Hiện đại hóa của phật giáo việt nam nhìn từ quan điểm phật giáo hệ phái khất sĩ (2013) tanaka hironori

HIÉN DAI HĨA CÙA PHÀT GIÀO VIÈT NAM
•

•

•

•

NHÌN TU QUAN DIÉM PHÀT GIÀO HE PHÀI KHÀT SÌ
Tanaka Hironori

1. He phài Khàt sì là Phàt giào nhu- the nào?
/. /. Tị su Minh Bang Quang
Nàm 1944 TÒ su Minh Dàng Quang sàng làp Dao Phàt Khàt sì Viél Nam (He
phài Khàt sT - HPKS). Vi eó il lai liéu nghién cùu ve fiéu su éa TỊ su Minh Dàng
Quang, nén ehùng la khdng thè biét duge tudng tàn vi Ngài, nhung Iheo nghién cùu
éa Hàn Ịn (2001), Thich Hanh Thành (2006) va Thich Giàe Duyén (2010), ehùng
la biét rd Td su Minh Dàng Quang là ngudi nhu thi nào.
Theo càc nghién cùu dd, TÒ su Minh Dàng Quang Ibi danh là Nguyén Thành
Dal, sinh ngày 26 thàng 9 nàm 1923 lai làng Phù Hau, long Bình Phù, quàn Tarn
Bình, linh Vmh Long (nay là àp 6, xa Llàu Lde, huyén Tarn Bình, tinh VTnh Long).
Thàn màu - cu bà Pham Thj Nhàn - qua ddi vi ehùng benh tim sau khi sinh dng
duge 10 thàng. Tu dd, dng duge bà ngoai nudi dudng. Nàm lén 3 tuoi, thàn phu - cu
dng Nguyén Tdn Hiéu - di bude nùa va dng duge kl màu Ha Thj Song tilp tue nudi
dirdng. Tu khi edn nhd, dng dà rat thdng minh va ed Idng thuong ngudi, àn chay
theo thàn phu va niém kinh cùng Phàt mdi Idi.
Nàm 1938, Ngài 15 ludi, qua Campuchia tu hgc theo Phàt giào Nam Tdng
(Theravada), gap mot nhà su ngudi Viél lai Campuchia, va d vdi thày duge khoàng
3 nàm. Nàm 1941, Ngài trd ve qué rdi lén Sài Gdn, sau dd vàng Idi thàn phu kit hdn
vdi bà Kim Hué. Bà Kim Hué sinh duge mot ngudi con gài, lén là Kim Lién, nhung

sau vài thàng sinh con, bà làm bénh va qua ddi. Cd con gài cùng chi song duge din
nàm 3 ludi. Do dd Ngài quyét djnh xuàt già. Hai nàm sau, Ngài duge Due A Di Dà
mdng diém ùng hién dilm boa, thg ky phàp danh Minh Dàng Quang. Sau khi thành
làp Phàt giào HPKS (1944), tu nàm 1947 TÓ su Minh Dàng Quang dà thu nhàn
nhiéu de tu, tiép tue md rdng hoàng boa Phàt phàp éa minh. Giào dồn TĨ su Minh
Dàng Quang boat dòng ehù yéu là mién Tày Nam Bg. Vùa boat dgng hồng boa, TĨ

Trng Dai hgc Ngoai ngiì Tokyo, Nhàt Bàn.
535


VIÉT NAM HOC - KY YÉU HQI THÀO QUÓC TÉ LÀN THIJ TU

su Minh Dàng Quang vùa viél giào ly eùa HPKS "Chon ly". Bg Chon ly eùa Td su
gdm ed 69 chuong, tal eà de lù va fin dd dge giào ly này de hiéu ve Phàt phàp.
Td su Minh Dàng Quang vién tjeh nàm 1954, lue là lù khi td su HPKS cài
bude hành dao cho dén lue lù tran chi khoàng 10 nàm, nhung giào doàn HPKS vàn
phàt Irién Idn manh là nhd vào boat dgng hoàng boa tich cye eùa de lù sau khi Td
su qua ddi.
Trong eàe Iruyén Ihuyél bay nghién cùu Irudc day, cudc ddi Td su Minh Dang
Quang duge miéu là gàn gidng nhu cudc ddi Due Phàt, dae biét là khi Due Phàt
xuàt già va giàe ngd. Vi vày, ngudi la cho ràng liéu su này àn du ràng Phàt giào eùa
Td su Minh Dàng Quang là "Phàt giào trd lai ihdi dai Due Phàt".
1.2. Phàt giào éa Tị su Minh Bang Quang
Càc nghién cùu ve HPKS déu cho ràng HPKS là Phàt giào "dung hgp" hai
dudng Idi Nam Tdng va Bàe Tdng. Càc nghién cùu này khdng de càp cu thè dén
yéu td dàc trung eùa "dung hgp", lue là khdng xem xél ve giào ly HPKS nhin lù
quan diém Phàt giào hgc, ma chi phàn lieh ve quan he giùa bình thành tu tudng ciia
Td su Minh Dàng Quang va boi cành xà bòi mién Tày Nam Bg Viél Nam.
Vào Ihdi HPKS vira xuàt hien, mién Nam Viél Nam vàn edn là vùng dal

