Com nhagiaouutu Phẩm chất của những nhà giáo ưu túpdf

Phêím chêët
ca nhûäng nhâ giấo ûu t
(What the best college teachers do)
Ngûúâi dõch: Nguỵn Vùn Nhêåt
Ngûúâi hiïåu àđnh: Hoâng Khấng

NHÂ XËT BẪN VÙN HỐA SÂI GÔN


WHAT THE BEST COLLEGE TEACHERS DO
by Ken Bain
Copyright © 2004 by the President & Fellows of Harvard College
Xët bẫn theo húåp àưìng chuín nhûúång bẫn quìn giûäa
Harvard University Press vâ TT. VH-NN Àưng Têy, 2007.
Bẫn quìn bẫn tiïëng Viïåt © nhốm biïn dõch
vâ Cty TNHH TM-DV Vùn Hốa CÛÃU ÀÛÁC, 2008.

❆
Cën sấch nây nùçm trong loẩt sấch Giấo dc Àẩi hổc, do
Hoâng Khấng, Trêìn Vùn Duy, vâ Tư Diïåu Lan
ch trûúng. Mổi kiïën trao àưíi xin gúãi vïì:



MC LC

1. Dêỵn nhêåp: Àõnh nghơa nhâ giấo ûu t

11

2. Hổ biïët gò vïì cấch thûác chng ta hổc?

54

3. Hổ chín bõ cưng viïåc giẫng dẩy nhû thïë nâo?

105

4. Hổ mong àúåi gò úã sinh viïn ca mònh?

143

5. Hổ hûúáng dêỵn lúáp hổc nhû thïë nâo?

202

6. Hổ àưëi xûã vúái sinh viïn ca mònh nhû thïë nâo?

274

7. Hổ àấnh giấ sinh viïn
vâ tûå àấnh giấ mònh nhû thïë nâo?

303

Lúâi bẩt: Chng ta cố thïí hổc àûúåc nhûäng gò úã hổ?

350

Ph lc: Cåc nghiïn cûáu nây
àậ àûúåc tiïën hânh nhû thïë nâo?

363

Ch dêỵn

382

Lúâi cấm ún

403

Bẫng tra cûáu

406


1. DÊỴN NHÊÅP:
ÀÕNH NGHƠA NHÂ GIẤO ÛU T

Sau khi tưët nghiïåp àẩi hổc vúái hâng loẩt nhûäng
danh hiïåu ca nhâ trûúâng vâo nùm 1932, Ralph
Lynn bùỉt àêìu cưng viïåc giùåt thụ cho thiïn hẩ àïí
sưëng sốt cho qua thúâi k suy thoấi kinh tïë. Mûúâi
nùm sau, ưng lêëy àûúåc chûáng chó dẩy hổc thưng qua
mưåt khoấ hổc hâm th rưìi ài dẩy lõch sûã úã trûúâng
trung hổc trong vông sấu thấng trûúác khi gia nhêåp
qn àưåi vâo cëi nùm 1942. Trong gêìn sët thúâi
gian tham gia Chiïën tranh Thïë giúái lêìn thûá hai, ưng
úã Ln Àưn vúái nhiïåm v kiïím tra qìn ấo bêín ca
ngûúâi khấc, thûåc chêët lâ àïí kiïím duåt thû tûâ ca

binh lđnh àïí hổ khỗi tiïët lưå quấ nhiïìu vïì cấc cåc
hânh qn cho nhûäng ngûúâi thên úã qụ nhâ; ngoâi
ra, ưng dânh thúâi giúâ àổc thïm vïì lõch sûã. Hưìi
hûúng vâo nùm 1945, ưng xin àûúåc mưåt chên dẩy
hổc ngay tẩi trûúâng hổc c ca mònh, Baylor Uni-


12

Ken Bain

versity [tiïíu bang Texas].† Sau àố, ưng ài lïn phđa
bùỉc túái University of Wisconsin àïí lêëy bùçng tiïën sơ
vïì lõch sûã chêu Êu. Nùm 1953, ưng trúã lẩi Texas vâ
dẩy hổc liïn tc trong sët hai mûúi mưët nùm.
Khi Lynn vïì hûu vâo nùm 1974, hún mưåt
trùm hổc trô c ca ưng khi êëy àang giûä nhûäng
trổng trấch trong cấc nhâ trûúâng àậ têåp húåp lẩi àïí
tỗ lông tưn kđnh ngûúâi thêìy c. Trong sưë àố cố
Robert Fulghum, ngûúâi àậ nhòn nhêån rùçng Ralph
Lynn lâ “ngûúâi thêìy lưỵi lẩc nhêët thïë giúái.” Robert
Fulghum chđnh lâ ngûúâi mâ sau nây àậ viïët mưåt
quín sấch nưíi tiïëng tun bưë rùçng mònh àậ hổc
àûúåc têët cẫ nhûäng gò cêìn biïët vïì cåc àúâi ngay tûâ
hưìi côn hổc mêỵu giấo. Mưåt cûåu hổc sinh khấc, Ann
Richards, ngûúâi trúã thânh Thưëng àưëc tiïíu bang

†. Chng tưi giûä ngun tïn riïng ca cấc cú súã giấo dc àẩi
hổc Hoa K àïí àưåc giẫ cố thïí dïỵ dâng phên biïåt cấc cú súã
cố tïn gêìn giưëng nhau, cng nhû àïí tiïån lúåi cho viïåc cho tra

cûáu vâ tòm hiïíu thïm. Ngoâi ra, chng tưi cng thưëng nhêët
sûã dng cấc danh xûng sau: viïån àẩi hổc (university);
trûúâng, trûúâng àẩi hổc, trûúâng àẩi hổc thânh viïn [ca mưåt
viïån àẩi hổc] (faculty, college, school); khoa (department).
Ngûúâi àûáng àêìu ca cấc àún võ nây (theo thûá tûå): viïån
trûúãng (president, chancellor); hiïåu trûúãng (president –
nïëu lâ mưåt trûúâng àẩi hổc àưåc lêåp, dean – nïëu lâ trûúâng
thânh viïn ca mưåt viïån àẩi hổc); trûúãng khoa (department chair). (Cấc ghi ch úã cëi trang do ngûúâi hiïåu àđnh
thïm vâo; cấc ghi ch àấnh sưë 1, 2, 3, ... ca ngun bẫn
àùåt úã cëi sấch.)


