Nghiên cứu tình hình nhiễm bệnh CRD trên gà thịt lông màu và biện pháp phòng trị. (Khóa luận tốt nghiệp)

----------------------------------

TRÂ

NGHIÊN C U TÌNH HÌNH NHI M B NH CRD TRÊN
GÀ TH T LÔNG MÀU VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR

Chính quy
Chuyên ngành:

Thú y

Khoa:
2011 2016

THÁI NGUYÊN - 2015


----------------------------------

NGHIÊN C U TÌNH HÌNH NHI M B NH CRD TRÊN
GÀ TH T LÔNG MÀU VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR

Chính quy
Chuyên ngành:

Thú y

Khoa:
2011 2016

THÁI NGUYÊN - 2015


i

L IC

Trong su t quá trình h c t p và rèn luy n t i tr
i h c Nông Lâm cs d yb
ân c n c a các th y cô giáo
cho
em nh ng ki n th
c có lòng tin v
c trong cu c s ng
và công tác sau này.
Em xin trân tr ng c
th y giáo, cô giáo, cán b
h

ng, BCN khoa và các
i
y b o t n tình chúng em trong toàn khóa h c.

Em xin bày t lòng bi
c nh t t i th y giáo PGS.TS Tr n Thanh
Vân và cô giáo TS. Nguy n Th Thúy M cùng toàn th
c ti p
ng d n, t o m
u ki
em trong quá trình th c t p t t nghi p.

Em xin chân thành c

t Th ng
u ki n thu n l

Thành Ph Thái
em th c hi

tài t t nghi p.
Tôi xin chân thành c

ng nghi p
ng viên tôi trong su t quá trình h c t p và th c hi n

tài.

Sinh viên

Tr n Th Kim Ngân


ii

L

U

o c a nhà tr
n th c t p t t nghi p
chi m m t v trí quan tr

iv im
kho ng th
sinh viên h th ng hóa toàn b ki n th
c và c ng c
ng th i giúp sinh viên làm quen v i th c t s n xu t. T
chuyên môn, n
ch c và ti n hành công tác
nghiên c u, ng d ng ti n b khoa h c k thu t vào th c ti n s n xu t, t o cho
mình tác phong làm vi
n, sáng t
ng tr thành m
i
cán b k thu
c nhu c u th c ti n, góp ph n vào
s nghi p phát tri
c.
c s nh t trí c
ng và Ban ch nhi
- Thú
ih
c s phân công c
ng
d n TS. Nguy n Th Thúy M và s ti p nh n c
tôi ti n hành nghiên c u
Nghiên c u tình hình nhi m b nh CRD trên gà th t lông màu và bi n
pháp phòng tr .
Do th
có h
u làm quen v i công tác nghiên
c u khoa h c nên khóa lu n này không tránh kh i nh ng thi u sót, h n ch . Vì

v y, tôi r t mong nh
c s góp ý c a th y cô giáo và các b
ng nghi
b n khóa lu n
c hoàn thi


iii

DANH M C CÁC B NG

B ng 3.1. S

b trí thí nghi m ........................................................................ 26

B ng 3.2. Thành ph n dinh d
B ng 3.3. Ch

ng c a th

a gà thí nghi m...................... 28

ng trình s d ng v c-xin cho gà thí nghi m ............................... 29

B ng 4.1. K t qu công tác ph c v s n xu t ...................................................... 35
B ng 4.2. T l nuôi s ng c a gà thí nghi m qua các tu n tu i (%) ................... 36
B ng 4.3. T l nhi

n ......................................................... 38

B ng 4.4. Tri u ch ng và b nh tích m khám c a gà b CRD ............................ 40
B ng 4.5. K t qu

u tr b nh............................................................................ 42

B ng 4.6. Chi phí thu
B ng 4.7. Sinh tr
B ng 4.8. Sinh tr

u tr ...................................................... 43
a gà thí nghi m (g/con)................................... 45

ng tuy

B ng 4.9. Tiêu th th
B ng 4.10 : Tiêu t n th

i và t

i c a gà thí nghi m ........................ 47

a gà thí nghi m (g/con)......................................... 49
il

ng c a gà thí nghi m (kg) ......... 50


iv

DANH M C CÁC HÌNH

Hình 4.1. Bi

t l nhi m b

Hình 4.2. Bi

t l kh i b nh CRD c a gà thí nghi m ................................. 42
th

ng

Hình 4.4. Bi

ng tuy

Hình 4.5. Bi

n

n .................................... 39

a gà thí nghi m ..................................... 46
i c a gà thí nghi m (g/con/ngày) ........... 48
i c a gà thí nghi m................................ 48


v

DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T

T vi t t t
CRD

Chronic Respiratory Disease

Cs

C ng s

LP

ng

MG

Mycoplasma gallisepticum

MS

Mycoplasma synoviae

Nxb

Nhà xu t b n
Th

KL

Kh

tr

Trang

ng


vi

L I C M N ......................................................................................................... i
L

U ....................................................................................................... ii

DANH M C CÁC B NG.................................................................................... iii
DANH M C CÁC HÌNH..................................................................................... iv
DANH M C CÁC T , C M T

VI T T T...................................................... v

M C L C............................................................................................................. vi
PH N 1: M
1.1.

tv

U............................................................................................... 1
....................................................................................................... 1

1.2. M

u....................................................................................... 2

