hftu, quan ly ciia nhfi'ng chii thu()c m()t ho~c nhi~u nttoc, va ho(;lt d()ng tren ph(;lm vi dia
ly bao g6m nhi~u qu6c gia. Quy mo ciia cac cong ty xuyen qu6c gia dlng ra't khac
nhau, c6 nhftng cong ty nlim trong tay m()t s6 lttqng v6n len toi hang tram ty dola, sir
dt;mg hang chvc v(;ln nhan cong va ho(;lt d()ng t(;li hang tram mtoc, nhttng cilng c6 nhfi'ng
cong ty chi voi s6lttqng v6n va nhan cong rfit hl;ln che', ho(;lt d()ng tren m()t dia ban nho
(vai ba mtoc).
Tie'n hanh dftu ttl' tr~tc tie'p la m()t twng tam ho(;lt d()ng ciia cac cong ty xuyen
qu6c gia va c6 xu htl'ong ngay cang dttqc tang Ctl'ong hon. Trong ho(;lt d()ng ciia cac
cong ty xuyen qu6c gia, luon dien ra hai khuynh httong trai ngttqc nhau: M()t khuynh
httong sap nh~p ho~c mua ban gifi'a nhi~u cong ty d~ trd thanh m()t cong ty Ion hon, con
khuynh httong kia Ia tach cong ty Ion thanh nhfi'ng cong ty nho. Theo

6

nh~n

xet ciia cac


nha phan tich thl khuynh huong sap nh~p nhAm hlnh thanh nhung t~p doan xu yen qu6c
gia kh6ng 16 ngay cang gia tang, d~c bi~t Ia trong b6i canh xu the' toan cfiu h6a...
Cling nhu toan ctlu ltoa va khu v(lc hoa, khai ni~m hl)i nhljp (integration) xufit
phat tU phuong Tay. Tren the' gWi, ngay

nr mi'a cu6i th~p

nien 1950, d~c bi~t la vao

th~p nien 1960 va 1970 da ra doi nhi~u cong trlnh ly lu~n va nghien cii'u tht_tc ti~n v~

integration.

CJ Vi~t Nam, hl)i nhljp (each n6i gqn cda Cl;lm tu "hl)i nhljp kinh tl quifc tl") con
la m()t khai ni~m kha moi me, du'QC sfr dl;lng nhi~U nr gifi'a th~p nien 1990 trd l~i day.
Cling nhu' cac thu~t ngfi' lien ktt va nhfft thi hoa, thu~t ngfi' hl)i nhljp c6 chung g6c
tie'ng Anh la integration. Cac thu~t ngfi' nay cung chi m()t khai ni~m, khac bi~t giua
chung chd ye'u la each dung voi ham y chinh tri, ijch sd' khac nhau,
~~~~~~~~~~~~~~~~~~ti

h()i chii nghia trong khuon k:h6 H9i tw'ng Tlldng tn; Kink ti (SEV) tntdc day. Thu~t ngfi' lien kit
ducjc stt dt,mg kha nhi~u khi n6i v~ hi~n tu'cjng phat tri~n cac quan h~ kinh te' tren cd sd tv do
h6a m~u dieh gifi'a eac nu'de khong phai la xa h()i chii nghia, d~e bi~t la trong khuon k:h6 cac t6
chll'c kinh te' khu Vlfc nhu' C9ng Mng kink te' chfiu Au (EC), Hi~p hQi nu;tu djck
(EFTA), Tkj tntimg ckung Trung

tf!

do chfiu Au

My (CACM), Hi?p k9i lien ke't My Latink (LAIA), v.v. trong

nhfi'ng th~p nien sau the' ehie'n IT. Thu~t ngfi' h9i nhq,p xua't hi~n va du'cjc sii' dt,mg ph6 bie'n
trong bO'i eanh nude ta xue tie'n m~nh me ehinh sach da phu'dng h6a, da d~ng h6a quan h~ qu6c

te', tich eve tri~n khai cae n6 lt,te d~ gia nh~p vao eae dinh ehe', t6 chll'e kinh te' the' gidi va khu
Vl,iC.

H9i nhl)p kinh tt qullc tt c6 thi dlf!lc xem Ia qua trinh chu d9ng gdn ktt n~n kinh tt va
thi tnutng ciia titng mtllc v(/i killh tt khu v(lc va tht gi(li thong qua cac n~ l(lc t(l do h6a va mil
ci'ta u·en cac cap d9 ddll phu'dllg, song phu'dllg va da p/utdng.

Nhu' v~y, h9i nhl)p thl,l'e cha't ehinh la sv ehii d()ng tham gia vao qua trlnh toan e.1u h6a khu vvc h6a, la m()t n()i dung quan tr9ng eiia qua trmh toan e.1u h6a va khu vt,te h6a

2. N()i dung cua Hl)i nhljp kinh

tt quifc te'

Xua'"t phat til' each hi~u thu~t ngfi' h9i nhl)p nhu' da du'cje xae dinh d tren, HNKTQT bao
ham cac n6 ll,l'c v~ m~t chinh saeh va thl,l'e hi~n ciia cae qu6c gia d~ tham gia vao cac dinh che',
t5 eh(te kinh te' toan e.1u va khu Vlfe. N()i dung ehu ye'u eua eae qua trlnh nay bao g6m:

7


Th(t nhlft,

kY ke't va tham gia cac djnh che' va

t6 chli'c kinh te' qu6c te', cilng cac thanh

vien dam phan xay dlfng cac lu~t choi chung va thlfc hi~n cac quy dinh, cam ke't do'i voi thanh
vien cua cac dinh che', t6 chli'c d6.

Th(t hai, tie'n hanh cac cong vi~c cffn thie't d trong nu'oc de bao dam d<;1t du'

cua qua trlnh h(>i nh~p, cfing nhu' thlfc hi~n cac quy djnh - cam ke't qu6c te' ve h(>i nh~p.
Cac n(>i dung quan tr9ng cffn du'- Dieu chinh chinh sach theo hu'ong tlf do h6a va md cii'a, giam va tie'n tdi do bo hang rao
quan thue' Va phi thue' quan, lam cho Vi~C trao d6i hang h6a, dich Vl,l, dffu tu' Va Slf luan chuyen
v6n, lao d(>ng, ky thu~t - cong ngh~ gifi'a cac nu'oc thanh vien ngay cang thong thoang hon.
Vi~c dieu chinh nay tru'oc he't c6 ngh'ia la lam cho h~ tho'ng cac lu~t dinh cua m6i qu6c gia ve

che' dQ thu'ong IDC;li (bao g6m Ca ngo(;li thu'ong), dffu tu', san XUfft kinh doanh, thue', XUfft nh~p
canh, thu tvc hanh chinh, giai quye't tranh cha'p v.v.. ngay cang hoan chinh va phil hqui djnh cua cac dinh che', t6 chli'c quo'c te' rna cac nu'oc tham gia.
- Dieu chinh co ca'u nen kinh te' (bao g6m ca co diu san xua't, kinh doanh, co diu nganh
va m?t hang, co ca'u dffu tu') phil hte' thich U'ng va v~n hanh c6 hi~u qua trong dieu ki~n CC;lnh tranh qu6c te'. Mvc tieu cao nha't cua
slf dieu chinh nay la t<;1o ra du'<Jc m(>t oo ca'u kinh te' to'i u'U, c6 kha nang c<;1nh tranh cao, phat
huy to't nha't nhfi'ng u'U the' cua da't nu'oc trong qua trlnh h(>i nh~p. Qua trlnh dieu chinh nay c6
nhfi'ng net d?c thil ra't khac nhau do'i voi mai ml'oc.