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

13

Texas vâo nùm 1991, cng viïët rùçng nhûäng lúáp hổc
ca thêìy Lynn “àậ cho chng tưi mưåt khung cûãa sưí
nhòn ra thïë giúái, vâ àưëi vúái mưåt cư bế vng Waco, cấc
lúáp hổc ca thêìy quẫ lâ nhûäng cåc phiïu lûu k
th.” Mưåt vâi nùm sau khi rúâi dinh thưëng àưëc, bâ
giẫi thđch, nhûäng lúáp hổc êëy “chùèng khấc nhûäng
chuën du lõch k bđ ài vâo nhûäng têm hưìn vâ
nhûäng chuín àưång vơ àẩi ca lõch sûã.” Hal Wingo,
ngûúâi àậ theo hổc cấc lúáp ca thêìy Lynn rêët lêu
trûúác khi trúã thânh biïn têåp viïn ca tẩp chđ People,
kïët lån rùçng thêìy Lynn lâ trûúâng húåp thuët phc
nhêët mâ ưng ta tûâng biïët àïí biïån minh cho viïåc cêìn
nhên bẫn vư tđnh trïn ngûúâi. Nhâ biïn têåp nây nối
thïm: “Khưng àiïìu gò cố thïí mang lẩi cho tưi mưåt

niïìm hy vổng lúán lao hún vïì tûúng lai bùçng suy nghơ
rùçng thêìy Ralph Lynn, vúái têët cẫ sûå khưn ngoan sùỉc
sẫo ca mònh, sệ tiïëp tc giấo dc cấc thïë hïå múái tûâ
nay cho àïën mậi mậi.”1
Ralph Lynn àậ lâm àiïìu gò àïí cố àûúåc mưåt ẫnh
hûúãng lúán lao vâ bïìn vûäng àïën thïë àưëi vúái sûå phất
triïín vïì tri thûác vâ àẩo àûác ca nhûäng hổc trô ca
mònh? Nhûäng nhâ giấo ûu t trong cấc trûúâng àẩi
hổc vâ cao àùèng lâm gò àïí nêng àúä vâ khuën khđch
sinh viïn ca hổ àẩt àûúåc nhûäng kïët quẫ hổc têåp
àấng kïí? Jeanette Norden, giấo sû sinh hổc tïë bâo
dẩy vïì nậo bưå cho cấc sinh viïn y khoa úã Vanderbilt
University, lâm gò mâ khiïën cho sinh viïn ca bâ
àâo sêu suy nghơ àïën thïë? Ann Woodworth, giấo sû


14

Ken Bain

kõch nghïå úã Northwestern University, dẩy dưỵ thïë
nâo àïí àûa hổc trô ca bâ lïn túái àónh cao chối sấng
ca nghïå thåt trònh diïỵn? Cûá cho lâ viïåc nhên bẫn
vư tđnh trïn ngûúâi khưng phẫi lâ mưåt lûåa chổn ài
nûäa, cố thïí nâo thûåc hiïån mưåt sûå nhên bẫn tri thûác
àïí nùỉm bùỉt àûúåc suy nghơ ca nhûäng ngûúâi nhû
Don Saari úã University of California – Irvine, ngûúâi
mâ cố khi cố túái 90 phêìn trùm sinh viïn trong lúáp vi
tđch phên ca ưng àẩt àiïím A trong cấc k khẫo sất
ca khoa?† Liïåu chng ta cố thïí nùỉm bùỉt àûúåc cấi

ma thåt ca Paul Travis vâ Suhail Hanna trong
viïåc truìn cẫm hûáng cho sinh viïn àïí hổ àẩt túái
nhûäng têìng tri thûác múái? Paul Travis vâ Suhail
Hanna àậ tûâng dẩy lõch sûã vâ vùn hổc tẩi mưåt
trûúâng àẩi hổc tónh lễ úã Oklahoma vâo thêåp niïn
1970 rưìi sau àố tẩi cấc trûúâng khấc tûâ Pennsylvania
túái Kansas.
Àiïìu gò khiïën cho mưåt sưë giẫng viïn thânh
cưng vúái nhûäng sinh viïn cố hoân cẫnh khấc nhau?
Hậy xết trûúâng húåp ca Paul Baker, ngûúâi giẫng
viïn sët nùm chc nùm trúâi gip àúä cấc sinh viïn
ca mònh tòm ra khẫ nùng sấng tẩo ca chđnh hổ.
Trong thêåp niïn 1940, Baker àậ phất triïín mưåt
khoấ hổc cho chûúng trònh kõch nghïå dânh cho sinh
†. Trong cấch xïëp loẩi thưng dng úã Hoa K, àiïím A: xët sùỉc;
B: trïn trung bònh; C: trung bònh; D: dûúái trung bònh, mûác
tưëi thiïíu àïí àêåu; E/F: cûåc k tïå, hỗng.


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

15

viïn bêåc àẩi hổc mâ ưng àùåt tïn lâ “Sûå tđch húåp cấc
khẫ nùng,” mưåt sûå khấm phấ àïí hiïíu thêëu tiïën
trònh sấng tẩo, àậ thu ht nhiïìu ngûúâi khưng chó
cấc k sû, khoa hổc gia, sûã gia tûúng lai mâ côn cẫ
nhûäng diïỵn viïn vâ nhûäng nghïå sơ khấc. Àïën cëi
thêåp niïn 1950, ưng dûåa trïn khoấ hổc nây àïí xêy
dûång chûúng trònh sau àẩi hổc vïì kõch nghïå úã

