Phân tích nhân vật ông lái đò trong Người lái đò sông Đà​ của Nguyễn Tuân.

Hình tượng người lái đò trong “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn
Tuân
Đề bài: Phân tích hình tượng nhân vật ông lái đò trong tùy bút Người lái đò
sông Đà của Nguyễn Tuân.
Với “Sông Đà” Nguyễn Tuân đã đề thơ vào sông núi Tây Bắc. Và Người lái đò
sông Đàlà một trong 15 bài tùy bút của kiệt tác ‘Sông Đà” ngào ngạt hương sắc
như một cành hoa lan giữa mùa xuân tươi đẹp. Hai hình tượng đầy chất thơ đồng
hiện trong bài tùy bút là hình tượng con sông Đà và hình ảnh người lái đò, đúng
là “mười phân vẹn mười”.
Từ “Vang bóng một thời” đến ‘Sông Đà”, một hành trình 20 năm có lẻ, cụ Nguyễn
đã xê dịch” để đi tìm thứ vàng mười còn tiềm ẩn trong lòng người đó đây. Và một
trong hàng triệu độc giả, ta càng cảm thấy sâu sắc hơn bao giờ hết “một trong
những nét phong cách nghệ thuật của Ngyễn Tuân là nhìn coi người ở phương
diện tài hoa nghệ sĩ”. ân tượng ấy càng rõ nét khi ta tiếp cận tùy bút Người lái đò
sông Đà .
Thế giới nhân vật trên trang văn của Nguyễn Tuân thật đáng yêu vô cùng. Một cụ
Kép, lông mày bạc, tóc bạc, râu bạc, thấp thoáng giữa vườn lan nguyện đem
cái quãng đời xế chiều của một nhà báo để phong sự hoa thơm tỏ quý thương
trời. Một cụ ông thức dậy lúc mờ sáng, mang phong thái “một triết nhân ngồi tính
bước di ma thời gian”. Trong ấm trà pha ngon, cụ đã “nhận thấy có một mối mơ
và một vị triết lí (Chén trà sương). Một Huấn Cao tử tù chân vướng xiềng, cổ
mang gông, vung bút viết lên tám lụa bạch những chữ như rồng bay phượng múa,
thể hiện “những cái hoàibão lưng hoành của một đội con người” (Chữ người lử
lù)… Và hình ảnh ông lái đò người Thái “Tây Bắc có tay lái ra hoa” Đó là những
con người cực kì tài hoa mang cốt cách nghệ sĩ. Người lái đò sông Đà
Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, ông lái đò sông Đà hiện lên trong tầm vóc một
người lao động bình dị mà phi thường, tâm hồn và phong thái mang cốt cách tài
hoa nghệ sĩ. Cũng như trăm nghìn người lái đò chèo thuyền vượt thác” khác, ông
lái đò sông Đà này có tay lái ra hoa” đã từng vượt qua bao trùng vây thạch trận,
giao phong sinh tử với lũ đá nơi ải nước”. Sau hơn mười năm chèo đò và chỉ huy
một con thuyền có 6 mái chèo đã ngược xuôi sông Đà trăm chuyến, chở da trâu,

xương hổ, cánh kiến về xuôi ông nắm vững từng con thác, cái ghềnh. nắm chắc
binh
pháp
thần
sông,
thần
đá.
Người
lái
đò
sông
Đà
Bước vào cái tuổi 70, đầu tóc bạc trắng, thân hình ông lái đò vẫn đẹp như một pho
tượng tạc bằng đá cẩm thạch. Nước da ánh lên chất sừng chất mun. Cánh tay rắn


chắc trẻ tráng. Cặp mắt tinh anh, nhãn lực nhìn xa vời vợi. Trên ngực của ông nổi
lên một số thương tích trên “chiêu trường Sông Đà” mà Nguyễn Tuân ngưỡng mộ
gọi là “thứ Huân chương lao động siêu hạng”. Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của ông lái
đò là sự tài ba dũng mãnh của một vị thuyền trưởng dày dạn thủy chiến. Chất tài
hoa nghệ sĩ của ông lái đò là ở bản lĩnh chiến đấu và tinh thần dũng cảm phi
thường. Cảnh vượt thác của ông lái đò đã thể hiện rõ vẻ đẹp và cốt cách ấy. Ở trùng
vây thứ nhất, ông lái đò xung trận với khí thế nghênh chiến quyết liệt diễn ra.
Những hòn đá “bệ vệ oai phong lẫm liệt được nước thác làm thành viện” liều
mạng xông vào “đá trái mà thúc gối vào bụng và hông thuyền”. Ông đã bình
tĩnh “hai tay giữ mái chèo khỏi bị bắt lên khỏi sóng”. Lúc bị sóng thác đánh miếng
đòn hiểm độc “bóp chặt lấy hạ bộ” đau điếng, nhưng vị thuyền trưởng hai chân
vẫn kẹp chặt lấy tay lái”, tiếng chỉ huy của ông vẫn “gọn ngắn tủn” đưa con
thuyền thoát hiểm. Thật là cao cường biết bao! Người lái đò sông Đà
Trùng vây thứ hai vô cùng hiểm trở, có nhiều cửa tử: “Dòng thác hùm beo