nàm trong Lién bang Dòng Duang va chiù sy kiém sồt Iryc tiép éa Ihyc dàn Phàp.
Dàc biét d vùng Dóng bang sdiig Cùu Long éa mién Nam Vici Nam, lue bay gid
xuàt hién rat nhiéu càc Tdn giào indi nhu dao Hòa Hào, dao Cao Dai. Hon nùa, d
vùng dal này Phàt giào Nani Tdng gàn nhu dà duge dòng bào dàn toc Kha me sùng
bài. Vi thè sau khi HPKS duge thành làp, ngudi la dal ra eàu hdi ràng fin ngudng
Phàt giào Nam Tdng dà tdn lai d Nam Bg vày Ihl lai sao lai càn ihiét phài làp nén
HPKS. Khi phàn lich lai bịi cành va qua Irình sàng làp HPKS éa TĨ su Minh
Dang Quang thì ta ed thè làm sàng td vàn de này. Theo dd, vàn de càn phài bàn luan
d day là tu tudng HPKS duge phàn àrih nhu thè nào.
Vào thdi Irudc khi Iryc Ihuge Lién bang Ddng Duong, dịi vói nhùng ngudi
Kinh (ngudi Viél) di dàn vào lù mién Trung, mién Bàe thì vùng Ddng bang sdng
Cùu Long thude mién Nani Viél Nam vàn edn là vùng dal so khai. Nhùng ngudi
Kinh dén day vùa phài ddi chgi, bién ddi, ddng hda ve mài vàn hda, xà hgi vdi càc
dàn toc cùng chung sdng, vùa phài xàe làp vj tri eùa minh vdi tu càch là dàn lde da
sd. Tai vùng dal Ddng bang sdng Cùu Long mdi này, dàn sd il, dàt dai rdng càng
làm già làng sy di trù eùa ngudi dàn. Vi vày, vào thdi bay gid, màe dù ngudi Kinh
va càc dàn toc thiéu sd khàc cu trù trong cùng mot làng nhung hàu nhu il ed sy giao
liru giùa càc dàn toc ma chi co sy két nói ng dịng trong noi bg lùng dàn toc ma
thịi. Cùng vói thdi gian, co hdi fiép xùe giùa eàe dàn lde cùng ngày càng nhiéu lén,

536


HIÉN DAI HÓA CÙA P H A T GlAO VIÉT NAM...

nhùng edng dòng dàn cu Ihua thdi dà làp trung lai thành mot thè thdng nhàt. Tdm
lai, ed Ihl nói ràng vùng dal này vdn là nén làng eùa mot xà boi da dàn lde.
Cùng vdi viée di Ini thudng xuyén eùa ngudi dàn trong khu vyc Lién bang
Ddng Duong, sy giao luu Phàt giào giùa Campuchia va Viél Nam cùng dién ra sdì
nói. Nhd vào co sd ha làng, mang ludi giao thdng eùa Phndm Pénh nén nèu di bang

thuyln lù Viél Nam sang cQng ehi mài khoàng 2 ngày. Vi thè ma càc làng lù eùa
miln Nam Viél Nam khdng gap khd khan trong viée sang Campuchia de hgc ve
Phàt giào. Thye ti, d thù dd Phndm Pénh eùa Campuchia, ngudi ta da xày dyng mot
trudng su pham dành cho làng lù', ed Ibi cho ràng khài niém Irudng hgc d
Campuchia lue bay gid là di chi trudng lilu hgc, noi nudi dudng, dào tao càc làng
lù d khu vyc gàn chùa.
TÓ su Minh Dàng Quang duge sinh ra va Idn lén lai tinh VTnh Long thudc khu
vyc DÒng bang sdng Cùu Long, miln Nam Viét Nam. Day cùng là noi lùng ed
nhièu ngudi dàn toc Kho me theo tin ngudng Phàt giào Nam Tdng sinh sdng, bình
ành liéu biéu là eàe nhà su màe ào eà sa vàng, di khàt thye va tu hành khd hanh lai
càc tu vién. Trong hồn cành dd, viée TĨ su Minh Dàng Quang - ngudi vón dà ed
mịi quan tam sàu sàe dén Phàt giào - quyét làm sang Campuchia de hgc ve Phàt
giào là viée làm hgp le ly nhién. Trong khoàng thdi gian lù nàm 1938 dén 1941,
dng da hgc va trai nghiém thye té Phàt giào tai Campuchia. Sau dd, duge sy cho
phép éa Ihày, ịng dà trị vi qué hucng Vici Nam de truyèn bà nhùng dièu minh dà
hgc duge. Day là viée làm xuàt phàt lù suy nghì mn phó bién rdng rai Phàt giào
Campuchia bay edn ggi là Phàt giào Nam Tdng d Viél Nam eùa dng. Diéu Idi mudn
nhàn manh d day là TÒ su Minh Dàng Quang ludn ed suy nghì ehù trgng vào Phàt
giào Nam Tdng.
Nhung, ed thè ndi ràng dòi vdi ngudi Viél dà ehju ành hudng eùa Phàt giào
Bàe Tdng (Phàt giào Trung Qc) va tin ngudng dàn gian thì viée phó bién rdng rài
Phàt giào Nam Tdng vdi ehù nghìa xuàt già va gidi luat nghiém ngài là mot viée
làm rat klid khan. Nàm 1938, nhà su Hd Tdng dà truyèn bà Phàt giào Nam Tdng eùa
Campuchia vào Viél Nam^, va dén nay dà trd thành mot trong nhùng tdn giào duge
ng nhàn - vói tu càch là mot tịn phài éa Phàt giào Nam Tịng - giịng nhu
HPKS. Tuy nhién, quy mị éa tịn phài này con rat nhó bé, nén ehùng ta cùng hiéu
1.