1.3. M c tiêu nghiên c u........................................................................................ 2
tài............................................................................................ 2
c ......................................................................................... 2
c ti n ................................................................................ 2
PH N 2: T NG QUAN NGHIÊN C U ........................................................... 3
2.1. C s khoa h c và pháp lý c
m sinh lý hô h p
2.1.2. B nh hô h p mãn tính
2.1.3. M t s

tài.............................................................. 3
gà....................................................................... 3

gà (CRD)............................................................... 4

m sinh h c c a vi khu n gây b nh CRD (Mycoplasma

gallisepticum) ............................................................................................ 16
2.2. Tình hình nghiên c u trong và ngoài n

c ................................................... 16

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i............................................................. 16
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c............................................................... 19

2.3. Gi i thi u vài nét v gi ng gà thí nghi m..................................................... 20
2.3.1. Gà Ch i ...................................................................................................... 20
2.3.2. Gà L

ng Ph

ng...................................................................................... 21

2.3.3. Gà lai F1 (tr ng Ch i x mái L

ng Ph

ng)............................................. 21

2.3.4. Gà Ri .......................................................................................................... 22
2.3.5. Gà lai F1 (Tr ng Ri x Mái L

ng Ph

ng)............................................... 23


vii

2.4. Gi i thi u vài nét v thu c thí nghi m.......................................................... 24
PH N 3:

. 26

it

ng nghiên c u.................................................................................... 26

3.2. Th

m nghiên c u................................................................. 26

3.3. N i dung nghiên c u..................................................................................... 26
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u và các ch tiêu theo dõi......................................... 26

3.4.1. Ph

ng pháp b trí thí nghi m................................................................... 26

3.4.2. Các ch tiêu và ph

ng pháp theo dõi........................................................ 29

PH N 4: K T QU VÀ PHÂN TÍCH K T QU ......................................... 33
4.1. K t qu ph c v s n xu t .............................................................................. 33
..................................................................................... 33
4.1.2. Công tác thú y ............................................................................................ 34
4.2. K t qu

nghiên c u khoa h c ...................................................... 36

4.2.1. T l nuôi s ng........................................................................................... 36
4.2.2. Tình hình c m nhi m b

m .......................... 37

4.2.3. K t qu theo dõi tri u ch ng lâm sàng, m khám b

i th

gà

nhi m b nh CRD ....................................................................................... 40
4.2.4. K t qu

u tr b nh .................................................................................. 41

4.2.5. Chi phí thu c thú y..................................................................................... 43
4.2.6. Kh
4.2.7. Kh

ng c a gà thí nghi m ................................................... 44
và chuy n hóa th

.................................................. 49

PH N 5: K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................... 52
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................. 54


1

PH N 1
M
1.1.

U

tv

Trong nh
i s phát tri n c a n n kinh t xã
h i, nhu c u c
i ngày m
i nhu c u v ngu n
th c ph m có giá tr
ng cao mà còn ph i an toàn v sinh th c ph m.
Chính vì v y chúng ta ph
ng hóa ngu n con gi ng có ch
ng th t,
tr ng và kh
ng t
nh ng nhu c
nuôi gia c m chi m m t v trí quan tr
u vì nó có kh
ng nhanh nhu c u v th t
và tr ng, cung c p ngu n protein d
i. Gia c m chi m 20 - 25
% t ng s n ph m th t trên th gi i,
c phát tri n t l th t gia c m chi m
30 % ho

a. M c s n xu t tr ng và th t không ng
Ngoài ra, còn cung c p các s n ph m ph cho ngành công nghi p ch bi n và
ngành tr ng tr
c
c phát tri
tb cc v s
ng và ch
ng.
t và ch

ng cao, ngoài v
v con
gi ng và th
t quan tr ng. Theo nghiên
c ug
y cùng v i s phát tri n c
m thì d ch
b
y ra r t nhi
t h i không nh v kinh t ,
n
s
ct
y, gà
r t m n c m v i b nh truy n nhi
H5N1, Newcastle, Gumboro, T huy t
ng b nh này có
ng t i s
ng và ch
Trong nh ng b nh trên thì b

ng hô h p mãn tính gà (CRD) x y ra
r t nhi
ng xuyên, b nh gây thi t h i l
ng
g p nhi u
pv im
cao.
B
ng hô h p mãn tính (CRD) do vi khu n Gram âm là
Mycoplasma gallisepticum gây ra. T l gà ch
ng t 5 - 10 %,
u quan tr ng là gà b
ng hô h p kéo dài, làm cho gà g y y u,
gi m t l
ng (10 -20 %), gi
uc
mt l
tr ng (10
- 20 %), gây thi t h i l n v kinh t . B
ng d ng n tính, t
u ki n cho
các b nh khác phát tri
H o, 2008 [6]).
Vì v y,
góp ph n h n ch tác h i c a b
c m, chúng tôi th c hi
Nghiên c u tình hình nhi m b nh CRD trên
gà th t lông màu và bi n pháp phòng tr

2

u

1.2. M
- Ch
th t lông màu.
-

lâm sàng b nh CRD do Mycoplasma gallisepticum trên gà
c bi n pháp phòng tr b nh thích h p.

1.3. M c tiêu nghiên c u
c t l nhi m b nh hô h p mãn tính (CRD) trên gà th t lông
màu (Ch i x LP, Ri x LP).
-

c hi u l c c a thu c Tilmicox trong vi c phòng và tr b nh CRD.