đang hồng hộc thúc mạnh liên sóng đá”. Ông lái đò tấn công ngay “nắm bắt được
cái bờ sóng” cho con thuyền lao tới: “Thạch trận này dàn vừa xong thì cái thuyền
lao tới”. Cảnh hỗn chiến ác liệt ” vào cửa sinh”. Bọn tướng đá, đứa thì “ông
tránh mà lao bơi chèo lên”, đứa thì bị ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường
tiến”. Thằng đá tướng thất bại thảm hại “tiu nghỉu cái mặt xanh lè thật
vọng”. Trùng vây thứ ba, bên phải bên trái đều là luồng chết”. Thần sông còn bố
trí “bọn đá hậu vệ” của con thác hòng “bắt chết cái thuyền”. Ông lái đò ‘phóng
thẳng con thuyền”, “chọc thủng trùng vây rồi “vút qua tổng đá cánh mở cánh
khép”. Chiếc thuyền như một mũi tên tre ” vun vút xuyên nhanh qua hơi nước”.
Thế là hết thác. Sông nước lại thanh bình.
Qua đó, ta thấy ông lái đò oai phong lẫm liệt như một vị danh tướng, trí dũng song
toàn, quyết đoán và quyết thắng. Đó là vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của ông lái đò được
Nguyễn Tuân khám phá và ca ngợi. Những ẩn dụ, so sánh, nhân hóa được tác giả
sử dụng sáng tạo gợi lên cảm giác mãnh liệt đầy ấn tượng. Cảnh vượt thác là bài ca
chiến trận hào hùng. Với niềm hào hứng bốc cao, cụ Nguyễn đã tung vào cuộc đọ
trí đua tài của ông lái đò với thần sông, thần đá nơi thác ghềnh Đà Giang cả cái kho
ngôn từ giàu có của mình, và vận dụng con mắt và kĩ thuật của nhiều ngành nghệ
thuật khác nhau, đặc biệt là hội hoạ, điện ảnh, âm nhạc, và cả khoa học quân sự,
kiến thức võ thuật v.v… Câu văn co duỗi, dài ngắn, biến hóa… hấp dẫn lạ
thường. Vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của ông lái đò còn được thể hiện trong những lúc
ngừng chèo nghỉ ngơi. Sau một ngày giao tranh dữ dội với thần sông, thần đá, ông
lái đò cùng các bạn chèo nghỉ trong hang đá. Lúc ngừng chèo, họ chẳng bàn tán
một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua nơi “cửa ải trước đá tướng dữ quân
tợn” vừa rồi. Rất ung dung và thanh thản, ông lái đò vừa nướng ống cơm lam, vừa


kể chuyện về cá anh vũ, về cá dầm xanh, về những hang cá mùa khô nổ những
tiếng to như mìn bộc phá rồi cá túa ra đầy tràn ruộng. Những câu chuyện rất đời
thường nhưng phản ánh một đời sống tâm hồn gắn liền với sông nước rất dung dị
mà tài hoa, cần lao mà nghệ sĩ. Tùy bút người tái đò Sông Đài, đích thực là trang

hoa, tờ hoa. Nguyễn Tuân đã khám phá ra bao vẻ đẹp kì thú trong thiên nhiên và
con người, đã nhìn sự vật ở phương diện văn hóa nghệ thuật, nhìn con người ở
phương diện tài hoa nghệ sĩ. Mạch văn tự do theo dòng cảm xúc lai láng. ông lái
đò trong bài tùy bút là một sáng tạo nghệ thuật sáng bừng lên vẻ đẹp nhân văn. Ng
ười lái đò sông Đà
Trên cái mênh mang của “Dải sông Đà bọt nước lênh bênh”, và giữa lớp lớp trùng
vây thạch trận “đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gầm ghè”, ta thấy
ông lái đò người Thái quắc thước và con thuyền 6 tay chèo đang dũng mãnh băng
băng lướt qua. ông lái đò là một bài ca về lao động và sự sống. Hình ảnh ông đẹp
quá, một vẻ đẹp Tây Bắc như đang “đề thơ vào sông nước” Đà Giang.