'X^^Ì^Wj^m fmmiiì^^M
politics and economy].

J t f è - ^ ^ J p . 3 8 [Taiheiyoukyoukai "Coehin-sina

2. Tran Hong Lién, Góp phàn tim hiiu Phàt giào Nam Bg, Nhà xuàt bàn Kboa hoc xà bòi. Ha
Noi, 2004, Ir. 29.

537


VIÉT NAM HQC - KY YÉU HQI THÀO QUÓC TÉ LÀN THÙ TU

duge ràng viée truyèn bà nguyén ven Phàt giào Nam Tịng là mot viée rat khó khan
thdi bay gid.
Tu nhùng nguyén nhàn nèu trén, TÓ su Minh Dàng Quang thành làp HPKS de
ngudi Viél di hiéu va tin theo Phàt phàp. Òng dà chgn phuong phàp thye lién tdn
giào theo he phài Nam Tdng va djeh ndi dung bg kinh ra vàn xudi liéng Viél (quóc
ngù). Day là mot phàn ly do ma ngudi ta cho ràng Phàt giào éa TĨ su Minh Dàng
Quang là Phàt giào ehù trgng vào Phàt giào Nam Tdng va ed mang mot sd yéu td
eùa Phàt giào Bàe Tdng.
Thàt ra lue bay gid lai mién Nam Viél Nam, nhièu tdn giào mdi nhu Dao Cao
Dai duge thành làp va phàt trién. Trong tinh bình Tịn giào nhu thè thì sy ra ddi eùa
Phàt giào mang hai yéu tò phàt giào Nam Tdng va Bàe Tdng khdng ed gì là la.
Tdm lai, Phàt giào éa TĨ su Minh Dàng Quang khdng phài là Phàt giào
"dung hgp" Phàt giào Bàe Tdng va Nam Tdng, ma là Phàt giào ehù yéu mang tinh
eùa Nam Tdng va Ihém vào yéu td eùa Phàt giào Dai Thùa (Bàe Tdng). Nhung, lai
sao ehùng ta lai djnh nghìa HPKS là Phàt giào "dung hgp"?
2. Sàng tao "dung ho-p"
2.1. Su thay dòi Phàt giào Viét Nam
Sau khi Viél Nam thdng nhàt, eàe Imh vyc ehinh trj, vàn boa va kinh té cùng
bude vào mot giai doan mdi, Phàt giào Viél Nam cùng ed chuyén bién. Nàm 1981.

Giào hdi Phàt giào Viél Nam (GHPGVN) duge thành làp, Phàt giào Viél Nam duge
thóng nhàt. Trong nghién cùu éa minh, TS.Tràn HỊng Lién (2004) da ndi ve tinh
hinh Phàt giào mién Nam nhu sau:
"Hon 20 giào phài Phàt giào d Viét Nam truóc nàm 1975, do dièu kién lich
su,... Thdng nhàt càc he phài, nhung vàn bào luu va tao dièu kién cho eàe he phài
nèu lén duge bàn sàe, net dae trung trong phàp mịn tu hành éa minh, dd là mdt
thành qua... Ben eanh viée thdng nhàt càc giào phài, he phài, edn là viée he thóng
lai mang ludi boat ddng eùa Phàt giào d co sd..."'.
Nhu vày, sau khi thóng nhàt, tinh bình tdn giào lai mién Nam khdng thay dịi
nhiéu so vói tre dị, nén càn phài lo chùe lai mot càch he thóng. Vi vày, duoi sy
lành dao eùa GHPGVN, càc lo chùe duge thành làp lai càc thành phó, tinh,
huyén..., duge quàn ly bai 10 Ùy ban quàn ly tdn giào chia theo lùng linh vyc.
Ban Thudng tryc Hdi ddng Trj sy quàn ly eà làng ni, xuàt bàn tap chi va càc boat
dgng eùa càc chùa.

1. Tran Hong Lién (2004), Góp phàn tim hiéu Phàt giào Nam Bg, Nxb Khoa hoc xa hòi, tr. 149.
538


HIÉN DAI HÓA CÙA P H A T G I A O VIÉT NAM...