Trung têm Kõch nghïå Dallas vâ sau àố lâ úã Trinity
University, àem lẩi mưåt cåc cấch mẩng cho cấc tấc
phêím kõch nghïå trïn toân thïë giúái. Cho àïën thêåp
niïn 1970, ưng tiïëp tc sûã dng phûúng phấp tđch
húåp lâm àûúâng lưëi ch chưët ca trûúâng trung hổc
chun vïì nghïå thåt trònh diïỵn múái thânh lêåp úã
Dallas, gip thay àưíi cåc àúâi ca nhiïìu hổc sinh
mâ cấc trûúâng khấc cho lâ thiïëu khẫ nùng. Vâo àêìu
thêåp niïn 1990, bêëy giúâ àậ vïì hûu vâ cû ng tẩi mưåt
trang trẩi chùn ni nhỗ úã vng Àưng Texas, ưng ấp
dng cng àûúâng hûúáng àố trong viïåc xêy dûång mưåt
chûúng trònh cho trûúâng tiïíu hổc àõa phûúng.
Chûúng trònh nây àậ gip àêíy àiïím sưë ca cấc bâi
thi chín hoấ (standardized test) trong cấi cưång
àưìng nưng thưn êëy lïn mûác cao chûa tûâng cố. Bùçng
cấch nâo ưng ta àậ lâm àûúåc àiïìu êëy?
Trong sët hún mûúâi lùm nùm tưi àậ àùåt ra
cho mònh nhûäng cêu hỗi nhû vêåy khi quan sất sûå
thûåc hânh vâ tû duy ca nhûäng nhâ giấo ûu t,
nhûäng ngûúâi àậ cố nhûäng thânh cưng àấng kïí trong
viïåc gip àúä sinh viïn ca mònh àẩt àûúåc nhûäng kïët


16

Ken Bain

quẫ hổc têåp hiïëm cố. Phêìn lúán ngìn cẫm hûáng àưëi
vúái cåc nghiïn cûáu nây àậ àûúåc gúåi nïn tûâ nhûäng
thânh cưng phi thûúâng ca nhûäng nhâ giấo mâ tưi

may mùỉn gùåp àûúåc trong àúâi. Theo nhû tưi tòm hiïíu
thò viïåc dẩy hổc lâ mưåt trong nhûäng nưỵ lûåc ca loâi
ngûúâi hiïëm khi hûúãng àûúåc thânh quẫ tûâ quấ khûá.
Nhûäng nhâ giấo vơ àẩi xët hiïån, chẩm vâo cåc àúâi
ca nhûäng àûáa hổc trô ca mònh, vâ cố lệ chó thưng
qua mưåt sưë nhûäng ngûúâi hổc trô àố mâ cấc nhâ giấo
êëy gêy àûúåc mưåt cht ẫnh hûúãng nâo àố vâo cấi biïín
nghïå thåt dẩy hổc mïnh mưng. Àưëi vúái phêìn lúán,
nhûäng hiïíu biïët sêu sùỉc ca hổ cng tân li khi hổ
qua àúâi, vâ nhûäng thïë hïå tiïëp sau lẩi phẫi khấm phấ
lẩi cấi minh triïët àậ hûúáng dêỵn viïåc dẩy hổc ca hổ.
May mùỉn lùỉm thò cng chó cố cht đt tâi nùng ca hổ
côn kếo dâi, nhûäng mẫnh vúä mâ nhûäng thïë hïå sau
dûåa trïn êëy nhûng khưng hïì nhêån thûác àûúåc trổn
vển kđch thûúác àêìy à ca kho bấu cưí xûa êín dêëu
bïn dûúái.
Cấch àêy mưåt thêåp niïn, tưi thûåc sûå cẫm thêëy cố
mưåt sûå tiïëc nëi vư hẩn vò àấnh mêët mưåt sưë vêåt bấu
trong kho tâng êëy cng vúái sûå qua àúâi ca mưåt nhâ
giấo tâi nùng mâ tưi chûa bao giúâ chđnh thûác diïån
kiïën. Khi côn lâ sinh viïn sau àẩi hổc úã University of
Texas vâo àêìu thêåp niïn 1970, tưi àậ àûúåc nghe nối
vïì mưåt võ giấo sû trễ tíi, cng vûâa hoân têët viïåc
hổc ca mònh úã University of Chicago, ngûúâi àậ cố
nhûäng sinh viïn phẫi ngưìi trân ra ngoâi hânh lang


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

17

giẫng àûúâng àïí cố thïí nghe ưng giẫng. Hêìu nhû mưỵi
ngây tưi àïìu thêëy cẫ mưåt àẩo qn nho nhỗ nhûäng
sinh viïn lệo àệo theo Tom Philpott tûâ lúáp hổc àïën
têån vùn phông khoa, núi hổ tiïëp tc thẫo lån vïì
nhûäng vêën àïì mâ Tom Philpott àậ nïu ra trûúác àố.
Cëi thêåp niïn 1980, con trai vâ con dêu tưi àïìu
theo hổc cấc lúáp ca Philpott vïì lõch sûã àư thõ Hoa
K, vâ tưi àậ chùm ch quan sất khi cấc lúáp hổc êëy
khúi gúåi nhûäng cêu hỗi múái vâ nhûäng viïỵn tûúång
múái. Vúái mưåt sûå hấo hûác àûúåc hêm nống lẩi, tưi lùỉng
nghe nhûäng cêu chuån ca cấc con tưi vïì nhûäng
sinh viïn – kïí cẫ mưåt sưë lúán khưng chđnh thûác àùng
k hổc khoấ êëy – chen chc nhau trong lúáp ca
ngûúâi thêìy huìn thoẩi vúái mong mën nẩp àêìy cho
mònh nhûäng ngìn nùng lûúång tri thûác. Tưi àậ
mën phỗng vêën Philpott vïì phûúng phấp giẫng dẩy
ca ưng vâ nïëu àûúåc thò thu vâo bùng ghi hònh cấc
hoẩt àưång ca mưåt vâi lúáp hổc lc ưng àang giẫng
dẩy, nhûng cú hưåi êëy àậ khưng bao giúâ cố àûúåc.
Chùèng bao lêu sau àố ưng qua àúâi. Cấc àưìng nghiïåp
khưng tiïëc lúâi tấn dûúng ưng. Hổc trô tiïëc nhúá
nhûäng lúáp hổc ca ưng. Vâ cố lệ mưåt vâi ngûúâi trong
sưë nhûäng sinh viïn êëy khi trúã thânh ngûúâi dẩy hổc
àậ mang theo dêëu êën ca ưng trong sûå nghiïåp ca
mònh. Nhûng phêìn lúán pho sấch vïì tâi nùng vâ
phûúng phấp thûåc hânh giẫng dẩy ca ưng àậ bõ
chưn vâo lông àêët khi ưng qua àúâi. Di sẫn hổc thåt
ca ưng liïn quan àïën viïåc phất triïín cấc vng ph