- Tie'n hanh cac cai each cffn thie't ve kinh te', xa h(>i, d?c bi~t la cai each h~ tho'ng cac
doanh nghi~p de nang cao nang llfc c<;1nh tranh, nhrtm baa dam qua trlnh h(>i nh~p dtl'hi~n

va du'a lC;li hi~u qua cao.
- Dao t?O va chugn bi ngu6n nhan llfc, d?c bi~t la d(>i ngfi cong chli'c, nhfi'ng ngtl'oi quan

ly doanh nghi~p va l~l'c lu'h(>i nh~p kinh te' qu6c te': ..

3. Cac hlnh thuc va muc d() H~i nhl}p kinh te' quffc te'
HNKTQT la m(>t qua trmh t6ng hquo'c gia ca (J ca'p d(> don phu'ong, song phtl'ong va da phtl'ong.

(j ca'p d(> ddll plutdng, mai nu'oc c6 the chu d(>ng thlfc hi~n nhfi'ng bi~n phap tlf do h6a,
md cua trong m(>t s61Inh Vlfc nha't dinh rna hQ tha'y dn thie't vl mvc dich phat trien kinh te' cua
mlnh, chli' khong nha't thie't do quy dinh cua cac djnh che'- t6 chli'c kinh te' qu6c te' rna hQ tham
gia. C6 nhieu nu'oc da lam nhu' v~y, nha't la trong l'inh Vlfc dffu ttl'.

8


(j dip d() song phlldng, dtc nu'oc tie'n h~mh dam phan d~ ky ke't voi nhau cac hi~p dinh
song phu'ong tren co sd cac nguyen t~c cua m()t khu Vl;!'C m~u dich tl;!' do. M()t vai nam trd l?i
day, khuynh hu'ong nay kha phat tri~n. song hanh voi cac khu Vl;!'c m~u dich tl;!' do da phu'ong.

d

dip d() da phlldng, nhi~u nu'oc cling nhau thanh l~p ho~c tham gia vao nhung dinh

che'- t6 chuc kinh te' khu vl;!'c va toan cffu. Nhung dinh che'- t6 chuc kinh te' khu vl;!'c bao g6m
cac ml'oc thanh vien cling trong m()t khu vl;fc di? ly gioi h?n; Nhung dinh che'- t6 chuc toan du
bao g6m cac thanh vien tu nhi~u khu vl;fc khac nhau tren the' gioi. Nhln chung, cac dinh che' - t6
chuc kinh te' khu Vl;fc ngay nay thu'ong v~n hanh tren co sd cac nguyen t~c n~n tang cua T6
chuc Thu'ong m?i The' gioi -WTO.
Ben C?nh cac dinh che'- t6 chuc kinh te' da phu'ong rna thanh vien la cac n~n kinh te' quo'c
gia, trong nhung nam gffn day cling xua't hi~n va phat tri~n m()t hlnh thuc h()i nh~p kinh te' moi,
d6 la hl)i nhljp kinh

tt vung (hay con g
phat tri~n. Hlnh thuc h()i nh~p nay v~n hanh tren m()t so' nguyen t~c co ban cua tl;!' do h6a m~u
dich, va khai thac cac the' m?nh - ngu6n ll;!'c c6 tinh b6 sung cho nhau cua cac vling c~n k~ nhau
thu()c m()t so' nu'oc d~ phat tri~n kinh te'. Tam giac plult triin SiJORi (gdm Singapore, Gioho

thu()c Malaisia va Riau thu()c Indonesia) la m()t mo hlnh kha thanh cong cua lien ke't lien vi'rng
(J

Dong NamA.
V~ muc d() h()i nh~p, c6 th~ du'a ra 5 mo hlnh tU' tha'p de'n cao nhtl' sau:

1. Khu v(lc ml)u djch t(l do: La giai do?n tha'p nha't cua tie'n trlnh h()i nh~p kinh te'. (j giai
dO?ll nay, cac n~n kinh te' thanh vien tie'n hanh giam Va lo?i bo dffn cac hang rao thue' quan,
cac h?n che' dinh hl'c;Jng va cac bi~n phap phi thue' quan trong thtl'ong ID?i n()i kho'i. Tuy nhien,
h9 v~n d()c l~p th~l'c hi~n chinh sach thue' quan do'i voi cac nu'oc ngoai kho'i.
2. Lien mi11h thui quan: Day la giai do?n tie'p theo trong tie'n trlnh h()i nh~p. Tham gia
vao lien minh thue' quan, cac thanh vien ngoai hoan ta't vi~c lo?i bo thue' quan va cac h?n che'
v~

s6 lu'c;Jng trong thu'ong m?i n()i kho'i, phai cling nhau thl;fc hi~n m()t chinh sach thue' quan

chung do'i voi cac nu'oc ngoai kho'i.
3. Thj tnulllg chu11g: La mo hlnh lien minh thue' quan c()ng them voi vi~c bai bo cac
h?n che' do'i voi vi~c lu'u chuy~n cua cac ye'u to' san xua't khac. Nhtl' v~y' trong m()t thi tntong
chung, khong nhung hang hoa, dich V~l rna hffu he't cac ngudn l~l'C khac (vo'n, ky thu~t, cong
ngh~, nhan cong...) d~u du'qc tl;!' do lu'u chuy~n giua cac thanh vien.

4. Liell millh ki11h fi: la mo hlnh h()i nh~p d giai do?n cao dl;fa tren CO Sd mo hlnh thi
tnl'ong chung c()ng them voi vi~c pho'i hc;Jp cac chinh sach kinh te' giua cac thanh vien. Hlnh

9


thuc cao nha't ciia Lien minh kinh te' la Lien minh ti~n t~, trong d6 cac thanh vien c6 S\1' tho'ng
nhfft ve linh V\l'C tai chinh- tien t~, sii' d\mg Chung mQt ddng tien.

6. Lren minh toan di?n: La giai do~m cuo'i cung ciia qua trlnh hoi nh?p, cac thanh vien
tho'ng nha't ve cac m?t chinh tri, kinh te', va chinh sach xa hoi. (j giai do(;ln nay, quyen hfc quo'c
gia (j cac 1Inh VlJ'C tren du'<;Jc chuy~n giao cho mot C(J cau c9ng Mng. Day thlfc cha't la giai dO<;lll
xay dlfng mot ki~u nha nttoc lien bang ho?c cac "c9ng Mng an ninh da nguyen"
Nhil'ng mo hinh tren chi c6 tfnh cha't ly thuye't. Tren th\rc te', nhi~u qua trinh h{)i
nh?p khong di theo dung trinh tl! va hoan toan khop voi n{)i dung cua cac mo hinh d6.
Tu th\rc ti~n ciia qua trinh nay, m{)t s6h9c gia da b6 sung them nhil'ng mo hinh sau:

- Tlzoa tlutlj.n tluldng mq,i ztu diii: Cac ben tham gia th\rc hi~n cfit giam thue' quan
Va cac bi~n phap phi thue' thue' quan d IDQt IDUC dQ nhfrt dinh nhilm t(;lo di~U ki~n thiic
dfry thU'ong m~i giil'a hQ VOi nhau. Hinh thii'c nay th~ hi~n SJ! hQi nh~p d nfrc thfrp hon ca
khu vJ!c m~u dich tJ! do.
- Thoa thu#n thttdng lll{li tlJ do titng phlin: Cac ben tham gia chi thlfc hi~n cfit giam va

lo(;li bo thue' quan Va CaC bi~n phap h<;1n che' diflh lu'<;Jng trong mot linh VlJ'C Cl;l th~.