Trong ITnh vyc giào due eàe làng ni tré, GHPGVN tò chùe he thdng 3 giai
doan; trudng Phàt hgc co sd, trung càp va dai hgc. Ngoài ra, thành làp trudng Phàt
hgc cao càp lai càc tinh va thành phó ed diéu kién thich hgp. Nhu vày, càc làng ni
ed thè hgc Phàt hgc ngay lai dja phuong eùa minh.
Vè vàn de truyèn giào, vùa dào tao eàe làng ni, vùa dào tao Ihém nhiéu ngudi
giàng phàp. Càc tin dò ed thè hiéu giào ly ehinh xàe hon thdng qua ềe chuong trình
giào due cho tin dị va nhùng buoi Ihuyél giàng Phàt phàp lai eàe nghi le Idn. Uy
ban nghi le tò chùe nghién cùu, bién soan ềe nghi le éa càc he phài Phàt giào va
thóng nhàt ềe nghi le thd phugng, phuong phàp niém Phàt. GHPGVN cùng quy

djnh gidi han boat ddng càc he phài, chùa, tàng ni va fin dò de han che càc boat
ddng mang tinh me fin.
vè mal kinh té va lai ehinh, ed nhièu thay dòi lich cye. Càc nhà su tham già
làm ndng nghiép trén dàt eùa chùa de ddng gdp lién bac cho Giào boi va trang trai
chi phi cudc song. Hon nùa, càc chùa edn nhàn duge sy qun cùng éa càc fin dd,
ềe co quan trong va ngoài nude. Ben eanh dd cùng ed chùa thành làp co sd kinh
doanh hgp phàp. Sy thay dòi trén gdp phàn làm dn djnh sinh boat eùa càc làng ni,
cho nén làng ni ed thè tham già càc boat dgng tu thien va giao luu qude té.
Tdm lai, Phàt giào Viét Nam ed sy thay dòi ké lù sau khi thành làp
GHPGVN, sinh boat éa tàng ni thay dịi nhièu do nhùng han che va quàn ly
nghiém khàc. Sy thóng nhàt Phàt giào Viét Nam ed ề 2 màt tdt va khdng Idi. Vi
du kinh té xa bòi càng phàt trién thì sinh boat éa càc tàng ni cùng dàn trd nén
giịng ngudi dàn bình thudng, khồng càch giùa chùa d thành phó va chùa nghèo d
dia phuong càng rd rèi.
2.2. Màt ''khàt thuc"
Sy thay dịi éa gidi Phàt giào Viét Nam cùng ành hudng dén cudc sdng tàng
ni eùa HPKS. Mot trong nhùng chuyén dòi Idn nhàt là vàn de vè khàt thye. Khàt
thye là mdt nghi thùe rat quan trgng eùa HPKS va he phài Nam Tdng. Theo
TS.Tràn HỊng Lién: "...mịi buoi sàng phài di khàt thye lù 8 gid dén 9 gid. Dd là né
nép sinh boat éa tàng ni khàt sT tre ngày giài phóng... cùng vói sy dịi thay ve co
che ehinh trj, sinh boat tàng ni ề nude cùng nhu ó thành phó dà chun bién...
HOT. 80% tàng ehùng da lao dịng san xuàt de giài quyét mot phàn luong thye cho
bàn thàn va xa bịi. Viée ngung di khàt thye éa mot so tàng ni khàt sì va Nam Tịng
là mot hành dịng ly ngun, phù hgp vói quy lt xà bịi..."'.
Theo bg Chon ly, lt khàt sT cùng quy djnh ràng "khàt thye" là rat quan
trgng cho tàng ni khàt sì, nhung vi nhùng ly do trén, tinh bình khàt thye ngày càng
Tran Hong Lién, Sdd, Ir. 167-168.
539