- Thông qua vi
khuy

nh t l nhi m (CRD) và hi u l
u tr c a thu c
bi n pháp phòng tr b nh (CRD).

tài
c
i v i kh
-

c
ng c a b nh v
n xu t c a gà th t lông màu.

ng hô h p mãn tính (CRD)

nh t l nhi m b nh CRD qua các tu n tu i.
cho vi c l a ch n gi

ng th t phù h

c ti n
- Áp d ng nh ng ki n th
- Rèn luy n tác phong khoa h
- K t qu c
góp ph
bi n pháp phòng, tr b nh CRD trên gà.

c vào th c ti n s n xu t.
n, sáng t o.

a


3

PH N 2
T NG QUAN NGHIÊN C U
khoa h c và pháp lý c

m sinh lý hô h p

tài

gà

Gà có nhu c
t nhi u so v
m gi i
ph u - sinh lý c a b máy hô h p r
c bi t m b
i khí cao
trong quá trình hô h
át tri n, hai lá ph i nh
i kém,
l in mk
n nên h hô h
c b sung thêm h th ng túi
khí. Túi khí có c u trúc túi kín (gi
ng do thành các
ph qu n chính và ph qu n nhánh phình ra mà thành. Theo ch
c chia thành túi khí hít vào (ch
y khí hít vào) và túi khí th ra (ch a
y khí th ra). Gà có 9 túi khí g m 4 c p n
i x ng nhau và m t túi l .
Các c p túi khí hít vào g m c p b ng và c p ng c phía sau. Các túi khí to
nh t là nh ng ph n ti p theo c a các ph qu n chính. Túi bên ph i l
bên trái. C hai túi có b c t t (túi th a) kéo vào t
u và
n i c v i các xoang c a nh

Túi khí ng c sau n m
t

Túi khí ng
cn m
n cu i cùng.

ph n sau xoang ng c và kéo dài t i gan.
ph n bên c a xoang ng

i ph i, và kéo dài

C p túi khí c kéo dài d c theo c t
t s ng c th 3 - 4, n m trên khí
qu n và th c qu
này t o thêm các b c, t a vào các
t s ng c , ng
n. Túi khí l gi
i v i các túi khí
c . Nh hai ng túi này n i v i hai lá ph i và có ba c p túi th a, m t c
p th
ng tr ng gi
ng,
c p th ba vào gi
c. Ph n gi a l c a túi gi
m
gi
c và tim.
Dung tích t t c các túi khí c a gà là 130 - 150 cm3, l
ph i 10 - 12 l n.

tích c a

Các túi khí còn có vai trò trong vi
u hòa nhi
,b ov
th kh i b quá nóng ho c quá l nh. N u tách h th ng túi khí kh i quá trình hô
h pc
c nhi u, thân nhi t s
ng.
Gà hô h

n hình c
vào ph

p. Khi hít
ng (túi


4

th ra, không khí t các túi khí b ng và ng c sau, b
qu
i khí l n th hai.

i khí l n th nh t. Khi
y ra qua ph i, trong

T n s hô h p gà ph thu c vào nhi u y u t : tính bi
tu i, kh

n xu t, tr
u ki
ng (nhi
,
m, thành ph n trong không khí, áp su t khí quy
n s hô h
i
c bi t trong các tr ng thái b nh lý khác nhau c
.
Dung tích th c a ph
c b sung b ng dung tích các túi khí, cùng
v i ph i, t o nên h th ng hô h p th ng nh t. Dung tích th c a ph i và các túi
c tính b ng t ng th tích không khí hô h p, b sung và d tr . gà dung
tích này b ng 140 - 170 cm3. Các th tích b sung và d tr c a dung tích trong
th c t
c c th
i.
i khí gi a không khí và máu gà b
c khu ch tán, quá
trình này ph thu c vào áp su t riêng ph n c a các khí và trong máu gà.
Trong khí quy n ho c trong nh ng chu ng nuôi thông t
ng có: O2
20,94 %; CO2 0,03
%.
Trong không khí th ra c a gia c m có 13,5 - 14,5 % oxi và 5 - 6,5 % cacbonic.
c t o chu
thông thoáng l n, t
thông h p lý nh m cung c p khí s ch, lo i th
c (CO2, H2
i ra kh i

chu ng, có m
n.
2.1.2. B nh hô h p mãn tính

gà (CRD)

m chung:
B nh hô h p mãn tính gà là m t b nh truy n nhi m c a nhi u lo i gia
c m, do nhi u loài Mycoplasma
ng nh t là
Mycoplasma gallisepticum (MG) và Mycoplasma synoviae (MS) gây ra. M m
b nh MG là nguyên nhân chính gây b
ng hô h p mãn tính gà. B nh này
ch y u làm cho gà ch m l n, tiêu t n th
u tr t
Th H o, 2007 [6]).
CRD là m t trong nh ng b nh truy n nhi m nguy hi
i v i gà, nh t là
c công nghi p. B nh làm gi m s
kháng c a
gà, gi m ch
ng th t c
t. M m b nh lây qua tr ng làm gi m t l
, t l ch t phôi trong quá trình p n
m kh
ng và
tiêu t n th
ng d ng n tính. B nh có th làm
gi m t l
c

n 30%, gi m t l p n 14 % và gi
n 16
% (Ph
5]).