Nhu v~y, cac hinh th(tc va mii'c dQ h{)i nh~p kinh te' la ra't phong phii. M6i hinh
thii'c, mii'c d{) doi hoi nhil'ng di~u ki~n nha't diflh rna cac thanh vien tham gia phai dap
ii'ng dttqc. V~ ml;it kinh te', cac thanh vien phai la nhil'ng n~n kinh te' theo cung m{)t mo tip (cac mo hinh h{)i nh~p nhtt trinh bay C1 u·en thich hqp cho mo -tip kinh te' thi tntong
f\1' do); va khi h{)i

nh~p

C1 mii'c cang cao thi doi hoi cac thanh vien phai c6 u·inh d{) phat

tri~n kinh te' khong qua each xa nhau. V~ ml;it dia ly, nhil'ng t6 chii'c kinh te' khu V\l'c

thttong bao ham ye'u

t6 gfin nhau

v~ dia ly giil'a cac mroc, nha't la cung niim u-ong m{)t

khu V\l'C dia ly tJ! nhien. Mii'c dQ h{)i nh~p cang cao thi nhil'ng doi hoi v~ S\1' d6ng nha't
ciia h~ th6ng chinh u·i- xa h{)i giil'a cac mroc cling cang cao, bdi vi h{)i nh~p C1 mii'c cao
thi cac thanh vien phiii ph6i hqp va th6ng nha't chfnh sach chung khong chi u·ong linh
V\l'C kinh te' mit con ca u·ong linh vJ!c chinh

u·i -

xa h{)i. Tnroc khi ke't thiic chie'n u·anh

h;mh, nhil'ng doi hoi v~ ml;it kinh te' cling nhtr v~ ml;it chinh

u·i - xa h{)i d6i voi cac thanh

vien ciia m{)t dinh che' hol;ic t6 chii'c kinh te' qu6c te' nhin chung la ra't chl;it che. S\r khac
bi~t v~ ban cha't ciia h~ th6ng kinh te', chfnh u·i, xa h{)i la ye'u

t6 khong

th~ cha'p nh~n

d6i voi cac thanh vien ciia cung m{)t dinh che' hol;ic t6 chii'c kinh te' qu6c te'. Tuy nhien,

10


gfin day, tieu chi nay ngay cang khong con la m()t doi hoi thvc ti~n d6i voi nhi~u diflh
che' va t6 chuc khu v~l'c va toan cfiu nfi'a.
Chitn lll{lc hl)i nhfjp la nhfi'ng dinh hu'ong - chinh sach t6ng th€ cho qua trlnh h<)i nh~p

cua m<)t quo'c gia vao cac th€ che' kinh te' toan du va khu vl;l'c . Chie'n lu'qc nay g6m mvc tieu,
bu'(k di va bi~n phap d€ bao dam cho h<)i nh~p th~mh cong . Nhfi'ng b<) ph~n quan trQng cua
chie'n lu'qc h<)i nh~p la chinh sach tl/ do h6a thli(Jflg nu.ti va

ddu

tu' chinh sach scm xutft kinh

doanh va htu thong pluln phdi ' chinh sach tai chinh ' chinh sach trr; cap ' chinh sach gia ca '
chfnh sach C(J c{fu, hf thrJng tlt phap V. V.
Qua trlnh h<)i nh~p lam cho nen kinh te' m6i nu'oc ngay cang lien ke't ch?t che voi cac
nen kinh te' thanh vien khac, tU d6 lam cho nen kinh te' the' gioi phat tri€n theo hu'ong t~iO ra
m<)t thi tnl'ong chung tho'ng nha't, trong d6 nhfi'ng can trd do'i voi sl;l' giao htu va hqp tac quo'c te'
giam va dlln ma't di, Sl;l' c~mh tranh gifi'a cac quo'c gia trd nen gay g~t. Bdi v~y, hl)i nhfjp kinh tt

quifc te' cling CO nghia la tham gia vao CUQC qmh tranh kinh te' d ca trong nu'OC va ngoai nu'oc.

bi g1;tt ra

Ngay nay, d€ khoi

ngoai le cua sl;l' phat tri€n, cac quo'c gia deu n6 ll;l'c h<)i

nh~p vao xu the' chung, ra sue C1;lnh tranh kinh te' vl sl;l' t6n t1;li va phat tri€n cua mlnh. Tinh

my

thu<)c l~n nhau gifi'a cac quo'c gia tang len lam cho ta't ca cac nu'oc phai luon c6 nhfi'ng cai each
kip thai d€ thich ung voi nhfi'ng sl;l' bie'n d<)ng khong ngung cua the' gioi. Vl v~y' h<)i nh~p quo'c
te' tht;!'c cha't la cu<)c da'u tranh phuc t1;tp d€ g6p phlln phat tri€n kinh te' va cling co' an ninh chinh

tri, dQC l~p kinh te' va ban S~C dan tQC CUa m6i nu'oc, thong qua vi~c thie't l~p cac m6i quan h~

tuy thu<)c l~n nhau, dan xen, nhieu chieu, d nhieu illng na'c voi cac quo'c gia khac.
*
"'

'

'

,...?

,

,:?

?

II. TIEN TRINH VA TRIEN VQNG PHA T TRIEN CUA HNKTQT
1. Khai quat ti€n trlnh phat trie'n cua HNKTQT

Nghien c(tu lich sil' cho thfty: HNKTQT phat tri~n theo m()t con dttong gftp khuc,
luc nhanh luc ch~m, luc n6i len, hie Hing xuo'ng. C6 th~ xem day nhtt la m()t qua trlnh
c6 tinh chu ky, tuy nhien huang cd ban xuyen su6t cda qua trmh nay la s~t phat trien
ngay cang dl;lt trlnh d() cao hdn tntoc ca v~ quy mo, hmh thuc, lfin n()i dung.
Giai dol;ln tnioc the' chie'n I, xu the' toan cllu h6a va HNKTQT ga:n li~n voi stf
banh tntong thi tn.tong cda cac nrroc nt ban chd nghia,

d~c bi~t

la thong qua

vi~c

xam

chie'm, gianh gi~t thu()c dia, hlnh hanh nhfi'ng kh6i thi tntong kha bi~t l~p g6m chinh
qu6c va cac mtoc thu()c dia. Lien ke't d<;>c gifi'a chinh qu6c va thu()c dia ciing chii ye'u Hi

11


m6i quan h~ bftt blnh ding, lu~t chdi hoan toan do chinh qu6c dl;it ra. M6i lien ke't
ngang giii'a cac thanh vien cda cac kh6i khac nhau con rfft h~n che'.
Giai do~n ttl the' chie'n I de'n cu6i th~p nien 1980 c6 dl;ic tntng n6i b~t la sv suy
giam cua XU the' toan cfiu h6a do tac d(}ng nl;ing ne CUa hai CUQC chie'n tranh the' gioi va
cu<,>c khdng hoang kinh te' the' giOi (1929-1933). Sau d6 c6 sv bung n6 trd l~i cda xu the'
toan cfiu h6a ttl th~p nien 1950 de'n nii'a cu6i th~p nien 1970, va r6i l~i c6 phfin l~ng
xu6ng vao thoi ky tU' cu6i th~p nien 1970 de'n cu6i th~p nien 1980 do me d(>ng cda cu<,>c
khdng hoang dfiu lii'a.