VIÉT NAM HOC - KY U HỊI THÀO QC TÉ LÀN THIJ TU

Irò nén khòng rd ràng. Càch khàt thye thay dòi khdng quan trgng ma vàn de Idn
nhàt d day là mài di già trj eùa khàt thye fiong y thùe eùa tàng ni, eùa he phài, ben
eanh dd d thành phó, hién lugng khàt thye dà Ud thành mdt vàn de xà boi.
"...hién lugng khàt thye phi phàp a thành phó cùng dà duge bào ddng nhièu
làn. Nàm 1983, Thudng tryc Ban Trj sy Thành hdi Phàt giào thành phó HỊ Chi
Minh cùng dà ban hành mdt thdng bach vè viée giài quyét vàn de này. Nhung sàu
nàm sau, vàn de chua duge giài quyét thda dàng. Té nan này thè hién qua nhièu
bình thùe... Tu diém khàt thye phi phàp eùa thành phàn ndi trén nhièu nhàt là d eàe
ehg Ben Thành,..."'.
Gàn day do nhùng vàn de nhu trén, HPKS va He phài Nam 1 dng dà ngung
hồn tồn boat ddng khàt thye d thành phó ITỊ Chi Minh.
"Theo mot so ngudi dàn, gàn day, phàn bi edng an dep Idng le ducmg, phàn sg
bj gom vi bàn giày td già, nén càc ho lui vào trong xdm bàn theo mòi, hoae cho Ihué
mdi ngày 10.000 dòng/bd ào ề sa, mù, bài, tùi.... lai thành phó ed hai he phài góc di
khàt thye là Nam Tdng va Khàt SL Tuy nhién, mdt nàm nay, hai he này dà dòng y
khdng di nùa, Chuyén quyén gdp cho càc chùa ehièn cùng khdng ed, vi Thành hdi
dang ehù truong càm lac quyén..."^.
Nhu vày, finh bình khàt thye ed thay dòi rat nhièu so vdi khi Td su quy djnh
luàt nghi. Nhung, ddi vdi HPKS ed mdt vàn de Idn nùa ma ehùng la ed thè goi là
"Dai Thùa boa" éa HPKS.
2.3. Han che hogt dịng hồng phàp va ành h'ng éa he phài Din Thira
Nam 1981, do thành làp GHPGVN, HPKS duge thùa nhàn là mot trong 9 he
phài càu thành Giào hdi. Tire là HPKS trd thành mdt trong nhùng he phài Phàt giào
Viét Nam, ehinh thdng.
Sau khi Giào boi thành làp, càc he phài td chùe nghi le lién hiép va hgc chung
cho nhà su eùa càc he phài de thóng nhàt Phàt giào Viét Nam. Cho nén càc he phài
ed co hdi giao luu vdi nhau. Dièu này cùng gay ành hudng cho HPKS ma chi do tò
su Minh Dàng Quang truyèn dal lai. He phài Dai Thùa là he phài ed sue ành hudng

rat manh trong GHPGVN. Thàt ra ed khi nhà su HPKS duge mdi dén hành !é lai
dàm ma éa ềe tin dd he phài khàc (Dai Thùa). Hién nay da sd càc nhà su tré
thudng theo hgc lai eàe trudng Phàt hgc va hg ed thè hgc tri thùe eùa nhièu bg Kinh
Phàt giào, vi vày HPKS cùng ed khi su dung bg Kinh éa he phài khàc trong nghi le
éamình^.

1. Tran Hong Lién, Sdd, tr. 168.
2. VN EXPRESS (6/11/2001) l/3b9b60f7/
3. Nguyén Dàng Duy, Phàt giào vói vàn hda Viét Nam, Nxb Ha Nói, 1999, tr. 91
540


HIÉN DAI HÓA CÙA PHATGIAO VIÉT NAM..
Luàt nghi HPKS ed quy djnh: "Giào hdi Tàng già ludn ludn di du hành, ehd
khdng a mot ehò 3 thàng...".' Nhung trong finh bình qn ly hành ehinh éa Nhà
nude Viél Nam, nhà su phài ed dàng ky ehùng minh lai chùa. Tue là Chinh phù
Viét Nam quy djnh "dàng ky boa" nhùng ngudi boat ddng tdn giào. Vi thè giào
doàn HPKS phài ngùng càc boat ddng hồng phàp éa giào dồn, bài dàu sinh boat
lai càc tjnh xà.
Tdm lai, dén nay nhùng dae trung éa HPKS (khàt thye, sinh boat, hồng
phàp...) dà thay dịi hồe màt di nhièu. Vi thè, HPKS phài ed già fij mdi de tdn lai.
Dd ehinh là "dung hgp".
2.4. Già tri mdi
TÒ su Minh Dàng Quang xem trgng boat ddng truyèn giào va nhùng nghi thùe
mang finh chat eùa Phàt giào Nam Tdng. Tuy nhién, khi xem xél finh fiang hién nay
éa HPKS, thì Phàt giào ma dng nhàm dén dà bién dịi hồn tồn khàc, khdng edn
tn theo giào li "Y bài chàn truyèn" nhu dng dà ndi.
Nhu da néu trén, HPKS hién nay mang dàm dàu àn eùa he Bàe Tdng, néu so
sành vdi HPKS ma Td su Minh Dàng Quang dà sàng làp ra lue bay gid thì viée bién
dịi là hồn tồn dùng dàn. Cd thè ndi viée bién dòi này dà dàp ùng mdt càch linh

boat, hgp vdi sy bién chuyén eùa thdi dai va sy trudng tdn eùa HPKS. Tuy nhién,
nhùng quy che eùa nghi thùe va sy "Bàe Tdng hda" dang làm cho bàn chat éa
HPKS di dàn dén chị nguy nan. Vi thè, co thè cho ràng phuong phàp "dung hgp"
duge sinh ra nhu là mdt già tri mdi, bay cùng ed thè ndi ràng mài vè sau này ngudi
ta mdi edng nhàn khài niém "dung hgp" là mot già trj mdi.
Cho dén lue dd, thdng qua boat ddng truyèn giào ma ehù yéu là thye hién càc
nghi thùe tdn giào dà cho thày sy hién dién dd ed fiong Idng mdi ngudi dàn. Tuy
nhién, sau khi bién dòi, néu khdng dua già fij mdi "dung hgp" ra Irudc thì e ràng
khd ed thè phàn biét HPKS vdi eàe trudng phài tdn giào khàc, va se bj xem nhu là
mot trudng phài tdn giào eùa Phàt giào Bàe Tdng. Ndi càch khàc là HPKS da rai
vào finh trang bude ty minh phài dua ra già trj mdi ggi là "dung hgp". Viée ai là
ngudi dàu lién su dyng khài niém "dung hgp" này thì cho dén nay vàn edn là mot
àn so. Han nùa, theo càc lai liéu hién ed Ibi lai liéu dàu lién ed thè xàe nhàn viée
khài niém "dung hgp" duge bài dàu su dung là mdt àn phàm duge phàt hành vào
nàm19991
1. Thugng toa Thich Ciac Tồn, CHON LY Lt nghi khàt sì, Nxb Tịn giào. Ha Nói, 2003,
tr. 55.
2. Nguyén Dàng Duy (1999), Sdd.