5

B nh CRD còn g i là b
h p, khi không khí, b i b n nhi m vi khu n này. B nh truy n d c t
con qua tr ng, lây qua ti p xúc tr c ti p t gà b nh, qua th
M n, 2003 [14]).

ng hô
i m sang
ng

CRD có th ghép theo 3 d ng sau:
+B

ng hô h p mãn tính chính: nguyên nhân b b
th
ng vi khu
ng có kiêm nhi m
m t s vi khu n th c
E. coli, Streptococcus
+B

ng hô h p mãn tính th c p: xu t phát t
u trùng, viêm ph qu n truy n nhi

y
vi khu n MG bùng phát lên sinh b nh.
+B
túi khí c a m t s b
cs, 2004 [19]).

b nh
p cho

ng hô h p mãn tính gi : th hi n tri u ch ng, b nh tích
nh Mycoplasmosis (Nguy

* M m b nh:
Nguy n Xuân Bình và cs (2004) [2] cho bi t, h u h t các lo i gia c
u
m n c m v i Mycoplasma
c bi t
ng công nghi p thì t l
nhi m b nh càng cao. B nh này xu t hi n h u h
c trên th gi i. Trong
nh
i ta s d ng m t s
u tr
ng ch
c b nh này.
Theo Nguy
[4], Mycoplasma
c
ngang kho ng 150 ng là 250 nm khó th
i kính hi n vi quang

h c bình
ng. Mycoplasma không có thành t bào, b t màu Gram âm, có tính
ng nh
n m c l t qua n n l c vi khu n, d m n c m v i áp
su t th m th u, m n c m v i c n, v i các ch t ho
ng b m t (xà phòng, b t
gi
n c m v i Penicillin, Xicloserin, Baxitraxin và các kháng sinh
khác c ch quá trình t ng h p t bào.
Mycoplasma là nh ng sinh v t nguyên th
bào, cho nên
chúng d b bi
i hình d ng, là loài sinh v t nh nh t trong sinh gi
i
s
c l p. Vi khu n có hình d ng nh riêng l hay t p trung t ng
ng chu i ng n, hình vòng nh n, vòng khuyên là lo i Gram âm khó b t màu
thu c nhu
ng, ph
m Giemsa m i quan sát
c. Màng c a Mycoplasma ch là l p màng nguyên sinh ch t dày t 70 100Ao. Trong t bào Mycoplasma có th th y các h t riboxom và th nhân.


6

Mycoplasma thu c lo i hi u khí và hi u khí không b t bu c, nhi
thích h p cho Mycoplasma là 37oC, pH: 7,0 - 8,0. Chúng có th phát tri n t t trên
phôi gà và trên m t s
ng có ch a Hemoglobin, Xistein. Trên môi
ng th ch, chúng có th t o nên nh ng khu n l c nh bé. Khu n l c có c u t o

h t, gi a có màu vàng nâu, xung quanh trong (tr ng p l p). Khi phát tri n trên
ng d ch th , Mycoplasma làm v
ng và t o thành nh ng
k t t
ng th ch máu, Mycoplasma làm dung huy t (Nguy n
Xuân Thành và Nguy n Th Hi n, 2007 [20]).
Mycoplasma b di t nhi
45 - 55oC trong vòng 15 phút. Chúng r t
m n c m v i s khô c n, tia t ngo i, ch t sát trùng và b c ch b i các ch t
kháng sinh có kh
n quá trình t ng h p protein c a Mycoplasma
c lây truy n
S lây nhi m Mycoplasma gallisepticum r t d dàng t con này sang con
khác thông qua tr c ti p hay gián ti
ng hô h p trên, m t
ng l n nh ng m m b
c gi
ng xung quanh b ng s
xu t ti t d ch r
p, ho. S lây truy n ph thu
cc a
vùng khu trú m m b nh, s
ng cá th m n c m và kho ng cách gi a chúng.
Khi con v t b nhi m m m b nh này thì nó b coi là mang khu n su
i vì m m
b nh có kh
i hình th c c a c u trúc kháng nguyên b m t m t cách
r t tinh vi, nh v y nó có th t o ra s
i liên t c v s bi u hi n c a kháng
nguyên b m

c s t n công c a h th ng mi n d ch c a v t ch . S
mang m m b
y cho nên m
nhi m b
n
b
m b nh m
t
o gi
Các y u t ngo i c nh b t l i cho s phát tri
ng và phát tri n
c
i ti
t ng t, th
m b o ch
ng, gà b
v n chuy n xa, chu ng tr i kém v sinh, m
nuôi nh t cao,
cao, chu ng
nuôi không thông thoáng, n
các ch t th
làm b nh phát ra nhanh
và r ng, gây nhi u thi t h i v kinh t (Ph m S
13]).
Lây nhi m qua các v t trung gian, d ng c
m m m b nh tóc, qu
không khí, th
c u ng.
Lây qua tr ng t
gallisepticum d

n bu ng tr ng, t

m

i, m m b nh lây nhi m vào
b nhi m b nh. Mycoplasma
ng con gà


7

ra tr ng b nhi m b nh. M m b nh xâm nh p vào phôi, chúng có th
xâm nh p ngay lúc m i n do m m b nh có s n ngoài v tr ng vào gà con qua
ng hô h p. Mycoplasma gallisepticum không nh
c phân l p t phôi
c phân l p t
c a tr
t ph n phôi nhi m b nh b
ch t trong quá trình p, m t ph n n ra s là ngu n lây nhi m b
Trong m t s
vi c s d ng v c-

ng h p c th , s lây nhi m có th th c hi n thông qua
c làm t tr ng s ch b nh.

Mycoplasma gallisepticum
b b nh. Vì s lây truy n có th th c hi
gà tr ng truy n cho gà mái.

c tìm th y trong tinh d ch c a gà tr ng

ng th tinh nhân t o và t

Nguy n Xuân Bình và cs (2004) [2], cho bi t: khi g
ng xâm nh p c a m m b nh ch y
n s lây nhi m k phát qua v
tr ng v i nhi u tri u ch ng và b
*

ng thành thì
ng hô h p. T
nh phát ra tr m

m d ch t

MG ch y u gây b nh
c m m b nh này
nhi m b
a tu i khác, b
m không khí cao.