18

Ken Bain

cêån Chicago vêỵn côn àố, nhûng ưng chûa bao giúâ ghi
lẩi minh triïët ca mònh vïì viïåc dẩy hổc, vâ lc êëy
chùèng cố ai lâm viïåc àố gip ưng.
Trong quín sấch nây tưi cưë gùỉng nùỉm bùỉt
cưng viïåc hổc thåt ca têåp thïí mưåt sưë nhâ giấo ûu
t úã Hoa K, ghi lẩi khưng chó nhûäng gò mâ cấc võ êëy
lâm mâ côn cấch mâ cấc võ êëy nghơ, vâ trïn hïët, bùỉt
àêìu hïå thưëng hoấ nhûäng têåp quấn giẫng dẩy ca cấc
võ êëy thânh nhûäng khấi niïåm c thïí hún. Ban àêìu,
cåc nghiïn cûáu nây chó bao gưìm vâi giẫng viïn tẩi
hai viïån àẩi hổc, nhûng dêìn dêìn cåc nghiïn cûáu
àậ múã rưång túái qu võ giấo sû úã hún hai chc cú súã
khấc nhau – tûâ nhûäng trûúâng cao àùèng vâ àẩi hổc
tiïëp nhêån sinh viïn khưng hẩn chïë àïën nhûäng viïån
àẩi hổc thiïn vïì nghiïn cûáu (research universities)
tuín lûåa sinh viïn mưåt cấch khùỉc khe. Mưåt sưë võ
ch ëu chó dẩy nhûäng sinh viïn cố thânh tđch hổc
têåp xët sùỉc, trong khi nhûäng võ khấc lâm viïåc vúái
nhûäng sinh viïn cố hổc lûåc dûúái mûác trung bònh. Tưi
vâ cấc àưìng nghiïåp ca tưi àậ tòm hiïíu nhûäng suy
nghơ vâ phûúng phấp thûåc hânh ca khoẫng tûâ sấu
mûúi túái bẫy mûúi nhâ giấo cẫ thẫy. Mưåt nûãa sưë êëy
àûúåc chng tưi nghiïn cûáu mưåt cấch k lûúäng, sưë
côn lẩi chng tưi tòm hiïíu kếm thêëu àấo hún. Mưåt sưë
nhûäng võ thåc àưëi tûúång thûá hai vûâa nối lâ cấc diïỵn

giẫ tham gia mưåt trong nhûäng cåc hưåi thẫo hâng
nùm mâ tưi tưí chûác úã Vanderbilt vâ Northwestern
nhùçm tưn vinh nhûäng giấo sû àïën tûâ nhiïìu trûúâng


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

19

àẩi hổc vâ cao àùèng khấc nhau àậ cố nhûäng thânh
thđch giẫng dẩy nưíi bêåt. Trong nhûäng àưëi tûúång
khẫo sất êëy cố võ àïën tûâ cấc khoa ca trûúâng y khoa,
cố võ àïën tûâ nhûäng khoa dẩy sinh viïn bêåc àẩi hổc
thåc nhiïìu ngânh hổc khấc nhau, bao gưìm cấc
ngânh khoa hổc tûå nhiïn, khoa hổc xậ hưåi, nhên
vùn, vâ nghïå thåt trònh diïỵn. Mưåt vâi võ àïën tûâ cấc
chûúng trònh sau àẩi hổc vïì quẫn l, vâ cố hai võ
àïën tûâ trûúâng låt. Chng tưi mën biïët cấc giấo sû
xët chng êëy lâm vâ nghơ gò mâ cố àûúåc nhûäng
thânh tûåu nhû vêåy. Quan trổng hún cẫ, chng tưi
mën biïët liïåu nhûäng bâi hổc mâ hổ dẩy cho chng
tưi cố thïí truìn lẩi cho nhûäng ngûúâi khấc khưng.
Tưi hûúáng nưåi dung quín sấch nây àïën nhûäng
ngûúâi dẩy hổc, nhûng nhûäng kïët lån ca nố cng
nïn àûúåc cấc sinh viïn vâ cấc bêåc cha mể quan têm.

ÀÕNH NGHƠA SÛÅ ÛU T

Àïí bùỉt àêìu cåc nghiïn cûáu nây, chng tưi phẫi
àõnh nghơa thïë nâo lâ nhâ giấo ûu t. Hoấ ra nố lâ

mưåt vêën àïì khấ àún giẫn. Têët cẫ nhûäng võ giấo sû
mâ chng tưi chổn àïí àùåt dûúái ưëng kđnh hiïín vi sû
phẩm ca chng tưi àïìu àậ àẩt àûúåc nhûäng thânh
cưng àấng kïí trong viïåc gip àúä sinh viïn ca hổ
hổc têåp theo nhûäng àûúâng lưëi tẩo àûúåc mưåt ẫnh
hûúãng tđch cûåc, àấng kïí, vâ lêu dâi trong cấch mâ


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

41

àiïìu gò àố vïì viïåc phất triïín têìm xët sùỉc trong hoẩt
àưång giẫng dẩy khi chng tưi cưë gùỉng phất hiïån
nhûäng gò àậ thc àêíy sûå thânh cưng àố vïì phûúng
diïån giấo dc. Nhûäng àấnh giấ xïëp hẩng ca sinh
viïn vïì mûác àưå hổc têåp ca chđnh hổ vâ vïì viïåc cấc
giấo sû cố kđch thđch sûå quan têm vâ sûå phất triïín
tri thûác ca hổ hay khưng cng thûúâng cho chng
tưi biïët nhiïìu àiïìu vïì chêët lûúång giẫng dẩy, nhûng
chng tưi xem xết nhiïìu bùçng chûáng khấc nûäa trûúác
khi kïët lån àố cố phẫi lâ sûå giẫng dẩy xët chng.