B~c diem chinh cda Ian song toan cfiu h6a trong nhii'ng nam 1950 -1970 la sv

bung n6 cda cac the che' lien ke't kinh te' tren ph(;lm vi toan cfiu va khu vvc cung voi s~I'
phat tri~n m~nh me Ca ve qui mo Va t6c dQ CUa CllC dong thu'dng m(;li, dich VlJ, dfiu tti',
tai chinh, cong ngh~, nhan cong ... giii'a cac nuoc, va sv phat tri~n cda cac cong ty xu yen
qu6c gia- m<,>t nhan t6 quan tT9ng cda toan cfiu h6a. M<,>t trong nhii'ng net dl;ic bi~t cda
thai ky nay la sv gia tang cda FDI nhanh hdn nhieu so voi thudng m(;li qu6c te'. Ngoai ra
cilng cfin phai k~ de'n m<,>t net d~c tntng cd ban khac cda xu the' to an cfiu h6a trong 4
th~p ky sau the' chie'n II, d6

Ia sv hlnh thanh hai mo hlnh lien ke't chinh tri - kinh te'

mang tinh d(>c l~p, h~ qua cda sv t6n ~i song song hai h~ th6ng chinh tri - kinh te' the'
gioi d6i dich nhau.
Sau mt)t thai gian l~ng xuo'ng, xu the' to~m cgu hoa va HNKTQT l?i bung phat m?nh me
b~t dgu tit cuffi thl)p lliell 1980 trlJ i{zi day, cung voi vi~c ke't thuc chie'n tranh l?nh va sv tan ra

cua h~ th6ng xa ht)i chu nghia the' gioi. Trong thai ky nay, toim cdu h6a co nhung bie'n d6i to
IOn ca ve htqng l~n ve cha't, dl;ic bi~t th~ hi~n d sv gia tang nhanh chong va chua tung co cua
cac th~ che' lien ke't kinh te' toan CgU Va khu VlfC (ggn 40 th~ che' trong vong chu'a dgy mt)t th~p
ky) voi so'lu'qng thanh vien ngay cang nhieu va muc dt) lien ke't ngay cang cao hdn, phong phu
hdn ca ve hmh th(tc l~n nt)i dung (lien ke't ca 0 hmh thuc quo'c gia va xuyen quo'c gia, mo sang

ca nhii'ng llnh v~l'c rna tru'oc day chu'a co ho~c con ra't h?n che' nhu' dich

Vl).,

dgu ttl', so hfru tri

tu~ ...). Ngoai s~l' tang len he't sue nhanh chong cua cac Iu6ng ltru chuy~n khBng 16 ve thtl'dng

ID?i hang hoa - dich V~l - dgu tu' - tai chfnh - tien t~ - cong ngh~ gifi'a cac ntl'OC tren ph?m Vi toan
CgU va khu VlfC dtl'QC hB tr<;j brtng mt)t h~ tho'ng day d~c CaC thie't che' quo'c te' cung voi ID?ng
htoi the' gioi khBng 16 m1y quyen Ivc cua cac cong ty xu yen quo'c gia, qua trlnh to an du hoa da
btl'oc vao mt)t ky nguyen moi- ky nguyen tin hQC. Voi nhfi'ng thay d6i co tinh each ffi?ng to IOn
Clla cong ngh~ thong tin, d~c bi~t la Slf ra dai va phat tri~n phB bie'n ella may vi tinh va CaC

12

m~ng thong tin sieu t6c to~m cgu nhu' Internet, phu'dng thuc ho~t d()ng kinh doanh dang bie'n ddi
v~ cd ban, the' gioi hftu nhu' khong can bien gioi kinh te' giii'a cac qu6c gia.

M()t net d~c tntng khac ciia qua trlnh to~m cftu h6a va HNKTQT trong thoi ky nay la slf
lien ke't kinh te' giii'a cac qu6c gia khong can dlfa tren cd sd y thuc h~, tinh "md" trd thanh m()t
khuynh hu'ong chung. Tntoc day, slf lien ke't kinh te' khu vljc thu'ong dlfa tren cd sd c6 s9.' tttdng
d6ng ho~c gftn gui v~ dia ly, van h6a, trlnh d() phat tri~n kinh te', che' d() chinh tri - xa h()i; Tuy
nhien tU sau chie'n tranh h;mh trd l~i day, nhii'ng tieu chi tren khong con la co't ye'u nii'a (Vi dv:
APEC la m()t di~n hlnh ciia "chu ngh1a khu v{tc ml!": Th~ che'lien ke't khu vvc nay t~p hc;fp tren
hai chvc thanh vien ra't khac nhau v~ nhi~u m~t, tU che' d9 chinh tri - xa h()i, trlnh d() phat tri~n
kinh te' de'n van h6a,

vi tri dia ly v.v. Ngay ca EU, vo'n la m()t th~ che' t~p h<;fp nhii'ng nt(OC c6 S~(

tu'dng ddng cao v~ cac di~m tren,

tU nhii'ng nam gftn day cling da md ra, ke't n~p m()t s6 nu'oc

Dong Au). f)i~u d~c bi~t nii'a la m~c du da xay ra CUQC khung hoang tai chinh- ti~n t~ kha
n~ng voi ph~m vi Ian r()ng ra nhi~u khu vljc khac nhau tren the' gioi vao cuo'i nhii'ng nam 90,

nhu'ng

XU

the' toan cftu h6a vfin khong bi ch~n l~i rna vfin tie'p tl).C phat tri~n.

Nhu' v~y, it nhlft cho de'n nay da di~n ra ba Um song HNKTQT, tlung hc;fp voi ba
thai ky phat trie'n cda qua trlnh toan cfiu hoa: lim song tlz(t nlllft vao cu6i the' ky XIX,

dfru the' ky XX (cho de'n tl1.toc the' chie'n I); lim song tll(t llai ttl' nhii'ng nam 1950 de'n
giii'a nhii'ng nam 1970 (tntoc cu<)c suy thoai kinh te' the' gioi glin voi khdng hmlng dftu
Iii'a trong th~p nien1970); va lltn song tlz(t ba- Ian song hi~n nay- blit dfru ttl' cu6i th~p
nien I980 (M6i dc;ft trong hai Ian song toan cfiu hoa tntoc day da keo dai vai th~p ky,
con Ian song th(t ba moi di~n ra dttc;fc khoang hon m<)t th~p ky).

2. Triin vQng phat triin ciia HNKTQT
Nhln m()t each xa hdn trong tu'dng lai, c6 khong it ngu'oi d~t cau hoi r~ng HNKTQT se di
tdi dan?
Nhu' da phan tich (J tren, toEm cftu h6a va HNKTQT la qua trlnh xoa bo cac rao ngan each
d~ hlnh thanh cac thi tru'ong toan cfiu. Do d6, tu'dng lai phat tri~n ciia HNKTQT lase du'a nhan
lo~i tdi m()t the' gioi trong d6 cac thi tru'ong du'c;fc lien ke't voi nhau mQt each hoan hao; Nhii'ng

bien gioi, rao can do'i voi cac Iu6ng lu'u chuy~n ciia hang h6a, dich
cong,

Vl).,

v6n, cong ngh~. nhan

y tttdng v.v se khong con nii'a. Ca the' gioi se la m()t thi tru'ong dtt<;fc dieu tie't tie't bdi h~

tho'ng nhii'ng lu~t chdi tho'ng nha't.
V?y con bao xa nii'a moi toi du'c;fc m()t the' gioi nhu' v?y? Cau tra loi la c6 le con ra't xa va
ra't Hlu.

