Nghiên cứu điều kiện tách chiết cao rau diếp cá. (Khóa luận tốt nghiệp)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------

TRIỆU THỊ LINH
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU ĐIỀU KIỆN TÁCH CHIẾT CAO RAU DIẾP CÁ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo

: Chính quy

Chuyên ngành: Công nghệ thực phẩm
Lớp

: K44 - CNTP

Khoa

: CNSH - CNTP

Khóa

: 2012-2016

Thái Nguyên - 2016


i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------

TRIỆU THỊ LINH
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU ĐIỀU KIỆN TÁCH CHIẾT CAO RAU DIẾP CÁ

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo

: Chính quy

Chuyên ngành: Công nghệ thực phẩm
Khoa

: CNSH - CNTP

Khóa

: 2012-2016

Giảng viên hƣớng dẫn: ThS. Phạm Thị Ngọc Mai

Thái Nguyên – 2016


ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ trong việc hoàn thành khóa luận này đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong khóa luận này đã được ghi rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 12 năm 2015

Sinh viên

Triệu Thị Linh


iii

LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên em xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học Nông
Lâm Thái Nguyên, các phòng ban liên quan, Ban Chủ Nhiệm khoa CNSH-CNTP đã
giảng dạy, hướng dẫn để em có những kiến thức như ngày hôm nay.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới ThS. Phạm Thị Ngọc Mai, cô giáo
Nguyễn Thị Hương - giảng viên khoa Công nghệ Sinh học-Công nghệ Thực phẩm
trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ
em trong suốt quá trình thực hiện khóa luận tốt nghiệp đại học.
Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo Lưu Hồng Sơn, cô giáo Phạm Thị Phương
đã chỉ dạy em rất nhiều về kiến thức phòng thí nghiệm để em có thể hoàn thành
khóa luận tốt nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo trong khoa Công nghệ Sinh họcCông nghệ Thực phẩm đã động viên tinh thần, giúp đỡ tạo điều kiện về mọi mặt để
chúng em có thể hoàn thành tốt khóa luận trên.
Cuối cùng xin gửi lời cảm ơn tới bố, mẹ, gia đình và bạn bè đã động viên, an ủi,
giành thời gian cho em để em có thể hoàn thành tốt khóa luận.
Khóa luận này còn nhiều thiếu sót, em rất mong được sự đóng góp phê bình từ
quý thầy cô, các bạn sinh viên để khóa luận của em hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!
Thái nguyên, ngày 25 tháng 12 năm 2015
Sinh viên
Triệu Thị Linh


iv

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Thành phần hóa học của rau diếp cá...........................................................4
Bảng 3.1. Danh sách thiết bị và dụng cụ ...................................................................18
Bảng 3.2. Danh sách hóa chất, dung môi ..................................................................18
Bảng 4.1. Lựa chọn phương pháp tách chiết cao rau diếp cá ..........................................29
Bảng 4.2. Ảnh hưởng của nhiệt độ chiết đến khả năng chống oxy hóa của cao chiết........30
Bảng 4.3. Ảnh hưởng của thời gian chiết đến khả năng chống oxy hóa của cao chiết ......31
Bảng 4.4. Ảnh hưởng của nồng độ cồn đến khả năng chống oxy hóa của cao chiết ........32
Bảng 4.5. Ảnh hưởng của tỷ lệ nguyên liệu/dung môi chiết đến khả năng chống oxy hóa
của cao chiết................................................................................................................33
Bảng 4.6. Giá trị mã hóa và thực nghiệm của các yếu tố thực nghiệm ....................35
Bảng 4.7. Ma trận thực nghiệm Box-Behnken ba yếu tố và khả năng quét gốc tự do
DPPH .........................................................................................................................36
Bảng 4.8. Kết quả phân tích hồi quy - hoạt tính chống oxy hóa (Y) ........................36
Bảng 4.9. Kết quả xác định thành phần hóa học của cao. .........................................40


v

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1. Hoa và lá diếp cá .........................................................................................3
Hình 2.2. Sơ đồ đối tượng nghiên cứu ......................................................................15

Hình 3.1. (2,2)-diphenyl-1-picrylhydrazyl ................................................................27
Hình 4.1. Biểu đồ thể hiện HTCO của cao chiết diếp cá trong............................................29
lựa chọn phương pháp chiết ...........................................................................................29
Hình 4.2. Biểu đồ thể hiện HTCO của cao chiết diếp cá trong nghiên cứu xác định
nhiệt độ chiết tối ưu ...................................................................................................30
Hình 4.3. Biểu đồ thể hiện HTCO của cao chiết diếp cá trong nghiên cứu xác định
thời gian chiết tối ưu. ................................................................................................31
Hình 4.4. Biểu đồ thể hiện HTCO của cao chiết diếp cá trong nghiên cứu xác định
nồng độ cồn chiết tối ưu. ...........................................................................................32
Hình 4.5. Biểu đồ thể hiện HTCO của cao chiết diếp cá trong nghiên cứu xác định tỷ
lệ nguyên liệu/dung môi chiết tối ưu.........................................................................34
Hình 4.6. Hoạt tính chống oxy hóa của cao rau diếp cá ...........................................38


