Bài giảng môn điều tra xã hội học chương 1

LOGO

MÔN HỌC
ĐIỀU TRA XÃ HỘI HỌC
Th.S Nguyễn Minh Thu
Khoa Thống kê – Trường ĐH KTQD


1


LOGO

Nội dung môn học
1

Những vấn đề cơ bản của điều tra xã hội học

2

Đo lƣờng và xây dựng thang đo

3

Kỹ thuật câu hỏi và bảng hỏi

4

Phƣơng pháp thu thập thông tin

5

Phân tích dữ liệu và trình bày kết quả nghiên cứu
2


LOGO

Chƣơng 1

NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CỦA ĐIỀU TRA XÃ HỘI HỌC
Điều tra XHH

Quy trình thực hiện

và đối tƣợng

một cuộc điều tra

nghiên cứu

xã hội học
3


LOGO

I. ĐTXHH và đối tƣợng nghiên cứu

1. Khái niệm

2. Đối tƣợng

chung về

nghiên cứu

điều tra

của điều tra

xã hội học

xã hội học
4


LOGO

1. Khái niệm chung về ĐT XHH
Điều tra xã hội học là phương pháp thu
thập thông tin về các hiện tượng và quá
trình xã hội trong điều kiện thời gian và địa
điểm cụ thể nhằm phân tích và đưa ra
những kiến nghị đúng đắn đối với công tác
quản lý xã hội.

5

LOGO

1. Khái niệm chung về ĐT XHH

Điều tra
thƣờng xuyên

Điều tra

XHH

Điều tra
không
thƣờng xuyên

Điều tra
cơ bản

Điều tra
toàn bộ
Điều tra
không toàn bộ

Điều tra
chuyên đề

6


2. Đối tƣợng nghiên cứu của

điều tra xã hội học

LOGO

Đa dạng, phức tạp,
liên quan nhiều lĩnh vực
HIỆN TƢỢNG

VÀ QUÁ TRÌNH
XÃ HỘI

Đo lƣờng khó khăn

Khó thu thập tài liệu
Con ngƣời

Xã hội
7


2. Đối tƣợng nghiên cứu của
điều tra xã hội học

LOGO

LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU
- Dân số, lao động và việc làm.

- Dƣ luận xã hội.

- Mức sống vật chất của dân

- Đạo đức xã hội.

cƣ, phân tầng xã hội.

- Khuyết tật xã hội.

- Bảo hiểm và bảo trợ xã hội.

- Vị thế xã hội của cá nhân.

- Hôn nhân và gia đình.

- Cấu trúc xã hội: Địa giới hành

- Lối sống, trào lƣu và thị hiếu.

chính, các đoàn thể, tổ chức kinh

- Giáo dục và đào tạo.

tế xã hội, cấu trúc giai cấp, cấu trúc

-Y tế và chăm sóc sức khoẻ.

thế hệ (lứa tuổi), cấu trúc giới tính..

- Văn hoá, nghệ thuật, thể thao

- Các thiết chế xã hội: chế độ

và giải trí.

chính sách, luật pháp....

- Tôn giáo tín ngƣỡng và phong

- Môi trƣờng sinh thái.

tục tập quán.

8


LOGO

Chƣơng 1

NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CỦA ĐIỀU TRA XÃ HỘI HỌC
Điều tra XHH

Quy trình thực hiện

và đối tƣợng

một cuộc điều tra

nghiên cứu

xã hội học
9


II. Quy trình thực hiện một cuộc
điều tra xã hội học

1

2

LOGO

3

Phân tích
Xây dựng

Thực hiện

dữ liệu

phƣơng án

thu thập

và trình bày

điều tra

thông tin

kết quả

nghiên cứu

10


LOGO

1.Xây dựng phƣơng án điều tra
Lập kế hoạch tổ chức và tiến hành điều tra

Nội dung 7

Chọn mẫu điều tra

Nội dung 6
Soạn thảo bảng hỏi

Nội dung 5
Chọn phƣơng pháp thu thập thông tin

Nội dung 4

Xác định nội dung điều tra

Nội dung 3

Xác định phạm vi,
đối tƣợng và đơn vị điều tra
Xác định vấn đề,
mục đích n/c

Nội dung 2

Nội dung 1

11


LOGO

1.1. Xác định mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu
cái gì?

Mục đích,
vấn đề
nghiên cứu
Kiểm định
Nghiên cứu

một giả thiết

ai?

12

LOGO

1.1. Xác định mục đích nghiên cứu

Nghiên
cứu cái gì?

Mục đích
nghiên cứu

TÊN
ĐỀ TÀI

Nghiên cứu
ai?