- 12 tu n tu i và gà s
ng hay phát vào v

p
d

MG r t d dàng nhi m t con này sang con khác thông qua ti p xúc tr c
ti p ho c ti p xúc gián ti
ng hô h p trên, m
ng l n

m mb
c gi
ng xung quanh b ng s xu t ti t d ch r
qua hô h p và ho. S truy n lây ph thu
c c a vùng khu trú
m m b nh, s
ng cá th m n c m và kho ng cách gi a chúng. Nh ng gà b
nhi m b nh mà ph
i m t v
ng b t l i khác n
amoniac
ng cao, th i ti t
t ng t, các m m b
Newcastle, Gumboro, Cúm gia c m
t m m b nh MG
(H i bác s thú y, 2008 [41]).
Khi con v t b nhi m m m b nh này thì nó b coi là mang khu n su t
i vì m m b nh có kh
i hình th c c a c u trúc kháng nguyên
b m t m t cách r t tinh vi, nh v y nó có th t o ra s
i liên t c v s
bi u hi n c a kháng nguyên b m
c s t n công c a h th ng
mi n d ch c a v t ch . S mang m m b
y cho nên m
b
nhi m b
n b nh cho nh
nhi m b nh m
o gi ng khi các

8

ng và phát tri n c
Các y u t ngo i c nh b t l i cho s
th i ti
t ng t, th
m b o ch
ng, gà b v n chuy n
xa, chu ng tr i kém v sinh, m
nuôi nh t cao,
cao, chu ng nuôi
không thông thoáng, n
các ch t th
làm b nh phát ra nhanh và
r ng, gây nhi u thi t h i v kinh t (Ph m S
Tài, 1999 [13]).
Theo Nguy n Xuân Bình và cs (2004) [2], CRD n u ch có m t mình lo i
Mycoplasma gây b nh thì nh
u k phát thì n
c b nh phát ra
u ki n m i tiêm phòng các b
ng m th
n
thì b nh s n
c bi t, n u ghép v i 3 b nh viêm thanh khí qu n truy n
nhi m, viêm ph qu n truy n nhi m và b nh cúm thì b nh càng kéo dài tr m
tr ng và không ch
c.

Th i gian t n t i c
v t ch
nhau
(t 1 - 14 ngày), tùy thu c vào nhi
c a v t mà nó bám. Vì v y vi c v sinh
qu
dùng, d ng c
ng truy n
lây c a b nh. Th i gian t n t i c a b
c quan sát lòng tr ng tr ng là 3
o
tu n 5 C, 4 ngày t p, 6 ngày nhi
phòng,
, m m b nh t n t i
o
o
18 tu n 37 C, 6 tu n 20
y, nh ng qu tr ng gi p, v trong máy p
có th là ngu n lây lan b
m b nh có th t n t i trong
tóc, da c
i t 1 - 2 ngày, vì v
i làm vi
nh có th là
y u t trung gian truy n b nh.
M
ng truy n lây b nh khác là s truy n lây qua tr ng. giai
n c p tính, MG d dàng ti
n bu ng tr ng, t
ng

con gà mái này s
ra tr ng nhi m b nh. MG không nh
c phân l p t
c phân l p t
tr
ts
ng h p
c th , s lây nhi m có th th c hi n thông qua vi c s d ng v c-xin virus mà
c làm t tr ng s ch b
c tìm th y trong tinh d ch c a
gà tr ng b b nh vì v y s truy n lây có th th c hi
ng th tinh t
gà tr ng truy n cho gà mái.
sinh b nh
Theo H i bác s thú y (2008) [41], m m b nh Mycoplasma không có
thành t bào nên hình d ng c a nó không c
nh. Nó có th là hình c u, hình s i
m
u, nhô ra và
cg
m b nh xâm nh p vào v t ch , nó chui vào gi a các
nhung mao niêm m
ng hô h p ho
ng sinh d c, ph
a vi
khu n g
a th quan sialoglycoprotein ho c sialoglycolipit


9

ch
nó không b
i ra ngoài
c a t bào v t ch . S
b
ng và quá trình phát tri n d ch c a niêm m c. Vì nó không có thành
t
g có hi
ng hòa nh p màng t bào v t ch và màng nguyên
sinh vi khu n. các enzym th y phân: neuraminidase, peroxidase, haemolysin
và các lo
ct
bào v t ch . Nh
ct
d
n t bào b t
th có th có nh
ng
mi n d ch và s
a, s xâm nh p c a t
i ph n mô c a
h niêm m c, m t s
ng l n t
i th c bào d n t i s dày
lên c a ph n t ch c b t n công.
Mycoplasma xâm nh
ng sinh d c ho c hô h p.
chúng bám vào b m t c a khí qu n, túi khí và b
u sinh s n.