13


Trong nhung th?p ky qua, tuy cac hang rao chinh thuc dm trC:J thu'dng m~i va dgu tu' da

du'<;Jc giam di dang ke, nhu'ng cac thi tru'ong qu6c te' ve hang h6a, dich V!J Va v6n vfin chtia th?t
slf cC:Ji

md va hoan toan hoi nh?p voi nhau. Bien gioi giii'a cac qu6c gia vfin c6 nhii'ng tac dong

h~n che' dang ke d6i VOi Slf trao d6i thu'dng m~i m?c du khong con nhieu Slf khac bi~t ve ngon

ngii', van h6a, hay nhii'ng trd ng~i kinh te' khac... Danh mvc dgu tu' d ngay cac nu'oc phat trien
thu'ong c6 khuynh hu'ong thien ve dgu tu' d trong nu'oc chu khong hoan toan theo nguyen t~c da
d~ng h6a. Ngay trong thoi Icy ctfc thinh, cac lu6ng v6n giua cac nu'oc giau va ngheo cling con

xa moi d~t du'<;Jc muc dlf doan ciia cac ly thuye't kinh te'. Lai sua't th~ic vfin chu'a du'<;JC di~u chinh
th6ng nha't ngay ca giua cac nu'oc c6 thi tru'ong tai chinh du'<;Jc lien ke't ch?t che. Nhii'ng h~n che'
d6i voi s~i di chuyen ciia lao dong qu6c te' vfin la mot thong 1~ chu khong phai la ngo~i 1~. Oic
toa an qu6c te' khong c6 kha nang cu'ong che' vi~c thtfc hi~n h<;Jp d6ng du'<;Jc ky giua nhii'ng
ngtioi cu' tni C:J hai nu'oc khac nhau lam cho cac giao dich qu6c te' d€ trd thanh con tin cho cac
hanh vi cd hoi dang tang len. Lu?t phap va thong 1~ qu6c te' hi~n nay cung l~m cling chi cung
ca'p mot s~i bao ho phgn nao cho vi~c thtfc hi~n cac h<;Jp d6ng khong dgy du ho?c khong thanh
van v.v.
M?c du khong phai hie nao cling theo con du'ong th~ng t~p, nhting theo dtf bao trong mot
vai th?p ky tOi c6 nhieu nhan t6 tac dong thu?n toi chieu hu'ong phat trien cua tie'n trlnh
HNKTQT, trong d6 c6 nhung nhan t6 chu ye'u sau:
T/u( nlul't, cuoc Cach m{lng khoa hpc cong ngh?, d?c bi~t la cuoc each m~ng trong llnh

VlfC tho~g tin, tie'p tl;!C phat trien m~nh me va thuc dffy Slf phat trien mot each rong rai va toan
di<$n ciia tie'n trlnh toan cgu h6a. Slf giao ltiu ciia cac lu6ng v6n, tai nguyen, nhan life, thong tin
va cong ngh~ se di€n ra mot each soi dong, nhanh chong hdn tren toan cgu. Hgu he't cac mioc
deu bi lOi cu6n va rang buoc vao h~ th6ng kinh te' the' gioi.
T/u( hai, s~i qulfc tt hoa cac ho{lt dl)ng san xuflt- kinh doanh, d?c bi~t la voi Stf h6 tr<;J to

IOn cua nen cong nghi<$p Internet, se thuc dffy cac nganh dich V!J ciia the' gioi phat trien va md
rong mot each dang ke; Ngay dtng c6 them nhieu cong ty xuyen qu6c gia trd thanh tfl;l cot
chinh ciia kinh te' the' gioi. Cung voi Slf phat trien eli a khoa hQC cong ngh<$, s~i phat trien eli a h~
th6ng cac cong ty xuyen qu6c gia se la nhung ye'u t6 quan tTQng hang dgu d6i voi s~i tie'p tvc
phat tri~n cua toan du h6a trong mot s6 th?p kY tOi.
Tht( ba, xu the' chinh cua thoi d~i la hoa binh va phat triin se tie'p tvc tang Ctiong. M?c

du con nhung bie'n dong, th?m chf xay ra nhung xung dot C!JC bo, ke eft xung dot quan S~i d mot
s6 ndi, nhu'ng nhln chung tlnh hlnh qu6c te' se vfin 6n dinh ve cd ban. Cac nu'oc se tie'p tvc danh

14


u'u tien cao cho phat tri~n kinh te', cf.S g~ng duy trl hoa blnh quf.Sc te' va tang cu'ong h<;Jp tac voi

nhau. Chinh sach md cli'a va tg do h6a v~n se du'<;Jc cac nu'oc tie'p UJC thgc hi~n.
Tha tu, sg ra doi va phat tri~n cda kinh ti tri thuc, tru'oc he't d cac nu'oc phat tri~n, cac

nu'oc cong nghi~p moi, dang ngay cang du'<;Jc kh~ng dinh nhu' la mot xu the' tfft ye'u cda nen
kinh te' "h?u cong nghi~p "' g6p ph§n quan trQng thuc dffy sg tang tru'dng kinh te' n6i chung tren
toan the' gioi va tang cu'ong tfnh toan c§u cda thi tru'ong cling nhu' tfnh linh ho?t rong kh~p cda
qua trlnh slm xufft kinh doanh.
Kinh te' tri thuc phat tri~n dga tren sg phan b6 va sli' di,mg tri thuc, tru'oc he't la thong tin
va cac cong ngh~ cao. Trong nen kinh te' nay, tri thuc trd thanh bo ph?n cffu thanh chd ye'u cda
gia tri slm phffm,

tY 1~ cda gia tri cac ye'u tf.S v?t chfft truyen th6ng (nguyen nhien li~u, v6n, sue

lao dong) ngay dmg giam; Cac nganh kinh te' dga tren tri thuc, d?c bi~t la cac nganh sii' dt.mg
cong ngh~ CaO (oong ngh~ thong tin, cong ngh~ sinh hQC, cong ngh~ v?t li~U moi, cac lo?i hlnh

dich VI;! cao cffp ...) chie'm linh

vi tri then chf.St trong toan bo nen kinh te'; San xufft cong ngh~ la

lo?i hlnh san xufft quan trQng nhfft do v?y' cac doanh nghi~p tri thuc du'<;Jc phat tri~n cling voi
doi ngfi cong nhan tri th(l'c ngay cang chie'm tY 1~ ap dao trong lgc lu<;Jng lao dong xa hoi; D?c
bi~t, cong ngh~ thong tin du'<;JC ling d1;1ng rong rai trong m9i li'nh V1J'C Va thie't l?p nen ID?ng

thong tin da phu'dng ti~n phd khilp nu'OC, nf.Si VOi cac t6 chuc, cac gia dlnh; Thu'dng ID?i di~n ttY,
thi tntong ao, Xl nghi~p ao, t6 chuc ao, chfnh phd ao, lam Vi~c tu xa.... du'<;JC thie't l?p, lam cho

cac ho?t dong san xufft kinh doanh rfft nhanh nh?y, linh ho?t, khoang each va

vi tri dia ly mfft

d§n y nghia; Thi tnl'ong cda kinh te' tri thuc khong gioi h?n trong bien gioi mot quf.Sc gia rna md
rong khilp the' gioi, do tinh thong quan va Ian toa cda thong tin va tri thuc; Cach th(tc t6 chile
quan ly cling thay d6i: dan chd hon, quan ly theo mo hlnh ID?ng, phi t?p trung, phi d~ng cffp,
phat huy quan h~ ngang; H9c t?p suf.St doi d tru'ong va noi lam vi~c trd thanh chuffn mgc chung
cho to~m xa hoi ... Tom l?i, sg phat tri~n cda kinh te' tri thuc se c6 tac d1;1ng thuc dffy toan c§u
h6a va HNKTQT.