541


VIÉT NAM HOC - KY U HỊI THÀO QC TÉ LÀN THlT TU'

Lién quan dén khài niém "dung hgp" này, noi dung chi lièi khdng duge nei
trong bài ky lai liéu Phàt giào Viét Nam nào. Ly do là vi trong tu tudng éa ngud:
sàng làp - TĨ su Minh Dàng Quang - dd khdng phài là quan diém "dung hgp" me
chi là nhùng giào ly ehù trgng vào Phàt giào Nam Tdng. Viée này xuàt phàt tu su>
nghì ty minh sàng làp HPKS de phÓ bién rdng rai Phàt giào Nam Tịng éa dng.
Trén thye té, khi dge noi dung cuòn giào ly Chan ly, ta khdng he thày tu "dung

hgp" duge su dung mot làn nào. Òng ddi hdi nhùng ngudi mn xt già, mn trd
thành tu sì phài ed nhùng due tinh eùa mot Phàt lù nhu phài giù nghiém gidi luàt,
ed Idi song va tu hành theo nhùng dièu Phàt Thich Ca da chi day (Chù nghìa gidi
luàt), màt khàc, ddi vdi nhùng ngudi dàn thudng, tin dị thì tị chùe nghi le, Ihul
phàp dàp ùng nhùng ngun vgng, linh bình cudc song éa hg de hg ed thè ed duge
bình an, hanh phùc trong cudc song thè lue.
Td su Minh Dàng Quang dà sàng làp ra HPKS va nudi day rat nhièu de lù. Sau
khi dng vién tjeh, HPKS vàn duge phàt trién cho dén nay nhd vào sy boat ddng làm
hut éa ềe de tu. Càc tàng lù luu truyèn Idi giào huàn eùa TỊ su, chun làm vào
cudc song tu hành khó hanh. Tdm lai, ed thè ndi tnrde khi thóng nhàt vdi Phàt giào,
HPKS là sy ké thùa bình thùe "cùng tịn lai" vdi Phàt giào Bàe Tdng va lày Phàt
giào Nam Tdng làm góc ma TĨ su Minh Dàng Quang dà nghì ra.
Lue bay gid, ed thè nói vi khdng ed sy giao luu giùa càc giào phài, khdng thè
biét duge giào ly eùa giào phài khàc nén din dèn tinh trang klidng thè nhìn nhàn
mot càch khàch quan vè Phàt giào ma minh fin tudng. Tuy nhién, ngudi ta cho ràng
dudi thdi "Y bàt chàn truyèn", càc tàng lù eùa HPKS dà tam thdi trun lai nhùng
giào ly éa TỊ su Minh Dàng Quang. Viée nhùng giào ly ma bàn thàn tin iheo này
Cd phài là sy "dung hgp" giùa Phàt giào Bàe Tdng va Phàt giào Nam Tòng bay
khdng khdng quan trgng.
Sau khi Phàt giào duge thóng nhàt, càc nghién cùu vè Phàt giào djgc lién
hành, viée hgc chung vè Phàt hgc cùng duge dièn ra, eàe tàng lù eùa HPKS cùng
bàt dau ed thè tiép càn nhùng tri thùe dùng dàn eùa Phàt giào Nam Tdng - Phàt giào
Bac Tdng. Két qua eùa vice dd là khi xem xét lai Phàt giào éa minh thì hg dành già
ràng giào ly ma bàn thàn tin tudng tu truóe dén nay chinh là sy "dung hgp" tu hai
phài Phàt giào khàc nhau. Han nùa, ngudi ta cho ràng tu thye trang HPKS ludn thay
ddi cùng vdi sy chuyén bién eùa thịi dai, làm cho viée thùe day tồn dién sj "dung
hgp" mdt dàc trung eùa HPKS ngày càng trd nén càn thiét.
Hién nay cùng vày, khài niém "dung hgp" ehiém phàn lón trong viée :hé hién
dae tinh éa HPKS. Tuy nhién, khó eó thè nói ràng viée này phàt huy vai Irò truyèn
bà Phàt giào Nam Tòng tai Viét Nam. Sau khi Phàt giào Viét Nam duge thó.ig nhàt,

ngudi ta dà thye hien nhièu cài càch dàng ké cho sy phàt trién tồn dién éa gidi
542


HIÉN DAI HĨA CÙA PHÀT GiAO VIÉT NAM...