S hi n di n c a Mycoplasma s kích thích khí qu n, ph qu n ti t nhi u ch t
nh y. Do kh
n b gi i h n, Mycoplasma không th vào máu, tuy
nhiên chúng có th
xâm nh p b m t gan, màng bao tim và
c, t
m vào tr ng và làm gi m s
ng tr ng, gây viêm
ng Giang, 2008 [39]).
* Tri u ch ng:
Gà th khò khè do nhi u d c
ng
ng hô h p trên. Gà khó th , há
h c m m ra th , v y m , ch
cm
nh ti n tri n ch m, lúc
cd
ng l i xoang m t làm cho m
lên. Gà g y nhanh r i ch
u viêm, ch a thanh d ch loãng sau
bi
c.
u b viêm thì các niêm m c h u, khí qu n và các túi
v
viêm. Con v t ngày càng càng khó th , mào y m tím
b m, ki t s c d n r i ch t. Nhi
ng h p gà b nh ch t r t s m do ng t th .
,b
bào thai ch t ngày th 10 nh ng gà m y u.
Ngoài ra gà b

bao ho t d ch. M t s

t tr ng gi m xu ng. Tr ng p, s
ng
c khi n
còn l i n ra thành

ng là gà tây còn có hi
ng viêm kh p, viêm
ng h p gà b nh có tri u ch ng th n kinh.

Trong t nhiên, b
ng ti n tri n theo th mãn tính, ch y u gà
l n. N u gà con m c b nh, t l ch t là 5 - 40 %. T n th t kinh t ch y u c a
b nh này là gi m kh
ng c a gà th t và gi m s
ng tr ng c
.


10

ng viêm k t m c, ch
c m t, ít d ch
Gà con và gà dò b b
thanh m c l
t. Nhi u con mí m
y và dính vào nhau, th
khò khè có ti ng ran khí qu n, d phát hi n vào bu
th khó, b

nh kéo dài làm gà g y nhanh và ch t (Nguy
cs, 2004 [19]).
ng Giang (2008) [39] cho bi t, trên gà th t: B nh hay x y ra gà 4 - 8
tu n tu i, tri u ch
ng n
i các lo i gà khác do s ph nhi m
các lo i vi trùng khác mà thô
ng nh t là E. coli, vì v y trên gà th
i ta
còn g i là th k t h p E. coli - CRD (C-CRD) v i các tri u ch ng gi
y
t hi n âm rale khí qu n, ho, viêm k t m c m t, ch
c m t,
u, gà
t sau khi m c b nh 3 - 4 ngày, t s có th
n 30 %,
s còn l i ch m l
ng thành :B
i th i
ti t, tiêm phòng, chuy n chu ng, c t m
u ch ng chính v n là ch y
nên g y y
gi m s
ng tr ng,
tr ng p n cho ra các gà con y u t. m t s
xu t hi n s
gi m s
ng tr ng, gà con y u, t l p n kém, còn các tri u ch ng khác
không th y xu t hi n.
Ngoài ra, b

th hi n r t ph c t
CRD ghép v i s

ng ghép v i m t s b nh, t
u ch
i viêm ph qu n truy n nhi m,
n nhi m, CRD b b i nhi m v i E. coli

* B nh tích
-B

i th :

Xác ch t g y nh t nh t do thi u máu. Niêm m
xoang c nh
y d ch nh t màu vàng ho c màu xám vàng. Niêm m c
h ng xung huy
b xu t huy t ph nhi u niêm d ch trong. Ph i
t ph i ph fibrin, r i rác m t s vùng b viêm ho i t . Thành các
y ch t d ch màu s a, n u b nh
chuy n thành mãn tính thì h t s a quánh l i, cu i cùng thành m t ch t khô, b ,
màu vàng. B nh bi n này x y ra c
ng và vùng ng c. Ngoài ra,
gà b nh còn b viêm ngo i tâm m c, viêm quanh gan và viêm phúc m c. Lách có
th
- B nh tích vi th :
Nguy n Xuân Bình và cs (2004) [2], cho bi
n c p tính, m gà
b nh ra th
y d ch viêm keo nh y màu tr

11

c nh và t
n mãn tính,
c tr ng ph
u nhão. N u có k phát các b nh
E. coli thì trên b m t gan, màng ngoài bao tim và màng bao xung quanh
phúc m
u th
c ho c viêm dính vào tim, gan, ru t.
nhi
nh

Trong nh ng phôi gà b ch t do l y tr ng p t nh ng con gà gi ng b
ng ch
c khi n , túi khí c a phôi có nh ng ch t d ch
u màu tr ng.
Ph m S
ng bi u hi n rõ nh t

[12] cho bi t, bi
khí qu n và ph i. C th là:

i vi th

Khí qu n: hi
các màng nh y c

bào bi u mô, s dày lên c a
m nhi m cùng v i s thâm nhi m c a các t bào
g sinh t bào lympho
i các màng nh y
niêm m c. Ngoài ra, còn th y các ng tuy n d ch c a bi u mô dài ra rõ r t, có ý
ng bi
i y không có trong các b nh khác.
Ph i: xu t hi n các vùng ph
ng d ng h t. Trong mô ph
ph qu n c p 3, viêm ph i d ng d ch v i các t bào kh ng l .

n
c bi t trong

[3] cho bi t, nh ng t
g m s xu t ti t quá nhi u ch t nh y, ch
c
n, cu ng
ph i, ph
ng sinh d c. Hi
ng phù n
thành túi khí.
nh
ng h p b nh th ph c, viêm bao tim, viêm gan và th nh tho ng có
hi
các kh p, xu t ti t d ch viêm kh p, thoái hóa b m t
c a kh p, viêm bao gân, nh p và viêm màng ho t d ch, có xu t hi n nh ng
t màu não.

-D

m d ch t h c, tri u ch ng lâm sàng và b

- Phân l p vi kh n qua b nh ph m, m khám ho c qua các túi khí phôi ch t.
- Ch
trên phi n kính, ph n
nd

m tra huy t thanh: ph n
t h ng c u, ph n
u.