13


LOGO

1.1. Xác định mục đích nghiên cứu

Ngắn gọn, rõ ràng, không dị nghĩa

Đề cập trực tiếp vấn đề nghiên cứu

Tên đề tài

Nên bao gồm khái niệm chính

Nên có đối tƣợng khảo sát nếu đƣợc

Giới hạn không gian, thời gian

14


LOGO

1.1. Xác định mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu
cái gì?

Đối tƣợng điều tra
Mục đích
nghiên cứu

Nghiên cứu
ai?

Đơn vị điều tra
Xây dựng
nội dung điều tra

15


1.2. Xác định đối tƣợng, đơn vị

và phạm vi điều tra

LOGO

Đơn vị điều tra

Phạm vi điều tra

Là toàn bộ

chứa đựng

Là đơn vị cung cấp
thông tin, nơi phát
sinh các tài liệu

thông tin

ban đầu.

thuộc đối tƣợng

cần thu thập

Điều tra viên cần
tiếp cận các đơn vị
này để thu thập
thông tin.

nghiên cứu

Đối tƣợng điều tra

Là đối tƣợng

các đơn vị

16


LOGO

1.3. Xác định nội dung điều tra

Đối tƣợng điều tra
Mục đích
nghiên cứu

Đơn vị điều tra

Điều tra
gì?

Xây dựng
nội dung điều tra
Là danh mục các thông tin
cần thu thập phục vụ cho
mục đích nghiên cứu
17

LOGO

1.3. Xác định nội dung điều tra
Mô hình lý luận,
thao tác khái niệm
Xây dựng giả thuyết
nghiên cứu
Giả thuyết là sự giả định

Mô hình lý luận là hệ thống
các giả thuyết có mối quan
hệ hữu cơ với nhau

của ngƣời nghiên cứu về

Thao tác hoá khái niệm là

thực trạng hay mối liên hệ

quá trình chuyển các khái

trong thực tế của vấn đề
đƣợc nghiên cứu nhƣng

chƣa

đƣợc

kiểm

chứng

niệm phức tạp thành các
khái niệm đơn giản

hoặc chƣa thể kiểm chứng

18


LOGO

1.3. Xác định nội dung điều tra
Hệ thống chỉ báo
hình thành nội dung điều tra
KHÁI NIỆM CƠ SỞ
Các chỉ báo
cấp đầu tiên
1

1

2

...

n

...

n

...
Các chỉ báo
cấp k
Các chỉ báo

thực nghiệm

1

...

k

1

2

3

19


1.4. Lựa chọn
phƣơng pháp thu thập thông tin

LOGO

Ƣu-nhƣợc

Ƣu-nhƣợc

Ƣu-nhƣợc

Phương
pháp
nào tốt?
20


1.4. Lựa chọn
phƣơng pháp thu thập thông tin
Mục đích nghiên cứu

Khả năng của ngƣời
tổ chức nghiên cứu

Nội dung nghiên cứu

Đối tƣợng điều tra

Tốt

LOGO

Cung cấp đầy đủ,
chính xác

Phƣơng pháp

thông tin theo

thu thập thông tin

yêu cầu
21

của đề tài


LOGO

1.5. Soạn thảo bảng hỏi

Nội dung điều tra

BẢNG HỎI
Phƣơng pháp thu thập thông tin

Phƣơng tiện thu thập thông tin
theo từng đề tài nghiên cứu

Bảng hỏi là tổ hợp các câu hỏi đã được vạch ra

nhằm cung cấp dữ liệu cho việc kiểm định các
giả thuyết hoặc các vấn đề cần tìm kiếm

22

LOGO

1.5. Soạn thảo bảng hỏi

23


LOGO

1.6. Chọn mẫu điều tra

CHỌN MẪU

Chọn bnhiêu
đơn vị và
bằng cách nào?

n

N
Tổng thể
là tập hợp
bao gồm
toàn bộ
các đối tƣợng
nghiên cứu

Đảm bảo

tính đại diện
cho tổng thể

Mẫu là
tập hợp con
đƣợc rút ra từ
tổng thể
nghiên cứu để
tiến hành
điều tra thực tế
24


LOGO

1.6. Chọn mẫu điều tra
Bao nhiêu
đơn vị?

Cách Chọn hoàn lại
chọn
(chọn
Suy rộng
nhiều lần)
Bình quân

Tỷ lệ

n

z
2



2

2
x

z 2 . p(1  p)
n
 p2

Chọn không
hoàn lại
(chọn một lần)

N .z .
n
2
2
2
N . x  z .
2

2

N .z 2 . p(1  p)
n 2

 p .N  z 2 . p(1  p)
25