NHÛÄNG KÏËT LÅN CHĐNH

Chng ta hậy bùỉt àêìu vúái nhûäng kïët lån quan
trổng ca cåc nghiïn cûáu nây, nhûäng mư thûác
(patterns) chung vïì tû duy vâ phûúng phấp thûåc
hânh mâ chng tưi àậ tòm thêëy úã nhûäng àưëi tûúång
nghiïn cûáu. Tuy nhiïn, vêỵn phẫi cố mưåt lúâi dê dùåt:

bêët k ai trưng àúåi mưåt danh mc àún giẫn ca
nhûäng viïåc nïn lâm vâ nhûäng viïåc khưng nïn lâm
thò sệ cố thïí rêët thêët vổng. Nhûäng tûúãng úã àêy àôi
hỗi phẫi cố tû duy tinh tûúâng vâ cêín thêån, viïåc hổc
têåp chun mưn sêu sùỉc, vâ thûúâng àôi hỗi phẫi cố
nhûäng chuín biïën vïì mùåt nhêån thûác mưåt cấch cùn
bẫn. Nhûäng tûúãng àố khưng ài vâo viïåc giẫng dẩy
qua viïåc vêån dng mưåt cấch mấy mốc.10


42

Ken Bain

Nhûäng kïët lån ca chng tưi xët phất tûâ
sấu cêu hỗi tưíng quất mâ chng tưi àậ àùåt ra cho
nhûäng nhâ giấo àûúåc chng tưi khẫo sất.
1. Cấc nhâ giấo ûu t biïët vâ hiïíu nhûäng gò?
Khưng hïì cố ngoẩi lïå, cấc nhâ giấo ûu t àïìu
biïët rêët rộ lơnh vûåc chun mưn ca mònh. Hổ àïìu
lâ nhûäng hổc giẫ, nhûäng nghïå sơ, nhûäng nhâ khoa
hổc nùng àưång vâ thânh àẩt. Mưåt sưë ngûúâi cố cẫ mưåt
danh mc dâi dùçng dùåc vâ àêìy êën tûúång vïì nhûäng
cưng trònh àậ àûúåc xët bẫn, mưåt hònh thấi hoẩt
àưång hổc thåt vưën àûúåc qu trổng tûå ngân àúâi.
Nhûäng ngûúâi khấc thò cố nhûäng thânh tđch khiïm
tưën hún, vâ trong mưåt sưë đt trûúâng húåp, cng cố
nhûäng ngûúâi khưng hïì cố cưng trònh nghiïn cûáu nâo
àûúåc cưng bưë. Nhûng, cho d cố cưng trònh nghiïn
cûáu àậ àûúåc xët bẫn hay khưng, nhûäng nhâ giấo

xët chng àïìu theo àíi nhûäng phất triïín nghïå
thåt, khoa hổc, hay tri thûác quan trổng trong
phẩm vi chun mưn ca hổ, thûåc hiïån nhûäng
nghiïn cûáu, àûa ra nhûäng tû tûúãng àưåc àấo vâ quan
trổng vïì nhûäng ch àïì mâ mònh quan têm, tòm hiïíu
mưåt cấch cêín thêån vâ bao quất vïì têët cẫ nhûäng gò
ngûúâi khấc àậ thûåc hiïån trong lơnh vûåc chun mưn
ca mònh, thûúâng xun àổc thïm mưåt cấch toân
diïån vïì nhûäng chun ngânh gêìn gi khấc (àưi khi
rêët khấc biïåt àưëi vúái chun ngânh chđnh ca hổ), vâ


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

43

ln quan têm sêu sùỉc àïën nhûäng vêën àïì rưång hún
thåc chun ngânh ca mònh: lõch sûã, nhûäng cåc
tranh lån, vâ cấc cåc thẫo lån mang tđnh cấch
nhêån thûác lån. Nối tốm lẩi, vïì phûúng diïån tri
thûác, thïí chêët, vâ cẫm xc, hổ cố thïí thûåc hiïån àûúåc
nhûäng gò mâ hổ mong àúåi úã sinh viïn ca mònh.
Nhûäng àiïìu nối trïn chùèng lâm ai ngẩc nhiïn
cẫ. Sûå phất hiïån nây chó nhùçm khùèng àõnh rùçng
ngûúâi ta khố cố thïí trúã thânh mưåt nhâ giấo vơ àẩi
trûâ khi hổ biïët àiïìu gò àố àïí dẩy. Tuy nhiïn, phêím
chêët ca sûå hiïíu biïët vïì mưåt lơnh vûåc chun mưn
chùèng phẫi lâ mưåt àiïìu gò thûåc sûå àùåc biïåt. Nïëu thïë,
mổi hổc giẫ vơ àẩi àïìu àậ lâ nhûäng nhâ giấo vơ àẩi.
Nhûng sûå thïí khưng nhû vêåy. Quan trổng hún,

nhûäng ngûúâi lâ àưëi tûúång ca cåc nghiïn cûáu nây,
khấc vúái rêët nhiïìu ngûúâi khấc, àậ sûã dng kiïën thûác
ca hổ àïí triïín khai nhûäng k thåt nhùçm hiïíu
thêëu nhûäng ngun l cùn bẫn vâ tưí chûác nhûäng
khấi niïåm mâ ngûúâi khấc cố thïí sûã dng àïí bùỉt àêìu
xêy dûång sûå hiïíu biïët vâ nhûäng khẫ nùng cho chđnh
mònh. Nhûäng àưëi tûúång nghiïn cûáu ca chng tưi
lâ nhûäng ngûúâi biïët cấch àún giẫn hốa vâ lâm rộ
nhûäng vêën àïì phûác tẩp, biïët àâo sêu vâo cưët lội ca
vêën àïì vúái sûå hiïíu biïët sêu sùỉc àấng ngẩc nhiïn, vâ
hổ cố thïí suy nghơ vïì sûå suy nghơ ca chđnh hổ trong
lơnh vûåc chun mưn, phên tđch bẫn chêët vâ àấnh
giấ phêím chêët ca nố. Khẫ nùng suy nghơ cố tđnh