- Phân bi t v i các b nh có tri u ch
ng hô h p gi ng v
b nh viêm thanh khí qu n truy n nhi m, b nh cúm.

t
ng ELISA,


12

Hoàng Huy Li u (2002) [42], khuy n cáo, nên phân bi t CRD v i các
b
B nh Newcastle: b nh Newcastle
hi n tri u ch ng th
nh b ng ph n ng HI.

ng bi u

B nh viêm ph qu n truy n nhi
nh CRD, nh
ng nghiêm tr
n ph m ch t tr ng. Dùng ph n ng HI ho
ch
nh này.
B nh s
trong xoang phân l

n nhi m: Bi u hi n viêm xoang, dung d ch xu t ti t
c Hemophilus para gallinarum.

B nh t huy t trùng mãn tính gà: Gây nh ng viêm d
viêm xoang. B nh phân l
c Pasteurella multocida.

u hóa và

* Phòng b nh:
C n ph i k t h
sinh chu ng tr
ôi s ch s , thông thoáng, dùng kháng sinh cho u
vi c dùng v c-xin phòng b nh.
H
-

t Nam (2002) [8]
mb os
nh k 2 l n/tháng.

mb
ng
nh k cùng v i

n pháp có hi u qu

ng và v sinh t t. Cho u ng b sung vitamin

- Chu ng nuôi s ch s , thoáng khí, khô ráo, thoáng mát v mùa Hè, m áp,
thoáng khí v
c bi
iv
i 5 tu n tu i.
- Ki

phát hi n gà b b nh, có bi n pháp x lý.

- Kh trùng v tr ng, nhà kho, tr m p.
- Không nh p gà, tr ng gi ng t

m m c CRD.

- Ki m tra kháng th
huy t thanh c
m vào 42, 140, 308
ngày tu
i v i gà gi ng th
i v i gà gi ng tr ng vào lúc 63, 133, 266
ngày tu i.
ng Giang (2008) [39] cho bi

th dùng các bi n pháp sau:

phòng b nh có hi u qu

- V sinh chu ng tr i, máy p th t t t b ng các lo i thu c sát trùng.
- Nuôi gà v i m

v a ph i, c
n ti u khí h u chu ng nuôi,
u t quan tr ng. Trong các chu ng tr i


13

các lo
thi u thông thoáng, n
khí này gây các t n h i nh
nh
cho s bùng n CRD và các b nh hô h p khác.
-

2,

H2S, Clor, CO2 cao, các
t
u ki n

ng xuyên ti n hành ki

lo i th i các

i CRD.
- Có ch
chú ý cung c
n gi i nh

ng h
i v i s c s n xu t c a gà, c n
các lo i vitamin nh t là vitamin A, vitamin C, các ch t
ng s
kháng c

S d ng kháng sinh ho c v c-xin ng a b nh: v v c-xin hi n nay có 2
lo i: v c-xin s ng ch ng F và v c-xin ch
u.
Theo Tr
các cách sau:

[1] có th gi m thi u tác h i c a b nh b ng
ng t t, chu ng tr i thông thoáng, m

N

thích h p.

- Sau khi xu t h
sinh sát trùng k m i nh
i v nuôi.
b nh CRD mà nh
i vào thì ch c ch n b nh s lây

ng m i.
- Dùng v c-xin phòng b

m .

- nh k v sinh sát trùng chu ng tr
c bi
các
lo i v c h n ch vi khu
i s gi m thi u tác h i c a b nh.
M t bi n pháp h n ch b nh x
nh k dùng kháng sinh phòng
b nh CRD. Dùng CRD - Farm phòng b nh pha 1 g/1 l
c ho c DTC - vit pha
c, Phargentylo c.
Trong s các kháng sinh và sulfamid ch
hi u l c v i Mycoplasma:
+ Nhóm Tetracycline g m:
Doxycycline.

Oxytetracycline, Chlorte tracycline,

+ Nhóm Macrolides g m: Erythromycin, Tylosine, Lincomycin,
Spiramycin, Tiamuline.
+ Nhóm Quinolones (Fluoroquinolones) g m: Norfloxacin, Enrofloxacin.
Các kháng sinh khác và các lo i Sulfonamides có hi u qu r t th p ho c
không có hi u qu .


14

- Sau m t th i gian s d ng khá lâu, nhi

yc m

v
vi c phòng CRD b ng kháng sinh có hi u qu , nh t thi t ph i l a ch n
kháng sinh phù h p và nh y c
ng th i th c hi n t t các v
v sinh
chu ng tr i, qu n lý t t ti u khí h
ng h p lý và lo i th i các gà nhi m
b
(Công ty trách nhi m h u h
[38]).
Ph m S

[12] cho bi t, vi c dùng
kháng
sát trùng
tr ng
c m t k t qu r t l n trong vi c kh ng ch truy n lây m m
b nh MG qua p tr
i ta có th d d
- Nhúng tr ng: Fabricant và Levine (1962) [25] và m t s tác gi khác
dùng cách nhúng tr ng là bi
ng p n
nh m ch ng l i vi c reo r c m m b nh. Tr
c p nhi
37,8o

c
o
c l nh 1,7 - 4,4 C có hòa v i kháng sinh Tylosin ho c Tetracyline
n
400 - 1000 ppm, trong vòng 15 - 20 phút. Do chênh l ch nhi
nên
thu c kháng sinh có th th m th u qua v tr ng vào bên trong. Nhìn chung,
quá trình lây lan b nh qua tr
không th kh ng ch hoàn toàn vi c lây truy n MG.
- Tiêm tr ng: Vi c tiêm Lincomycin và Streptomycin vào trong túi khí
c a tr
p là m
u qu nh
kh ng ch b nh lây
truy
ng p n
tt
i quy
c tri t
s lây lan c a MG.
Hoàng Hà (2009) [40], cho bi
ng
ng và tiêm tr
ng.
o
Tr ng nhi
i 46 C, Mycoplasma có th ch t
nhi
này, th
c nhi

trên kéo dài t t trong kho ng 12 - 14
gi
làm gi m t l n
n 12 % và nó
hi u qu v i MG.
u tr b nh:
Không có thu c nào di t hoàn toàn m m b nh CRD, ch có th
n
b nh phát tri n. Khi có d ch c
ng v
ng, dùng
kháng sinh và b sung vitamin A, B, D...