Tuy nhien, ngoai nhii'ng ye'u tf.S thu?n l<;Ji n6i tren, hi~n nay va trong vai th?p ky tOi, xu
the' toan du h6a va HNKTQT con chiu anh hu'dng nghich chien cda nhieu nhan t6 chinh sau:
Ml)t Ia, mau thu~n va dffu tranh vll<;Ji ich dien ra ngay cang gay g~t giii'a cac nu'oc, nh6m

ml'oc tren the' gioi va cac nh6m xa hoi trong tUng nu'oc trong qua trlnh toan du h6a va
HNKTQT, d?c bi~t la sg IOn m?nh cda phong trao qu:f.Sc te' phan d6i toan c§u h6a, t?o ra nhii'ng
luc can ID?nh me df.Si voi tie'n trlnh phat tri~n Clla toan c§u h6a.
Hai lil, khdng hoang kinh te' d cac nu'oc Ion hay cac trung tam kinh te' va khu vgc quan

trQng tren the' gioi v~n luon la nguy co tiem tang, d?c bi~t la hi~n nay nen kinh te' cda h§u he't

15


cac nlioc Ht trung tam kinh te' IOn dang (J tlnh tr~ng rfft kh6 khan va dung trlioc nguy co suy
th6ai. Trong bdi canh quan h~ gifi'a cac nlioc ngay cang ch~t che, m(>t CUQC khung hoang khu
vlfc ho~c trong m(>t linh Vlfc cv th€ rfft c6 kha nang Ian truySn trd thanh m(>t cu(>c khung hoang
kinh te' chinh tri Ion tren the' gioi ne'u khong c6 m(>t co che' qudc te' xii' ly c6 hi~u qua (nhtt bai
hQC cua CUQC khung hoang tai chinh (J Dong A vU'a qua). Nhfi'ng CUQC suy thoai va khung hoang
kinh te' t~i cac nuoc va trung tam kinh te' Ion dSu anh hlidng rfft tieu eve tai tie'n trlnh ph at tri€n
cua toan c§u h6a, khong chi thong qua vi~c lam giam kho'i luqng cua cac dong htu chuy€n vS
hang h6a, dich VlJ Va cac ye'u td d§u vao CUa san XUfft, rna COn md dliong cho Slf quay l~i cua
chu nghia bao h(> m~u dich va tang cliong nhfi'ng tmh cam chdng toan c§u h6a (J cac nlioc.

Ba Ia, nhfi'ng bfft 6n vS chinh

tri, nhfi'ng xung

d(>t vS ton giao, van h6a, s~c t(>c, nhan

quySn va chu nghia khung bd tie'p !lJC gia tang (J nhiSu nlioc va khu VlfC tren the' gioi, gay can
trd khong nho ddi voi qua trmh thlfc hi~n tlf do h6a m~u djch tren ph~m vi toan c§u cilng nhti'
khu VlfC. Slf thay d&i trong t~p hqp llfc lliqng qudc te', d~c bi~t voi Slf n&i len nhanh chong cua
Trung Qudc va AnD(>, ciing nhli qua trmh da eve h6a voi it nhfft ba trung tam chinh tri- kinh
te' IOn trong tti'ong lai la B~c My' Lien minh Chau Au (EU) va Dong

A se c6 anh hlidng to IOn

ddi voi co cffu dja - chfnh tri toan du. Cung voi nhiSu nhan to' khac, Slf phat tri€n n6i tren cua

qua trlnh bie'n d6i trong quan h~ qudc te' se lam giam vai tro chi phdi va d~n d~t cua My va cac
nlioc ph at tri€n trong qua trlnh to an c§u h6a hi~n nay.
Tfft

ca cac nhan to' tren d6ng thoi tac d(>ng tOi tie'n trmh toan c§u h6a va HNKTQT. Khi

nao cac ye'u to' thu~n m~nh hon ho~c ap dao thl toan c§u h6a va HNKTQT phat tri€n va n6i len
thanh cao trao, khi nao cac ye'u to' nghich m~nh ho~c ap dao thl tie'n trlnh nay ch~m l~i ho~c
thoai trao trong m(>t thoi gian. Nhln chung, trong vong m(>t, hai th~p ky toi, cac ye'u to' thu~n
xem ra v~n con m~nh hon, vl v~y, HNKTQT se v~n tie'p tvc phat tri€n va la xu the' quan tr9ng
cua quan h~ qudc te'hi~n d~i.

*
III. NHifNG .TAC DQNG

vA mt QUA CHU YEU CUA HQI N~P KINH

TE QUOCTE.
E>i;ic bi~t phat tri~n m<;tnh me trong nhii'ng th~p nien cuo'i cua the' ky XX va tro
thanh m<)t xu the' IOn trong quan h~ quo'c te' hi~n d<;ti , HNKTQT c6 nhftng Hie d<)ng he't
SUC sau S~C toi h§u he't IDQi m~t CUa doi s6ng kinh te'- chinh tri- xa h{)i cua tlrng llli'OC
Va toan b{) cac m6i quan h~ qu6c te' . Tuy nhien SJ! danh gia tac d{)ng nay la rfit khac

16


nhau gifi'a cac mtoc, nh6m mtoc va cac nh6m xa h<)i trong m6i mtoc, chii ye'u tUy thu<)c
vao nh~n thii'c Va lc6 3 lo~i quan di~m khac nhau trong vi~c nhln nh~n

me d<)ng ciia qua trlnh nay:

Phai l{zc quan (ling ho) cho rhng to~m c~u h6a va HNKTQT t~o ra nhung kha nang mdi

de nang cao nang sua't' san lu'<;jng va hi~u qua san xua't kinh doanh 'md rong thi tru'ong thu hut
d~u tu', do v~y tang kha nang tieu thv va tie'p c~n cac nguan hjc dn thie't cho qua trlnh san xua't

kinh doanh, t~o di~u ki~n thu~n lqi de thuc dffy s:?m xua't phat trien, dang thoi cai thi~n muc
so'ng clia ngu'oi dan tren toan the' gidi nho tie'n trlnh phat trien kinh te' va kha nang tie'p c~n vdi
nhfi'ng hang hoa dich

Vl;l

da

d~ng,

phong phu vdi gia ca h<;jp ly ... Nhfi'ng ngu'oi ling h0 cfing l~p

lu~n rhng toan cffu h6a va HNKTQT khong phai la nguyen nhan gay ra tha't nghi~p va phat

trien khong dang d~u , rna trai l~i giup t~o kha nang giai quye't cac va'n d~ d6 . Tuy nhien h9
ding thua nh~n rhng qua trlnh nay t~o ra nhi~u thach thu c do'i vdi ta't ca cac mtdc. De c6 the
t~n dt;Ing du'
nhil'ng chinh sach va bu'dc di phu hqp.
Phai bi quan (nhung nguoi cho'ng toan du h6a va hoi nh~p) l~i cho rhng qua trlnh nay

gay ra nhi~u tac dong tieu eve v~ kinh te' ' chinh tri va xa hoi do'i vdi cac nu'dc va cac tffng ldp
dan chung trong xa hoi . Nhung chi trich t~p trung vao nhfi'ng diem chli ye'u nhu': Toan cffu h6a

va h()i nh~p lam cho nhi~u cong ty va xi nghi~p bi pha san va hang lo~t ngu'oi lao dong

bi ma't

vi~c lam; Lam tang sv b6c lot va ba't cong trong m6i xa hoi va giua cac nude; Khoet sau them

ho' ngan each giau ngheo gifi'a cac tffng ldp dan cu' trong xa hoi va giua cac nu'dc phat trien vdi
cac nu'dc dang phat trien; De d9a n~n dan chli va sv 6n djnh xa hoi, uy hie'p doc l~p tv chli clia
cac quo'c gia; Pha ho~i truy~n tho'ng van h6a va ban s~c dan toe; Hliy ho~i moi tru'ong va lam
qm ki~t nguan tai nguyen thien nhien; La nguyen nhan gay khling hoang tai chinh va kinh te'
.v.v.