44

Ken Bain

cấch siïu nhêån thûác êëy hûúáng dêỵn phêìn lúán nhûäng
gò mâ chng tưi àậ quan sất àûúåc trong sûå giẫng
dẩy xët chng.
Chng tưi cng phất hiïån rùçng cấc àưëi tûúång
nghiïn cûáu ca chng tưi đt nhêët cố mưåt sûå hiïíu biïët
trûåc giấc vïì viïåc hổc ca con ngûúâi giưëng vúái nhûäng
tûúãng àang nẫy sinh trong cấc ngânh khoa hổc
nghiïn cûáu vïì sûå hổc (xem chi tiïët úã Chûúng 2).11
Hổ thûúâng sûã dng cng mưåt ngưn ngûä, cng nhûäng
khấi niïåm vâ cng nhûäng cấch thûác mư tẫ viïåc hổc
mâ chng ta vêỵn thêëy trong cấc nghiïn cûáu àậ àûúåc

cưng bưë. Chùèng hẩn, trong khi nhûäng ngûúâi khấc
nối vïì viïåc truìn tẫi kiïën thûác vâ xêy dûång mưåt
kho thưng tin trong nậo bưå ca cấc sinh viïn, nhûäng
àưëi tûúång nghiïn cûáu ca chng tưi nối àïën viïåc hưỵ
trúå ngûúâi hổc nùỉm àûúåc nhûäng tûúãng vâ thưng tin
àïí xêy dûång sûå hiïíu biïët cho chđnh mònh. Ngay cẫ
quan niïåm ca hổ liïn quan àïën nghơa ca viïåc
hổc trong mưåt khoấ hổc nâo àố cng mang nhûäng
dêëu êën ca sûå khấc biïåt nây. Trong khi nhûäng ngûúâi
khấc cố thïí hâi lông nïëu sinh viïn ca hổ àẩt kïët
quẫ tưët trong nhûäng k thi, nhûäng nhâ giấo ûu t
cho rùçng viïåc hổc chùèng cố mêëy nghơa trûâ khi nố
tẩo ra àûúåc mưåt ẫnh hûúãng cố thûåc chêët vâ tưìn tẩi
lêu dâi lïn cấch mâ ngûúâi ta cẫm nhêån, suy nghơ, vâ
hânh àưång.


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

45

2. Cấc nhâ giấo ûu t chín bõ viïåc giẫng dẩy
nhû thïë nâo?
Nhûäng bâi giẫng, nhûäng bíi thẫo lån,
nhûäng bíi hổc dûåa trïn cú súã giẫi quët vêën àïì, vâ
nhûäng ëu tưë khấc ca viïåc giẫng dẩy àûúåc cấc nhâ
giấo xët chng xûã l vúái nhûäng nưỵ lûåc tri thûác
nghiïm tc, cng nhû vúái nhûäng àôi hỗi vïì mùåt tri
thûác vâ vúái thûác coi trổng nhû chđnh cưng viïåc
nghiïn cûáu vâ hổc thåt ca hổ. Thấi àưå nây cố lệ

hiïín nhiïn nhêët trong nhûäng cêu trẫ lúâi mâ nhûäng
àưëi tûúång nghiïn cûáu ca chng tưi dânh cho cêu
hỗi àún giẫn sau: “Qu võ tûå hỗi mònh àiïìu gò khi
chín bõ dẩy?” ÚÃ mưåt sưë nhâ giấo, cêu hỗi nây lêåp
tûác gúåi nïn nhûäng cêu trẫ lúâi tễ nhẩt nhêën mẩnh
àïën sûå têìm thûúâng: Tưi sệ cố bao nhiïu sinh viïn?
Tưi sệ phẫi nối àïën àiïìu gò trong cấc bâi giẫng ca
mònh? Tưi sệ phẫi tưí chûác bao nhiïu k kiïím tra vâ
sệ phẫi kiïím tra theo cấch nâo? Tưi sệ phẫi chó àõnh
sinh viïn àổc nhûäng gò?
Trong khi nhûäng cêu hỗi àố thûåc sûå quan
trổng, chng phẫn ấnh mưåt quan niïåm giẫng dẩy
khấc xa vúái quan niïåm àûúåc thïí hiïån trong viïåc
chín bõ giẫng dẩy ca nhûäng nhâ giấo mâ chng
tưi khẫo sất. Cấc àưëi tûúång nghiïn cûáu ca chng
tưi sûã dng mưåt chỵi nhûäng cêu hỗi phong ph hún
àïí thiïët kïë mưåt bíi hổc, mưåt bâi giẫng, mưåt bíi
thẫo lån, hay bêët k mưåt sûå tiïëp xc nâo khấc vúái


46

Ken Bain

sinh viïn, vâ hổ bùỉt àêìu vúái nhûäng cêu hỗi vïì mc
tiïu hổc têåp ca sinh viïn chûá khưng phẫi vïì viïåc
ngûúâi dẩy sệ lâm nhûäng gò. Chûúng 3 khẫo sất mêỵu
cêu hỗi mâ chng tưi àậ thûúâng xun nghe àûúåc
vâ nhûäng quan niïåm vïì dẩy vâ hổc phẫn ấnh trong
nhûäng cêu hỗi àố.

3. Cấc nhâ giấo ûu t trưng àúåi gò úã sinh viïn
ca mònh?
Nối mưåt cấch àún giẫn, cấc nhâ giấo ûu t
mong mën “hún nûäa.” Nhûng xết thûåc tïë lâ nhiïìu
võ giấo sû àùåt nhiïìu ấp lûåc lïn sinh viïn ca mònh
mâ khưng hùèn tẩo ra àûúåc nhûäng kïët quẫ hổc têåp
àấng kïí, cấc nhâ giấo thânh cưng nhêët lâm gò àïí
kđch thđch sûå thânh tûåu tuåt vúâi? Cêu trẫ lúâi ngùỉn
gổn lâ hổ trấnh nhûäng mc tiïu bõ gùỉn chùåt vâo
khoấ hổc mưåt cấch ty tiïån mâ ng hưå nhûäng mc
tiïu nâo tiïu biïíu cho hònh thấi tû duy vâ hânh
àưång àûúåc mong àúåi cho cẫ àúâi ngûúâi. Chûúng 4
khẫo sất nhûäng phûúng phấp thûåc hânh vâ lưëi tû
duy nhû thïë mưåt cấch àêìy à hún.
4. Cấc nhâ giấo ûu t lâm gò trong lc dẩy hổc?
Trong lc cấc phûúng phấp thò thiïn biïën vẩn
hoấ, cấc nhâ giấo ûu t thûúâng cưë gùỉng tẩo ra àiïìu
mâ chng tưi gổi lâ “mưi trûúâng hổc têåp tûå nhiïn vâ
cố tđnh phï phấn.” Trong mưåt mưi trûúâng hổc têåp