15

u tr . Tuy
- B nh do vi khu n gây ra thì có th s d
nhiên, do là b
ng ghép v i các b nh khác nên vi c s d ng kháng sinh
c n c n ch n l
gi
c.
- Do Mycoplasma
d c, n u dùng các lo
trên thì s có hi u qu
u tr

y u

màng nh y c
ng hô h p và sinh
ng và t p trung vào các mô bào

- Mycoplasma gallisepticum r t m n c m v i các lo
Streptomycin, Oxytetracylin, Erythromycin Chlotetracylin, Sp amycin...
Chú ý ph i dùng kháng sinh li
u tr . N u dùng kháng sinh li u
th p liên t c s làm vi khu
kháng v i thu c.
Theo Lê H ng M n (2003) [14] có th tr b nh CRD b ng m t s lo i
thu c sau:
c cho u ng 3 - 5 ngày.
c cho u ng 3 - 5 ngày.
c cho u ng 3 - 5 ngày.
+ Tetracyclin 500 - 600 g/t n th

- 5 ngày.

* Cách ch a b nh hen ghép:
4) [17], n u gà b hen th khò khè l o x o, mi ng
luôn bán m , gà ng ng cao c há m m th m
t lên
nghe ti ng l o x o khò khè râm ran
n khí qu n, ph qu n và ph i, xung
quanh mí m
t to, m t s gà b viêm kh
c thì
b nh hen (CRD) ghép v i viêm ph qu n truy n nhi m. Viêm ph qu n không có
thu

c hi
p trung ch
ng ch a hen gà và
h n ch b i nhi m. Cho 100 kg gà, T. Avimicin 20 g, CRD Polyvitamin 15 - 20
g, pha vào 12 c cho gà u ng/ngày, liên t c 4 - 5 ngày.
Khi b nh hen gà b i nhi m v i E. coli b
t
nên u ng nhi
c, a ch y phân loãng vàng tr ng ho c phân xanh vàng
tr ng, gà th
nh n ng luôn kèm theo ti ng rít, gà l n t l
gi m sút m nh t 20 - 40 %. Nhìn chung khi b b nh hen gà ghép v i E. coli
ng là r t n
i tiêm thu
c tr Mycoplasma v a ph i tiêu
di t E. coli m
t hi u qu . Tiêm b p Dinamutilin (Tinamulin, Tinamutilin,
Tiotilin) 20 %, tiêm b p 0,2 - 0,3 ml/1-2 kg kh
ng/ngày, tiêm liên t c 4 5 ngày ho c Tylos
ng th i cho u ng Erythromycin ho c


16

Spiramycin nguyên ch t 4g, T. Colivit 20 g, Stress Bran ½ gói 20 g, pha vào
12 c cho 100 kg kh
ng gà.
2.1.3. M t s
gallisepticum)

m sinh h c c a vi khu n gây b nh CRD (Mycoplasma
m hình thái

H i bác s thú y (2008) [41] cho bi t, Mycoplasma
s ng
không có thành t bào mà ch có thành nguyên sinh ch
s ng có
kh
c nh nh t. Trong phân lo i h c, Mycoplasma
thu c l
m, cutes là da, v b
m
phân bi t Mycoplasma v i vi khu n khác là kích
c genome và thành ph n
các bazo nito c a AND.
c tính nuôi c y
Nguy n Xuân Thành và cs (2007) [20] cho bi t: Mycoplasma có th phát
tri n t t trên phôi gà và trên m t s
ng nhân t
ng huy t
ng có ch a hemoglobin, xystein.
ng th
t o nên nh ng khu n l c nh
bé, khu n l c có c u t o h t, gi a có màu vàng nâu, xung quanh trong. Khi phát
tri
ng d ch th , Mycoplasma làm v
ng và t o thành
nh ng k t t a. T
ng th ch máu làm dung huy t.
2.2. Tình hình nghiên c

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u trên th gi i
Nguyên nhân chính gây b nh CRD gà là do Mycoplasma gallisepticum
(MG). B nh gây thi t h i kinh t r t l
c bi
nuôi gia c
c công nghi p. T th p k
n nay, b nh
CRD
c các nhà khoa h c thú y quan tâm nghiên c
tìm ra
nh ng bi n pháp phòng tr
i hi u qu kinh t
ng th i t
c
nh ng gi ng gà s ch b nh, kháng b nh.
Theo Sato S. (1996) [35]
u tác gi
u b nh
CRD gà t i m t s
c trong khu v c Châu Á cho th y: b nh là do Mycoplasma
gallisepticum (MG) và Mycoplasma synoviae (MS) gây ra. Các tác gi
v c-xin n
c phòng b
t hi u qu kinh t và t
ch b nh.
nh m m b nh

27
k t qu phân l p và giám
gà b m c b nh CRD t i Sudan là do MG.