Phai thft ba la nhfi'ng ngu'oi c6 quan diem trung dung, h9 thua nh~n toan cffu h6a va hoi
nh~p la mot xu the' phat trien ta't ye'u clia lich

sir, do nhfi'ng nguyen nhan khach quan, c6 ca

nhil'ng tac d()ng tich c~tc va tieu eve do'i vdi ta't ca cac nude ' du la phat trien hay dang phat trien
. Khong the phli nh~n duqc xu the' nay, va'n d~ d?t ra la lam the' nao de t~n d~mg to't nha't cac
cd h9i va do'i ph6 c6 hi~u qua vdi nhfi'ng thach thuc eli a qua trlnh nay.
Dva tren nhfi'ng cd sd ly lu~n khoa hQC va can eli vao ke't qua eli a cac cong trlnh nghien
CUu thljc tien, c6 the khai quat nhfi'ng tac dong va h~ qua chinh clia HNKTQT nhtl' sau:

1. TrtiiJc lllt, HNKI'QT tq,o ra nllilng cd llt)i ma 11ft cd cac ntiiJc co tlli tljn d(mg
di dtly nlzanll tffc dt) tiing trtillng kinll tt va nang cao muc sffng


HNKTQT la qua trlnh tV do h6a, lam cho cac rao elm d6i voi thu'ong m~i va dfiu ttt bi
lo~i bo dfin, tu d6 t~o di~u ki~n thu~n l<;li d~ cac nu'oc tang cu'ong cac ho~t d()ng giao thu'dng,

thu hut dfiu tu', khai thac cac ngu6n hfc ben ngoai, phat huy cac ngu6n hfc ben trong nhrtm phat

tri~n san xugt va nang cao muc s6ng ngu'oi dan.

Theo cac nha kinh te' c6 di~n, nhfi'ng l<;li ich ciia thu'ong m~i c6 du'<;lc la ttl' slf khai thac
nhfi'ng khac bi~t v~ nhu du,

thi hie'u, v~ chi phi, cong ngh~ ... do nhfi'ng di~u ki~n d~c thu

ciia

m6i nu'oc. Ne'u cac nu'oc d~u chuyen mon h6a d6i voi nhfi'ng san ph~m rna h9 c6 th~ s!m xua't
c6 hi~u qua nha't, thl san xugt ciia ta't ca cac san ph~m tren the' gioi se gia tang, do d6 ta't ca cac
nu'oc d~u du'<;lc l<;li. Day chinh Ut qui lu~t v~ L<;!i the' so sanh trong kinh te' h9c. D~ c6 th~ thlfc
hi~n dfiy dii nhfi'ng l<;li ich tren, slf giao thu'dng qu6c te' phai khong

bi can trd bdi nhfi'ng rao can

nhan t~o, va cac ngu6n llfc phai du'<;lc phan b6 dung d~n. Tac h~i ciia slf bao h() b~t ngu6n tu
chf5 n6 t~O ra nhfi'ng khuye'n khich l~ch l~c, phan b6 cac ngu6n llfc VaO cac Jinh VlJ-'C bao hQ chu
khong phai vao cac linh Vlfc rna m()t nu'oc thlfc slf c6 LTSS. Chinh vl v~y vai tro ciia t~t do h6a
thu'dng m~i la lo~i bo nhfi'ng Slf can trd d6 Q~ thuc d~y tang tru'dng kinh te'.
Trong IInh VlJ-'C dfiu tlt va di chuy~n v6n, nho tV do h6a cac dong v6n se du'<;lc di~u tie't
va du'<;lc alia de'n nhfi'ng noi dfiu tu' c6 hi~u qua. Trong qua trlnh nay, ta't ca cac mtoc voi nhfi'ng
LTSS ciia mlnh d~u c6 th~ thu hut du'<;lc cac dong v6n nu'oc ngoai d~ phvc vv cho slf phat tri~n .
Thlfc te' cho tha'y nhfi'ng nu'oc bll't len du'<;lc v~ kinh te'la nhfi'ng nu'oc da t~n d1,1ng dli<;lc nhfi'ng co
h()i thu~n l<;li rna qua trlnh toan cfiu h6a t~o ra, d6 la nhung nu'oc da thu hut du'<;lc nhung khoan
FDI IOn nhgt, d6 cfing la nhfi'ng nu'oc c6 chinh sach kinh te' dl,l'a tren nguyen t~c t~t do h6a va
hu'ong ngo~i m~nh nhgt.
Nho vi~c bai bo rao can d6i voi cac Iu6ng lu'u chuy~n hang hoa, dich VlJ, v6n, cong
ngh~, nhan cong, gia ciia cac ye'u

t6 dfiu vao ciia qua trlnh san xua't kinh doanh trong di~u ki~n

c~nh tranh giam di nhi~u do khong phai ho~c bot chi phi cho vi~c nh~p kh~u, duy trl cac rao

can thu'dng m~i, sl,l' UQC quy~n ' cac bi~n phap quan ly hanh chinh phuc t~p va cac tieu cl,l'c phi
nhi~u khi rgt cao d6i voi cac DN, do v~y c6 th~ gop phfin lam tang nang ll,l'c c~nh tranh ciia

hang hoa ' dich Vl,l va ciia cac DN
M()t vai tro quan tr9ng ciia vi~c U,t do h6a thu'ong m~i va dfiu tu' la lam tang cac san
phffm cho tieu dung. Di~u nay c6 tac d()ng tich cl,l'c d6i voi ngttoi tieu dung, vl h9 c6 th~ sit
dvng du'<;lc nhfi'ng san ph~m phu h<;lp han voi nhu cfiu ciia mlnh voi nhi~u sl,l' ll,l'a Ch9n; N6 cling
c6 tac d()ng tich ClJ-'C gian tie'p toi cac DN vl h9 c6 kha nang mua nhfi'ng san ph~m trung gian c6
nhftng tich chgt phu h<;lp han . Nhln chung cac nghien cll'u d~u cho rrtng l<;li ich ciia tl,l' do h6a se
Ion hon khi tinh them ye'u t6 da d~ng h6a san ph~m

18


Tv do h6a thu'ong m~i va dgu tu' cfing lam gia Umg qua trmh trao d6i va chuy~n giao
cong ngh~ gifi'a cac nu'oc, dr,tc bi~t la gifi'a cac nu'oc phat tri~n va cac nu'oc dang phat tri~n, t~o
diSu ki~n d~ cac mtoc nay phat tri~n kinh te' nhanh hon, thu hyp dffn kholmg each phat tri~n vs
kinh te' va khoa hQC cong ngh~ voi cac nu'oc khac. Sv c~nh tranh quo'c te'- h~ qua cua chinh
sach md cii'a va h9i nh~p - da bu9c cac DN phai nang d9ng sang t~o va sli'n sang tie'p thu cac
tu' tu'dng

va cong ngh~ cua nu'oc ngoai, trong khi bao h9 l~i khuye'n khich sv tv man va trl tr~.