•hai giào, HPKS cùng phài tao ra nhièu già trj mdi de bào ve y nghìa tịn lai éa
nình. Dièu này ed thè duge xem là mot trong nhùng nguyén nhàn eùa viée dàn dén
•Qc già hda tdn giào".
3. Két ln
HPKS do TĨ su Minh Dàng Quang sàng làp là Phàt giào dung nap nhùng td
;hàt eùa Phàt giào Bàe Tdng va Phàt giào Nam Tdng. Nd duge sinh ra vdi mye dich
nd rdng Phàt giào Nam Tòng lai Viét Nam. Khi xem xét quan diém su dyng nhùng
ó chat éa Phàt giào Bàe Tịng nhu là mot phuong phàp trun giào, thì thè nói
/ào thdi bay gid nd giịng nhu mdt cudc thù nghiém trong bòi cành nhùng tdn giào
ndi khàc nói lén rat nhièu. Hon nùa, qua viée chgn vùng Ddng bang sdng Cùu
Long - noi vón dì là xà hdi Phàt giào Nam Tdng - làm dja diém truyèn giào dàu tién,
tiay viée Quóc ngù hda noi dung Kinh Phàt cho thày dng dà phàn tich càn kè ddng
chày thdi dai, finh bình xà hdi va bang phuong phàp thich hgp dng dà sàng làp ra
HPKS de phó bién rdng rai Phàt giào Nam Tdng.
Sau dd, nhùng de lù eùa dng da td chùe rat nhièu boat ddng truyèn giào, va
sau 60 nàm ké lù ngày thành làp hg dà phàt fiién HPKS thành mot tdn phài Phàt
giào làm dai dién cho Phàt giào Viét Nam duong dai. Tuy nhién, de dal duge sy
phàt trién dd, HPKS dà phài ed sy bién dòi lo Idn.
Khi Giào hdi Phàt giào Viét Nam duge thành làp vào nàm 1981, Phàt giào
duge thóng nhàt trén tồn qc, thì thdi dai éa nhùng cài càch lo Idn vi sy thdng
nhàt va phàt fiién eùa toàn thè gidi Phàt giào dà dén. HPKS cùng bude phài luàn
theo nhùng bién dòi dd nhu là mot phàn ều thành éa Giào hdi Phàt giào. Diéu dd
dà làm màt di net dàc trung eùa hg. Va khi hg muón tao ra dàc trung tu quan diém
mdi, hg dà dua quan niém "dung hgp" vào Phàt giào eùa minh. Hon nùa, hg dua ra

mdt già fij mdi, va nhu mot phuong phàp de tòn lai, già trj dd nhanh ehdng thich
ùng vdi xà hdi Viét Nam dang chuyén bién.
Dị là bình thùe éa HPKS duge tiép tue cho dén ngày nay. Tuy nhién, khd ed
thè ndi ràng khài niém "dung hgp" - duge dành già nhu mot dàc trung mdi eùa He
phài - dang phàt huy vai fid eùa HPKS mot càch tuy et dòi. Tinh fiang dd cùng dà
lùng xuàt hién khi hg eó dua ra khài niém "dung hgp".
Khi xem xét tinh bình éa HPKS hién nay, nhìn tu quan diém trun giào éa
Phàt giào Nam Tdng thì ngudi ta cho ràng cudc thù nghiém éa TÒ su Minh Dàng
Quang dudng nhu dà két thùe trong thàt bai. Tuy nhién, ed thè nói y ehi mn gin
giù va luu trun nhùng giào ly dị éa càc de tu vàn con tiép tue cho dén ngày nay.
Trong bàt ky thdi dai nào hg cùng ludn eó gang luu truyèn giào ly ma hg fin tuóng.
Tu nay vè sau, hg eó thè làm cho HPKS fio thành Phàt giào huóng dén sy "dung
543


VIÉT NAM HOC - KY U HỊI THÀO QC TÉ LÀN THÙ TU

hgp" thàt sy bay khòng là dièu dàng ehù y. Sy thay dịi éa Phàt giào Viéi Nam
hi^én nay dang làm màt dàn di net dae tnmg eùa eàe giào phài. Nhung, fiong sd dò
vàn con eàe nhà su chàn chinh quyét làm gin giù sy chàn thye eùa ngudi tu hành
thdng qua viée giù nghiém gidi luàt. HPKS là tdn phài duy nhàt ed thè chi ra sy càn
thiét eùa viée tiép nhàn va luu giù sy thanh khièt vón ed éa Phàt giào cho nén Phàt
giào Viét Nam khi ma gidi tàng lù dang dàn bj tran tue hda hdi ành hudng eùa
phong trào ehù trgng Phàt giào Bàe Tdng va sy bién dòi tinh hinh xà hdi. Tuy nhién,
khi HPKS ty nhàn minh là Phàt giào dà duge dung hgp Ibi de tiép lue duy tri dièu
dd hg phài hudng Idi mot sy phàt trién mdi, néu khdng nd se dàn bj mai mdt. Day
duge xem là diéu rat quan trgng. Trong sy bién chuyén eùa xà hdi hién nay, ehùng
la càn phài luu truyèn dièu này dén khi nào là mdt vàn de càn duge xem xél.