vi

DANH MỤC, CỤM TỪ VIẾT TẮT
B. Subtilis : Bacillus Subtilis
CT

: Công thức

DPPH

: 1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl

E. coli

: Escherichia coli

Fe

: Sắt

H. Thunb

: Houttuynia Thunb

HTCO

: Hoạt tính chống oxy hóa

MeOH

: Methanol

Mg

: Magie

Mn

: Mangan

PPCĐ

: Phương pháp cổ điển

PPVS

: Phương pháp vi sóng

S. Areus

: Staphylococcus Aureus


vii

MỤC LỤC
PHẦN 1: MỞ ĐẦU....................................................................................................1
1.1. Đặt vấn đề ............................................................................................................1
1.2. Mục đích...............................................................................................................2
1.3. Yêu cầu.................................................................................................................2
1.4. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................2
1.4.1. Ý nghĩa khoa học ..............................................................................................2
1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn ...............................................................................................2
PHẦN 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU .........................................................................3
2.1. Khái quát chung về cây rau diếp cá .....................................................................3
2.1.1. Nguồn gốc và đặc điểm thực vật .......................................................................3
2.1.2. Thành phần hóa học ..........................................................................................4
2.1.3. Hoạt tính sinh học .............................................................................................6
2.1.4. Tác dụng dược lý...............................................................................................8
2.1.5. Một số sản phẩm từ rau Diếp cá........................................................................8
2.2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước ........................................................11
2.2.1.Tình hình nghiên cứu ngoài nước ....................................................................11
2.2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ....................................................................11
2.3. Cơ sở của phương pháp tách chiết [19]..............................................................12
2.3.1. Khái niệm ........................................................................................................12
2.3.2. Mục đích ..........................................................................................................12

2.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tách chiết ...............................................13
2.3.4. Một số phương pháp tách chiết .......................................................................14
2.4. Quy hoạch thực nghiệm [11]..............................................................................14
2.4.1. Định nghĩa quy hoạch thực nghiệm ................................................................14
2.4.2. Các bước của quy hoạch thực nghiệm ............................................................15
2.4.3. Các phương pháp kế hoạch hóa thực nghiệm cực trị chủ yếu ........................16
PHẦN 3: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...18
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................18
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................18
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................18


viii

3.1.3. Hóa chất và thiết bị sử dụng ............................................................................18
3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành nghiên cứu ......................................................19
3.2.1. Địa điểm nghiên cứu .......................................................................................19
3.2.2. Thời gian nghiên cứu ......................................................................................19
3.3. Nội dung nghiên cứu ..........................................................................................19
3.4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................19
3.4.1. Phương pháp bố trí thí nghiệm ........................................................................19
3.4.2. Phương pháp phân tích ....................................................................................23
3.4.3. Phương pháp xử lý số liệu ...............................................................................28
PHẦN 4: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ................................................................29
4.1. Kết quả lựa chọn phương pháp chiết ......................................................................29
4.2. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ chiết đến khả năng chống oxy hóa của cao
chiết. ...........................................................................................................................30
4.3. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của thời gian chiết đến khả năng chống oxy hóa của
cao chiết......................................................................................................................31
4.4. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ cồn đến khả năng chống oxy hóa của cao

chiết. ...........................................................................................................................32
4.5. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của tỷ lệ nguyên liệu/dung môi đến khả năng chống
oxy hóa của cao chiết...................................................................................................33
4.6. Kết quả tối ưu hóa quá trình tách chiết ..............................................................34
4.6.1. Chọn miền khảo sát .........................................................................................34
4.6.2. Thiết lập mô hình ............................................................................................35
4.6.3. Tối ưu hóa quá trình chiết cao.........................................................................38
4.6.4. Kết luận ...........................................................................................................39
4.7. Kết quả xác định một số thành phần hóa học của cao rau diếp cá .....................40
4.8. Kết quả khảo sát khả năng chống oxy hóa .........................................................40
PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ....................................................................42
5.1. Kết luận ..............................................................................................................42
5.2. Đề nghị ...............................................................................................................42
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................43


1

PHẦN 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới với nguồn dược liệu phong phú và
đa dạng. Hệ thực vật Việt Nam có trên 10000 loài trong đó có khoảng 3200 loài cây
thuốc. Thuốc chữa bệnh là một thành phần không thể thiếu được trong cuộc sống.
Từ xa xưa cho đến hiện nay, con người đã biết sử dụng các cây cỏ vào điều trị bệnh.
Mặc dù các loại thuốc tây y chiếm một phần lớn trong phương pháp điều trị nhưng
thuốc có nguồn gốc thảo dược vẫn đứng một vị trí hết sức quan trọng. Trên thế giới,
nguồn thực vật vô cùng phong phú và là đối tượng nghiên cứu của rất nhiều tác giả
trong mục đích tìm kiếm chất mới có hoạt tính sinh học cũng như tìm ra các nguyên
liệu chữa bệnh [21].

Việc nghiên cứu thuốc ở nước ta những năm gần đây đã có nhiều bước phát
triển. Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của các loài thực vật
giúp các nhà khoa học tìm hiểu sâu hơn và sử dụng hiệu quả hơn nguồn dược liệu
sẵn có đồng thời góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp hóa dược trong nước phát
triển, khoa học hóa nền Y học Cổ truyền.
Diếp cá là một loại thực vật được trồng rất phổ biến ở Việt Nam và một số nước
châu Á. Trong đông y, diếp cá được sử dụng trong các bài thuốc để trị bệnh trĩ, mụn
nhọt, lên sởi, đau mắt [12]. Diếp cá là đối tượng nghiên cứu của nhiều tác giả khác
nhau và đã được báo cáo là có khả năng kháng khuẩn, kháng viêm, tăng cường đáp
ứng miễn dịch do chứa nhiều thành phần có hoạt tính sinh học cao, đặc biệt là các
hợp chất thuộc nhóm flavonoid như rutin, quercetine [6].
Các hợp chất có hoạt tính sinh học hiện nay được nghiên cứu rất nhiều, đặc biệt
hướng tách chiết chúng từ các loại cây cỏ, thảo dược và ứng dụng vào trong y học.
Từ thực tế đó chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu điều kiện tách
chiết cao rau diếp cá” là một hướng nghiên cứu cần thiết.


Khóa luận đầy đủ ở file: Khóa luận full