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

47

nhû thïë, ngûúâi ta hổc bùçng cấch àưëi diïån vúái nhûäng
vêën àïì th võ, hay/àểp, hóåc quan trổng, nhûäng
nhiïåm v àđch thûåc sệ thấch thûác ngûúâi hổc nùỉm
lêëy nhûä n g tûúã n g, suy xế t lẩ i nhûä n g giẫ àõnh
(assumptions) ca mònh, vâ khẫo sất nhûäng mư

hònh nhêån thûác (mental models) ca mònh vïì thûåc
tẩi. Àêy lâ nhûäng àiïìu kiïån cố tđnh thấch thûác
nhûng cng mang tđnh hưỵ trúå khiïën ngûúâi hổc cẫm
thêëy rùçng mònh kiïím soất àûúåc viïåc hổc ca mònh;
lâm viïåc trong sûå húåp tấc vúái nhûäng ngûúâi khấc; tin
tûúãng rùçng cưng viïåc ca mònh sệ àûúåc xem xết mưåt
cấch cưng bùçng vâ trung thûåc; hổ lâm thûã, gùåp thêët
bẩi, vâ tiïëp nhêån thưng tin phẫn hưìi tûâ nhûäng hổc
viïn lậo luån trûúác khi cố – vâ àưåc lêåp vúái – bêët k
sûå phấn xết mang tđnh tưíng kïët nâo vïì nhûäng cưë
gùỉng ca hổ. ÚÃ Chûúng 5 tưi sệ trònh bây chi tiïët
nhûäng phûúng phấp khấc nhau mâ cấc giấo sû ûu
t sûã dng àïí thûåc hiïån mưåt bâi giẫng, hûúáng dêỵn
mưåt cåc thẫo lån, dẩy mưåt tònh hëng, hóåc tẩo ra
nhûäng cú hưåi hổc têåp khấc gip xêy dûång mưåt mưi
trûúâng hổc têåp nhû vêåy.
5. Cấc nhâ giấo ûu t àưëi xûã vúái sinh viïn ca
mònh thïë nâo?
Nhûäng nhâ giấo àêìy hiïåu nùng cố khuynh
hûúáng thïí hiïån mưåt niïìm tin mẩnh mệ vâo cấc sinh
viïn ca hổ. Hổ thûúâng tin rùçng sinh viïn mong
mën hổc têåp, vâ hổ cho rùçng, trûâ phi cố bùçng chûáng


48

Ken Bain

cho thêëy àiïìu ngûúåc lẩi, cấc sinh viïn cố khẫ nùng
hổc têåp. Hổ thûúâng thïí hiïån sûå cúãi múã àưëi vúái sinh

viïn vâ àưi khi cố thïí nối vïì hânh trònh tri thûác ca
chđnh mònh, nhûäng k vổng, nhûäng vinh quang,
nhûäng àưí vúä vâ thêët bẩi, vâ khuën khđch cấc sinh
viïn ca mònh cng trúã nïn biïët suy nghiïåm vâ
thânh thûåc mưåt cấch tûúng tûå. Hổ cố thïí thẫo lån
vïì viïåc hổ àậ phất triïín nhûäng mưëi quan têm ca
mònh nhû thïë nâo, vïì nhûäng trúã ngẩi chđnh ëu
mâ hổ phẫi àưëi mùåt trong khi cưë gùỉng nùỉm vûäng
mưn hổc, hóåc mưåt sưë trong nhûäng bđ quët ca hổ
trong viïåc tòm hiïíu tâi liïåu nâo àố. Hổ thûúâng thẫo
lån mưåt cấch thùèng thùỉn vâ nhiïåt tònh vïì nhûäng
cẫm giấc kđnh súå vâ tô mô ca chđnh hổ vïì cåc àúâi.
Trïn hïët, hổ cố khuynh hûúáng àưëi xûã vúái cấc sinh
viïn bùçng àiïìu chó cố thïí gổi mưåt cấch àún giẫn lâ
sûå tưn trổng.
6. Cấc nhâ giấo ûu t kiïím tra sûå tiïën bưå vâ
thêím àõnh nhûäng nưỵ lûåc ca mònh nhû thïë nâo?
Têët cẫ nhûäng nhâ giấo mâ chng tưi àậ tòm
hiïíu àïìu cố mưåt chûúng trònh cố tđnh hïå thưëng nâo
àố – cố phêìn tó mó hún chûúng trònh ca nhûäng
ngûúâi khấc – àïí àấnh giấ nhûäng nưỵ lûåc ca chđnh hổ
vâ àïí thûåc hiïån nhûäng thay àưíi thđch húåp. Hún nûäa,
vò hổ tûå kiïím tra nhûäng cưë gùỉng ca bẫn thên trong
lc hổ àấnh giấ cấc sinh viïn, hổ trấnh viïåc phấn
xết sinh viïn dûåa trïn nhûäng tiïu chín ty tiïån.


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

49

Thay vò thïë, viïåc àấnh giấ sinh viïn bùỉt ngìn tûâ
nhûäng mc tiïu hổc têåp chđnh ëu. Trong Chûúng 7,
tưi thẫo lån vïì mưåt sưë phûúng phấp mâ cấc nhâ
giấo ûu t sûã dng àïí thu thêåp nhûäng phẫn hưìi vïì
viïåc giẫng dẩy ca hổ, cấch mâ hổ sûã dng cưng viïåc
àấnh giấ sinh viïn àïí gip àẩt àûúåc mc tiïu êëy, vâ
cấch hổ thiïët kïë phûúng phấp cho àiïím àïí duy trò sûå
têåp trung vâo nhûäng mc tiïu hổc têåp thûåc sûå.
Cố thïm ba àiïím chung cêìn phẫi àûúåc lâm rộ
trûúác khi tưi trònh bây tiïëp: Thûá nhêët, àêy lâ mưåt
quín sấch nối vïì nhûäng gò mâ nhûäng nhâ giấo ûu
t thûåc hiïån thânh cưng; nố khưng cố cho rùçng hổ
khưng bao giúâ cố thiïëu sốt hay hổ khưng cêìn phẫi cưë
gùỉng àïí giẫng dẩy hiïåu quẫ. Têët cẫ hổ àïìu àậ phẫi
hổc cấch thc àêíy viïåc hổc, vâ hổ cng phẫi thûúâng
xun tûå nhùỉc nhúã mònh vïì nhûäng gò cố thïí gêy sai
sốt, ln cưë gùỉng àẩt túái nhûäng cấch thûác múái mễ àïí
hiïíu àûúåc nghơa ca viïåc hổc vâ lâm thïë nâo àïí
thc àêíy sûå thânh tûåu êëy. Ngay cẫ nhûäng nhâ giấo
ûu t cng àậ tûâng cố nhûäng ngây tïå hẩi, khi hổ
phẫi khưí súã lùỉm múái tiïëp cêån àûúåc vúái sinh viïn [vïì
phûúng diïån giấo dc]. Nhû cåc nghiïn cûáu nây
tiïët lưå, hổ khưng phẫi lâ àậ miïỵn nhiïỵm àưëi vúái sûå
àưí vúä, vúái nhûäng lêìm lêỵn trong sûå phấn xết, vúái sûå
lo êu, hay thêët bẩi. Kïí cẫ khưng phẫi lc nâo hổ
cng tn theo cấc phûúng phấp thûåc hânh tưët nhêët
ca mònh. Khưng ai hoân hẫo. Khi àổc tûâ àêìu àïën