Tài liéu tham khào

1. Bùi Thj Kim Quy (2002), MĨi quan he thịi àgi, dàn tócpón gldo, Nxb Khoa hgc xa hòi.
2. Brocheux, Pierre (1995), The Mekong Delta : Ecology, economy and revolution, 18601960. Madison: Univ.of Wisconsin-Madison, Center for Southeast Asian Studies.
3. Chàu Anh Ky (2004), Ành Minh Quang, Nxb Thành phó Ho Chi Minh.
4. Do Thi Quynh (2003), Chu kinh tàpyiu, Nxb Tịn giào.
5. Dồn Trung Cdn (2001), Phàp giào nhà Phàt, Nxb Tdn giào.
6. Giàe Dùng (2003), Phàt Viét Nam dàn toc Viét Nam, Nxb Tòn giào.
7. Hàn Ịn (2001), Minh Ddng Quang Phàp giào.
8. Hồng Mai (1994), Kyyiu ni ti-uàng 'Tliich nìc Huynh Lién, Nxb Thành phó Ho Chi Minh.
9. L.R.Lancaster (1967), Rellgion and Family in East A,sia. Senri Ethnological Studies 2.
Osaka: National Museum of Ethnology.
10. Le Cung (1999), Phong trào Phàt giào mién Nam Viét Nam ndm 1963, Nxb Dai hgc
Quóc già Ha Nói.
11. Minh Chi (2002), Truyin thóng vdn hda & Phàt giào Viét Nam, Nxb Tòn giào.
12. Ngge Hiéu (2003), Nghi thùe tmg niém he phài khàt sì, Nxb Tịn giào.
13. Ngun Duy Hinli (2004), "Phàt giào Viét Nam: Hòm qua - hịm nay", in trong: Vi
Tón giào va Tịn giào ị Viét Nam, Nxb Chinh trj quóc già, Ha Noi.
14. Nguyén Dàng Duy (1999), Phàt giào vai vàn hda Viét Nam, Nxb Ha Nói.
15. Nguyén Hong Duong (2004), Tón giào trong mèi quan he vàn hda va phàt triin à Viét
Nam, Nxb Khoa hgc xà bịi, Ha Nói.

544


HIÉN DAI HÓA CÙA PHÀT GIÀO VIÉT NAM...

16. Nguyén Lang (2000), Viét Nam Phàt giào su ludn, làp 1,11, 111, Nhà xuàt bàn Vàn hoc.
17. Nguyén Tài Thu (2004), "Vai trd eùa Duy thùe long trong phong trào chàn hung Phàt
giào nhung thàp ky dàu thè ky XX d Viét Nam", in trong: Ve Tón giào va Tón giào ị
Viét Nam, Nxb Chinh tri qe già, Ha Nói.
18. Ngun Tài Thu (1988), Lich ,sù Phàt giào Viét Nam, Nxb Khoa hgc xa bịi, Ha Nói.

19. Phan An (2005), Ngi Hoa ò Nam Bg, Nxb Khoa hgc xà hòi, Ha Nói.
20. i : ¥ # m è l i (1940), n ^ f S ^ n S : ^ ! ^ mi^ • I S - ^ J [Taiheiyoukyoukai "Coehinsina polifies and economy" ], KAWAIDE, Tokyo.
21. Tanaka Hironori, "Formafion of mulfielhnie society and religious emigration in South
Vietnam" Proeeedings, Poslgraduale Papers (Consorlium for Asian and African
Studies (CAAS) 2"'' Inlemafional Conferenee) p.35-p.42. Office for Inlemafional
Academie Strategy (OFIAS) Tokyo University of Foreign Studies
22. Thich Giàe Duyén (2010), Tim hiiu vi he phài Khàt sì, Nxb Phuong Dóng.
23. Thich Giàe Tồn (2004), 64 tinh xd cita he phài Khàt sì, Nxb TP. HỊ Chi Minh.
24. TK.Giàc Gidi-TK.Giàc Toàn, CHON LY Tap L H IH. Nxb Tón giào, 2003.
25. Thich Hanh Thành (2006), Tim hiiu Phàt giào Khàt sì a Nam Bg, Viét Nam, Nxb.
TĨng hgp thành phó Hd Chi Minh.
26. Thich Minh Tue (1993), Lugc su Phàt giào Viét Nam, Thành hgi Phàt giào TP. Ho Chi Minh.
27. Tliich Thanh Tu (1992), Phàt giào vai Dàn toc, Thành bòi Phàt giào TP. Ho Chi Minh.
28. Tran Hong Lién (2004), Góp phàn tim hiiu Phàt giào Nam Bg, Nxb Khoa hoc xà hgi.
29. V.Wee. (1976), Singapore in Transìtlon, Kuala Lumpur: Oxford University Press.

545