Tfft ca cac nu'oc dSu du'<;Jc l<;Ji vS lau dai cling voi sv tang cu'ong chuyen mon h6a san xufft kinh
doanh quo'c te', bdi VI chfnh SV chuyen mon hoa se lam cho qua trlnh hQC hoi Va tang hi~U sufft
cua cac ye'u to' san xuff't di~n ra nhanh hon , dr,tc bi~t trong diSu ki~n thuong m~i va dffu tu nuoc

ngoai thuc dffy vi~c ph6 bie'n cong ngh~ va tri thuc gifi'a die nu'oc d6.
Vai tro tich eve cua vi~c md cii'a va HNKTQT do'i voi sv tang tru'dng kinh te' cua cac
quo'c gia da du'<;Jc nhiSu cong trlnh nghien CUu thvc nghi~m kh~ng dinh. Ch~ng h~n. cac cong
trmh nghien CUu cua Quiti€n t~ qu/Jc te' nam 1993 va Ngan hang The' gi(Ji nam 1997 da phan 41
nuoc dang phat tri~n thanh 4 lo~i dva vao muc d9 mCi cii'a vS thuong m~i: Hu!Jng n9i nhi€u,

Hu!Jng n9i vita phai , Hu!Jng ngot;ti vita phdi , va Hu!Jng ngot;ti nhdu , d~ xem xet to'c d9 tang
tru'dng trung blnh tinh thea dffu ngu'oi cua 4 nh6m nu'oc d6 d 3 thoi ky la 1963-1973, 1974-1985
va 1986-1993. Ke't lu~n du'<;Jc rut ra tu sv nghien CUu d6 la nhfi'ng nu'oc c6 nSn kinh te' md
(huang ngo~i) nhiSu hon thl dSu d~t du<;Jc to'c d9 tang tru'Cing cao hon ca (5,5-6%/nam) trong
suo't ca 3 thai ky quan sat ; Nhung nuoc co nSn kinh te' huang n9i nhiSu nhff't thl to'c d9 tang
tntdng cfing thffp nhfft trong ca 3 thoi ky tren (tu 0,2%/nam), dr,tc bi~t la trong 2 thoi ky sau muc
d9 tang tru'dng cua cac nu'oc nay chid muc xffp xi 0% [1 tr 193]
Tuy nhien, cac cong trlnh nghien cU'u khac nhau cho de'n nay dSu ke't lu~n r~ng nhfi'ng
l<;Ji ich IOn nhfft cua md cii'a - h9i nh~p khong di~n ra ngay l~p tuc rna du'<;Jc th~ hi~n trong m9t
thoi gian dai, thong qua vi~c thuc dffy cac ho~t d9ng dffu tu' va tang tntdng kinh te'. Ngoai ra,
cfing cffn kh~ng dinh m9t diSu la chinh sach h9i nh~p, tlf do h6a m9t mlnh n6 khong t~o ra
du'<;Jc sv tang tru'dng; Cac chinh sach kinh te' khac cfing phai dung va ddng b9 thl moi c6 th~
phat huy to'i da tiSm nang cua cac lvc lu<;Jng san xuff't cua nSn kinh te'.

2. HNKTQT d{it cac mlfJc tnlfJc tllacll tllftc ciia Cf!-nll tranll

va diiu cllinll

Xu the' toan cffu h6a va HNKTQT doi hoi m6i mtoc phiii md cii'a n~n kinh te',
th\l'C hi~n tJ! do h6a thu'dng ID(;li - dffu ttl', di~U nay cfing CO nghia la dtl'a n~n kinh te' va
cac DN tham gia vao CUQC c~nh tranh qu6c te'. Ben C(;lnh m~t tich cl,l'c, qmh t:ranh quo'c
te' d~t cac n~n kinh te' va DN ciia cac mtoc tntoc nhfi'ng thach th(tc ngay cang Ion

19

Dttdi ap ll;l'c cua xu the" to~m cffu h6a va HNKTQT, t~t dt cac nude d€u phai tie"n hanh
di€u chinh chinh sach va cac ho(;lt d(>ng thl;l'c tien trong cac linh Vl;l'C kinh te", xa hQi va quan h~
kinh te" qudc te' theo hu'dng tl;l' do h6a va md cii'a nhi€u han. Thach thuc nay ddi vdi cac nu'dc
dang phat tri~n , nh~t la cac nude chuy~n d6i tU n€n kinh te" t?p trung sang kinh te" thj tru'ong, la
he"t sue Wn. Cac nude nay khong nhung phai di€u chinh co c~u kinh te" rna con phai thay d6i
toan b¢ co che" quan ly cfi b~ng m¢t co che" quan ly mdi (tU quan ni~m de"n b¢ may va phu'ong
thuc ho<;1t d¢ng ); Cfing nhu' phai sii'a d6i , b6 sung h~ thdng phap lu?t va cac qui dinh lien quan
de"n chinh sach kinh te" - thu'ong m(;li - dffu tu', cac thu we hanh chinh - phap ly - m¢t

s6 chinh

sach xa hQi V.V. d~ bao dam thl;l'c hi~n du'<JC cac cam ke"t qudc te" va lam cho qua trlnh h(>i nh?p
du'a lc;ti hi~u qua thie"t th\}c ddi vdi sl;l' phat tri~n d~t nude . Nhung di€u chinh nhu' v?y thl;l'c s~l' la
nhU'ng cai each quan tr9ng va doi hoi phai c6 thoi gian d~ thl;l'c hi~n . Nhung chi phi cho qua
trlnh di€u chinh n6i tren la he't sue Wn , th?m chi cai gia phai tra c6 th~ he"t sue tai h?i ne'u nhtl'

S\l l~l'a ch9n cac chinh Sach va bi~n phap bu'dc di khong phu h
y{jj

hoan canh C\} th~ cua

tU'ng nu'dc tham gia vao qua trlnh toan cffu h6a

3. HNKTQT gop phtln bao dam an ninh cua cac qutfc gill, duy tri va cung cff hoa bi11h a11 llillh qutfc te'
Toan cffu h6a va HNKTQT c6 tac d¢ng sau r¢ng tdi m9i m~t cua doi sdng kinh te',
chinh tri va xa h¢i trong cac nude cfing nhtt quan h~ giua cac qudc gia. An ninh cua m6i qudc
gia va an ninh qudc te" dung tru'dc nhfi'ng bie"n chuy~n mdi bao g6m ca co h¢i va thach th(l'c

V~ co h()i, qua trinh to~tn cfiu h6a va HNKTQT lam ra doi va cling

c6 m(;lng htoi

day d~c cac thie't che qu6c te', d~c bi~t Ia cac t6 chuc qu6c te' trong m<;>i Iinh v~tc. Vai
tro ngay cang tang clia cac t6 chuc qu6c te' trong quan h~ qu6c te' g6p phfrn hC;ln che' va
giup giiii quye't xung d()t gifi'a cac nu'oc, duy tri va cling

c6 hoa binh, an ninh qu6c te' .

Thong qua cac thie't che' va t6 chuc qu6c te' nay, cac mtoc, d~c bi~t la cac mtoc vua va
nho, c6 kha nang bao v~ t6t hon lqi ich qu6c gia ciing nhtt an ninh clia minh, va c6 vj
the' it ba't lqi hon trong quan h~ voi cac nu'oc IOn. Ben CC;lnh d6 xu the' toan cfru h6a ding
t(;lo ra nhfi'ng co h9i quan tr<;>ng (thi tntong , v6n, cong ngh~, c(;lnh tranh nang cao hi~u
qua kinh te' .. ) rna cac nu'oc c6 th~ t~n d1;1ng d~ phat tri~n kinh te'- xa h()i, t(;lo co so bao
dam an ninh qu6c gia

20