50

Ken Bain

cëi chng ta chó thêëy quín sấch nhêën mẩnh túái
nhûäng gò thânh cưng nhêët, àiïìu àố dïỵ lâm chng ta
qụn ài nhûäng sûå bêët toân, hóåc nghơ rùçng cấc nhâ
giấo lưỵi lẩc àậ àûúåc sinh ra nhû thïë, chûá khưng phẫi
do cưë gùỉng mâ thânh. Thïë nhûng cấc chûáng cúá àậ
cho thêëy khưng phẫi nhû vêåy. Tưi ngúâ rùçng mưåt
phêìn nhûäng thânh cưng mâ hổ àûúåc hûúãng bùỉt
ngìn tûâ thấi àưå sùén sâng àûúng àêìu vúái nhûäng ëu
kếm vâ thêët bẩi ca mònh. Khi chng tưi u cêìu
mưåt trong sưë nhûäng nhâ giấo lâ nhûäng àưëi tûúång
nghiïn cûáu àêìu tiïn ca chng tưi, mưåt giấo sû
triïët hổc úã Vanderbilt, thuët trònh trûúác cưng
chng vïì hoẩt àưång giẫng dẩy ca ưng, ưng àậ chổn
nhan àïì rêët êën tûúång: “Khi tưi thêët bẩi trong viïåc
giẫng dẩy.”
Thûá hai, hổ khưng bao giúâ àưí lưỵi cho sinh viïn
ca mònh vïì bêët k nhûäng khố khùn nâo mâ hổ gùåp
phẫi. Mưåt vâi ngûúâi trong sưë nhûäng àưëi tûúång
nghiïn cûáu ca chng tưi chó dẩy nhûäng sinh viïn
xët sùỉc nhêët; nhûäng ngûúâi khấc lẩi dẩy nhûäng
sinh viïn ëu kếm nhêët; nhûng phêìn àưng, hổ lâm
viïåc vúái cấc cấ nhên cố nhûäng hoân cẫnh khấc nhau.
Chng tưi mën biïët àiïìu gò thïí hiïån xun sët
trong têët cẫ nhûäng hoân cẫnh khấc nhau êëy, àïí xem
cố mêỵu sưë chung nâo khưng trong sûå giẫng dẩy xët
chng úã cẫ nhûäng trûúâng cố sûå tuín chổn gùỉt gao

nhêët lêỵn nhûäng trûúâng cố nhûäng chđnh sấch thu
nhêån sinh viïn rưång rậi nhêët.


Phêím chêët ca nhûäng nhâ giấo ûu t

51

Thûá ba, chng tưi nhêån thêëy rùçng nhûäng
ngûúâi mâ chng tưi chổn àïí nghiïn cûáu nối chung
àïìu cố mưåt cẫm thûác mẩnh mệ vïì sûå têån têm àưëi
vúái cưång àưìng hổc thåt chûá khưng chó àưëi vúái sûå
thânh cưng cấ nhên trong phẩm vi lúáp hổc. Hổ thêëy
nhûäng nưỵ lûåc cấ nhên ca hổ lâ mưåt bưå phêån nhỗ bế
ca cẫ mưåt hoẩt àưång giấo dc rưång lúán chûá khưng
chó lâ mưåt cú hưåi àïí thïí hiïån tâi nùng cấ nhên. Trong
têm trđ hổ, hổ chó lâ nhûäng ngûúâi gốp phêìn vâo mưi
trûúâng hổc têåp vưën àôi hỗi sûå húåp tấc ca cấc hổc
giẫ. Hổ thûúâng xun lâm viïåc trïn nhûäng àïì ấn
liïn quan àïën chûúng trònh giẫng dẩy quan trổng
vâ tham dûå nhûäng cåc àưëi thoẩi cưng cưång bân vïì
cấch cẫi tiïën phûúng phấp giẫng dẩy úã trûúâng hổc.
Rêët nhiïìu ngûúâi trong sưë hổ àậ nối vïì viïåc lâm thïë
nâo mâ hổ àậ thay àưíi phûúng phấp giẫng dẩy ca
hổ àïí àẩt túái sûå thânh cưng bùçng cấch dûåa trïn
nhûäng àiïìu mâ cấc sinh viïn hổc àûúåc úã cấc lúáp hổc
khấc. Cho nïn, hổ cố khuynh hûúáng duy trò nhûäng
trao àưíi mẩnh mệ vúái cấc àưìng nghiïåp vïì viïåc giấo
dc sinh viïn thïë nâo lâ tưët nhêët vâ thûúâng xun
trđch dêỵn nhûäng àiïìu mâ hổ àậ hổc àûúåc trong lc

cưång tấc vúái àưìng nghiïåp. Cú bẫn mâ nối, hổ cng lâ
nhûäng hổc viïn, ln ln cưë gùỉng cẫi thiïån nhûäng
nưỵ lûåc ca chđnh hổ àïí thc àêíy sûå phất triïín ca
sinh viïn, vâ khưng bao giúâ hoân toân hâi lông vúái
nhûäng gò hổ àẩt àûúåc.